Opracowanie ma wielką wartość poznawczą, porządkuje i w syntetyczny sposób przedstawia zagadnienia rozproszone w licznych, często trudno dostępnych, dokumentach. Bazą źródłową książki stały się materiały pochodzące przede wszystkim z Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w Szczecinie, Poznaniu oraz Archiwum Joint Distribution Committee.


Początki osadnictwa opisał Józef Tenenbaum na podstawie relacji rolnika Wolfa Arbersmana z Sosnowca, z którym spotkał się w 1946 roku. Po wyzwoleniu z jednego z dolnośląskich obozów koncentracyjnych Arbersman, jak i wielu innych współwięźniów, w łachmanach i głodny, w poszukiwaniu jedzenia trafił na pobliską fermę, gdzie radzieccy żołnierze plądrowali zdobyczny majątek. Na jego prośbę o jedzenie oficer pokazał mu przechodzące prosię, które Arbersman mógł upiec. A kiedy wywiązała się rozmowa i Arbersman pochwalił majątek, „oficer zapytał: «Podoba Ci się?». «Co za pytanie!». Oczywiście, że mu się podobało! «W takim razie – rzekł oficer – Wozmi siebie» (weź sobie). I tak oto Arbersman został rolnikiem”. Ta osadnicza legenda oddaje ducha pierwszych powojennych miesięcy, bezkrólewia i żywiołowego osadnictwa, z którego korzystali i Żydzi.

Fragment książki

 

Katarzyna Kaczyńska – absolwentka kierunku Historia i kultura Żydów na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego oraz francuskiej uczelni Institut d’Études Politiques de Paris. Obecnie doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW. Zainteresowania badawcze Autorki dotyczą historii społecznej i gospodarczej Żydów w XIX i XX wieku, a zwłaszcza agraryzacji.