Rumel to fenomen, Rumel to wskrzesiciel żywej mowy hibernującej w tradycjach literackich, zwłaszcza tych romantycznych oraz neoromantycznych. Parafrazując wersety XIX-wiecznej mowy poetyckiej, omija zawsze pułapki epigonizmu, jak gdyby twórczo przezwyciężając Bloomowski lęk przed wpływem. Jego wiersz Dramat to odpowiedź na konkretny wiersz Norwida pt. Specjalności, jego wiersz Pogrzeb pięciu poległych jest parafrazą Norwidowskiego Bema pamięci żałobnego-rapsodu przeniesionego w realia manifestacji warszawskich 1861. Trudno o większą intertekstualną samoświadomość. Wszystkiemu temu towarzyszy zaś hiper-kreacyjność manifestująca się zawsze prowokacyjną eksplozją sensu: w wierszu Czachowski historia sandomierskiego namiestnika powstania styczniowego opowiedziana zostaje językiem Leśmianowskiego wiersza W malinowym chruśniaku, w wierszu Pieśń z kolei Rumel wprowadza w tle patetycznej apostrofy nastrój Gołodomoru, ukraińskiego Wielkiego Głodu z lat 1932 – 1933.

Stykając się z wierszami Zygmunta Jana Rumla, nietrudno o wrażenie spotkania z fenomenem, być może nawet otarcia o samo-rodny geniusz liryczny. Intuicję tę potwierdzali za życia poety lub już po jego tragicznej śmierci Leopold Staff oraz Jarosław Iwaszkiewicz, od których zresztą Rumel wziął bardzo wiele. Od Staffa – jego Sny o potędze, wraz z nimi zaś (jak można było się spodziewać) poetycki nietzscheanizm. Od Jarosława Iwaszkiewicza natomiast – poetykę jego pierwszych tomów wierszy, zwłaszcza debiutanckich Oktostychów, w których duchu Rumel spisał zadedykowany swojej żonie wiersz o tytule Sawitri. To zaledwie początek… Ukształtowana już, dojrzała po-etyka Zygmunta Jana Rumla to – co dobitnie pokazują wiersze w niniejszym tomie – najpoważniejszy konkurent dla osławionej poetyki Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Karol Samsel

Zygmunt Jan Rumel (1915 – 1943) – poeta, absolwent Liceum Krzemienieckiego, student polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim, w lipcu 1939 roku uzyskał stopień kaprala podchorążego rezerwy. W trakcie wojny emisariusz Batalionów Chłopskich na Wołyń. Na początku roku 1943 otrzymał nominację na stanowisko dowódcy VIII okręgu Batalionów Chłopskich w Wołyniu, gdzie organizował bazy samoobrony i działania partyzanckie. Zginął najprawdopodobniej rozerwany końmi w okolicach wsi Kustycze przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) w nocy z 10 na 11 lipca.