Kim naprawdę był Chaim Mordechaj Rumkowski, prezes Żydowskiej Rady Starszych i „król” łódzkiego getta? Przesiąkniętym złem kolaborantem, żyjącym w złudnym poczuciu władzy nad życiem i śmiercią więźniów i zmuszającym ich do wyniszczającej pracy na rzecz nazistowskich Niemiec, czy też sprytnym graczem ratującym swych braci z rąk faszystów?

Znakomity szwedzki pisarz Steve Sem-Sandberg postanowił powrócić do tej kontrowersyjnej postaci w swej najnowszej powieści. Zbadał tysiące stron dokumentów z getta i na ich podstawie stworzył książkę znakomitą. Wstrząsającą i jednocześnie wiarygodną. Jeden z najbardziej rozchwytywanych tytułów na tegorocznych Targach Książki we Frankfurcie. Prawa do publikacji zakupiło już ponad 20 krajów. 


Książka jest powieścią, nie reportażem, jednak autor wykazał się dogłębną znajomością ówczesnych realiów i warunków życia w łódzkim getcie, zorganizowanym na wzór państwa, którego władcą, a jednocześnie więźniem, był prezes Rumkowki. Autor próbuje odgadnąć motywy, którymi kierował się Prezes zarządzający funkcjonowaniem łódzkiego getta. Z jednej strony potrafił wydać Niemcom na pewną śmierć starców i dzieci niezdatne do pracy, oraz zmuszać do wyniszczającej pracy pozostałych więźniów, z drugiej strony dzięki wzorowej organizacji łódzkiego getta i korzyściom ekonomicznym, jakie przynosiło ono Niemcom, Ghetto Litzmannstadt przetrwało aż do sierpnia 1944. Fakty te sprawiają, że dla jednym Rumkowski jest postacią jednoznacznie złą i odrażających, inni zaś widzą go jako bohatera prowadzącego z faszystami ryzykowną grę, której ostatecznym celem miało być wyprowadzenie swoich współbraci z niewoli.

 

Steve Sem-Sandberg nie skupia się jednak wyłącznie na postaci Rumkowskiego. Książka jest wielowątkową i niezwykle realistyczną opowieścią o funkcjonowaniu i likwidacji łódzkiego getta. W takim samym stopniu co Prezes interesują autora zwykli mieszkańcy getta, którzy każdego dnia toczyli heroiczną walkę o przetrwanie. To powieść właśnie o nich. O tych, którzy ostatecznie nie przetrwali.

 

Wielkim osiągnięciem Sema-Sandberga jest to, że historia staje się u niego tylko tłem dla rzeszy barwnych postaci, zwykłej żydowskiej ludności getta, których doświadczenia splatają się w magnetyczną całość. To książka o rozdzierającym serce cierpieniu i niewyobrażalnym złu. Dickens byłby bardzo zadowolony z takiej powieści.

Carmen Callil, Guardian

Tą książką Sem-Sandberg wszedł w magiczny krąg najważniejszych europejskich pisarzy.

Anna Paterson, The Independent

Ostatnia książka Steve'a Sema-Sandberga – ogromna, lecz wypolerowana na błysk pod każdym względem – jest także majestatycznym portretem, w którym udokumentowane fakty tworzą podstawę literackiego wejrzenia w losy historii.

Mikael van Reis, Svenska Dagbladet

 

Steve Sem-Sandberg (ur. 1958 w Oslo) – szwedzki pisarz, dziennikarz i krytyk literacki. Jeden z najciekawszych skandynawskich autorów ostatnich lat. Laureat szeregu nagród literackich. W 2009 roku odebrał "Wielką Nagrodę Dziewięciu" (De Nios Stora Pris). Jego najnowszą powieść Biedni ludzie z miasta Łodzi wyróżniono prestiżową Nagrodą Augusta przyznawaną przez związek wydawców szwedzkich.