Dialog o szachownicy czyli o Urzędzie Skarbu w średniowiecznej Anglii

Edycja – Sławomir Sojak Tłumaczenie – Rafał Toczko, Genowefa Malicka

W 1494 roku Luca Pacioli opublikował w Wenecji traktat Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita, którego częścią był Tractatus XI de Computis et Scripturis. Uporządkował w nim system księgowości podwójnej stosowany przez kupców włoskich. I choć dzieło to jest uważane za pierwszą w Europie rozprawę naukową o księgowości, to zrębów buchalterii można dopatrzeć się we wcześniejszych manuskryptach. Należy do nich traktat Richarda fitz Nigela Dialogus de Scaccario, który powstał około 1178 roku w angielskim mieście Winchester. Jego autor od 1162 roku aż do śmierci w 1198 roku był skarbnikiem w centralnej administracji królewskiej Henryka II, w hierarchii kościelnej zaś doszedł do godności biskupa Londynu (nominację otrzymał w 1189 roku). Przedmiotem Dialogu jest organizacja Scaccarium (Szachownicy, czyli Urzędu Skarbu Państwa) – instytucji dwunastowiecznej administracji królewskiej – i obowiązujące wówczas procedury rozliczeniowe z tytułu zobowiązań podatkowych poddanych wobec króla. Dzieło to, nieobce prawnikom i historykom gospodarczym średniowiecznej Anglii, nie jest znane polskim historykom rachunkowości, Dialog bowiem nie był dotychczas tłumaczony na język polski. Ogłaszając drukiem jego pierwszą polską edycję, wydawcy żywią nadzieję, że czytelnicy znajdą w tej publikacji tematy bliskie swoim obszarom zainteresowań oraz inspiracje do dalszych poszukiwań badawczych.