Prezentowana pozycja omawia całościowo problematykę sporządzania środków odwoławczych i innych środków zaskarżenia w postępowaniu karnym i karnoskarbowym.

Niniejsza publikacja uwzględnia wszystkie najnowsze zmiany ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy, w tym m.in.:

zmiany wynikające z obszernej nowelizacji Kodeksu karnego (ustawa z 20.2.2015 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 396), która weszła w życie 1.7.2015 r., i która nowelizuje nie tylko KPK, ale także częściowo nowelę do KPK z 27.9.2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247) oraz Kodeks karny skarbowy, zmiany Kodeksu karnego skarbowego wynikające z ustawy z 29.8.2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1328), która obowiązuje od 1.1.2015 r.

Problematyka ta została usystematyzowana w dwóch częściach, w których:

CZĘŚĆ I. PRAKTYCZNY KOMENTARZ Z ORZECZNICTWEM zawiera omówienie praktycznych aspektów stosowania środków odwoławczych i innych środków zaskarżenia, ich sporządzania i trybu wnoszenia. Poszczególne rozdziały publikacji zostały uzupełnione wyborem orzecznictwa z danego tematu, co ma duży walor praktyczny dla prezentowanej publikacji. Niniejsza część to szczegółowe omówienie m.in. następujących zagadnień:

  • środków odwoławczych i zaskarżenia w systemie środków zaskarżenia,
  • warunków skutecznego uruchomienia kontroli,
  • formalnych wymogów środków odwoławczych i zaskarżenia
  • zarzutów i przyczyn odwoławczych oraz ich prawidłowemu formułowaniu
  • formułowania wniosków odwoławczych oraz granic środków odwoławczych;
  • apelacji i zażalenia,
  • środków odwoławczych występujących w postępowaniu w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe.

CZĘŚĆ II. WZORY PISM PROCESOWYCH z objaśnieniami. Znajdują się tu m.in. następujące wzory:

  • Upoważnienie do obrony w sprawie karnej (art. 83 § 1 KPK),
  • Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie (art. 422 § 1 KPK),
  • Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji (art. 126 § 1 KPK),
  • Zażalenie na zarządzenie prezesa sądu o odmowie przyjęcia apelacji (art. 429 § 2 KPK),
  • Apelacja obrońcy oskarżonego (względne przyczyny odwoławcze, a także bezwzględne przyczyny odwoławcze),
  • Apelacja pokrzywdzonego od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne (art. 444 KPK),
  • Zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego (art. 306 § 1 KPK),
  • Zażalenie pełnomocnika pokrzywdzonych na postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego (art. 306 § 1 KPK),
  • Zażalenie na postanowienie Sądu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, a także w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania,
  • Zażalenie na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary,
  • Zażalenie na postanowienie w przedmiocie stwierdzenia sprzeczności interesów w obronie podejrzanych (art. 85 § 2 KPK),
  • Zażalenie prokuratora na postanowienie sądu o zwrocie sprawy do postępowania przygotowawczego (art. 345 § 3 KPK),
  • Zażalenie na sposób przeprowadzenia przeszukania (art. 236 w zw. z art. 219 § 2 KPK),
  • Kasacji oskarżonego,
  • Wniosku o wznowienie postępowania sądowego,
  • Wniosek skazanego w postępowaniu wobec nieobecnych w postępowaniu o przestępstwa skarbowe,
  • Sprzeciwu oskarżonego od wyroku nakazowego,
  • Sprzeciw od wyroku zaocznego,
  • Odwołanie strony od zarządzenia przewodniczącego składu orzekającego.

Prezentowana publikacja:

  • adwokatom i radcom prawnym ułatwi skuteczne złożenie środka odwoławczego/zaskarżenia dzięki praktycznym wskazówkom Autorki,
  • aplikantom zapewni fachowe przygotowanie się do składania środków odwoławczych/zaskarżenia,
  • zawiera przykłady wzorów środków odwoławczych/zaskarżenia oraz najnowsze orzecznictwo poświęcone temu tematowi,
  • stanowi profesjonalną i nieocenioną pomoc w sporządzaniu pism w konkretnych sprawach w postępowaniu karnym lub karnoskarbowym zgodnie z wymaganiami formalnymi,
  • ukazuje najczęstsze problemy, powstałe w związku ze sporządzaniem danego pisma, ułatwiając zarówno stronom, jak i pełnomocnikom procesowym zrozumienie zawiłości procedury karnej.

Książka jest adresowana przede wszystkim do aplikantów wszystkich zawodów prawniczych, a także adwokatów występujących w postępowaniach karnych i karnoskarbowych oraz radców prawnych, a także dla sędziów i prokuratorów.

 

O czym należy pamiętać przy wnoszeniu apelacji od wyroku skazującego, wydanego w tzw. nurcie konsensualnym procesu karnego?

Wydanie wyroku w tzw. nurcie konsensualnym czyli w wyniku uwzględnienia przez sąd wniosku oskarżyciela składanego w trybie art. 335 § 1 albo art. 335 § 2 KPK, bądź też wniosku oskarżonego o skazanie bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, o którym mowa w nowym art. 338a KPK i art. 387 KPK nie zamyka drogi do jego zaskarżenia przez strony procesowe zawierające porozumienie.

Kwestia skuteczności zaskarżenia wyroku opartego na konsensusie stron (tzn. oskarżyciela i oskarżonego) była jeszcze przed 1 lipca 2015 roku przedmiotem licznych kontrowersji. Obecnie problem ten należy rozpatrywać w kontekście nowych warunków formalnych skargi apelacyjnej od takiego wyroku (art. 427 § 1 KPK i art. 447 § 5 KPK).

W wyniku zmian w przepisach regulujących tę kwestię odwołujący się (niezależnie czy jest podmiotem profesjonalnym czy też nie) ma obowiązek sformułowania w apelacji zarzutów stawianych rozstrzygnięciu, co dotyczy także wyroku opartego na konsensusie stron. Warto zatem zauważyć, że w kodeksie postępowania karnego pojawiła się nowa regulacja (art. 447 § 5 KPK) wskazująca na zakaz stawiania w apelacji zarzutów co do ustaleń faktycznych oraz wymiaru kary, środka karnego lub innego środka. Po dniu 1 lipca 2015 r. apelacja oparta wyłącznie na podstawach wskazanych w art. 447 § 5 KK (niezależnie kierunku tego środka odwoławczego) będzie uznana za niedopuszczalną z mocy ustawy.

Oznacza to, że wyrok wydany w nurcie konsensualnym może być zaskarżony z powodu obrazy przepisów prawa materialnego (art. 438 pkt 1 KPK) lub obrazy przepisów prawa procesowego (art. 438 pkt 2 KPK) jeżeli mogły mieć one wpływ na wydane orzeczenie. Nie jest także wykluczone powoływanie się na którąś z bezwzględnych przyczyn odwoławczych wskazanych w art. 439 § 1 KPK. Niedopuszczalne jest natomiast formułowanie w apelacji od takiego wyroku zarzutów określonych w treści art. 438 pkt 3 i 4 KPK.

Jeśli zatem w sprawie dojdzie do wydania wyroku na podstawie porozumienia (konsensusu) zawartego przez strony niezgodnie z prawem albo też z jego naruszeniem, bądź też czyn oskarżonego zostanie zakwalifikowany w sposób uzgodniony w porozumieniu (a przypomnijmy, że kwestia ta nie podlega żadnym ustaleniom pomiędzy stronami, więc takie działanie narusza prawo) okoliczności te mogą stanowić podstawę apelacji. Natomiast żadne zarzuty odnoszące się do błędu w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę zawartego porozumienia a kolejno wydanego w jego uwzględnieniu wyroku, jak też zarzuty formułowane w odniesieniu do rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, przepadku czy też innego środka nie będą mogły być skutecznie podniesione.

Ustawodawca przewidując taki zakaz dodatkowo redukuje wymagania wobec uzasadnienia wyroku skazującego wydanego przez sąd w nurcie konsensualnym. Sąd może ograniczyć jego treść tylko do wyjaśnienia podstawy prawnej swojego rozstrzygnięcia (art. 424 § 3 KPK), pomijając wyjaśnienie dotyczące ustaleń faktycznych, oceny dowodów czy też okoliczności mających wpływ na wymiar kary, środka karnego czy orzeczenia przepadku. Skoro kwestie te nie mogą być przedmiotem zarzutu apelacyjnego, sąd nie ma obowiązku ich wyjaśniania stronom. Ustawodawca słusznie przyjmuje, że każda ze stron – wnosząc o wydanie wyroku na uzgodnionych przez nie warunkach – akceptuje i podstawę faktyczną tego wyroku, i konsekwencje prawne czynu oskarżonego, o których orzeka sąd w wyroku skazującym a które były przecież przedmiotem porozumienia.

Nowe rozwiązanie z pewnością niweluje dotychczasowe zróżnicowanie w sytuacji procesowej stron w odniesieniu do konsekwencji procesowych „zerwania” porozumienia i zaskarżenia wyroku zawartego w wyniku konsensusu. Wcześniej ustawodawca także wprowadzał pewne bariery dla zaskarżania wyroków wydanych w nurcie konsensualnym, jednak czynił to jedynie wobec oskarżonego. W wypadku zaskarżenia wyroku na korzyść oskarżonego, w warunkach art. 434 § 3 KPK, sąd odwoławczy mógł orzekać z przełamaniem zakazu reformationis in peius tzn. na jego niekorzyść, a jednocześnie możliwe było bez ograniczeń zaskarżanie wyroku w kierunku dla niego niekorzystnym. Od dnia 1 lipca 2015 roku ewentualne próby „zerwania” porozumienia stanowiącego podstawę wyroku skazującego, wydanego w tzw. nurcie konsensualnym w drodze jego zaskarżenia apelacją będą więc zablokowane o ile zarzuty stawiane wyrokowi miałyby być oparte na względnych przyczynach odwoławczych wskazanych w art. 438 pkt 3 i 4 KPK.

Prof. UZ dr hab. H. Paluszkiewicz, radca prawny