Zaprzepaszczone talenty, niewykorzystane szanse, nędza, cierpienie młodych, starszych, najstarszych... na szczęście te problemy w coraz mniejszym stopniu nas dotykają. Gdyby było inaczej, wszyscy wokół nas i my sami stalibyśmy się nieszczęśliwymi, posępnymi ludźmi bez wiary i chęci do życia. Na sprawy ważne warto jednak zwracać uwagę zawsze. Polski noblista dobrze wiedział, że prześladowania chrześcijan, oblężenie Częstochowy, szwedzki potop czy bitwa pod Grunwaldem to nie jedyne tematy, jakie powinny zostać utrwalone na kartach książek. Skłonił się również ku uczuciom prostym, takim jak miłość i nadzieja, bohaterom niewinnym jak małe, osierocone dzieci, sytuacjom dotkliwym jak emigracja zarobkowa czy tęsknota za krajem. To o nich opowiadał w swoich znakomitych nowelach, takich jak „Janko Muzykant”, „Sachem”, „Orso” czy „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”. Utwory te po dziś dzień wzruszają i prowokują do zastanowienia się, co w naszym życiu powinno być najważniejsze.