Po opublikowaniu książek dotyczących szkolnictwa na przełomie XIX i XX wieku w zaborze austriackim i rosyjskim w oparciu o literaturę pamiętnikarską i beletrystyczną, przyszła kolej na zabór pruski, którego dotyczy niniejsze opracowanie. W przeciwieństwie do dwu pozostałych zaborów, nie ma pamiętników, które w całości dotyczyłyby funkcjonowania szkolnictwa na terenach zaboru pruskiego. Zwykle lata szkolne są bardziej i mniej znaczącym epizodem w życiu ich autorów. Najbardziej cennymi okazały się wspomnienia takich autorów jak: Tadeusz Becela, Paulina Cegielska, Józef Dembieński, Jakub Wojciechowski, Maria Zientara-Malewska. Istnieją też źródła pochodzące spod ręki aktywnych uczestników pewnych obszarów życia szkolnego, które po latach prezentowane są też jako opracowania historyczne, co jeszcze bardziej zwiększa ich przydatność. Przy prezentacji zebranego materiału badawczego niezwykle przydatne okazały się źródła pomocnicze, którymi są opracowania historyczne pochodzące z omawianego okresu lub w bliskim mu sąsiedztwie czasowym, powstałe bardzo często na podstawie autopsji ich autorów. Natomiast zrezygnowano z przytaczania literatury ogólnopedagogicznej, by nie powtarzać pozycji cytowanych dosyć obszernie w opracowaniach poświęconych zaborowi austriackiemu i rosyjskiemu. Ramy chronologiczne dysertacji zamykają się w latach 1860–1914, aczkolwiek najbardziej klarowny punkt jej wyjścia stanowi początek Kulturkampfu w 1871 r.