„W latach 1953–1973 wydano w Polsce po raz pierwszy w całości «Dzienniki» Stefana Żeromskiego. Zdecydowana większość krytyków literackich owe «sekretne zwierzenia» autora «Ludzi bezdomnych» uznała za wydarzenie kulturalne najwyższej rangi (...). Wydaje się, że publikacja «Nowej spowiedzi dziecięcia wieku» Stanisława Berendy-Czajkowskiego może nasuwać podobne skojarzenia.
Pisane w latach 1946–1948 «poufne zapiski» nie były przeznaczone do druku. Powstawały w okresie, kiedy po zakończeniu wojny zaistniała Polska «z łaski Moskwicina», a którą Zachód przekazał w «pacht» największemu zbrodniarzowi wszech czasów J. W. Stalinowi. (...)
Piszący swoje «zapiski» młody człowiek świeżo co po egzaminie dojrzałości – późniejszy autor m.in. tzw. opowieści kresowych – «Dni grozy i łez» oraz «Miłość i okrucieństwo» – relacjonując wydarzenia w zniewolonym kraju, przedstawia je na kilku płaszczyznach. I tak oto powstała «wielka powieść mimo woli» – ukazująca z fotograficzną dokładnością całą ponurą grozę ówczesnej rzeczywistości”.

(Fragment wstępu)