Socjologowie polscy już od początku lat 60. XX w. systematycznie podejmowali temat „żywej historii” – oddziaływania przeszłości na współczesne pokolenia. W ostatnich dekadach tematyka ta zyskała na znaczeniu, a w wielu krajach toczą się poważne, a często trudne i bolesne dyskusje o różnych sposobach reprezentowania zbiorowego doświadczenia. Prace przygotowane w ramach projektu badawczego „Współczesne społeczeństwo polskie wobec przeszłości” wnoszą do socjologicznej debaty propozycje teoretycznego ujęcia pamięci zbiorowej, podsumowania badań dawniejszych, nowe ustalenia empiryczne oraz wynikające z nich pytania i hipotezy.
Książka „Czas przeszły: pamięć – mit” jest podsumowaniem badań autorki, która od wielu lat zajmuje się tą problematyką. W pierwszej części tomu znajdujemy rozprawy wyznaczające ramy teoretyczne socjologii pamięci zbiorowej. Część druga nawiązuje do badań empirycznych. Barbara Szacka analizuje w niej różnice w postawach wobec czasu, mówi o tęsknocie Polaków za dawnymi latami i omawia znaczenie czasu i przestrzeni jako wymiarów tożsamości grupowej. Trzecia część poświęcona jest pamięci Polaków o ważnych wydarzeniach z najnowszych dziejów oraz przemianom pamięci zbiorowej po zmianie ustrojowej.