Intencją redaktorki tomu jest skierowanie uwagi na dynamiczne związki między szeroko pojętą zmianą społeczną a pedagogiką przedszkolną i wczesnoszkolną. To, w jaki sposób myślimy o edukacji dzieci i o nich samych, a także idee kraju i epoki, w których żyjemy, zasadniczo mają wpływ na kształt podejmowanych działań i wyznaczają kierunek zmian. W wielu tekstach spotykamy się z danymi wskazującymi na fakt, że praktyki edukacyjne w Polsce i na Ukrainie wynikają z traktowania dziecka jako aktywnego badacza otaczającej rzeczywistości, o bogatym doświadczeniu pozaszkolnym i rozległej wiedzy osobistej, doceniania jego zdolności i zainteresowań, indywidualnych sposobów opisywania, wyjaśniania i interpretowania świata oraz działania w nim. Spotykamy także wątki dotyczące warunków, w jakich możliwe jest rozwijanie i realizowanie „dobrej praktyki„ we wczesnej edukacji dziecka ze względu na przemiany społeczne i kulturowe. Mirosława Nyczaj-Drąg Intencją redaktorki tomu jest skierowanie uwagi na dynamiczne związki między szeroko pojętą zmianą społeczną a pedagogiką przedszkolną i wczesnoszkolną. To, w jaki sposób myślimy o edukacji dzieci i o nich samych, a także idee kraju i epoki, w których żyjemy, zasadniczo mają wpływ na kształt podejmowanych działań i wyznaczają kierunek zmian. W wielu tekstach spotykamy się z danymi wskazującymi na fakt, że praktyki edukacyjne w Polsce i na Ukrainie wynikają z traktowania dziecka jako aktywnego badacza otaczającej rzeczywistości, o bogatym doświadczeniu pozaszkolnym i rozległej wiedzy osobistej, doceniania jego zdolności i zainteresowań, indywidualnych sposobów opisywania, wyjaśniania i interpretowania świata oraz działania w nim. Spotykamy także wątki dotyczące warunków, w jakich możliwe jest rozwijanie i realizowanie „dobrej praktyki„ we wczesnej edukacji dziecka ze względu na przemiany społeczne i kulturowe. Mirosława Nyczaj-Drąg WSTĘP 6 CZĘŚĆ I Edukacja dziecka w Polsce – realia i wyzwania 10 Edyta Bartkowiak Edukacja małego dziecka w poglądach twórców polskiej pedologii 11 Mirosława Nyczaj-Drąg Jakość dziecka w rodzinie z klasy średniej 43 Anita Famuła-Jurczak Sukces życiowy dzieci w opinii ich matek 59 Marzenna Magda-Adamowicz Komunikacja w edukacji dziecka 76 Lidia Kataryńczuk-Mania Obraz muzycznej edukacji w przedszkolu 96 Robert Porzak Oczekiwania uczniów i nauczycieli dotyczące samorządu szkolnego 114 Mirosława Nyczaj-Drąg Kapitał społeczny rodziny z klasy średniej jako forma i źródło kapitału edukacyjnego dziecka 125 CZĘŚĆ II Edukacja dziecka na Ukrainie – wybrane konteksty 154 Inessa Filippowa, Anna Kulczycka Socjalizacja przedszkolaka jako asymilacja społecznego doświadczenia poprzez gry 155 Raisa Prima, Maria Zameluk Bajka autorska a twórczy rozwój dziecka w wieku przedszkolnym 167 Natalia Wiczałkowska Tryb życia rodziny z dziećmi o szczególnych potrzebach edukacyjnych 177 Oksana Iwanaszko Stereotypy świadomości społecznej wobec osób niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo 184 Inessa Filippowa Wiedza ekonomiczna a wartości społeczne i wybór zawodowy młodzieży na Ukrainie 193 Aleksander Gubenko Destrukturyzacja jako ważny mechanizm twórczości i humanizacji edukacyjnej 200