"Książka ma w zamierzeniu charakter interdyscyplinarny. Autor odwołuje się do gałęzi wiedzy znanej jako historia kulturowa, w tym intelektualna, analizująca kształtowanie się sposobów obejmowania myślą tego, co dzieje się w otoczeniu człowieka. Blisko jest socjologii historycznej, a także politologii. Łączy analizę faktów społecznych i ekonomicznych, które uważa za istotne dla scharakteryzowania umysłowości, w tym sposób funkcjonowania edukacji, gospodarki, niektórych instytucji publicznych, rozwiązań ustrojowych. Dostrzega znaczenie procesów kształtowania się mentalności i stylów życia, podejścia do życia zbiorowego (np. polityki, aktywności społecznej, podmiotowości). Odwołuje się także do wybranych koncepcji socjologicznych polskiego społeczeństwa, które wyjaśniają źródła pewnych cech polskiej umysłowości. Stąd przytaczane tezy Stefana Nowaka dotyczące próżni społecznej, tezy Adama Podgóreckiego o specyficznych cechach relacji społecznych oraz innych socjologów.