Bezstronność sędziowska jest jedną z najważniejszych zasad kształtujących prawo do rzetelnego procesu – a co za tym idzie – nieodłącznym elementem demokratycznego państwa prawnego. Bez wątpienia szczególna procedura powoływania sędziów stanowi nieodłączny gwarant ich bezstronności.

Publikacja stanowi omówienie problematyki postępowania w sprawie wyłączenia sędziego wadliwie powołanego ze szczególnym uwzględnieniem aspektów jego bezstronności.

Pozycja uwzględnia aktualny stan prawny oraz wzbogacona jest o orzecznictwo TSUE, SN, ETPC oraz sądów powszechnych, co pozwoli Czytelnikowi lepiej zrozumieć tematykę.

W Monografii omówiono następujące zagadnienia:

  • powinnoÅ›ci w czasie kryzysu uznawalnoÅ›ci orzeczeÅ„ sÄ…dów (m.in.: kryzys uznawalnoÅ›ci, wehikuÅ‚ sprawiedliwoÅ›ci tranzycyjnej oraz powinnoÅ›ci);
  • zarys modelowego ujÄ™cia bezstronnoÅ›ci sÄ™dziego w aspekcie instytucjonalnym;
  • domniemanie braku bezstronnoÅ›ci sÄ™dziego sÄ…du powszechnego rozpoznajÄ…cego sprawÄ™ karnÄ… ze wzglÄ™du na wadliwość procedury nominowania na urzÄ…d sÄ™dziego lub objÄ™cia wyższego stanowiska sÅ‚użbowego (m.in.: prawo strony do sÄ…du jako organu niezależnego i bezstronnego, ustrojowe i procesowe gwarancje prawa do sÄ…du bezstronnego i niezależnego, bezstronność i niezależność sÄ…du w wybranych aktach prawa miÄ™dzynarodowego, pojÄ™cie niezależnego i bezstronnego sÄ…du ustanowionego ustawÄ… w wybranym orzecznictwie TSUE i ETPCz);
  • weryfikacja standardu niezależnoÅ›ci i bezstronnoÅ›ci sÄ…du wedÅ‚ug uchwaÅ‚y poÅ‚Ä…czonych Izb SÄ…du Najwyższego z 23.1.2020 r.;
  • strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady SÄ…downictwa od wÅ‚adzy politycznej i wynikajÄ…ca z tego wadliwość procedury powoÅ‚aÅ„ na urzÄ…d sÄ™dziego a wymóg niezależnoÅ›ci i bezstronnoÅ›ci sÄ…du oraz instytucja wyÅ‚Ä…czenia iudex suspectus w postÄ™powaniu karnym – art. 41 KPK (m.in.: prawo do sÄ…du a procedura powierzania votum sÄ™dziowskiego, strukturalne uzależnienie obecnej KRS od wÅ‚adzy politycznej jako przyczyna wadliwoÅ›ci postÄ™powaÅ„ w sprawie powoÅ‚ania na urzÄ…d sÄ™dziego z udziaÅ‚em tego organu, prawo jednostki do niezależnego i niezawisÅ‚ego sÄ…du a udziaÅ‚ w orzekaniu osoby powoÅ‚anej na urzÄ…d sÄ™dziego w postÄ™powaniach z udziaÅ‚em obecnej KRS; udziaÅ‚ w skÅ‚adzie sÄ…du osoby powoÅ‚anej na stanowisko sÄ™dziego w postÄ™powaniu z udziaÅ‚em obecnej KRS a instytucja wyÅ‚Ä…czenia iudex suspectus);
  • instytucjonalne aspekty bezstronnoÅ›ci sÄ™dziego – o proceduralnych podstawach i sposobach rozpoznawania wniosków dotyczÄ…cych wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego z uwagi na brak instytucjonalnych gwarancji bezstronnoÅ›ci [m.in.: znaczenie wadliwej procedury powoÅ‚ania na urzÄ…d sÄ™dziego w Å›wietle aktualnego orzecznictwa, dwuaspektowa natura bezstronnoÅ›ci, instytucja wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego (iudex inhabilis i iudex suspectus) jako podstawa prewencyjnej kontroli zdatnoÅ›ci sÄ™dziego do speÅ‚nienia minimalnego standardu bezstronnoÅ›ci w danej sprawie, znaczenie i status wyroków TK w zakresie normatywnych podstaw weryfikacji zdatnoÅ›ci sÄ™dziego do speÅ‚nienia wymogu bezstronnoÅ›ci, brak instytucjonalnych gwarancji bezstronnoÅ›ci jako podstawa wniosku o wyÅ‚Ä…czenie sÄ™dziego w trybie art. 41 § 1 KPK z uwagi na domniemanie braku bezstronnoÅ›ci, normatywne znaczenie regulacji zawartej w art. 26 § 2 i 3 SNU];
  • przesÅ‚anki wyÅ‚Ä…czenia wadliwie powoÅ‚anego sÄ™dziego a bezstronność i niezawisÅ‚ość sÄ™dziowska;
  • postÄ™powanie w przedmiocie wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego sÄ…du powszechnego orzekajÄ…cego w sprawach karnych z uwagi na wadliwość powoÅ‚ania na urzÄ…d sÄ™dziego (m.in.: podstawy wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego, organ orzekajÄ…cy o wyÅ‚Ä…czeniu sÄ™dziego, termin do zÅ‚ożenia wniosku o wyÅ‚Ä…czenie sÄ™dziego, tryb wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego, postÄ™powanie w przedmiocie wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego);
  • nemo iudex in causa sua a realizacja prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronnego sÄ™dziego (m.in.: źródÅ‚a i istota bezstronnoÅ›ci sÄ™dziowskiej, wyÅ‚Ä…czenie sÄ™dziego orzekajÄ…cego we wÅ‚asnej sprawie, zakres zastosowania przesÅ‚anki nemo iudex, bezstronność sÄ™dziego w ujÄ™ciu konstytucyjnym oraz konwencyjnym, a także w orzecznictwie SN, istota gwarancji nemo iudex, zakaz orzekania w sprawie „identycznej" jak sprawa sÄ™dziego);
  • tryb uprzedniej weryfikacji w procesie karnym wÄ…tpliwoÅ›ci dotyczÄ…cych niezawisÅ‚oÅ›ci sÄ™dziowskiej wynikajÄ…cych z wadliwoÅ›ci powoÅ‚ania sÄ™dziego;
  • problematyka odpowiedzialnoÅ›ci dyscyplinarnej sÄ™dziego z tytuÅ‚u orzekania w przedmiocie wyÅ‚Ä…czenia sÄ™dziego powoÅ‚anego z udziaÅ‚em KRS.

Monografia adresowana w szczególności do sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, aplikantów. Przydatna okaże się również każdemu, dla kogo kwestie związane ze stanem praworządności w Polsce, funkcjonowaniem niezależnych sądów i orzekaniem przez bezstronnych sędziów są ważne.

Jest też wyrazem szacunku dla sędziów polskich wychowanych na idei niezależnych sądów i niezawisłych sędziów, gotowych bronić bezstronności orzekania jako fundamentu państwa prawa i wymiaru sprawiedliwości.