XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974 - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 listopada 2019
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974 - ebook
Kolejną, XXI Olimpiadę zorganizowała Francuska Federacji Szachowa. Rozpisany we Francji przetarg na przeprowadzenie tej wielkiej imprezy wygrał kurort Nicea. Niestety, Komitet Organizacyjny pod kierownictwem Raoula Bartolo nie sprostał w pełni wszystkim wyzwaniom, jakie niesie przygotowanie tak gigantycznego turnieju.
Przy XXI Olimpiadzie figurowały 73 zespoły i rekord ze Skopje został znacznie przekroczony. Czołówkę Olimpiady pod względem siły rankingu jej zawodników, stanowiły w kolejności drużyny: ZSRR, USA, Jugosławii, Węgier, RFN, Czechosłowacji, Bułgarii, Argentyny, Holandii i Izraela.
Z ważnych absencji warto wskazać brak mistrza świata, Roberta Fischera, który od zdobycia tytułu nie uczestniczył w żadnych rozgrywkach szachowych oraz Roberta Hübnera, niemogącego dojść do siebie, po pełnym konfliktów ćwierćfinałowym meczu pretendentów z Tigranem Petrosjanem. Do najbardziej „barwnych” postaci Olimpiady należał 64. letni Mieczysław Najdorf. Okazał się nieoczekiwanie jednym z najstarszych uczestników!
Polski zespół reprezentowali: Włodzimierz Schmidt, Zbigniew Doda, Krzysztof Pytel, Jerzy Kostro, Jan Adamski i Jerzy Pokojowczyk. Na trenera i kapitana drużyny nominowany został mistrz Stefan Witkowski, zaś kierownictwo nad całą reprezentacją objął wiceprezes Polskiego Związku Szachowego Stefan Furs.
| Kategoria: | Literatura faktu |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-1-911283-69-0 |
| Rozmiar pliku: | 53 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Seria Olimpiad
“Wielka Księga Olimpiad Szachowych” – poczynając od 1927 roku – opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie – firmowane przez FIDE - zarówno męskie jak i kobiece. Najbardziej aktualne informacje dotyczące wydanych pozycji książkowych w serii, znajdują się na oficjalnej stronie:
https://szachy-kwi.eu
Seria będzie zawierać poniższe pozycje książkowe:
Olimpiady męskie
1. Pierwsza Olimpiada Szachowa - Londyn 1927
2. II Olimpiada Szachowa - Haga 1928
3. III Olimpiada Szachowa - Hamburg 1930
4. IV Olimpiada Szachowa - Praga 1931
5. V Olimpiada Szachowa - Folkestone 1933
6. VI Olimpiada Szachowa - Warszawa 1935
7. VII Olimpiada Szachowa - Sztokholm 1937
8. VIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1939
9. IX Olimpiada Szachowa - Dubrownik 1950
10. X Olimpiada Szachowa - Helsinki 1952
11. XI Olimpiada Szachowa - Amsterdam 1954
12. XII Olimpiada Szachowa - Moskwa 1956
13. XIII Olimpiada Szachowa - Monachium 1958
14. XIV Olimpiada Szachowa - Lipsk 1960
15. XV Olimpiada Szachowa - Złote Piaski 1962
16. XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964
17. XVII Olimpiada Szachowa - Hawana 1966
18. XVIII Olimpiada Szachowa - Lugano 1968
19. XIX Olimpiada Szachowa - Siegen 1970
20. XX Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
21. XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974
22. XXII Olimpiada Szachowa - Hajfa1976
23. XXIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
24. XXIV Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
25. XXV Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
26. XXVI Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
27. XXVII Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
28. XXVIII Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
29. XXIX Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
30. XXX Olimpiada Szachowa - Manila 1992
31. XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
32. XXXII Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
33. XXXIII Olimpiada Szachowa - Elista 1998
34. XXXIV Olimpiada Szachowa - Stambuł 2000
35. XXXV Olimpiada Szachowa - Bled 2002
36. XXXVI Olimpiada Szachowa - Calvia 2004
37. XXXVII Olimpiada Szachowa - Turyn 2006
38. XXXVIII Olimpiada Szachowa - Drezno 2008
39. XXXIX Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
40. XL Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
41. XLI Olimpiada Szachowa - Tromso 2014
42. XLII Olimpiada Szachowa - Baku 2016
43. XLIII Olimpiada Szachowa - Batumi 2018
44. XLIV Olimpiada Szachowa - Chanty-Mansyjsk 2020
Olimpiady kobiece
1. Pierwsza Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957
2. II Kobieca Olimpiada Szachowa - Split 1963
3. III Kobieca Olimpiada Szachowa - Oberhausen 1966
4. IV Kobieca Olimpiada Szachowa - Lublin 1969
5. V Kobieca Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
6. VI Kobieca Olimpiada Szachowa - Medellin 1974
7. VII Kobieca Olimpiada Szachowa - Hajfa 1976
8. VIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
9. IX Kobieca Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
10. X Kobieca Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
11. XI Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
12. XII Kobieca Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
13. XIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
14. XIV Kobieca Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
15. XV Kobieca Olimpiada Szachowa - Manila 1992
16. XVI Kobieca Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
17. XVII Kobieca Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
18. XVIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Elista 1998
19. XIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Stanbuł 2000
20. XX Kobieca Olimpiada Szachowa – Bled 2002
21. XXI Kobieca Olimpiada Szachowa – Calvia 2004
22. XXII Kobieca Olimpiada Szachowa – Turyn 2006
23. XXIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Drezno 2008
24. XXIV Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
25. XXV Kobieca Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
26. XXVI Kobieca Olimpiada Szachowa – Tromso 2014
27. XXVII Kobieca Olimpiada Szachowa – Baku 2016
28. XXVIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Batumi 2018
29. XXIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2020
Dodatkowe informacje znajdziesz
na oficjalnej stronie internetowej serii
“Wielka Księga Olimpiad Szachowych”
https://szachy-kwi.euXXI Olimpiada
Nicea, 6 – 30 czerwca 1974 r.
Na Kongresie FIDE, który odbył się w Skopje w 1972 roku przyznano Francuskiej Federacji Szachowej prawo przeprowadzenia kolejnej Olimpiady. Rozpisany we Francji przetarg na organizację tej wielkiej imprezy wygrał kurort Nicea, który swoją nazwę zawdzięczał bogini zwycięstwa Nike. Niestety, Komitet Organizacyjny pod kierownictwem Raoula Bartolo nie sprostał w pełni wszystkim wyzwaniom, jakie niesie zawsze przygotowanie tak gigantycznej imprezy. W efekcie zapanował spory zamęt tuż przed otwarciem Olimpiady, jak również w trakcie jej przebiegu. Na lotnisku zorganizowano stoisko informacyjne dla przylatujących zespołów, które powiadamiało o przydziale miejsc hotelowych. Hotele były oddalone o kilka kilometrów od sali gry, a ponieważ brakowało… autobusów, wielu zawodników często szło na rundę piechotą. Całość warunków socjalnych dopełniały, z iście francuską oszczędnością, serwowane obiady o tak niskim standardzie, że kapitanowie drużyn złożyli w tej sprawie oficjalny protest. Nic to jednak nie pomogło i część ekip zaczęła żywić się na własny koszt. Biedne kraje socjalistyczne nie stać było oczywiście na taki luksus, toteż musiały korzystać z oficjalnych posiłków do końca rozgrywek. Przedsmakiem niedociągnięć organizacyjnych była konieczność półtoragodzinnego oczekiwania zmęczonych podróżą drużyn na autobusy, które w końcu dowiozły ich do hoteli, z których niektóre znajdowały się w pobliżu… hałaśliwych ulic.
Do rozgrywek przeznaczono ogromnej wielkości salę Pałacu Wystaw (Palais des Expositions), której połowę wypełniły stoiska wystawowe. Drugą część zagospodarowano jako salę gry. Podzielono ją na początku na osiem sektorów, czyli zgodnie z liczbą grup półfinałowych, a potem już tylko na pięć większych, bo tyle było finałów. Podłogę wyłożono polietylenowym dywanem. Dzięki temu do minimum wyciszono odgłosy kroków. Pozwoliło to kibicom podchodzić blisko do stolików grających, od których ich oddzielały gustowne, metalowe barierki. Wygodne krzesła przeznaczone dla szachistów były… dwukolorowe: białe i czarne, zgodne z kolorem bierek, jakimi przyszło zawodnikowi walczyć. Mnóstwo kwiatów i zieleni dopełniało ładny wystrój sali gry. W centrum postawiono wysoką, aż dwunastometrową białą wieżę, wewnątrz której przebywali członkowie Komitetu Organizacyjnego i sędzia główny Olimpiady Aleksander Kotow. Można było tu zakupić sprzęt szachowy, komplety szachów o różnych wykrojach, wykonane z różnych materiałów od tworzywa sztucznego począwszy na srebrze kończąc. Stoiska z książkami szachowymi ściągały wielu fanów królewskiej gry. Dużym powodzeniem cieszył się kram z wyrobami folklorystycznymi Pakistanu. Na stoisku pocztowym można było zaopatrzyć się w „olimpijski” znaczek pocztowy o wartości jednego franka, okolicznościowe koperty i oczywiście specjalny kasownik. Frontowa ściana sali turniejowej ozdobiona została ogromnej wielkości mapą w jednym kolorze, bez granic, zaś nad nią figurowało hasło: FIDE – Gens Una Sumus.
Mimo wielu rekordów, jakie przyniosły nicejskie zmagania, widzów nie było zbyt dużo, bardziej ich kusiła… plaża, wszak była wówczas na Lazurowym Wybrzeżu pełnia lata!
Dla kibiców przygotowano wiele rozrywek. Seanse gry jednoczesnej (symultany) prowadzili m.in. znani sowieccy arcymistrzowie Efim Geller i Siemion Furman. Alberic O’Kelly codziennie wygłaszał w części wystawowej sali prelekcję, na którą składały się ciekawsze partie rundy, ogólny opis przebiegu rywalizacji. Te codzienne spotkania ze znanym belgijskim arcymistrzem spotykały się z ogromnym zainteresowaniem publiczności. Rozegrano także partię między prezydentem FIDE Euwem, a „Turkiem” imitującym słynny automat Kempelena. „Turek” ubrany był w egzotyczne szaty. Musiał być w nim ukryty silny szachista, bowiem Euwe musiał się sporo „napocić”, aby wygrać pojedynek w dalekiej końcówce wieżowej! Zorganizowano także w miejscowej operze wieczór poświęcony amerykańskiemu kompozytorowi Gershwinowi. Solistą był wysoko notowany we Francji pianista Daniel Weyenberg.
Znaczek poczty w Mali wydany z okazji Olimpiady
Źródło: stampboards.com
Znaczek poczty francuskiej wydany z okazji Olimpiady
Źródło: philatelicdatabase.com
Znaczki poczty nigeryjskiej wydane z okazji Olimpiady
Źródło: libero.it
Znaczki poczty węgierskiej wydane z okazji Olimpiady
Źródło: archiwum autora
Kiedy szachiści wypełnili salę gry, okazała się jednak duszna, tym bardziej, że niezbyt dobrze działała klimatyzacja. A przecież miała 150 metrów długości i 93 metry szerokości!
Na konferencji prasowej organizatorzy przyznali, że zaskoczyły ich trudności w wydawaniu biuletynu ze wszystkimi partiami. Dzienna porcja wynosiła 132 partie. Trudność polegała na braku personelu, który przygotowywałby zapisy, gdyż blankiety zawodników często miały bardzo dużo błędów. Na poprzednich Olimpiadach zapis do biuletynu olimpijskiego prowadzili specjalni sekretarze! W Nicei takich osób nie było. Partie odtwarzała nieliczna ekipa na podstawie zapisu prowadzonego przez zawodników, a następnie poddawanego kontroli przez specjalnie zaprogramowany komputer. Ilość błędów była jednak ogromna, a korekta czasochłonna, toteż postanowiono zrezygnować z drukowania wszystkich partii, a ukazujący się, często z dużym opóźnieniem, biuletyn zawierał jedynie 40 wybranych partii! Wyjątkiem była pierwsza runda, z której wydrukowano wszystkie partie. Tak, więc Olimpiada w Nicei, poświęcona 50-leciu FIDE była pierwszą w historii Olimpiadą bez pełnego biuletynu! Była to wielka szkoda dla przyszłych historyków szachowych!
Z tego też powodu zamieszczamy jedynie partie, które zawierał komplet biuletynów olimpijskich oraz zamieszczone przez periodyki szachowe z różnych krajów. Dość istotne jest, że partie zawodników polskich zachowały się wszystkie dzięki zapobiegliwości Władysława Litmanowicza, który po każdej rundzie skrzętnie zbierał zapisy od grających, a następnie zamieścił je w miesięczniku „Szachy” w numerach 8 – 9/1974.
Karki pocztowe z Nigerii
Źródło: Archiwum autora
Do zmagań olimpijskich zgłosiło się aż 80 zespołów! Ostatecznie nie przybyły ekipy Boliwii, Indii, Paragwaju i Peru, natomiast Nikaragua zgłosiła… skład dwuosobowy! Jak się później wyjaśniło, federacja szachowa tego kraju pomyliła przepisy Olimpiad w kategorii mężczyzn z rozgrywanymi wśród kobiet, gdzie rzeczywiście zasadniczy skład był wówczas złożony z dwóch szachistek. Zezwolono jej na grę, ale po przegraniu w pierwszej rundzie meczu z Chile w stosunku 0,0 : 4,0 i gdy okazało się, że brakujący zawodnicy do Francji nie przyjadą, wycofała swój akces. Ponadto Afryce Południowej i Rodezji nie pozwolono dokończyć rozgrywek, mimo wniosku Kongresu FIDE z 1972 roku po pamiętnym wycofaniu się Albanii, że wszystkie kraje będące członkami FIDE mogą brać udział w Olimpiadzie. Jednakże z inicjatywy Maroka bojkotem turnieju zagroziły Tunezja, Syria, Jordania i… kraje obozu socjalistycznego. Po bardzo ostrej dyskusji FIDE musiała ustąpić. Może dziwić jedynie, dlaczego wobec tego pozwolono ekipom Afryki Południowej i Rodezji wziąć udział w eliminacjach? Tak czy inaczej przy XXI Olimpiadzie ostatecznie figurowały 73 zespoły, a więc rekord Skopje został znacznie przekroczony! Ale to nie był koniec kłopotów! Ekipa Algierii spóźniła się na rozgrywki, nie mogła wziąć udziału w eliminacjach i dopuszczono ją do finału E!
Główny hol
Zdjęcie: Archiwum autora
Uroczyste otwarcie Olimpiady
Od lewej Betbeder, Euwe, mer Nicei Bertolo i Rabel-Mendez
Zdjęcie: „Szachy” numer 8/1974
Napis na rycinie: „Emblemat XXI Olimpiady (po lewej).
Wesoły człowieczek Philibert – także emblemat Olimpiady
Zdjęcie: „Szachmaty w ZSRR” numer 2/1974
Akt oficjalnego otwarcia Turnieju Nacji miał miejsce 6 czerwca 1974 roku o godzinie 15,30 w przeznaczanym na rozgrywki Pałacu Wystaw. Przemówienie powitalne wygłosił przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Raoul Bertolo. Orkiestra wojskowa zagrała „Marsyliankę” oraz marsz Philiberta, specjalnie skomponowany dla uczczenia Olimpiady w Nicei. Potem nastąpiła prezentacja ekip, a właściwie kapitanów drużyn w kolejności alfabetycznej. Tu nastąpił kolejny poślizg organizacyjny. Z powodu opóźnienia autobusu nie wzięli udziału w otwarciu kapitanowie zakwaterowani w hotelu „Frantel”, a wśród nich kapitan polskiego teamu.
Po uroczystym otwarciu członkowie Komitetu Organizacyjnego i FIDE, główny sędzia Aleksander Kotow, kapitanowie ekip i dziennikarze przeszli do sali konferencyjnej, aby rozpocząć odprawę techniczną. Naradę prowadził A. Kotow. Na początku próbował mówić po francusku, ale kiedy na sali odezwały się głosy domagające się tłumaczenia z francuskiego, znany arcymistrz przerzucił się na język angielski. Przede wszystkim zaproponował ponownie utworzyć szesnastoosobowe finały, do których awansowałyby zespoły rozdzielone według rankingu FIDE, do ośmiu grup półfinałowych. Propozycja ta została przyjęta jednogłośnie. Drużyny, których zawodnicy nie mieli rankingu FIDE zostały rozstawione według miejsc zajętych w Skopje, a te, które tam nie grały – w kolejności alfabetycznej.
Stoisko z szachami
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 19/1974
Pierwszą „dziesiątkę” stanowili oczywiście faworyci. Prezentowała się ona tak: 1. ZSRR 2665, 2. USA 2586, 3. Jugosławia 2566, 4. Węgry 2554, 5. RFN 2534, 6. Czechosłowacja 2521, 7. Bułgaria 2475, 8. Argentyna 2491, 9. Holandia 2478 i 10. Izrael 2465. Przy zespole podano średni ranking zasadniczej czwórki, który był kryterium na kolejnych Olimpiadach, natomiast w Nicei decydował średni ranking wszystkich zawodników w drużynie, dzięki czemu Bułgaria zajęła wysoką, siódmą pozycję. Polska ze średnim rankingiem 2430 (całej szóstki – 2384) zajęła dopiero 17 miejsce. Zawodnikom nieznajdującym się na liście profesora Elo, do celów statystycznych, wpisywano najniższy ranking, czyli 2200. Mimo dobrego rozwiązania kwestii podziału ekip na grupy półfinałowe, przed zawodnikami stanęła konieczność rozegrania 9 rund (grupa 7) i 15 kolejnych w finałach od A do D (finał E był mniej liczny), co oznaczało łącznie 24 dni „pracy”! Dlatego postanowiono, że XXI Olimpiada w Nicei będzie ostatnią rozegraną systemem kołowym i począwszy od kolejnej wprowadzony zostanie system szwajcarski!
Sędzia główny Kotow obwieszcza koniec rundy
Zdjęcia: „Szachy Ryga” numer 20/1974 (po prawej) i Archiwum autora
Rozgrywki eliminacyjne rozpoczęły się 7 czerwca 1974 roku i trwały bez przerwy do 15 czerwca. Jedynie w grupie 7 liczba ekip była parzysta i nie mieli oni żadnego dnia wolnego! Już 16 czerwca rozpoczęły się zmagania finałowe! Trwały także nieprzerwanie do 29 czerwca. Rundy rozpoczynały się codziennie o godzinie 15,00 i trwały do 20,00, a na drugi dzień rano dogrywano niedokończone partie. Wyjątkowo niezbędni okazali się w Nicei zawodnicy rezerwowi, bowiem mało kto mógłby wytrzymać ten prawdziwy maraton szachowy, jeśli weźmie się pod uwagę także poranne dogrywki! Tempo gry nadal wynosiło 2,5 godziny na 40 posunięć i po jednej godzinie na każde następne 16.
Postanowiono także, że mecze rozegrane w eliminacjach będą zaliczone w finałach, co nie miało miejsca, jak pamiętamy, w Skopje.
Z ważnych absencji warto wskazać brak mistrza świata, Roberta Fischera, który od zdobycia tytułu nie uczestniczył w żadnych rozgrywkach szachowych, Roberta Hübnera nie mogącego dojść do siebie po pełnym konfliktów ćwierćfinałowym meczu pretendentów z Tigranem Petrosjanem, kiedy to musiał po prostu poddać mecz przed czasem. Grano przy hałaśliwej ulicy, co nie przeszkadzało Petrosjanowi chorującemu na słuch! Organizatorzy nie chcieli zmienić sali gry, toteż rozstrojony nerwowo niemiecki arcymistrz poddał cały mecz. Nie przybył także Bent Larsen, który postawił warunek, że zagra tylko wtedy, jeżeli wyniki partii olimpijskich nie będą brane pod uwagę przy układaniu listy Elo na 1 lipca 1975 roku! Warto także zaznaczyć, że Kongres FIDE w Nicei nadał tytuł arcymistrza Torremu, jako pierwszemu azjatyckiemu szachiście. Oprócz niego, z zawodników biorących udział w Olimpiadzie, ten zaszczytny tytuł otrzymali Jan Timman (już I szachownica Holandii), Vlastimil Jansa, Gyula Sax i Gyözö Forintos.
Do najbardziej „barwnych” postaci Olimpiady należał 64. letni Mieczysław Najdorf. Okazał się nieoczekiwanie jednym z najstarszych uczestników! Polski, a następnie argentyński szachista pobił rekord należący do tej pory do Stahlberga. Łącznie z Olimpiadą w Nicei rozegrał łącznie 211 partii olimpijskich (+91 =97 –23), zaś jego oponent arcymistrz Gedeon Stahlberg „tylko” 200 w trzynastu Olimpiadach!
Kiosk z pamiątkami – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Przyszły mistrz świata Anatolij Karpow w Nicei
Zdjęcie: Archiwum autora
Figury, figury, figury – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Zdarzało się dotychczas, że wraz z mężczyznami walczyła kobieta, ale w Nicei doszło do bezprecedensowej sytuacji: w zespole Wysp Dziewiczych USA grały dwie szachistki, Karen Fyfe-Reussner i Renata Bushnaq, przy czym już w trakcie rozgrywek okazało się, że jedna z nich nie potrafiła zapisywać na blankiecie posunięć…
Kompletem arcymistrzowskim dysponowały ZSRR (na pozycji lidera wystąpił młody Karpow), Węgry i Jugosławia. Piątką arcymistrzów dysponowała ekipa USA. Coraz bardziej rozwijał się talent arcymistrza Anderssona, którego występ był bez porównania lepszy niż w Skopje. Na pierwszej szachownicy Izraela zagrał emigrant z ZSRR arcymistrz Liberzon. Po długiej przerwie Islandię reprezentował Fridrik Olafsson. Ciekawostka: w listopadzie 2015 roku odbyły się w Islandii XX Drużynowe Mistrzostwa Europy. Gospodarze obok zasadniczej drużyny, wystawili zespół o nazwie „Islandia – Legendy”, w której na szachownicy rezerwowej zagrał 80. letni Fridrik Olafsson!
Po raz pierwszy Najdorf oddał pozycję lidera Argentyny grając dopiero na III szachownicy, ale 64. letni senior nad nie miał większej formy.
Nieoczekiwanie nie przybyła silna drużyna NRD. Spekulowano, że powodem tej absencji były niewielkie szanse na zajęcie miejsca „punktowanego”, czyli w pierwszej szóstce. Dobrze, że tak nie myślały inne federacje, bo wówczas liczebność uczestników Olimpiad nawiązałaby do tych przedwojennych!
Wyspy Dziewicze wzięły „rozwód” i po raz pierwszy wystąpiły w barwach dwóch reprezentacji: Wysp Dziewiczych Brytyjskich i Wysp Dziewiczych USA.
Stoisko z literaturą szachową – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
W Nicei zadebiutowały: Trynidad & Tobago, Algieria i Bahamy.
Jedynie Algieria grała w „czwórkę”. Pozostałe zespołu legitymowały się pełnym składem: zasadnicza czwórka i dwóch rezerwowych!
W Nicei do gry zasiadło 445 zawodników (47 arcymistrzów i 66 mistrzów międzynarodowych). Rozegrać mieli 3156 partii. Było ich jednak „tylko” 3085 na skutek m.in. skreślenia z listy zespołów Afryki Południowej i Rodezji. Ta ostatnia na szczęście zdecydowała się grać do końca, zaś zespół Afryki Południowej wyjechał na trzy rundy przed końcem rozgrywek.
Wyniki losowania w poszczególnych grupach były następujące:
------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa Skład grup
1 1. Polska, 2. Brazylia, 3. Mongolia, 4. Walia, 5. ZSRR, 6. Szkocja, 7. Antyle Holenderskie, 8. Jordania i 9. Puerto Rico.
2 1. Dania, 2. Panama, 3. USA, 4. Australia, 5. Luksemburg, 6. Ekwador, 7. Anglia, 8. Kanada i 9. Rodezja.
3 1. Iran, 2. Wenezuela, 3. Finlandia, 4. Kuba, 5. Jugosławia, 6. Włochy, 7. Urugwaj, 8. Irak i 9. Pakistan.
4 1. Tunezja, 2. Węgry, 3. Syria, 4. Japonia, 5. Nikaragua, 6. Chile, 7. Belgia 8. Hiszpania, 9. Malta i 10. Malezja.
5 1. Portugalia, 2. Irlandia, 3. Hongkong, 4. Afryka Południowa, 5. RFN, 6. Szwecja, 7. Islandia, 8. Guernsey i 9. Trynidad i Tobago.
6 1. Singapur, 2. Rumunia, 3. Andora, 4. Czechosłowacja, 5. Norwegia, 6. Liban, 7. Nowa Zelandia, 8. Monako i 9. Kolumbia.
7 1. Bułgaria, 2. Turcja, 3. Wyspy Owcze, 4. Francja, 5. Indonezja, 6. Izrael, 7. Filipiny, 8. Cypr, 9. Wyspy Dziewicze Brytyjskie i 10. Dominikana.
8 1. Meksyk, 2. Grecja, 3. Wyspy Dziewicze USA, 4. Argentyna, 5. Austria, 6. Holandia, 7. Szwajcaria, 8. Bahamy i 9. Maroko.
------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ostry protest przeciwko silnemu zestawieniu grupy 2 wypowiedział kapitan zespołu USA Benkö. Istotnie, miały w niej grać USA, Kanada, Anglia i Dania, a awansowały tylko po dwie drużyny do każdego z finałów!
Opowiada Władysław Litmanowicz (5 czerwca 1974 r.). „Kiedy odlatywałem z Warszawy było deszczowo i chłodno (około 140C). Wieczorem, około godziny 19,00 w Nicei było słonecznie (ponad 200C). Na lotnisku stoisko informacyjne komitetu organizacyjnego, które powiadamia przybywające ekipy o przydziale miejsc hotelowych.
Wieczorny spacer po ulicach miasta pozwala zorientować się, że reklamowany przez organizatorów konkurs wystaw sklepowych na najefektowniejsze wmontowanie motywów szachowych nie osiągnął zbyt wysokiego poziomu. Nie jest to oczywiście winą organizatorów. Po prostu miejscowy handel potraktował konkurs raczej lekko”.
Sala gry – widzów od szachistów oddzielały gustowne barierki
Zdjęcie: Archiwum autora
W dwa dni po zakończeniu XXXI Mistrzostw Polski (Zielona Góra, 17 II – 7 III 1974) – zarząd Polskiego Związku Szachowego na posiedzeniu w Łodzi zakwalifikował do drużyny olimpijskiej czterech zawodników oraz ustalił skład sześcioosobowego turnieju w Mielcu, z którego mieli wyłonić się pozostali dwaj nasi reprezentanci. Obok automatycznie wchodzących do ekipy mistrzów międzynarodowych Włodzimierza Schmidta (mistrza Polski) i Zbigniewa Dody oraz Krzysztofa Pytla (dwaj najlepsi pominąwszy Schmidta i Bednarskiego na liście rankingowej FIDE z 1 VII 1974 roku), jako czwarty został wytypowany mistrz międzynarodowy Jerzy Kostro na tzw. miejsce Polskiego Związku Szachowego. Wyniki dodatkowych eliminacji były następujące: Jan Adamski, Jerzy Pokojowczyk i Andrzej Sydor – po 6,5 p., Aleksander Sznapik – 5 p., Andrzej Filipowicz – 3,5 p. i Zbigniew Szymczak – 2 p. W przypadku dzielenia miejsc o awansie decydowało miejsce zajęte na mistrzostwach Polski, dlatego nominację do Nicei otrzymali mistrz Jan Adamski (III lokata) i… zaledwie kandydat na mistrza Jerzy Pokojowczyk (VII). Andrzej Sydor odpadł, bo… nie brał udziału w czempionacie Polski!
Olimpiadzie w Nicei towarzyszyły symultany
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Źródło: dugima.narod.ru
Na trenera i kapitana drużyny nominowany został mistrz Stefan Witkowski, zaś kierownictwo nad całą reprezentacją objął wiceprezes Polskiego Związku Szachowego Stefan Furs.
Przygotowania do Olimpiady ograniczono do meczu treningowego na sześciu szachownicach w Łodzi ze Szwajcarią i rewanżu w Raperswil, a także 10 dniowego zgrupowania w Zakopanem, z mistrzami Romualdem Grąbczewskim i Stefanem Witkowskim w charakterze trenerów, połączonego z meczem na czterech szachownicach z ekipą NRD. Tym razem odstąpiono od sprowadzenia trenera sowieckiego z pomocy, którego korzystano w latach 1968, 1970 i 1972.
Na konferencji prasowej poprzedzonej odprawą techniczną zawodników, postawione zostały ekipie olimpijskiej zadania. I tak w nawiązaniu do pierwotnej wersji regulaminu zakwalifikowanie się do „dwunastki” drużynowego finału A miało być uznane za wynik bardzo dobry. Zajęcie jednego z pierwszych czterech miejsc w finale B – za wynik dobry, zaś każdy inny miał być potraktowany za niespełnienie postawionych wymagań, czyli za rezultat zły.
Jeden z dziennikarzy zapytał, jaki wynik Polski Związek Szachowy uznałby za dostateczny, ale odpowiedzi niestety nie otrzymał. I oto życie samo dało odpowiedź po rozszerzeniu finału A do szesnastu zespołów. Ewentualne zajęcie pierwszego miejsca w finale B, gdzie zawsze gra wiele dobrych ekip, można uznać za rezultat zadawalający, czyli „dostateczny”.
Przy zespołach, które jeszcze nie pauzowały, jak zawsze, widnieć będzie gwiazdka (*).
Trwa runda…
Zdjęcie: Archiwum autora
Teraz krótko o tym, co się „działo” w latach 1973 i 1974 przed francuską Olimpiadą.
Rok 1973
Sezon otworzył oczywiście turniej w Hastings, który dobył się na przełomie 1972 i 1973 roku. To był już 48. Turniej! Obsada znowu była szesnastoosobowa. Wygrał ówczesny „turniejowy mistrz świata” Bent Larsen. Zapachniało wcześniej sensacją, kiedy mistrz angielski Hartston narzucił na starcie niespotykane tempo i do ostatniej rundy był niemal pewnym kandydatem do dwóch trofeów: normy arcymistrzowskiej wynoszącej 10 punktów i zdobycia nagrody 5000 funtów szterlingów ufundowanych przez milionera Slatera dla pierwszego angielskiego arcymistrza. Niestety, w dwóch ostatnich rundach egzaminowali go znakomici arcymistrzowie Uhlmann i Larsen. Hartston obie partie przegrał i do pełnego szczęścia zabrakło mu pół punktu. Szczegóły przedstawia tabela:
XXX Mistrzostwa Polski rozegrano w Gdyni w latach 4 – 24 lutego 1973 roku. Sensacyjny sukces święcił najmłodszy uczestnik Andrzej Maciejewski z „Caissy” Bydgoszcz.
Mistrz Polski Krzysztof Pytel (po prawej) gra z Włodzimierzem Schmidtem
Poniżej szczegóły:
Źródło „Szachy” numer 3/1973
Sławny XXXV Hoogovenschaaktoernooi w Wijk aan Zee odbył się w dniach 15 stycznia – 3 lutego i zebrał doborową stawkę w turnieju głównym:
Pierwsza trójka turnieju głównego, od lewej: Tal, Bałaszow i Wasjukow
Zwycięzcy turnieju mistrzowskiego Quinteros i Ghitescu
oraz „jedynaczka” Ałła Kusznir.
Zdjęcia i tabelki: „Szachy” numer 4/1973
Wyniki turnieju mistrzowskiego:
Tabelka: „Szachy” numer 5/1973
Memoriał Capablanki rozegrany w Cienfuegos (Kuba) rozegrano na przełomie marca i kwietnia. Dobrze wypadł nowy sowiecki talent Giennadij Kuźmin.
Tabelka: „Szachy” numer 5/1973
W Warszawie odbył się w dniach 14 – 16 maja mecz Polska – Szwecja zakończony remisem 10,0 : 10,0. Na pierwszej szachownicy w mini meczu Schmidt – Andersson podpisano da remisy.
Trwa partia Schmidt – Andersson, w głębi po lewej gra Bednarski
Maciejewski (po prawej) – Ek, wygrał Szwed 1,5 : 0,5
Zdjęcia: „Tidskrift För Schack” numer 5/1973
Dominacja szachistów sowieckich trwała i na czele wielkiego turnieju w Las Palmas (Hiszpania) na dwóch najwyższych miejscach znaleźli się Tigran Petrosjan i uczestnik wcześniejszych Olimpiad Leonid Stein:
Tabelka: „Szachy” numer 6/1973
W dniach 2 – 20 czerwca odbył się w Leningradzie pierwszych z dwóch turniejów międzystrefowych kolejnego cyklu o tytuł mistrza świata.
Wygrał Karpow, nowa gwiazda światowych szachów i przyszły mistrz świata oraz jego główny rywal, także sowiecki arcymistrz – Wiktor Korcznoj.
Uderza niepowodzenie Larsena. Do meczów pretendentów awansowało trzech pierwszych zawodników.
Od lewej: Korcznoj i Karpow
Tabelka i zdjęcia: „Szachy” numer 7/1973
XII Mistrzostwa świata juniorów odbyły się w Thornaby (Wielka Brytania) dniach 16 lipca – 4 sierpnia. Tytuł zdobył przyszły sowiecki arcymistrz Aleksander Bielawski.
W lipcu, w przeddzień odlotu szachowej reprezentacji ZSRR na drużynowe mistrzostwa Europy zmarł na atak serca Leonid Stein.
Drugi i ostatni turniej międzystrefowy odbył się w Petropolis (Brazylia) w dniach 23 lipca – 20 sierpnia . Średni ranking uczestników był identyczny jak w Leningradzie i wynosił 2545. Także tu do meczu pretendentów awansowało trzech najlepszych zawodników.
Sensacyjny triumf święcił młody szachista brazylijski Mecking. Ostatni był mistrz świata juniorów z 1972 roku Werner Hug, pierwsza szachownica Szwajcarii na Olimpiadach w Skopje 1972 i Nicei 1974.
Mistrzostwa Szwecji przyniosły wyniki:
Poniżej migawki z tego turnieju:
Wahlblom (po lewej) – Helmertz
Nordström (po lewej) – Lekander
Ekenberg (po lewej) – Ornstein (triumfator)
Tabelka i zdjęcia: „Tidskrift För Schack” numer 6/1973
Wielki sukces święcił Borys Spasski w mistrzostwach ZSRR, które jako tzw. Wyższa Liga odbyły się w dniach 1 – 27 października. Mistrz świata juniorów Aleksander Bielawski był ostatni…
Tabelka: „Szachy” numer 1/1974
III turniej w Montilla – Moriles (Hiszpania) rozegrano w dniach 22 sierpnia – 1 września. Pierwszą nagrodę zdobył arcymistrz Lubomir Kavalek (USA), który wyprzedził Helmuta Pflegera (RFN) dodatkową wartościowością. Najsilniejszy szachista fiński Heikki Westerinen był dopiero siódmy.
Tabelka: „Suomen Shakki” numer 5/1973
W Lipsku (ówczesnej Niemieckiej Republice Demokratycznej, czyli NRD) odbył się historyczny dla polskich szachów turniej, w którym polski szachista, po raz pierwszy po wojnie, wypełnił pierwszą normę arcymistrzowską. Był nim Włodzimierz Schmidt. Ważność tej normy wynosiła 3 lata. Zwyciężył Aleksiej Łutikow (niespodzianka!) wraz z Vlastimilem Hortem. Szczegóły w tabelce.
Tabelka: „Szachy” numer 1/1974
Trzech Rosjan przybyło do Madrytu, gdzie w dniach 25 listopada – 16 grudnia odbył się VIII międzynarodowy turniej szachowy i… zdobyło trzy pierwsze nagrody. Wysokie miejsce zajął 22. letni Ulf Andersson, gwiazda szwedzkich szachów, a Julio Kaplan, mistrz świata juniorów z 1967 roku, (jeszcze w barwach Puerto Rico) wygrał tylko dwie partie z „ogonem” tabeli. Sensacyjnie słabo wypadł Lajos Portisch.
Turniej z łatwością wygrał 22. letni Anatolij Karpow. Wszystkie partie między sowieckimi arcymistrzami zakończyły się remisem.
Szczegóły madryckich zmagań pokazuje tabelka.
Tabelka: „Szachy” numer 2/1974
W trakcie wielkiego turnieju w Manili, na który nie zaproszono szachistów z krajów socjalistycznych, pojawił się dawno nie widziany Robert Fischer, który rozegrał dwie partie: 10. minutową podczas wywiadu telewizyjnego z Florencio Campomanesem (przyszłym rezydentem FIDE) i drugą zakończoną po pięciu minutach remisem, z prezydentem Marcosem – na otwarciu turnieju. Poniżej wyniki turnieju:
Tabelka: „Szachy” numer 3/1974
Mistrzostwa USA w El Paso:
Tabelka: „Tidskrift För Schack” numer 10/1973
Rok 1974
Sezon 1974 otworzył jak zawsze turniej w Hastings (27 grudnia 1973 – 13 stycznia 1974). W końcu zagrał w turnieju głównym polski zawodnik – Krzysztof Pytel.
Tabelka: „Szachy” numer 3/1974
XXXVI Hoogovenschaaktoernooi w Wijk aan Zee odbył się w dniach 14 stycznia – 2 lutego. Był to festiwal, w którym zorganizowano wiele grup. My podajemy trzy najważniejsze:
Turniej kobiet:
Od lewej: Browne, Donner i Planinc
Od lewej: Matulović, Hecht i Kurajica
Od lewej: Popow, Maria Ivanka i Aleksandra Nicolau
Turniej główny:
Turniej mistrzowski:
Wszystkie zdjęcia i tabelki z Wijk aan Zee: „Szachy” numer 3/1974
W San Juan (stolicy Puerto Rico), w dniach 14 – 28 stycznia, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Borys Spasski pokonał Roberta Byrne’a 3,0 : 0,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 4,5 : 1,5.
W Auguście (USA, stan Georgia), w dniach 18 stycznia – 13 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Wiktor Korcznoj pokonał Henrique’a Meckinga 3,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,5 : 5,5.
W Palma de Mallorce (Hiszpania), w dniach 18 stycznia – 17 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Tigran Petrosjan pokonał Lajosa Portischa 3,0 : 2,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,0 : 6,0.
XXXI Mistrzostwa Polski rozegrano w Zielonej Górze w dniach 17 lutego – 7 marca. Poniżej wyniki:
Tabelka: „Szachy” numer 5/1974
W Moskwie (ZSRR), w dniach 17 stycznia – 3 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Anatolij Karpow pokonał Lwa Poługajewskiego 3,0 : 0,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 5,0 : 2,0.
XI Memoriał Capablanki rozegrano w Camaguey, gdyż Kubańska Federacja Szachowa chciała uczcić 460 rocznicę powstania prowincji o tej samej nazwie. Obsada turnieju głównego była świetna: 6 arcymistrzów i 8 mistrzów międzynarodowych, co zapewniło rozgrywkom IX kategorię. Normy na wyższe tytuły wynosiły odpowiednio: GM – 10 punktów i IM – 7,5 punktu.
Ulf Andersson przełamał dobrą passę szachistów sowieckich i zwyciężając pozostawił za sobą Gufelda i Wasjukowa.
Włodzimierz Schmidt nie wytrzymał trudów siedmiu ostatnich rund i do upragnionej normy GM zabrakło 1,5 punktu.
Wyniki turnieju:
Tabelka: „Szachy” numer 6/1974
W Leningradzie (ZSRR), w dniach 12 kwietnia – 10 maja, rozegrano półfinałowy mecz pretendentów, w którym Anatolij Karpow pokonał Borysa Spasskiego 4,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,0 : 4,0.
W Odessie (ZSRR), w dniach 12 – 24 kwietnia, rozegrano półfinałowy mecz pretendentów, w którym Wiktor Korcznoj pokonał Tigrana Petrosjana 3,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 3,5 : 1,5.
Półfinały grano do czterech zwycięstw, ale Petrosjan do szóstej partii nie przystąpił tłumacząc to złym stanem zdrowia.
Zegary szachowe reklamowane w latach 70. ubiegłego wieku
Reklama: „Tidskrift För Schack” numer 10/1973
Lista rankingowa A na dzień 1 lipca 1974 roku.
Poniżej 30 czołowych szachistów świata.
---- ---- -------------------- ---------------- ------
1 GM Robert Fischer USA 2780
2 GM Anatolij Karpow ZSRR 2700
3 GM Wiktor Korcznoj ZSRR 2670
4 GM Borys Spasski ZSRR 2650
5 GM Lajos Portisch Węgry 2645
6 GM Tigran Petrosjan ZSRR 2640
7 GM Michaił Tal ZSRR 2635
8 GM Bent Larsen Dania 2630
GM Lew Poługajewski ZSRR 2630
10 GM Lubomir Kavalek USA 2625
11 GM Henrique Mecking Brazylia 2615
GM Robert Hübner RFN 2615
13 GM Efim Geller ZSRR 2610
14 GM Lubomir Ljubojević Jugosławia 2605
15 GM Vlastimil Hort Czechosłowacja 2600
GM Giennadij Kuźmin ZSRR 2600
GM Jan Smejkal Czechosłowacja 2600
GM Wasilij Smysłow ZSRR 2600
19 GM Dawid Bronstein ZSRR 2595
GM Robert Byrne USA 2595
21 GM Svetozar Gligorić Jugosławia 2585
22 GM Mark Tajmanow ZSRR 2580
GM Ulf Andersson Szwecja 2580
24 GM Walter Browne USA 2575
GM Władimir Sawon ZSRR 2575
26 GM Nikołaj Krogius ZSRR 2570
GM Władimir Tukmakow ZSRR 2570
28 GM Paul Keres ZSRR 2565
29 GM Jewgienij Wasjukow ZSRR 2560
GM Siemion Furman ZSRR 2560
---- ---- -------------------- ---------------- ------
Nagrodę za najlepszą partię otrzymał pojedynek Stean (Anglia) – Browne (Australia). W konkursie przegrały z nią niemniej atrakcyjne partie: Padewski (Bułgaria) – Whiteley (Anglia), Sax (Węgry) – Kestler (RFN), Korcznoj (ZSRR) – Quinteros (Argentyna), Rantanen (Finlandia) – Reshevsky (USA), Uddenfeldt (Szwecja) – Reshevsky (USA), Jones I. (Walia) – Dueball (RFN), Portisch (Węgry) – Radułow (Bułgaria) i Petrosjan (ZSRR) – Visier (Hiszpania).
Warto zauważyć, że wśród kandydatek znajdowały się dwa zwycięstwa weterana Samuela Reshevsky’ego.
“Wielka Księga Olimpiad Szachowych” – poczynając od 1927 roku – opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie – firmowane przez FIDE - zarówno męskie jak i kobiece. Najbardziej aktualne informacje dotyczące wydanych pozycji książkowych w serii, znajdują się na oficjalnej stronie:
https://szachy-kwi.eu
Seria będzie zawierać poniższe pozycje książkowe:
Olimpiady męskie
1. Pierwsza Olimpiada Szachowa - Londyn 1927
2. II Olimpiada Szachowa - Haga 1928
3. III Olimpiada Szachowa - Hamburg 1930
4. IV Olimpiada Szachowa - Praga 1931
5. V Olimpiada Szachowa - Folkestone 1933
6. VI Olimpiada Szachowa - Warszawa 1935
7. VII Olimpiada Szachowa - Sztokholm 1937
8. VIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1939
9. IX Olimpiada Szachowa - Dubrownik 1950
10. X Olimpiada Szachowa - Helsinki 1952
11. XI Olimpiada Szachowa - Amsterdam 1954
12. XII Olimpiada Szachowa - Moskwa 1956
13. XIII Olimpiada Szachowa - Monachium 1958
14. XIV Olimpiada Szachowa - Lipsk 1960
15. XV Olimpiada Szachowa - Złote Piaski 1962
16. XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964
17. XVII Olimpiada Szachowa - Hawana 1966
18. XVIII Olimpiada Szachowa - Lugano 1968
19. XIX Olimpiada Szachowa - Siegen 1970
20. XX Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
21. XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974
22. XXII Olimpiada Szachowa - Hajfa1976
23. XXIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
24. XXIV Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
25. XXV Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
26. XXVI Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
27. XXVII Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
28. XXVIII Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
29. XXIX Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
30. XXX Olimpiada Szachowa - Manila 1992
31. XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
32. XXXII Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
33. XXXIII Olimpiada Szachowa - Elista 1998
34. XXXIV Olimpiada Szachowa - Stambuł 2000
35. XXXV Olimpiada Szachowa - Bled 2002
36. XXXVI Olimpiada Szachowa - Calvia 2004
37. XXXVII Olimpiada Szachowa - Turyn 2006
38. XXXVIII Olimpiada Szachowa - Drezno 2008
39. XXXIX Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
40. XL Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
41. XLI Olimpiada Szachowa - Tromso 2014
42. XLII Olimpiada Szachowa - Baku 2016
43. XLIII Olimpiada Szachowa - Batumi 2018
44. XLIV Olimpiada Szachowa - Chanty-Mansyjsk 2020
Olimpiady kobiece
1. Pierwsza Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957
2. II Kobieca Olimpiada Szachowa - Split 1963
3. III Kobieca Olimpiada Szachowa - Oberhausen 1966
4. IV Kobieca Olimpiada Szachowa - Lublin 1969
5. V Kobieca Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
6. VI Kobieca Olimpiada Szachowa - Medellin 1974
7. VII Kobieca Olimpiada Szachowa - Hajfa 1976
8. VIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
9. IX Kobieca Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
10. X Kobieca Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
11. XI Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
12. XII Kobieca Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
13. XIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
14. XIV Kobieca Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
15. XV Kobieca Olimpiada Szachowa - Manila 1992
16. XVI Kobieca Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
17. XVII Kobieca Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
18. XVIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Elista 1998
19. XIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Stanbuł 2000
20. XX Kobieca Olimpiada Szachowa – Bled 2002
21. XXI Kobieca Olimpiada Szachowa – Calvia 2004
22. XXII Kobieca Olimpiada Szachowa – Turyn 2006
23. XXIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Drezno 2008
24. XXIV Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
25. XXV Kobieca Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
26. XXVI Kobieca Olimpiada Szachowa – Tromso 2014
27. XXVII Kobieca Olimpiada Szachowa – Baku 2016
28. XXVIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Batumi 2018
29. XXIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2020
Dodatkowe informacje znajdziesz
na oficjalnej stronie internetowej serii
“Wielka Księga Olimpiad Szachowych”
https://szachy-kwi.euXXI Olimpiada
Nicea, 6 – 30 czerwca 1974 r.
Na Kongresie FIDE, który odbył się w Skopje w 1972 roku przyznano Francuskiej Federacji Szachowej prawo przeprowadzenia kolejnej Olimpiady. Rozpisany we Francji przetarg na organizację tej wielkiej imprezy wygrał kurort Nicea, który swoją nazwę zawdzięczał bogini zwycięstwa Nike. Niestety, Komitet Organizacyjny pod kierownictwem Raoula Bartolo nie sprostał w pełni wszystkim wyzwaniom, jakie niesie zawsze przygotowanie tak gigantycznej imprezy. W efekcie zapanował spory zamęt tuż przed otwarciem Olimpiady, jak również w trakcie jej przebiegu. Na lotnisku zorganizowano stoisko informacyjne dla przylatujących zespołów, które powiadamiało o przydziale miejsc hotelowych. Hotele były oddalone o kilka kilometrów od sali gry, a ponieważ brakowało… autobusów, wielu zawodników często szło na rundę piechotą. Całość warunków socjalnych dopełniały, z iście francuską oszczędnością, serwowane obiady o tak niskim standardzie, że kapitanowie drużyn złożyli w tej sprawie oficjalny protest. Nic to jednak nie pomogło i część ekip zaczęła żywić się na własny koszt. Biedne kraje socjalistyczne nie stać było oczywiście na taki luksus, toteż musiały korzystać z oficjalnych posiłków do końca rozgrywek. Przedsmakiem niedociągnięć organizacyjnych była konieczność półtoragodzinnego oczekiwania zmęczonych podróżą drużyn na autobusy, które w końcu dowiozły ich do hoteli, z których niektóre znajdowały się w pobliżu… hałaśliwych ulic.
Do rozgrywek przeznaczono ogromnej wielkości salę Pałacu Wystaw (Palais des Expositions), której połowę wypełniły stoiska wystawowe. Drugą część zagospodarowano jako salę gry. Podzielono ją na początku na osiem sektorów, czyli zgodnie z liczbą grup półfinałowych, a potem już tylko na pięć większych, bo tyle było finałów. Podłogę wyłożono polietylenowym dywanem. Dzięki temu do minimum wyciszono odgłosy kroków. Pozwoliło to kibicom podchodzić blisko do stolików grających, od których ich oddzielały gustowne, metalowe barierki. Wygodne krzesła przeznaczone dla szachistów były… dwukolorowe: białe i czarne, zgodne z kolorem bierek, jakimi przyszło zawodnikowi walczyć. Mnóstwo kwiatów i zieleni dopełniało ładny wystrój sali gry. W centrum postawiono wysoką, aż dwunastometrową białą wieżę, wewnątrz której przebywali członkowie Komitetu Organizacyjnego i sędzia główny Olimpiady Aleksander Kotow. Można było tu zakupić sprzęt szachowy, komplety szachów o różnych wykrojach, wykonane z różnych materiałów od tworzywa sztucznego począwszy na srebrze kończąc. Stoiska z książkami szachowymi ściągały wielu fanów królewskiej gry. Dużym powodzeniem cieszył się kram z wyrobami folklorystycznymi Pakistanu. Na stoisku pocztowym można było zaopatrzyć się w „olimpijski” znaczek pocztowy o wartości jednego franka, okolicznościowe koperty i oczywiście specjalny kasownik. Frontowa ściana sali turniejowej ozdobiona została ogromnej wielkości mapą w jednym kolorze, bez granic, zaś nad nią figurowało hasło: FIDE – Gens Una Sumus.
Mimo wielu rekordów, jakie przyniosły nicejskie zmagania, widzów nie było zbyt dużo, bardziej ich kusiła… plaża, wszak była wówczas na Lazurowym Wybrzeżu pełnia lata!
Dla kibiców przygotowano wiele rozrywek. Seanse gry jednoczesnej (symultany) prowadzili m.in. znani sowieccy arcymistrzowie Efim Geller i Siemion Furman. Alberic O’Kelly codziennie wygłaszał w części wystawowej sali prelekcję, na którą składały się ciekawsze partie rundy, ogólny opis przebiegu rywalizacji. Te codzienne spotkania ze znanym belgijskim arcymistrzem spotykały się z ogromnym zainteresowaniem publiczności. Rozegrano także partię między prezydentem FIDE Euwem, a „Turkiem” imitującym słynny automat Kempelena. „Turek” ubrany był w egzotyczne szaty. Musiał być w nim ukryty silny szachista, bowiem Euwe musiał się sporo „napocić”, aby wygrać pojedynek w dalekiej końcówce wieżowej! Zorganizowano także w miejscowej operze wieczór poświęcony amerykańskiemu kompozytorowi Gershwinowi. Solistą był wysoko notowany we Francji pianista Daniel Weyenberg.
Znaczek poczty w Mali wydany z okazji Olimpiady
Źródło: stampboards.com
Znaczek poczty francuskiej wydany z okazji Olimpiady
Źródło: philatelicdatabase.com
Znaczki poczty nigeryjskiej wydane z okazji Olimpiady
Źródło: libero.it
Znaczki poczty węgierskiej wydane z okazji Olimpiady
Źródło: archiwum autora
Kiedy szachiści wypełnili salę gry, okazała się jednak duszna, tym bardziej, że niezbyt dobrze działała klimatyzacja. A przecież miała 150 metrów długości i 93 metry szerokości!
Na konferencji prasowej organizatorzy przyznali, że zaskoczyły ich trudności w wydawaniu biuletynu ze wszystkimi partiami. Dzienna porcja wynosiła 132 partie. Trudność polegała na braku personelu, który przygotowywałby zapisy, gdyż blankiety zawodników często miały bardzo dużo błędów. Na poprzednich Olimpiadach zapis do biuletynu olimpijskiego prowadzili specjalni sekretarze! W Nicei takich osób nie było. Partie odtwarzała nieliczna ekipa na podstawie zapisu prowadzonego przez zawodników, a następnie poddawanego kontroli przez specjalnie zaprogramowany komputer. Ilość błędów była jednak ogromna, a korekta czasochłonna, toteż postanowiono zrezygnować z drukowania wszystkich partii, a ukazujący się, często z dużym opóźnieniem, biuletyn zawierał jedynie 40 wybranych partii! Wyjątkiem była pierwsza runda, z której wydrukowano wszystkie partie. Tak, więc Olimpiada w Nicei, poświęcona 50-leciu FIDE była pierwszą w historii Olimpiadą bez pełnego biuletynu! Była to wielka szkoda dla przyszłych historyków szachowych!
Z tego też powodu zamieszczamy jedynie partie, które zawierał komplet biuletynów olimpijskich oraz zamieszczone przez periodyki szachowe z różnych krajów. Dość istotne jest, że partie zawodników polskich zachowały się wszystkie dzięki zapobiegliwości Władysława Litmanowicza, który po każdej rundzie skrzętnie zbierał zapisy od grających, a następnie zamieścił je w miesięczniku „Szachy” w numerach 8 – 9/1974.
Karki pocztowe z Nigerii
Źródło: Archiwum autora
Do zmagań olimpijskich zgłosiło się aż 80 zespołów! Ostatecznie nie przybyły ekipy Boliwii, Indii, Paragwaju i Peru, natomiast Nikaragua zgłosiła… skład dwuosobowy! Jak się później wyjaśniło, federacja szachowa tego kraju pomyliła przepisy Olimpiad w kategorii mężczyzn z rozgrywanymi wśród kobiet, gdzie rzeczywiście zasadniczy skład był wówczas złożony z dwóch szachistek. Zezwolono jej na grę, ale po przegraniu w pierwszej rundzie meczu z Chile w stosunku 0,0 : 4,0 i gdy okazało się, że brakujący zawodnicy do Francji nie przyjadą, wycofała swój akces. Ponadto Afryce Południowej i Rodezji nie pozwolono dokończyć rozgrywek, mimo wniosku Kongresu FIDE z 1972 roku po pamiętnym wycofaniu się Albanii, że wszystkie kraje będące członkami FIDE mogą brać udział w Olimpiadzie. Jednakże z inicjatywy Maroka bojkotem turnieju zagroziły Tunezja, Syria, Jordania i… kraje obozu socjalistycznego. Po bardzo ostrej dyskusji FIDE musiała ustąpić. Może dziwić jedynie, dlaczego wobec tego pozwolono ekipom Afryki Południowej i Rodezji wziąć udział w eliminacjach? Tak czy inaczej przy XXI Olimpiadzie ostatecznie figurowały 73 zespoły, a więc rekord Skopje został znacznie przekroczony! Ale to nie był koniec kłopotów! Ekipa Algierii spóźniła się na rozgrywki, nie mogła wziąć udziału w eliminacjach i dopuszczono ją do finału E!
Główny hol
Zdjęcie: Archiwum autora
Uroczyste otwarcie Olimpiady
Od lewej Betbeder, Euwe, mer Nicei Bertolo i Rabel-Mendez
Zdjęcie: „Szachy” numer 8/1974
Napis na rycinie: „Emblemat XXI Olimpiady (po lewej).
Wesoły człowieczek Philibert – także emblemat Olimpiady
Zdjęcie: „Szachmaty w ZSRR” numer 2/1974
Akt oficjalnego otwarcia Turnieju Nacji miał miejsce 6 czerwca 1974 roku o godzinie 15,30 w przeznaczanym na rozgrywki Pałacu Wystaw. Przemówienie powitalne wygłosił przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Raoul Bertolo. Orkiestra wojskowa zagrała „Marsyliankę” oraz marsz Philiberta, specjalnie skomponowany dla uczczenia Olimpiady w Nicei. Potem nastąpiła prezentacja ekip, a właściwie kapitanów drużyn w kolejności alfabetycznej. Tu nastąpił kolejny poślizg organizacyjny. Z powodu opóźnienia autobusu nie wzięli udziału w otwarciu kapitanowie zakwaterowani w hotelu „Frantel”, a wśród nich kapitan polskiego teamu.
Po uroczystym otwarciu członkowie Komitetu Organizacyjnego i FIDE, główny sędzia Aleksander Kotow, kapitanowie ekip i dziennikarze przeszli do sali konferencyjnej, aby rozpocząć odprawę techniczną. Naradę prowadził A. Kotow. Na początku próbował mówić po francusku, ale kiedy na sali odezwały się głosy domagające się tłumaczenia z francuskiego, znany arcymistrz przerzucił się na język angielski. Przede wszystkim zaproponował ponownie utworzyć szesnastoosobowe finały, do których awansowałyby zespoły rozdzielone według rankingu FIDE, do ośmiu grup półfinałowych. Propozycja ta została przyjęta jednogłośnie. Drużyny, których zawodnicy nie mieli rankingu FIDE zostały rozstawione według miejsc zajętych w Skopje, a te, które tam nie grały – w kolejności alfabetycznej.
Stoisko z szachami
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 19/1974
Pierwszą „dziesiątkę” stanowili oczywiście faworyci. Prezentowała się ona tak: 1. ZSRR 2665, 2. USA 2586, 3. Jugosławia 2566, 4. Węgry 2554, 5. RFN 2534, 6. Czechosłowacja 2521, 7. Bułgaria 2475, 8. Argentyna 2491, 9. Holandia 2478 i 10. Izrael 2465. Przy zespole podano średni ranking zasadniczej czwórki, który był kryterium na kolejnych Olimpiadach, natomiast w Nicei decydował średni ranking wszystkich zawodników w drużynie, dzięki czemu Bułgaria zajęła wysoką, siódmą pozycję. Polska ze średnim rankingiem 2430 (całej szóstki – 2384) zajęła dopiero 17 miejsce. Zawodnikom nieznajdującym się na liście profesora Elo, do celów statystycznych, wpisywano najniższy ranking, czyli 2200. Mimo dobrego rozwiązania kwestii podziału ekip na grupy półfinałowe, przed zawodnikami stanęła konieczność rozegrania 9 rund (grupa 7) i 15 kolejnych w finałach od A do D (finał E był mniej liczny), co oznaczało łącznie 24 dni „pracy”! Dlatego postanowiono, że XXI Olimpiada w Nicei będzie ostatnią rozegraną systemem kołowym i począwszy od kolejnej wprowadzony zostanie system szwajcarski!
Sędzia główny Kotow obwieszcza koniec rundy
Zdjęcia: „Szachy Ryga” numer 20/1974 (po prawej) i Archiwum autora
Rozgrywki eliminacyjne rozpoczęły się 7 czerwca 1974 roku i trwały bez przerwy do 15 czerwca. Jedynie w grupie 7 liczba ekip była parzysta i nie mieli oni żadnego dnia wolnego! Już 16 czerwca rozpoczęły się zmagania finałowe! Trwały także nieprzerwanie do 29 czerwca. Rundy rozpoczynały się codziennie o godzinie 15,00 i trwały do 20,00, a na drugi dzień rano dogrywano niedokończone partie. Wyjątkowo niezbędni okazali się w Nicei zawodnicy rezerwowi, bowiem mało kto mógłby wytrzymać ten prawdziwy maraton szachowy, jeśli weźmie się pod uwagę także poranne dogrywki! Tempo gry nadal wynosiło 2,5 godziny na 40 posunięć i po jednej godzinie na każde następne 16.
Postanowiono także, że mecze rozegrane w eliminacjach będą zaliczone w finałach, co nie miało miejsca, jak pamiętamy, w Skopje.
Z ważnych absencji warto wskazać brak mistrza świata, Roberta Fischera, który od zdobycia tytułu nie uczestniczył w żadnych rozgrywkach szachowych, Roberta Hübnera nie mogącego dojść do siebie po pełnym konfliktów ćwierćfinałowym meczu pretendentów z Tigranem Petrosjanem, kiedy to musiał po prostu poddać mecz przed czasem. Grano przy hałaśliwej ulicy, co nie przeszkadzało Petrosjanowi chorującemu na słuch! Organizatorzy nie chcieli zmienić sali gry, toteż rozstrojony nerwowo niemiecki arcymistrz poddał cały mecz. Nie przybył także Bent Larsen, który postawił warunek, że zagra tylko wtedy, jeżeli wyniki partii olimpijskich nie będą brane pod uwagę przy układaniu listy Elo na 1 lipca 1975 roku! Warto także zaznaczyć, że Kongres FIDE w Nicei nadał tytuł arcymistrza Torremu, jako pierwszemu azjatyckiemu szachiście. Oprócz niego, z zawodników biorących udział w Olimpiadzie, ten zaszczytny tytuł otrzymali Jan Timman (już I szachownica Holandii), Vlastimil Jansa, Gyula Sax i Gyözö Forintos.
Do najbardziej „barwnych” postaci Olimpiady należał 64. letni Mieczysław Najdorf. Okazał się nieoczekiwanie jednym z najstarszych uczestników! Polski, a następnie argentyński szachista pobił rekord należący do tej pory do Stahlberga. Łącznie z Olimpiadą w Nicei rozegrał łącznie 211 partii olimpijskich (+91 =97 –23), zaś jego oponent arcymistrz Gedeon Stahlberg „tylko” 200 w trzynastu Olimpiadach!
Kiosk z pamiątkami – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Przyszły mistrz świata Anatolij Karpow w Nicei
Zdjęcie: Archiwum autora
Figury, figury, figury – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Zdarzało się dotychczas, że wraz z mężczyznami walczyła kobieta, ale w Nicei doszło do bezprecedensowej sytuacji: w zespole Wysp Dziewiczych USA grały dwie szachistki, Karen Fyfe-Reussner i Renata Bushnaq, przy czym już w trakcie rozgrywek okazało się, że jedna z nich nie potrafiła zapisywać na blankiecie posunięć…
Kompletem arcymistrzowskim dysponowały ZSRR (na pozycji lidera wystąpił młody Karpow), Węgry i Jugosławia. Piątką arcymistrzów dysponowała ekipa USA. Coraz bardziej rozwijał się talent arcymistrza Anderssona, którego występ był bez porównania lepszy niż w Skopje. Na pierwszej szachownicy Izraela zagrał emigrant z ZSRR arcymistrz Liberzon. Po długiej przerwie Islandię reprezentował Fridrik Olafsson. Ciekawostka: w listopadzie 2015 roku odbyły się w Islandii XX Drużynowe Mistrzostwa Europy. Gospodarze obok zasadniczej drużyny, wystawili zespół o nazwie „Islandia – Legendy”, w której na szachownicy rezerwowej zagrał 80. letni Fridrik Olafsson!
Po raz pierwszy Najdorf oddał pozycję lidera Argentyny grając dopiero na III szachownicy, ale 64. letni senior nad nie miał większej formy.
Nieoczekiwanie nie przybyła silna drużyna NRD. Spekulowano, że powodem tej absencji były niewielkie szanse na zajęcie miejsca „punktowanego”, czyli w pierwszej szóstce. Dobrze, że tak nie myślały inne federacje, bo wówczas liczebność uczestników Olimpiad nawiązałaby do tych przedwojennych!
Wyspy Dziewicze wzięły „rozwód” i po raz pierwszy wystąpiły w barwach dwóch reprezentacji: Wysp Dziewiczych Brytyjskich i Wysp Dziewiczych USA.
Stoisko z literaturą szachową – Nicea 1974
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
W Nicei zadebiutowały: Trynidad & Tobago, Algieria i Bahamy.
Jedynie Algieria grała w „czwórkę”. Pozostałe zespołu legitymowały się pełnym składem: zasadnicza czwórka i dwóch rezerwowych!
W Nicei do gry zasiadło 445 zawodników (47 arcymistrzów i 66 mistrzów międzynarodowych). Rozegrać mieli 3156 partii. Było ich jednak „tylko” 3085 na skutek m.in. skreślenia z listy zespołów Afryki Południowej i Rodezji. Ta ostatnia na szczęście zdecydowała się grać do końca, zaś zespół Afryki Południowej wyjechał na trzy rundy przed końcem rozgrywek.
Wyniki losowania w poszczególnych grupach były następujące:
------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa Skład grup
1 1. Polska, 2. Brazylia, 3. Mongolia, 4. Walia, 5. ZSRR, 6. Szkocja, 7. Antyle Holenderskie, 8. Jordania i 9. Puerto Rico.
2 1. Dania, 2. Panama, 3. USA, 4. Australia, 5. Luksemburg, 6. Ekwador, 7. Anglia, 8. Kanada i 9. Rodezja.
3 1. Iran, 2. Wenezuela, 3. Finlandia, 4. Kuba, 5. Jugosławia, 6. Włochy, 7. Urugwaj, 8. Irak i 9. Pakistan.
4 1. Tunezja, 2. Węgry, 3. Syria, 4. Japonia, 5. Nikaragua, 6. Chile, 7. Belgia 8. Hiszpania, 9. Malta i 10. Malezja.
5 1. Portugalia, 2. Irlandia, 3. Hongkong, 4. Afryka Południowa, 5. RFN, 6. Szwecja, 7. Islandia, 8. Guernsey i 9. Trynidad i Tobago.
6 1. Singapur, 2. Rumunia, 3. Andora, 4. Czechosłowacja, 5. Norwegia, 6. Liban, 7. Nowa Zelandia, 8. Monako i 9. Kolumbia.
7 1. Bułgaria, 2. Turcja, 3. Wyspy Owcze, 4. Francja, 5. Indonezja, 6. Izrael, 7. Filipiny, 8. Cypr, 9. Wyspy Dziewicze Brytyjskie i 10. Dominikana.
8 1. Meksyk, 2. Grecja, 3. Wyspy Dziewicze USA, 4. Argentyna, 5. Austria, 6. Holandia, 7. Szwajcaria, 8. Bahamy i 9. Maroko.
------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ostry protest przeciwko silnemu zestawieniu grupy 2 wypowiedział kapitan zespołu USA Benkö. Istotnie, miały w niej grać USA, Kanada, Anglia i Dania, a awansowały tylko po dwie drużyny do każdego z finałów!
Opowiada Władysław Litmanowicz (5 czerwca 1974 r.). „Kiedy odlatywałem z Warszawy było deszczowo i chłodno (około 140C). Wieczorem, około godziny 19,00 w Nicei było słonecznie (ponad 200C). Na lotnisku stoisko informacyjne komitetu organizacyjnego, które powiadamia przybywające ekipy o przydziale miejsc hotelowych.
Wieczorny spacer po ulicach miasta pozwala zorientować się, że reklamowany przez organizatorów konkurs wystaw sklepowych na najefektowniejsze wmontowanie motywów szachowych nie osiągnął zbyt wysokiego poziomu. Nie jest to oczywiście winą organizatorów. Po prostu miejscowy handel potraktował konkurs raczej lekko”.
Sala gry – widzów od szachistów oddzielały gustowne barierki
Zdjęcie: Archiwum autora
W dwa dni po zakończeniu XXXI Mistrzostw Polski (Zielona Góra, 17 II – 7 III 1974) – zarząd Polskiego Związku Szachowego na posiedzeniu w Łodzi zakwalifikował do drużyny olimpijskiej czterech zawodników oraz ustalił skład sześcioosobowego turnieju w Mielcu, z którego mieli wyłonić się pozostali dwaj nasi reprezentanci. Obok automatycznie wchodzących do ekipy mistrzów międzynarodowych Włodzimierza Schmidta (mistrza Polski) i Zbigniewa Dody oraz Krzysztofa Pytla (dwaj najlepsi pominąwszy Schmidta i Bednarskiego na liście rankingowej FIDE z 1 VII 1974 roku), jako czwarty został wytypowany mistrz międzynarodowy Jerzy Kostro na tzw. miejsce Polskiego Związku Szachowego. Wyniki dodatkowych eliminacji były następujące: Jan Adamski, Jerzy Pokojowczyk i Andrzej Sydor – po 6,5 p., Aleksander Sznapik – 5 p., Andrzej Filipowicz – 3,5 p. i Zbigniew Szymczak – 2 p. W przypadku dzielenia miejsc o awansie decydowało miejsce zajęte na mistrzostwach Polski, dlatego nominację do Nicei otrzymali mistrz Jan Adamski (III lokata) i… zaledwie kandydat na mistrza Jerzy Pokojowczyk (VII). Andrzej Sydor odpadł, bo… nie brał udziału w czempionacie Polski!
Olimpiadzie w Nicei towarzyszyły symultany
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 17/1974
Źródło: dugima.narod.ru
Na trenera i kapitana drużyny nominowany został mistrz Stefan Witkowski, zaś kierownictwo nad całą reprezentacją objął wiceprezes Polskiego Związku Szachowego Stefan Furs.
Przygotowania do Olimpiady ograniczono do meczu treningowego na sześciu szachownicach w Łodzi ze Szwajcarią i rewanżu w Raperswil, a także 10 dniowego zgrupowania w Zakopanem, z mistrzami Romualdem Grąbczewskim i Stefanem Witkowskim w charakterze trenerów, połączonego z meczem na czterech szachownicach z ekipą NRD. Tym razem odstąpiono od sprowadzenia trenera sowieckiego z pomocy, którego korzystano w latach 1968, 1970 i 1972.
Na konferencji prasowej poprzedzonej odprawą techniczną zawodników, postawione zostały ekipie olimpijskiej zadania. I tak w nawiązaniu do pierwotnej wersji regulaminu zakwalifikowanie się do „dwunastki” drużynowego finału A miało być uznane za wynik bardzo dobry. Zajęcie jednego z pierwszych czterech miejsc w finale B – za wynik dobry, zaś każdy inny miał być potraktowany za niespełnienie postawionych wymagań, czyli za rezultat zły.
Jeden z dziennikarzy zapytał, jaki wynik Polski Związek Szachowy uznałby za dostateczny, ale odpowiedzi niestety nie otrzymał. I oto życie samo dało odpowiedź po rozszerzeniu finału A do szesnastu zespołów. Ewentualne zajęcie pierwszego miejsca w finale B, gdzie zawsze gra wiele dobrych ekip, można uznać za rezultat zadawalający, czyli „dostateczny”.
Przy zespołach, które jeszcze nie pauzowały, jak zawsze, widnieć będzie gwiazdka (*).
Trwa runda…
Zdjęcie: Archiwum autora
Teraz krótko o tym, co się „działo” w latach 1973 i 1974 przed francuską Olimpiadą.
Rok 1973
Sezon otworzył oczywiście turniej w Hastings, który dobył się na przełomie 1972 i 1973 roku. To był już 48. Turniej! Obsada znowu była szesnastoosobowa. Wygrał ówczesny „turniejowy mistrz świata” Bent Larsen. Zapachniało wcześniej sensacją, kiedy mistrz angielski Hartston narzucił na starcie niespotykane tempo i do ostatniej rundy był niemal pewnym kandydatem do dwóch trofeów: normy arcymistrzowskiej wynoszącej 10 punktów i zdobycia nagrody 5000 funtów szterlingów ufundowanych przez milionera Slatera dla pierwszego angielskiego arcymistrza. Niestety, w dwóch ostatnich rundach egzaminowali go znakomici arcymistrzowie Uhlmann i Larsen. Hartston obie partie przegrał i do pełnego szczęścia zabrakło mu pół punktu. Szczegóły przedstawia tabela:
XXX Mistrzostwa Polski rozegrano w Gdyni w latach 4 – 24 lutego 1973 roku. Sensacyjny sukces święcił najmłodszy uczestnik Andrzej Maciejewski z „Caissy” Bydgoszcz.
Mistrz Polski Krzysztof Pytel (po prawej) gra z Włodzimierzem Schmidtem
Poniżej szczegóły:
Źródło „Szachy” numer 3/1973
Sławny XXXV Hoogovenschaaktoernooi w Wijk aan Zee odbył się w dniach 15 stycznia – 3 lutego i zebrał doborową stawkę w turnieju głównym:
Pierwsza trójka turnieju głównego, od lewej: Tal, Bałaszow i Wasjukow
Zwycięzcy turnieju mistrzowskiego Quinteros i Ghitescu
oraz „jedynaczka” Ałła Kusznir.
Zdjęcia i tabelki: „Szachy” numer 4/1973
Wyniki turnieju mistrzowskiego:
Tabelka: „Szachy” numer 5/1973
Memoriał Capablanki rozegrany w Cienfuegos (Kuba) rozegrano na przełomie marca i kwietnia. Dobrze wypadł nowy sowiecki talent Giennadij Kuźmin.
Tabelka: „Szachy” numer 5/1973
W Warszawie odbył się w dniach 14 – 16 maja mecz Polska – Szwecja zakończony remisem 10,0 : 10,0. Na pierwszej szachownicy w mini meczu Schmidt – Andersson podpisano da remisy.
Trwa partia Schmidt – Andersson, w głębi po lewej gra Bednarski
Maciejewski (po prawej) – Ek, wygrał Szwed 1,5 : 0,5
Zdjęcia: „Tidskrift För Schack” numer 5/1973
Dominacja szachistów sowieckich trwała i na czele wielkiego turnieju w Las Palmas (Hiszpania) na dwóch najwyższych miejscach znaleźli się Tigran Petrosjan i uczestnik wcześniejszych Olimpiad Leonid Stein:
Tabelka: „Szachy” numer 6/1973
W dniach 2 – 20 czerwca odbył się w Leningradzie pierwszych z dwóch turniejów międzystrefowych kolejnego cyklu o tytuł mistrza świata.
Wygrał Karpow, nowa gwiazda światowych szachów i przyszły mistrz świata oraz jego główny rywal, także sowiecki arcymistrz – Wiktor Korcznoj.
Uderza niepowodzenie Larsena. Do meczów pretendentów awansowało trzech pierwszych zawodników.
Od lewej: Korcznoj i Karpow
Tabelka i zdjęcia: „Szachy” numer 7/1973
XII Mistrzostwa świata juniorów odbyły się w Thornaby (Wielka Brytania) dniach 16 lipca – 4 sierpnia. Tytuł zdobył przyszły sowiecki arcymistrz Aleksander Bielawski.
W lipcu, w przeddzień odlotu szachowej reprezentacji ZSRR na drużynowe mistrzostwa Europy zmarł na atak serca Leonid Stein.
Drugi i ostatni turniej międzystrefowy odbył się w Petropolis (Brazylia) w dniach 23 lipca – 20 sierpnia . Średni ranking uczestników był identyczny jak w Leningradzie i wynosił 2545. Także tu do meczu pretendentów awansowało trzech najlepszych zawodników.
Sensacyjny triumf święcił młody szachista brazylijski Mecking. Ostatni był mistrz świata juniorów z 1972 roku Werner Hug, pierwsza szachownica Szwajcarii na Olimpiadach w Skopje 1972 i Nicei 1974.
Mistrzostwa Szwecji przyniosły wyniki:
Poniżej migawki z tego turnieju:
Wahlblom (po lewej) – Helmertz
Nordström (po lewej) – Lekander
Ekenberg (po lewej) – Ornstein (triumfator)
Tabelka i zdjęcia: „Tidskrift För Schack” numer 6/1973
Wielki sukces święcił Borys Spasski w mistrzostwach ZSRR, które jako tzw. Wyższa Liga odbyły się w dniach 1 – 27 października. Mistrz świata juniorów Aleksander Bielawski był ostatni…
Tabelka: „Szachy” numer 1/1974
III turniej w Montilla – Moriles (Hiszpania) rozegrano w dniach 22 sierpnia – 1 września. Pierwszą nagrodę zdobył arcymistrz Lubomir Kavalek (USA), który wyprzedził Helmuta Pflegera (RFN) dodatkową wartościowością. Najsilniejszy szachista fiński Heikki Westerinen był dopiero siódmy.
Tabelka: „Suomen Shakki” numer 5/1973
W Lipsku (ówczesnej Niemieckiej Republice Demokratycznej, czyli NRD) odbył się historyczny dla polskich szachów turniej, w którym polski szachista, po raz pierwszy po wojnie, wypełnił pierwszą normę arcymistrzowską. Był nim Włodzimierz Schmidt. Ważność tej normy wynosiła 3 lata. Zwyciężył Aleksiej Łutikow (niespodzianka!) wraz z Vlastimilem Hortem. Szczegóły w tabelce.
Tabelka: „Szachy” numer 1/1974
Trzech Rosjan przybyło do Madrytu, gdzie w dniach 25 listopada – 16 grudnia odbył się VIII międzynarodowy turniej szachowy i… zdobyło trzy pierwsze nagrody. Wysokie miejsce zajął 22. letni Ulf Andersson, gwiazda szwedzkich szachów, a Julio Kaplan, mistrz świata juniorów z 1967 roku, (jeszcze w barwach Puerto Rico) wygrał tylko dwie partie z „ogonem” tabeli. Sensacyjnie słabo wypadł Lajos Portisch.
Turniej z łatwością wygrał 22. letni Anatolij Karpow. Wszystkie partie między sowieckimi arcymistrzami zakończyły się remisem.
Szczegóły madryckich zmagań pokazuje tabelka.
Tabelka: „Szachy” numer 2/1974
W trakcie wielkiego turnieju w Manili, na który nie zaproszono szachistów z krajów socjalistycznych, pojawił się dawno nie widziany Robert Fischer, który rozegrał dwie partie: 10. minutową podczas wywiadu telewizyjnego z Florencio Campomanesem (przyszłym rezydentem FIDE) i drugą zakończoną po pięciu minutach remisem, z prezydentem Marcosem – na otwarciu turnieju. Poniżej wyniki turnieju:
Tabelka: „Szachy” numer 3/1974
Mistrzostwa USA w El Paso:
Tabelka: „Tidskrift För Schack” numer 10/1973
Rok 1974
Sezon 1974 otworzył jak zawsze turniej w Hastings (27 grudnia 1973 – 13 stycznia 1974). W końcu zagrał w turnieju głównym polski zawodnik – Krzysztof Pytel.
Tabelka: „Szachy” numer 3/1974
XXXVI Hoogovenschaaktoernooi w Wijk aan Zee odbył się w dniach 14 stycznia – 2 lutego. Był to festiwal, w którym zorganizowano wiele grup. My podajemy trzy najważniejsze:
Turniej kobiet:
Od lewej: Browne, Donner i Planinc
Od lewej: Matulović, Hecht i Kurajica
Od lewej: Popow, Maria Ivanka i Aleksandra Nicolau
Turniej główny:
Turniej mistrzowski:
Wszystkie zdjęcia i tabelki z Wijk aan Zee: „Szachy” numer 3/1974
W San Juan (stolicy Puerto Rico), w dniach 14 – 28 stycznia, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Borys Spasski pokonał Roberta Byrne’a 3,0 : 0,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 4,5 : 1,5.
W Auguście (USA, stan Georgia), w dniach 18 stycznia – 13 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Wiktor Korcznoj pokonał Henrique’a Meckinga 3,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,5 : 5,5.
W Palma de Mallorce (Hiszpania), w dniach 18 stycznia – 17 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Tigran Petrosjan pokonał Lajosa Portischa 3,0 : 2,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,0 : 6,0.
XXXI Mistrzostwa Polski rozegrano w Zielonej Górze w dniach 17 lutego – 7 marca. Poniżej wyniki:
Tabelka: „Szachy” numer 5/1974
W Moskwie (ZSRR), w dniach 17 stycznia – 3 lutego, rozegrano ćwierćfinałowy mecz pretendentów, w którym Anatolij Karpow pokonał Lwa Poługajewskiego 3,0 : 0,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 5,0 : 2,0.
XI Memoriał Capablanki rozegrano w Camaguey, gdyż Kubańska Federacja Szachowa chciała uczcić 460 rocznicę powstania prowincji o tej samej nazwie. Obsada turnieju głównego była świetna: 6 arcymistrzów i 8 mistrzów międzynarodowych, co zapewniło rozgrywkom IX kategorię. Normy na wyższe tytuły wynosiły odpowiednio: GM – 10 punktów i IM – 7,5 punktu.
Ulf Andersson przełamał dobrą passę szachistów sowieckich i zwyciężając pozostawił za sobą Gufelda i Wasjukowa.
Włodzimierz Schmidt nie wytrzymał trudów siedmiu ostatnich rund i do upragnionej normy GM zabrakło 1,5 punktu.
Wyniki turnieju:
Tabelka: „Szachy” numer 6/1974
W Leningradzie (ZSRR), w dniach 12 kwietnia – 10 maja, rozegrano półfinałowy mecz pretendentów, w którym Anatolij Karpow pokonał Borysa Spasskiego 4,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 7,0 : 4,0.
W Odessie (ZSRR), w dniach 12 – 24 kwietnia, rozegrano półfinałowy mecz pretendentów, w którym Wiktor Korcznoj pokonał Tigrana Petrosjana 3,0 : 1,0. Nie liczono remisów, wraz z którymi wynik meczu brzmiał 3,5 : 1,5.
Półfinały grano do czterech zwycięstw, ale Petrosjan do szóstej partii nie przystąpił tłumacząc to złym stanem zdrowia.
Zegary szachowe reklamowane w latach 70. ubiegłego wieku
Reklama: „Tidskrift För Schack” numer 10/1973
Lista rankingowa A na dzień 1 lipca 1974 roku.
Poniżej 30 czołowych szachistów świata.
---- ---- -------------------- ---------------- ------
1 GM Robert Fischer USA 2780
2 GM Anatolij Karpow ZSRR 2700
3 GM Wiktor Korcznoj ZSRR 2670
4 GM Borys Spasski ZSRR 2650
5 GM Lajos Portisch Węgry 2645
6 GM Tigran Petrosjan ZSRR 2640
7 GM Michaił Tal ZSRR 2635
8 GM Bent Larsen Dania 2630
GM Lew Poługajewski ZSRR 2630
10 GM Lubomir Kavalek USA 2625
11 GM Henrique Mecking Brazylia 2615
GM Robert Hübner RFN 2615
13 GM Efim Geller ZSRR 2610
14 GM Lubomir Ljubojević Jugosławia 2605
15 GM Vlastimil Hort Czechosłowacja 2600
GM Giennadij Kuźmin ZSRR 2600
GM Jan Smejkal Czechosłowacja 2600
GM Wasilij Smysłow ZSRR 2600
19 GM Dawid Bronstein ZSRR 2595
GM Robert Byrne USA 2595
21 GM Svetozar Gligorić Jugosławia 2585
22 GM Mark Tajmanow ZSRR 2580
GM Ulf Andersson Szwecja 2580
24 GM Walter Browne USA 2575
GM Władimir Sawon ZSRR 2575
26 GM Nikołaj Krogius ZSRR 2570
GM Władimir Tukmakow ZSRR 2570
28 GM Paul Keres ZSRR 2565
29 GM Jewgienij Wasjukow ZSRR 2560
GM Siemion Furman ZSRR 2560
---- ---- -------------------- ---------------- ------
Nagrodę za najlepszą partię otrzymał pojedynek Stean (Anglia) – Browne (Australia). W konkursie przegrały z nią niemniej atrakcyjne partie: Padewski (Bułgaria) – Whiteley (Anglia), Sax (Węgry) – Kestler (RFN), Korcznoj (ZSRR) – Quinteros (Argentyna), Rantanen (Finlandia) – Reshevsky (USA), Uddenfeldt (Szwecja) – Reshevsky (USA), Jones I. (Walia) – Dueball (RFN), Portisch (Węgry) – Radułow (Bułgaria) i Petrosjan (ZSRR) – Visier (Hiszpania).
Warto zauważyć, że wśród kandydatek znajdowały się dwa zwycięstwa weterana Samuela Reshevsky’ego.
więcej..
