INNE EBOOKI AUTORA
Autor:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Nowy podręcznik do gramatyki języka polskiego przeznaczony dla studentów polonistyki, slawistyki i innych kierunków humanistycznych. Autorka, wykorzystując najnowszy stan badań, omawia zagadnienia dotyczące budowy i funkcjonowania języka. Porządkuje terminologię oraz omawia dyskusyjne kwestie, takie jak chociażby podział na części mowy i części zdania, w bardzo przystępny sposób, aby nawet początkujący student mógł zrozumieć istotę problemu. Wykład urozmaicają analizy przykładów zaczerpniętych nie tylko z literatury pięknej, ale również z rozmów, tekstów prasowych i internetowych oraz materiałów reklamowych.
Rok wydania | 2010 |
---|---|
Liczba stron | 226 |
Kategoria | Językoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-16092-0 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa | 13 |
1. Wstęp | 15 |
1.1. Czym jest gramatyka? | 15 |
1.2. Polszczyzna na tle innych języków | 22 |
1.3. Ewolucja systemu gramatycznego | 27 |
1.3.1. Fleksja rzeczownika | 29 |
1.3.2. Liczebniki | 30 |
1.3.3. Zaimki | 31 |
1.3.4. Fleksja czasownika | 32 |
1.3.5. Innowacje składniowe | 33 |
1.3.6. Językowe skutki globalizacji | 34 |
2. Fonetyka 38 | |
2.1. Mówienie - fonetyka artykulacyjna | 38 |
2.2. Dźwięki mowy - fonetyka akustyczna | 40 |
2.3. Słyszenie - fonetyka audytywna | 43 |
2.4. Alfabet fonetyczny | 46 |
2.5. Inwentarz polskich głosek | 47 |
2.5.1. Samogłoski | 47 |
2.5.1.1. Samogłoski ustne | 47 |
2.5.1.2. Samogłoski nosowe | 49 |
2.5.1.3. Dyftongi | 51 |
2.5.2. Spółgłoski | 52 |
2.5.2.1. Spółgłoski zwarto-wybuchowe (okluzywne) | 53 |
2.5.2.2. Spółgłoski półotwarte (sonorne, sonanty) | 55 |
2.5.2.2.1. Spółgłoski nosowe | 55 |
2.5.2.2.2. Spółgłoski drżące (wibranty, trele) | 56 |
2.5.2.2.3. Spółgłoski boczne (lateralne) | 57 |
2.5.2.3. Spółgłoski szczelinowe (frykaty, spiranty) | 57 |
2.5.2.4. Spółgłoski zwarto-szczelinowe (afrykaty) | 59 |
2.6. Wpływ pisma na wymowę | 60 |
3. Fonologia | 62 |
3.1. Fonologia a fonetyka | 62 |
3.2. Podstawowa jednostka fonologii: fonem | 64 |
3.3. Ile fonemów liczy polszczyzna? | 66 |
3.4. Upodobnienia i inne procesy fonologiczne | 69 |
3.4.1. Upodobnienia pod względem dźwięczności | 71 |
3.4.2. Upodobnienia pod względem miejsca artykulacji | 72 |
3.4.3. Upodobnienia pod względem sposobu artykulacji | 73 |
3.4.3.1. Odpodobnienie (dysymilacja) | 73 |
3.4.3.2. Uproszczenie (elizja) | 74 |
3.4.3.3. Przestawka (metateza) | 74 |
3.4.3.4. Wstawienie (epenteza) | 74 |
3.5. Fonologia suprasegmentalna | 75 |
3.5.1. Sylaba | 75 |
3.5.1.1. Model liniowy | 75 |
3.5.1.2. Model nieliniowy | 76 |
3.5.2. Wyraz fonologiczny | 78 |
3.5.2.1. Akcent | 78 |
3.5.2.2. Rytm | 81 |
3.5.3. Fraza fonologiczna | 81 |
3.5.4. Intonacja zdaniowa. Akcent rematyczny (fokus) | 82 |
4. Morfematyka (analiza morfemowa) | 84 |
4.1. Mniejsze od wyrazu: morfemy | 84 |
4.2. Warianty morfemów: allomorfy | 87 |
4.3. Rodzaje morfemów | 89 |
4.4. Łączliwość morfemów: morfotaktyka | 92 |
5. Morfologia jako gramatyka wyrazu | 95 |
5.1. Granice wyrazu | 95 |
5.1.1. Słowo a wyraz | 95 |
5.1.2. Cztery piętra abstrakcji w rozumieniu wyrazu | 96 |
5.1.2.1. Wyraz pisany (graficzny) lub mówiony (fonetyczny) | 96 |
5.1.2.2. Wyraz tekstowy - najmniejsza forma swobodna | 97 |
5.1.2.3. Wyraz gramatyczny (słowoforma). Formy syntetyczne i analityczne | 98 |
5.1.2.4. Wyraz słownikowy (leksem) | 101 |
5.2. Części mowy | 105 |
5.2.1. Na początku była greka | 105 |
5.2.2. Współczesne kryteria podziału | 106 |
5.2.2.1. Klasy znaczeniowe | 106 |
5.2.2.2. Klasy gramatyczne | 108 |
5.2.2.2.1. Klasy gramatyczne charakteryzowane na podstawie składni | 109 |
5.2.2.2.2. Klasy gramatyczne charakteryzowane na podstawie fleksji | 112 |
5.2.3. Zdroworozsądkowy katalog części mowy w polszczyźnie | 114 |
5.2.3.1. Rzeczowniki | 114 |
5.2.3.2. Przymiotniki | 116 |
5.2.3.3. Przysłówki | 117 |
5.2.3.4. Liczebniki | 119 |
5.2.3.5. Zaimki | 120 |
5.2.3.6. Czasowniki | 122 |
5.2.3.7. Przyimki | 123 |
5.2.3.8. Spójniki | 125 |
5.2.3.9. Partykuły | 126 |
5.2.3.10. Wykrzykniki | 127 |
6. Kategorie morfologiczne | 129 |
6.1. Problemy definicyjne. Typologia kategorii | 129 |
6.2. Kategorie werbalne (czasownikowe) | 131 |
6.2.1. Osoba gramatyczna | 131 |
6.2.2. Czas gramatyczny | 134 |
6.2.3. Aspekt gramatyczny, aspekt leksykalny, aspektualność | 139 |
6.2.4. Taksis, czyli porządek chronologiczny | 145 |
6.2.5. Tryb a modalność | 146 |
6.2.6. Strona i profilowanie treści (diateza) | 150 |
6.2.7. Negacja - czy kategoria morfologiczna? | 153 |
6.2.8. Liczba i rodzaj - lustrzane kategorie czasownika | 154 |
6.2.9. (Nie)określoność | 154 |
6.3. Kategorie nominalne (imienne) | 155 |
6.3.1. Rodzaj | 155 |
6.3.2. Deprecjatywność - honoryfikatywność | 161 |
6.3.3. Przypadek | 163 |
6.3.4. Apel | 168 |
6.3.5. Liczba | 169 |
6.3.6. Stopień | 172 |
7. Słowotwórstwo 175 | |
7.1. Ikoniczność formy językowej | 175 |
7.2. Motywacja słowotwórcza | 177 |
7.2.1. Zakres motywacji | 177 |
7.2.2. Rodzaje motywacji | 183 |
7.3. Kategoryzacja | 190 |
7.4. Typy słowotwórstwa | 192 |
7.4.1. Definicja formy słowotwórczej i formantu | 192 |
7.4.2. Działania na morfemach | 193 |
7.4.2.1. Derywacja dodatnia | 193 |
7.4.2.2. Derywacja ujemna | 195 |
7.4.2.3. Derywacja wymienna | 197 |
7.4.3. Działania na wyrazach | 199 |
7.4.3.1. Złożenia i złożeniowce | 199 |
7.4.3.2. Kontaminacje | 203 |
7.4.3.3. Skróty i skrótowce (akronimy) | 205 |
7.4.4. Działania na fonemach | 206 |
7.5. Kategorie słowotwórcze | 207 |
7.5.1. Kategorie słowotwórcze rzeczowników | 208 |
7.5.1.1. Kategorie słowotwórcze w języku potocznym | 208 |
7.5.1.2. Kategorie słowotwórcze w odmianach specjalnych polszczyzny | 209 |
7.5.2. Kategorie słowotwórcze przymiotników | 211 |
7.5.2.1. Przymiotniki odprzymiotnikowe | 212 |
7.5.2.2. Przymiotniki odrzeczownikowe | 212 |
7.5.2.3. Przymiotniki odczasownikowe | 213 |
7.5.3. Kategorie słowotwórcze czasowników | 213 |
7.6. Gniazda, czyli słowotwórcze kategorie radialne | 214 |
8. Fleksja, czyli odmiana | 217 |
8.1. Czasowniki | 217 |
8.1.1. Bezokolicznik | 217 |
8.1.2. Pozostałe formy nieokreślone | 218 |
8.1.2.1. Gerundium | 218 |
8.1.2.2. Formy nieokreślone o odmianie przymiotnikowej | 219 |
8.1.2.3. Nieodmienne formy nieokreślone | 220 |
8.1.3. Wzorce odmiany: dwu- czy trójpodział? | 221 |
8.1.4. Koniugacja polska w ujęciu Jana Tokarskiego | 222 |
8.1.5. Koniugacja polska w ujęciu Romana Laskowskiego | 224 |
8.1.6. Końcówki osobowe - fleksja a aglutynacja | 226 |
8.1.7. Co jest spornego w tematach fleksyjnych? | 227 |
8.2. Rzeczowniki | 228 |
8.2.1. Rzeczowniki nieodmienne czy synkretyczne? | 228 |
8.2.2. Paradygmat czy algorytm? | 230 |
8.2.3. Typy odmiany | 232 |
8.2.3.1. Rzeczowniki żeńskie | 233 |
8.2.3.2. Rzeczowniki męskie | 234 |
8.2.3.3. Rzeczowniki nijakie | 235 |
8.2.4. Końcówki współfunkcyjne i ich użycie | 236 |
8.2.4.1. Kryterium fonologiczne | 237 |
8.2.4.2. Kryterium morfologiczne | 237 |
8.2.4.3. Kryterium semantyczne | 238 |
8.2.4.4. Kryterium genetyczne | 238 |
8.2.4.5. Kryterium pragmatyczne | 239 |
8.3. Przymiotniki | 239 |
8.3.1. Charakterystyka ogólna | 239 |
8.3.2. Wzory odmiany | 240 |
8.4. Liczebniki | 242 |
8.4.1. Charakterystyka ogólna | 242 |
8.4.2. Odmiana liczebników głównych | 243 |
8.4.3. Odmiana liczebników zbiorowych | 246 |
8.5. Zaimki | 248 |
8.5.1. Problemy klasyfikacyjne | 248 |
8.5.2. Zaimki partnerskie | 249 |
8.5.3. Zaimki anaforyczne i zwrotne | 250 |
8.5.4. Zaimki nieokreślone i przeczące | 252 |
8.5.5. Zaimki wskazujące | 254 |
8.5.6. Zaimki dzierżawcze | 255 |
8.5.7. Zaimki pytajno-względne | 256 |
9. Składnia 257 | |
9.1. Tekst a funkcja komunikatywna języka | 257 |
9.2. Wypowiedzenie - powiadomienie | 259 |
9.2.1. Zawiadomienie | 259 |
9.2.2. Zdanie | 259 |
9.2.3. Równoważnik zdania | 261 |
9.2.4. Frazemy - pogranicze składni i frazeologii | 263 |
9.3. Zdanie a fraza | 264 |
9.3.1. Pojęcie frazy i składnika | 265 |
9.3.2. Frazy współrzędne i niewspółrzędne | 265 |
9.3.3. Struktury endo- i egzocentryczne | 268 |
9.4. Typy związków w zdaniu | 269 |
9.5. Konotacja i walencja (wartościowość) | 272 |
9.6. Akomodacja w składni | 276 |
9.7. Budowa zdania - kategorie funkcjonalne | 280 |
9.7.1. Podmiot | 280 |
9.7.1.1. Podmiot mianownikowy | 281 |
9.7.1.2. Podmioty niemianownikowe | 283 |
9.7.1.3. Grupa zdaniowa jako podmiot gramatyczny | 285 |
9.7.1.4. Inne podmioty nietypowe | 286 |
9.7.1.5. Blokada podmiotu | 286 |
9.7.1.6. Zdania bezpodmiotowe | 287 |
9.7.2. Orzeczenie | 287 |
9.7.2.1. Orzeczenie proste | 287 |
9.7.2.2. Bezokolicznik w pozycji orzeczenia | 288 |
9.7.2.3. Orzeczenia złożone | 289 |
9.7.2.4. Orzeczenia peryfrastyczne | 289 |
9.7.2.5. Orzeczenie sekundarne | 290 |
9.7.2.6. Zdanie podrzędne jako orzecznik | 290 |
9.7.3. Dopełnienie jako człon konotowany zdania | 291 |
9.7.3.1. Dopełnienie w bierniku | 292 |
9.7.3.2. Dopełnienie w dopełniaczu | 293 |
9.7.3.3. Pozostałe przypadki zależne | 294 |
9.7.3.4. Dopełnienie w bezokoliczniku | 295 |
9.7.3.5. Zdania dopełnieniowe | 295 |
9.7.4. Przydawka jako niekonotowany, ale akomodowany podrzędnik grupy rzeczownikowej | 296 |
9.7.4.1. Zgoda paradygmatyczna | 296 |
9.7.4.1.1. Podrzędnik przymiotnikowy | 296 |
9.7.4.1.2. Podrzędnik rzeczownikowy | 297 |
9.7.4.2. Zgoda selektywna | 297 |
9.7.4.2.1. Zgoda selektywna z akomodowanym mianownikiem | 297 |
9.7.4.2.2. Zgoda selektywna z akomodowanym dopełniaczem | 298 |
9.7.4.2.3. Zgoda selektywna z innym przypadkiem zależnym | 298 |
9.7.4.3. Przydawki nieakomodowane | 299 |
9.7.4.4. Apozycja | 299 |
9.7.5. Okolicznik jako niekonotowany i nieakomodowany podrzędnik grupy czasownikowej | 299 |
9.7.5.1. Okoliczniki modyfikacyjne | 300 |
9.7.5.2. Okoliczniki sytuacyjne | 301 |
9.7.5.3. Okoliczniki przyczynowo-skutkowe | 302 |
9.7.5.4. Okoliczniki modalne | 304 |
9.8. Schematy zdaniowe - kategorie formalne | 304 |
9.9. Problematyka zdania złożonego | 307 |
9.9.1. Zdania współrzędne | 308 |
9.9.2. Zdania niewspółrzędne | 310 |
9.9.2.1. Zdania dopełniające (intensjonalne) | 310 |
9.9.2.2. Zdania czasowe | 311 |
9.9.2.3. Zdania przyczynowo-skutkowe | 312 |
9.9.2.4. Zdania porównawcze | 313 |
9.9.2.5. Zdania względne | 314 |
9.10. Modalność zdaniowa | 315 |
9.11. Komunikatywna struktura zdania i dyskursu | 317 |
Lista skrótów i symboli | 320 |
Alfabet IPA | 321 |
Literatura | 323 |
Indeks | 329 |