POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Chemia żywności jest nauką o składzie surowców i produktów żywnościowych, dodatków i zanieczyszczeń żywności, a także o biochemicznych i chemicznych reakcjach zachodzących w surowcach oraz produktach żywnościowych w czasie przechowywania i przetwarzania.
Zajmuje się również wpływem składników, dodatków i zanieczyszczeń na bezpieczeństwo zdrowotne i pozostałe aspekty jakości żywności.
W tomie 1 opisano:
- zakres i rolę chemii żywności;
- budowę surowców i produktów żywnościowych;
- udział, właściwości oraz rolę wody, składników mineralnych, sacharydów, lipidów, białek i niebiałkowych związków azotowych;
- występowanie i właściwości naturalnych barwników surowców żywnościowych oraz związków zapachowych i smakowych;
- interakcje składników żywności;
- składniki i reakcje wpływające na reologiczne cechy żywności.
Książka została opracowana przez specjalistów, mających doświadczenie w pracy dydaktycznej i współpracy z przemysłem. Jest przeznaczona dla studentów wydziałów nauk o żywności na uniwersytetach przyrodniczych i politechnikach, a także wydziałów farmaceutycznych i ekonomicznych oraz dla pracowników gospodarki żywnościowej.
Rok wydania | 2017 |
---|---|
Liczba stron | 458 |
Kategoria | Chemia organiczna |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-19691-2 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa XIII | |
1. Zakres i rola chemii żywności – Zdzisław E. Sikorski | 1 |
1.1. Zakres i rozwój chemii żywności | 3 |
1.2. Rola chemii w gospodarce żywnościowej | 3 |
1.2.1. Priorytety | 3 |
1.2.2. Zagrożenia i korzyści | 5 |
1.2.3. Rola chemii | 7 |
1.3. Rola w kształceniu pracowników dla gospodarki żywnościowej i upowszechnianiu wiedzy o żywności | 8 |
Bibliografia | 10 |
2. Budowa surowców i produktów żywnościowych – Jolanta Tomaszewska-Gras | 11 |
2.1. Surowce i produkty żywnościowe | 13 |
2.2. Mięso | 13 |
2.2.1. Wprowadzenie | 13 |
2.2.2. Budowa tkanki mięśniowej | 13 |
2.2.3. Skład chemiczny mięsa | 17 |
2.3. Jaja | 19 |
2.3.1. Wprowadzenie | 19 |
2.3.2. Budowa jaja | 19 |
2.3.3. Skład chemiczny jaja | 21 |
2.4. Mleko | 22 |
2.4.1. Definicja | 22 |
2.4.2. Skład chemiczny mleka | 22 |
2.5. Zboża | 23 |
2.5.1. Wprowadzenie | 23 |
2.5.2. Budowa zbóż | 24 |
2.5.3. Skład chemiczny ziarna zbóż | 25 |
2.6. Owoce jadalne | 26 |
2.6.1. Definicje | 26 |
2.6.2. Budowa | 27 |
2.6.3. Skład chemiczny owoców | 27 |
2.7. Warzywa | 28 |
2.7.1. Definicje | 28 |
2.7.2. Skład chemiczny warzyw | 29 |
2.7.3. Ziemniak | 30 |
2.8. Nasiona roślin strączkowych | 31 |
2.9. Nasiona i owoce roślin oleistych | 32 |
Bibliografia | 33 |
3. Rola wody w żywności – Zbigniew Pałacha, Andrzej Lenart | 35 |
3.1. Udział wody w surowcach i produktach spożywczych | 37 |
3.2. Struktura wody | 40 |
3.3. Stan wody w żywności | 41 |
3.4. Aktywność wody | 45 |
3.4.1. Izotermy adsorpcji | 48 |
3.4.2. Modele izoterm adsorpcji wody | 49 |
3.5. Wpływ wody na sensoryczne właściwości żywności | 50 |
3.6. Aktywność wody a trwałość żywności | 53 |
3.7. Woda pitna i wody mineralne | 58 |
Bibliografia | 64 |
4. Składniki mineralne – Anna Dołęga | 67 |
4.1. Wprowadzenie | 69 |
4.2. Wapń | 75 |
4.2.1. Pierwiastek i jego funkcja w organizmie człowieka | 75 |
4.2.2. Związki wapnia i ich wchłanianie w układzie pokarmowym – wpływ składników towarzyszących w żywności | 76 |
4.2.3. Podstawowe źródła wapnia w żywności i jego suplementowanie | 77 |
4.3. Fosfor | 78 |
4.3.1. Funkcje w organizmie człowieka | 78 |
4.3.2. Wchłanianie związków fosforu z żywności w przewodzie pokarmowym i jego transport w obrębie organizmu człowieka | 80 |
4.3.3. Fosfor w żywności | 80 |
4.4. Sód, potas i chlor | 82 |
4.4.1. Funkcje sodu, potasu i chloru w organizmie człowieka | 82 |
4.4.2. Wchłanianie jonów sodu, potasu i chlorków w przewodzie pokarmowym | 83 |
4.4.3. Sód, potas i chlorki w pożywieniu | 83 |
4.5. Magnez | 85 |
4.5.1. Funkcje magnezu w organizmie człowieka | 85 |
4.5.2. Wchłanianie magnezu w przewodzie pokarmowym | 86 |
4.5.3. Magnez w pożywieniu | 86 |
4.5.4. Skutki niedoboru magnezu w diecie i jego suplementy | 87 |
4.6. Żelazo | 87 |
4.6.1. Funkcje żelaza w organizmie człowieka i skutki jego niedoboru w diecie | 87 |
4.6.2. Związki żelaza i ich wchłanianie | 89 |
4.6.3. Żelazo w żywności | 90 |
4.6.4. Suplementy żelaza | 91 |
4.7. Fluor | 91 |
4.7.1. Funkcje fluoru w organizmie człowieka | 91 |
4.7.2. Wchłanianie fluoru w przewodzie pokarmowym | 92 |
4.7.3. Fluor w napojach, suplementowanie fluoru i problemy zdrowotne związane z jego nadmierną podażą | 92 |
4.8. Krzem | 93 |
4.9. Cynk | 94 |
4.9.1. Funkcje cynku w organizmie człowieka, objawy niedoboru i nadmiernego spożycia | 94 |
4.9.2. Wchłanianie, transport i metabolizm cynku | 96 |
4.9.3. Cynk w żywności. Biodostępność cynku w pożywieniu i suplementach | 96 |
4.10. Pozostałe składniki mineralne | 97 |
4.10.1. Mangan | 97 |
4.10.2. Miedź | 98 |
4.10.3. Selen | 98 |
4.10.4. Jod | 99 |
4.10.5. Molibden | 100 |
4.10.6. Chrom | 101 |
4.10.7. Kobalt | 101 |
4.10.8. Bor | 102 |
Bibliografia | 102 |
5. Sacharydy – występowanie i znaczenie – Hanna Staroszczyk | 105 |
5.1. Wprowadzenie | 107 |
5.2. Sposoby oznaczania sacharydów w żywności | 107 |
5.3. Zawartość sacharydów w żywności | 109 |
5.3.1. Wprowadzenie | 109 |
5.3.2. Monosacharydy | 110 |
5.3.3. Oligosacharydy | 112 |
5.3.4. Polisacharydy | 115 |
5.4. Fizyczne i chemiczne właściwości sacharydów | 120 |
5.4.1. Właściwości fizyczne | 120 |
5.4.2. Właściwości chemiczne | 121 |
5.5. Chemiczne i biochemiczne przemiany sacharydów w warunkach przechowywania i przetwarzania żywności | 126 |
5.5.1. Reakcje nieenzymatycznego brązowienia | 126 |
5.6. Celowe modyfikowanie skrobi | 134 |
5.6.1. Wprowadzenie | 134 |
5.6.2. Modyfikacje fizyczne | 135 |
5.6.3. Modyfikacje chemiczne | 136 |
5.6.4. Modyfikacje enzymatyczne | 141 |
5.7. Rola sacharydów w tworzeniu sensorycznych cech żywności i żywieniu człowieka | 144 |
5.7.1. Słodki smak sacharydów | 144 |
5.7.2. Kształtowanie pożądanych cech sensorycznych artykułów żywnościowych w reakcjach Maillarda | 145 |
5.7.3. Niepożądane efekty reakcji Maillarda | 146 |
5.7.4. Strukturotwórcze właściwości sacharydów | 148 |
5.7.5. Żywność funkcjonalna oparta na skrobi | 149 |
Bibliografia | 150 |
6. Lipidy – Anna Kołakowska | 153 |
6.1. Wprowadzenie | 155 |
6.2. Zawartość i rozmieszczenie lipidów w surowcach i produktach żywnościowych | 156 |
6.3. Rola lipidów w organizmach roślinnych i zwierzęcych | 159 |
6.3.1. Wprowadzenie | 159 |
6.3.2. Zapasowy materiał energetyczny dla organizmu | 160 |
6.3.3. Materiał budulcowy błon komórkowych | 161 |
6.3.4. Przekaźnictwo sygnałów | 167 |
6.3.5. Prekursory hormonów | 168 |
6.4. Rola lipidów w żywności | 171 |
6.4.1. Wprowadzenie | 171 |
6.4.2. Właściwości sensoryczne i technologiczne | 171 |
6.4.3. Emulsje | 172 |
6.5. Występowanie głównych grup lipidów w żywności | 173 |
6.5.1. Lipidy proste | 173 |
6.5.2. Lipidy złożone | 174 |
6.5.3. Kwasy tłuszczowe | 175 |
6.6. Chemiczne i biochemiczne przemiany lipidów w warunkach przechowywania i przetwarzania żywności | 180 |
6.6.1. Wprowadzenie | 180 |
6.6.2. Hydroliza | 180 |
6.6.3. Utlenianie | 184 |
6.6.4. Wtórne produkty utleniania | 187 |
6.6.5. Wskaźniki stopnia utlenienia | 190 |
6.6.6. Czynniki wpływające na szybkość przemian | 191 |
6.6.7. Obróbka cieplna | 193 |
6.6.8. Skutki utleniania lipidów | 195 |
6.6.9. Bioprzyswajalność utlenionych lipidów | 198 |
6.6.10. Interakcje z innymi składnikami żywności | 199 |
6.6.11. Zapobieganie niekorzystnym zmianom lipidów w żywności | 201 |
6.6.12. Modyfikacja tłuszczów | 204 |
6.7. Rola lipidów w żywieniu człowieka | 206 |
6.7.1. Wprowadzenie | 206 |
6.7.2. Cholesterol | 207 |
6.7.3. SFA | 207 |
6.7.4. MUFA | 208 |
6.7.5. PUFA | 208 |
6.7.6. Rola n-3 PUFA | 209 |
6.7.7. Źródła n-3 PUFA | 211 |
6.7.8. Bioprzyswajalność n-3 PUFA z różnych źródeł | 213 |
6.8. Podsumowanie | 213 |
Bibliografia | 214 |
7. Białka – Zdzisław E. Sikorski | 217 |
7.1. Zawartość i rola białka w żywności | 219 |
7.2. Rola białek w tworzeniu funkcjonalnych cech żywności | 221 |
7.2.1. Budowa białka a jego właściwości funkcjonalne | 221 |
7.2.2. Rozpuszczalność białek | 223 |
7.2.3. Utrzymywanie wody | 225 |
7.2.4. Żelowanie | 226 |
7.2.5. Emulgowanie | 228 |
7.2.6. Powstawanie piany | 231 |
7.3. Przemiany białek w przechowywanej żywności | 232 |
7.3.1. Wprowadzenie | 232 |
7.3.2. Procesy enzymatyczne | 232 |
7.3.3. Utlenianie | 233 |
7.3.4. Nieenzymatyczne brązowienie | 235 |
7.4. Celowe modyfikowanie białek żywności | 236 |
7.4.1. Wprowadzenie | 236 |
7.4.2. Proteolityczne procesy w tradycyjnym utrwalaniu i przetwarzaniu żywności | 236 |
7.4.3. Nowe zastosowania hydrolizy białek żywności | 238 |
7.4.4. Modyfikowanie białek przy udziale transglutaminazy | 240 |
7.4.5. Reakcje z aldehydami i nieenzymatyczne glikozylowanie (glikacja) | 241 |
7.4.6. Acylowanie i oddziaływanie fosforanów(V) | 243 |
7.5. Zmiany białek zachodzące w czasie obróbki cieplnej | 245 |
7.6. Biologiczna rola białek żywności | 249 |
7.7. Białka roślinne | 252 |
7.7.1. Białka roślinne w światowej gospodarce żywnościowej | 252 |
7.7.2. Białka ziarniaków zbóż | 252 |
7.7.3. Białka nasion roślin strączkowych | 256 |
7.7.4. Białka wiążące metale i białka słodkie | 261 |
7.8. Białka jaja kurzego | 263 |
7.8.1. Wprowadzenie | 263 |
7.8.2. Białka części białkowej jaja | 263 |
7.8.3. Białka żółtka jaja | 267 |
7.9. Białka mleka | 268 |
7.9.1. Wprowadzenie | 268 |
7.9.2. Kazeiny | 270 |
7.9.3. Białka serwatki | 273 |
7.9.4. Endogenne enzymy mleka | 274 |
7.10. Białka mięśniowe | 276 |
7.10.1. Wprowadzenie | 276 |
7.10.2. Białka miofibrylarne | 276 |
7.10.3. Kolagen | 279 |
7.10.4. Białka sarkoplazmatyczne | 280 |
7.11. Białka organizmów jednokomórkowych | 285 |
Bibliografia | 286 |
8. Niebiałkowe związki azotowe – Edyta Malinowska-Pańczyk | 289 |
8.1. Wprowadzenie | 291 |
8.2. Wolne aminokwasy | 291 |
8.2.1. Aminokwasy białkowe | 291 |
8.2.2. Aminokwasy niebiałkowe | 294 |
8.3. Peptydy | 296 |
8.3.1. Smak peptydów | 296 |
8.3.2. Peptydy o aktywności biologicznej | 297 |
8.4. Kwasy nukleinowe i nukleotydy | 303 |
8.5. Aminy | 307 |
8.5.1. Wprowadzenie | 307 |
8.5.2. Warunki wpływające na powstawanie BA | 309 |
8.5.3. Występowanie amin biogennych w wybranych produktach | 311 |
8.5.4. Lotne aminy | 314 |
8.5.4. Nitrozoaminy i heterocykliczne aminy aromatyczne | 315 |
Bibliografia | 316 |
9. Interakcje składników żywności – Zdzisław E. Sikorski, Agata Witczak | 317 |
9.1. Wprowadzenie | 319 |
9.2. Reaktywne grupy | 319 |
9.2.1. Reaktywne grupy lipidów, sacharydów i białek | 319 |
9.2.2. Interakcje małocząsteczkowych składników | 320 |
9.3. Rodzaje wiązań i przemian | 322 |
9.3.1. Wprowadzenie | 322 |
9.3.2. Niszczenie struktury | 322 |
9.3.3. Krystalizacja | 323 |
9.3.4. Emulgowanie, pienienie się i żelowanie | 323 |
9.3.5. Reakcje enzymatyczne i chemiczne | 324 |
9.4. Czynniki wpływające na reakcje w żywności | 325 |
9.4.1. Wprowadzenie | 325 |
9.4.2. Temperatura | 326 |
9.4.3. Odczyn środowiska | 330 |
9.4.4. Inne czynniki | 331 |
9.5. Skutki reakcji składników w żywności | 332 |
9.6. Interakcje składników żywności z lekami | 334 |
9.6.1. Wprowadzenie | 334 |
9.6.2. Wpływ żywności na wchłanianie leku | 335 |
9.6.3. Wpływ składników żywności na metabolizm leku | 336 |
9.6.4. Wpływ leków na składniki odżywcze | 337 |
9.7. Podsumowanie | 338 |
10. Naturalne barwniki roślinnych surowców żywnościowych – Anna Podsędek | 339 |
10.1. Wprowadzenie | 341 |
10.2. Biosynteza barwników i ich funkcje biologiczne | 341 |
10.3. Barwniki chlorofilowe | 343 |
10.3.1. Budowa i występowanie chlorofili | 343 |
10.3.2. Przemiany barwników chlorofilowych | 344 |
10.4. Barwniki karotenoidowe | 346 |
10.4.1. Budowa i występowanie karotenoidów | 346 |
10.4.2. Przemiany barwników karotenoidowych | 347 |
10.5. Barwniki betalainowe | 349 |
10.5.1. Budowa i występowanie betalain | 349 |
10.5.2. Przemiany barwników betalainowych | 350 |
10.6. Barwniki antocyjanowe | 351 |
10.6.1. Budowa antocyjanów | 351 |
10.6.2. Występowanie antocyjanów | 354 |
10.6.3. Przemiany barwników antocyjanowych | 355 |
Bibliografia | 358 |
11. Substancje zapachowe i smakowe w żywności – Henryk Jeleń | 361 |
11.1. Zapach i smak żywności a wybór konsumenta | 363 |
11.2. Specyfika związków zapachowych | 363 |
11.3. Tworzenie aromatu żywności | 365 |
11.3.1. Lipidy jako prekursory związków zapachowych | 366 |
11.3.2. Związki zapachowe tworzone z białek | 373 |
11.3.3. Sacharydy jako prekursory związków zapachowych | 377 |
11.3.4. Inne szlaki tworzenia związków zapachowych | 380 |
11.3.5. Nielotne prekursory związków zapachowych | 382 |
11.3.6. Obce zapachy w żywności | 383 |
11.4. Specyfika percepcji związków zapachowych i smakowych | 385 |
11.5. Związki o podstawowych smakach | 386 |
11.5.1. Związki o smaku słodkim | 386 |
11.5.2. Związki o smaku gorzkim | 388 |
11.5.3. Związki o smakach słonym i kwaśnym | 391 |
11.5.4. Związki o smaku umami | 391 |
11.6. Związki generujące inne wrażenia sensoryczne | 392 |
11.7. Związki modulujące smak | 394 |
11.8. Podsumowanie | 396 |
Bibliografia | 396 |
12. Składniki i reakcje wpływające na reologiczne cechy żywności – Zenon Kędzior | 399 |
12.1. Definicja właściwości reologicznych | 401 |
12.2. Podstawowe zależności i metody badań | 402 |
12.2.1. Definicja naprężenia, odkształcenia i szybkości odkształcenia w ścinaniu prostym | 402 |
12.2.2. Podstawowe sposoby odkształcenia materiałów, modele liniowe ciała sprężystego, lepkiego i lepkosprężystego | 404 |
12.2.3. Wydłużanie i ścinanie proste ciała stałego w zakresie bardzo małych odkształceń | 404 |
12.2.4. Przepływ płynów lepkich | 405 |
12.2.5. Lepkosprężystość liniowa | 412 |
12.2.6. Podstawowe typy reometrów | 421 |
12.3. Rola białek, sacharydów i lipidów oraz ich interakcji w tworzeniu reologicznych cech żywności | 424 |
12.4. Wpływ parametrów obróbki na reologiczne cechy produktów żywnościowych | 430 |
12.5. Udział właściwości reologicznych w ogólnej jakości surowców i produktów żywnościowych | 434 |
Bibliografia | 436 |
Skorowidz | 437 |