Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Zbyt wielcy, by upaść - ebook

Data wydania:
1 stycznia 2020
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
94,00
Najniższa cena z 30 dni: 94,00 zł

Zbyt wielcy, by upaść - ebook

• Światowy bestseller, który doczekał się ekranizacji
• Kulisy amerykańskiego kryzysu finansowego z 2008 roku
• Opowieść o chciwości, żądzy władzy i złudnym przekonaniu, że istnieją zbyt wielcy, by upaść

Książka ta jest owocem ponad pięciuset godzin rozmów przeprowadzonych z ponad dwustoma osobami, które bezpośrednio uczestniczyły w wydarzeniach towarzyszących kryzysowi finansowemu. Byli wśród nich prezesi firm istniejących na Wall Street, członkowie zarządów i kadr kierowniczych, dawni i obecni urzędnicy amerykańskiej administracji państwowej oraz rządów innych państw, bankierzy, prawnicy, księgowi, konsultanci oraz doradcy różnych instytucji. Wiele z tych osób udostępniło mi materiały obejmujące notatki, e-maile, nagrania, wewnętrzne prezentacje, projekty dokumentów, stenogramy, kalendarze, billingi telefoniczne, a także zestawienia wydatków, które pozwoliły mi stworzyć szczegółowy obraz tamtej rzeczywistości.
Mam nadzieję, że pozycja ta stanowić będzie pierwszą szczegółową i chronologiczną relację z jednego z najbardziej katastrofalnych okresów w historii. Osoby, którym relację tę zawdzięczam, były głęboko – i być może słusznie – przekonane, że stoją nad przepaścią. Galileusz powiedział „Każdą prawdę łatwo pojąć, gdy już zostanie odkryta; sęk w tym, by ją odkryć”. Mam nadzieję, że udało mi się odkryć przynajmniej kilka prawd, które pomogę lepiej zrozumieć wiele, bardzo często niejasnych, wydarzeń gospodarczych kilku ostatnich lat.
Ze wstępu Autora

Kategoria: Ekonomia
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-01-21322-0
Rozmiar pliku: 1,4 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Od autora

Książka ta jest owocem ponad pięciuset godzin rozmów przeprowadzonych z ponad dwustoma osobami, które bezpośrednio uczestniczyły w wydarzeniach towarzyszących kryzysowi finansowemu. Byli wśród nich prezesi firm istniejących na Wall Street, członkowie zarządów i kadr kierowniczych, dawni i obecni urzędnicy amerykańskiej administracji państwowej oraz rządów innych państw, bankierzy, prawnicy, księgowi, konsultanci oraz doradcy różnych instytucji. Wiele z tych osób udostępniło mi materiały, obejmujące notatki, e-maile, nagrania, wewnętrzne prezentacje, projekty dokumentów, stenogramy, kalendarze, billingi telefoniczne, a także zestawienia wydatków, które pozwoliły mi stworzyć szczegółowy obraz tamtej rzeczywistości. Ludzie ci poświęcili czas na żmudne przypominanie sobie rozmów i wszystkich okoliczności rozmaitych spotkań, z których wiele miało charakter poufny i których treść wiadoma byłą wybranej garstce osób.

Ze względu na nieustające kontrowersje, towarzyszące dużej części opisanych wydarzeń – w chwili, gdy piszę te słowa (w 2011 r. – przyp. redakcja) nadal toczy się kilka postępowań karnych oraz niezliczona liczba procesów cywilnych – większość moich rozmówców zgodziła się na współpracę tylko pod warunkiem, że ich tożsamość nie zostanie ujawniona. W związku z tym oraz ze względu na liczbę źródeł użytych do ustalenia przebiegu każdej ze scen, czytelnicy nie powinni zakładać, że osoba, której wypowiedzi czy też konkretne odczucia przytaczane są w tekście, musi być koniecznie tą, która informacji dostarczyła. W wielu przypadkach wiadomości faktycznie uzyskane zostały z pierwszej ręki, ale ich źródłem mogli być na przykład świadkowie znajdujący się w tym samym pomieszczeniu lub po drugiej stronie linii telefonicznej (zwykle przysłuchujący się rozmowie transmitowanej przez głośnik telefonu), osoby, którym daną rozmowę zreferowano bezpośrednio po jej zakończeniu oraz – jeśli tylko istniała taka możliwość – notatki lub inne pisemne dowody.

Na temat kryzysu finansowego napisano już bardzo wiele. Ja, pracując nad moją książką, starałem się wzbogacić efekty pracy moich szanownych kolegów po fachu, których cytuję w każdym rozdziale. Mam nadzieję, że pozycja ta stanowić będzie pierwszą szczegółową i chronologiczną relację z jednego z najbardziej katastrofalnych okresów w historii. Osoby, którym relację tę zawdzięczam były głęboko – i być może słusznie – przekonane, że stoją nad przepaścią.

Galileusz powiedział, „Każdą prawdę łatwo pojąć, gdy już zostanie odkryta; sęk w tym, by ją odkryć”. Mam nadzieję, że udało mi się odkryć przynajmniej kilka prawd, które pomogę lepiej zrozumieć wiele, bardzo często niejasnych, wydarzeń gospodarczych kilku ostatnich lat.Lista postaci i firm, które były w ich rękach

INSTYTUCJE FINANSOWE

American International Group

Steven J. Bensinger, dyrektor finansowy i wiceprezes

Joseph J. Cassano, szef AIG Financial Products w Londynie, były dyrektor do spraw operacyjnych

David Herzog, controller

Brian T. Schreiber, pierwszy wiceprezes do spraw planowania strategicznego

Martin J. Sullivan, były prezes i dyrektor generalny

Robert B. Willumstad, prezes, były przewodniczący rady dyrektorów

Bank of America

Gregory L. Curl, dyrektor ds. planowania korporacyjnego

Kenneth D. Lewis, prezes, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Brian T. Moynihan, prezes globalnej bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej

Joe L. Price, dyrektor finansowy

Barclays

Archibald Cox Jr., przewodniczący rady dyrektorów Barclays Americas

Jerry del Missier, prezes Barclays Capital

Robert E. Diamond Jr., prezes Barclays PLC; dyrektor generalny Barclays Capital

Michael Klein, niezależny doradca

John S. Varley, dyrektor generalny

Berkshire Hathaway

Warren E. Buffett, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Ajit Jain, prezes działu reasekuracji

BlackRock

Larry Fink, dyrektor generalny

Blackstone Group

Peter G. Peterson, współzałożyciel

Stephen A. Schwarzman, przewodniczący rady dyrektorów, dyrektor generalny, współzałożyciel

John Studzinski, główny dyrektor zarządzający

China Investment Corporation

Gao Xiquing, prezes

Citigroup

Edward (Ned) Kelly, szef globalnej bankowości dla klientów instytucjonalnych

Vikram S. Pandit, dyrektor generalny

Stephen R. Volk, wiceprzewodniczący rady dyrektorów

Evercore Partners

Roger C. Altman, założyciel i przewodniczący rady dyrektorów

Fannie Mae

Daniel H. Mudd, prezes i dyrektor generalny

Freddie Mac

Richard F. Syron, dyrektor generalny

Goldman Sachs

Lloyd C. Blankfein, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Gary D. Cohn, jeden z prezesów i dyrektorów do spraw operacyjnych

Christopher A. Cole, przewodniczący rady dyrektorów bankowości inwestycyjnej

John F.W. Rogers, sekretarz rady dyrektorów

Harvey M. Schwartz, szef działu globalnego obrotu papierami wartościowymi

David Solomon, dyrektor zarządzający oraz jeden z szefów bankowości inwestycyjnej

Bryan Trott, wiceprzewodniczący rady dyrektorów bankowości inwestycyjnej

David A. Viniar, dyrektor finansowy

Jon Winkelried, jeden z prezesów i dyrektorów do spraw operacyjnych

Greenlight Capital

David M. Einhorn, przewodniczący rady dyrektorów i współzałożyciel

J.C. Flowers & Company

J. Christopher Flowers, przewodniczący rady dyrektorów i założyciel

J.P. Morgan Chase

Steven D. Black, jeden z szefów Banku Inwestycyjnego

Douglas J. Braunstein, szef bankowości inwestycyjnej

Michael J. Cavanagh, dyrektor finansowy

Stephen M. Cutler, główny radca prawny

Jamie Dimon, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Mark Feldman, dyrektor zarządzający

John Hogan, dyrektor do spraw ryzyka

James B. Lee Jr., wiceprzewodniczący rady dyrektorów

Timothy Main, szef działu instytucji finansowych i bankowości inwestycyjnej

William T. Winter, jeden z szefów Banku Inwestycyjnego

Barry L. Zubrow, dyrektor do spraw ryzyka

Korea Development Bank

Min Euoo Sung, dyrektor generalny

Lazard Frères

Gary Parr, wiceprzewodniczący rady dyrektorów

Lehman Brothers

Steven L. Berkenfeld, dyrektor zarządzający

Jajit S. (Jesse) Bhattal, dyrektor generalny Lehman Brothers Asia–Pacific

Erin M. Callan, dyrektor finansowy

Kunho Cho, wiceprzewodniczący rady dyrektorów

Gerald A. Donini, globalny szef do spraw akcji

Scott J. Freidheim, dyrektor do spraw administracyjnych

Richard S. Fuld Jr., dyrektor generalny

Michael Gelband, globalny szef do spraw kapitału

Andrew Gowers, szef komunikacji korporacyjnej

Joseph M. Gregory, prezes i dyrektor do spraw operacyjnych

Alex Kirk, globalny szef do spraw inwestowania kapitału

Ian T. Lowitt, dyrektor finansowy i jeden z dyrektorów do spraw administracyjnych

Herbert H. (Bart) McDade, prezes i dyrektor do spraw operacyjnych

Hugh E. (Skip) McGee, globalny szef bankowości inwestycyjnej

Thomas A. Russo, wiceprezes i dyrektor do spraw prawnych

Mark Shafir, jeden z globalnych szefów bankowości inwestycyjnej

Paolo Tonucci, skarbnik

Jeffrey Weiss, szef do spraw międzynarodowych instytucji finansowych

Bradley Whitman, jeden z globalnych szefów do spraw instytucji finansowych, fuzji i przejęć

Larry Wieseneck, jeden z szefów do spraw finansów międzynarodowych

Merrill Lynch

John Finnegan, członek rady dyrektorów

Gregory J. Fleming, prezes i dyrektor generalny

Peter Kelly, prawnik

Peter S. Kraus, wiceprezes i członek komitetu zarządzającego

Thomas K. Montag, wiceprezes i szef globalnej sprzedaży i tradingu

E. Stanley O’Neal, były przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor zarządzający

John A. Thain, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor zarządzający

Mitsubishi UFJ Financial Group

Nobuo Kuroyanagi, prezes i dyrektor generalny

Morgan Stanley

Walid A. Chammah, jeden z prezesów

Kenneth M. deRegt, dyrektor do spraw ryzyka

James P. Gorman, jeden z prezesów

Colm Kelleher, wiceprezes, dyrektor finansowy i jeden z szefów planowania strategicznego

Robert A. Kindler, wiceprezes bankowości inwestycyjnej

Jonathan Kindred, prezes Morgan Stanley Japan Securities

Gary G. Lynch, dyrektor do spraw prawnych

John J. Mack, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Thomas R. Nides, dyrektor do spraw administracyjnych i sekretarz

Ruth Porat, szefowa grupy do spraw instytucji finansowych

Robert W. Scully, pracownik biura przewodniczącego rady dyrektorów

Daniel A. Simkowitz, wiceprezes do spraw globalnych rynków kapitałowych

Paul J. Taubman, szef bankowości inwestycyjnej

Perella Weinberg Partners

Gary Barancik, partner

Joseph R. Perella, przewodniczący rady dyrektorów i dyrektor generalny

Peter A. Weinberg, partner

Wachovia

David M. Carroll, prezes do spraw zarządzania kapitałem

Jane Sherburne, główny radca prawny

Robert K. Steel, prezes i dyrektor generalny

Wells Fargo

Richard Kovacevich, przewodniczący rady dyrektorów

PRAWNICY

Cleary Gottlieb Steen & Hamilton

Alan Beller, partner

Victor I. Lewkow, partner

Cravath, Swaine & Moore

Robert D. Joffe, partner

Faiza J. Saeed, partner

Davis Polk and Wardwell

Marshall S. Huebner, partner

Simpson Thacher & Bartlett

Richard I. Beattie, prezes

James G. Gamble, partner

Sullivan & Cromwell

Jay Clayton, partner

H. Rodgin Cohen, prezes

Michael M. Wiseman, partner

Wachtel, Lipton, Rosen & Katz

Edward D. Herlihy, partner

Weil, Gotshal & Manges

Lori R. Fife, partner, finanse biznesowe i restrukturyzacja

Harvey R. Miller, partner, finanse biznesowe i restrukturyzacja

Thomas A. Roberts, partner korporacyjny

NOWY JORK

Michael Bloomberg, burmistrz

DEPARTAMENT UBEZPIECZEŃ W STANIE NOWY YORK

Eric R. Dinallo, superintendent

WIELKA BRYTANIA

Urząd Nadzoru Finansowego

Callum McCarthy, przewodniczący

Hector Sants, dyrektor generalny

Rząd

James Gordon Brown, premier

Alistair M. Darling, kanclerz skarbu

WŁADZE USA

Kongres

Hillary Clinton, senator Partii Demokratycznej z Nowego Jorku

Christopher J. Dodd, senator Partii Demokratycznej z Connecticut, przewodniczący senackiej komisji bankowej

Barnett (Barney) Frank, reprezentant Partii Demokratycznej z Massachusetts, przewodniczący komisji do spraw usług finansowych

Mitch McConnell, senator Partii Republikańskiej z Kentucky, przywódca Partii Republikańskiej w Senacie

Nancy Pelosi, reprezentantka Partii Demokratycznej z Kalifornii, przewodnicząca Izby Reprezentantów

Departament Skarbu

Michele A. Davis, zastępca sekretarza do spraw publicznych, dyrektor do spraw planowania strategicznego

Kevin I. Fromer, zastępca sekretarza do spraw legislacyjnych

Robert F. Hoyt, główny radca prawny

Dan Jester, doradca sekretarza skarbu

Neel Kashkari, zastępca sekretarza do spraw międzynarodowych

David H. McCormick, podsekretarz do spraw instytucji finansowych

David G. Nason, zastępca sekretarza do spraw instytucji finansowych

Jeremiah O. Norton, młodszy zastępca sekretarza do spraw polityki wobec instytucji finansowych

Henry M. (Hank) Paulson Jr., sekretarz skarbu

Anthony W. Ryan, zastępca sekretarza do spraw rynków finansowych

Matthew Scogin, starszy doradca podsekretarza do spraw finansów krajowych

Steven Shafran, doradca sekretarza Paulsona

Robert K. Steel, podsekretarz do spraw finansów krajowych

Phillip Swagel, podsekretarz do spraw polityki gospodarczej

James R. (Jim) Wilkinson, szef gabinetu

Kendrick R. Wilson III, doradca sekretarza skarbu

Federalny Fundusz Ochrony Depozytów (FDIC)

Sheila C. Bair, przewodnicząca

Rezerwa Federalna

Scott G. Alvarez, główny radca prawny

Ben S. Bernanke, przewodniczący

Donald Kohn, wiceprzewodniczący

Kevin M. Warsh, członek rady

Bank Rezerwy Federalnej Nowego Jorku

Thomas C. Baxter Jr., główny radca prawny

Terrence J. Checki, wiceprezes

Christine M. Cumming, pierwsza wiceprezes

William C. Dudley, wiceprezes, Grupa Rynków

Timothy F. Geithner, prezes

Calvin A. Mitchell III, wiceprezes do spraw komunikacji

William L. Rutledge, starszy wiceprezes

Komisja Papierów Wartościowych i Giełdy

Charles Christopher Cox, przewodniczący

Michael A. Macchiaroli, zastępca dyrektora Działu Obrotu i Rynków

Erik R. Sirri, dyrektor Działu Regulacji Rynków

Linda Chatman Thomsen, dyrektor Działu Wykonawczego

Biały Dom

Joshua B. Bolten, szef administracji prezydenckiej

George W. Bush, prezydent Stanów ZjednoczonychProlog

Stojąc w kuchni swojego mieszkania przy Park Avenue, Jamie Dimon nalał sobie kubek kawy z nadzieją, że uśmierzy ona ból głowy. Lekki kac już mu przechodził, ale głowa bolała go z zupełnie innego powodu: zbyt dużo wiedział.

Właśnie minęła 7 rano w sobotę 13 września 2008 r. Dimon, prezes J.P. Morgan Chase, trzeciego co do wielkości banku w kraju, część poprzedniego wieczoru spędził wraz ze swoimi kilkunastoma rywalami z Wall Street na nagłym spotkaniu w Banku Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku. Wszyscy zostali postawieni w stan gotowości. Ich zadaniem było wymyślić plan, który miał ocalić Lehman Brothers, czwarty w kraju bank inwestycyjny – inaczej istniało ryzyko, że jego upadek miałby wpływ na cały rynek finansowy.

Dla Dimona była to przerażająco trudna sytuacja. Kiedy po spotkaniu śpieszył do domu, dręczyła go gonitwa myśli. Był już ponad dwie godziny spóźniony na proszoną kolację wydawaną przez jego żonę, Judy. Było mu wstyd za to spóźnienie, bo na kolację zaproszeni byli rodzice chłopaka jego córki, których miał spotkać po raz pierwszy.

„Naprawdę, nigdy się aż tak nie spóźniam”, tłumaczył się, licząc, że uda mu się wywołać współczucie. Starając się nie mówić więcej, niż powinien, zdołał przemycić kilka informacji o tym, co się działo na spotkaniu. „Jeśli mówię, że sytuacja jest poważna, to nie kłamię”, powiedział Dimon swoim nieco zaintrygowanym gościom, przygotowując sobie martini. „Przeczytacie o tym w jutrzejszych gazetach”.

Tak jak obiecał, sobotnie gazety huczały od dramatycznych wieści, o których napomknął podczas kolacji. Opierając się o stół kuchenny, Dimon otworzył Wall Street Journal i przeczytał nagłówek głównego artykułu: Lehman Brothers walczy z czasem. Kryzys się rozszerza.

Dimon wiedział, że Lehman Brothers może nie doczekać końca weekendu. J.P. Morgan, jako potencjalny pożyczkodawca, przeanalizował księgi rachunkowe banku i nie był zachwycony. Postanowił też zażądać od spółki dodatkowego zabezpieczenia, obawiając się jej upadku. Dimon zdawał sobie sprawę, że w ciągu najbliższych 24 godzin Lehman zostanie albo uratowany, albo zrujnowany. Wiedząc o tym, co zrobił, Dimon martwił się jednak nie tylko o losy Lehman Brothers. Miał świadomość, że także Merrill Lynch – kolejna ikona Wall Street – ma kłopoty. Poprosił właśnie swoich pracowników, żeby się upewnili, czy J.P. Morgan ma wystarczające zabezpieczenia również od tej firmy. Doskonale wiedział też o nowych zagrożeniach rodzących się w globalnym gigancie ubezpieczeniowym American International Group (AIG) i dotychczas raczej niezauważonych przez opinię publiczną. AIG była klientem jego firmy i toczyła walkę o zgromadzenie dodatkowego kapitału, niezbędnego jej do przetrwania. Według jego obliczeń AIG miała tylko tydzień na znalezienie rozwiązania – w przeciwnym razie także mogła się załamać.

Wśród garstki szefów biorących udział w dyskusji o rozprzestrzeniającym się kryzysie – włączając w to rząd – pozycja Dimona była szczególnie niezwykła. Posiadał on coś absolutnie wyjątkowego – informacje o możliwych transakcjach. Ten deal flow pozwalał mu zidentyfikować poszarpane nici w osnowie systemu finansowego, a nawet w sieciach bezpieczeństwa, mających – według niektórych – uratować całą sytuację.

Dimon zaczął rozważać najgorszy scenariusz z możliwych i o 7.30 rano udał się do domowej biblioteki, aby odbyć konferencję telefoniczną z kilkunastoma członkami swojego zespołu kierowniczego.

– Nadchodzi najbardziej niewiarygodny tydzień w historii Ameryki i musimy się przygotować na najgorsze – powiedział do pracowników. – Musimy ochronić firmę. To dla nas kwestia być albo nie być.

Personel słuchał z uwagą, nikt jednak nie był do końca pewien, co Dimon próbuje im przekazać.

Podobnie jak większość ludzi z Wall Street – w tym Richard S. Fuld Junior, prezes Lehman Brothers, który był jednym z najdłużej urzędujących szefów tego banku – znaczna część uczestników konferencji uważała, że rząd będzie interweniował i zapobiegnie upadkowi banku. Dimon pośpiesznie wyprowadził ich z błędu.

– To pobożne życzenia. Moim zdaniem nie ma takiej możliwości, żeby Waszyngton ratował bank inwestycyjny. Uważam nawet, że nie powinien – stwierdził stanowczo. – Chcę, żebyście wszyscy mieli świadomość, że jest to kwestia życia i śmierci. Mówię poważnie.

Potem dobił wszystkich sensacją, nad którą rozmyślał cały ranek. To był jego ostateczny czarny scenariusz.

– Sprawa wygląda tak – mówił. – W tej chwili musimy być przygotowani na upadek Lehman Brothers – tu zrobił pauzę – i na upadek Merrill Lynch – znów pauza – i na upadek AIG – pauza – i na upadek Morgan Stanley. – Na koniec, po najdłuższej pauzie, dodał: – A nawet na upadek Goldman Sachs. – W głośniku telefonu dało się słyszeć ogólne poruszenie.

* * *

Zgodnie z proroczymi ostrzeżeniami Dimona podczas konferencji telefonicznej kolejne dni przyniosły niemalże załamanie systemu finansowego, zmuszając rząd do posunięć ratunkowych bez precedensu we współczesnej historii Stanów Zjednoczonych. W ciągu niespełna 18 miesięcy Wall Street od świętowania swojej najbardziej lukratywnej epoki przeszła do pozycji na krawędzi epokowego załamania. Zniknął majątek wart biliony dolarów, a krajobraz finansowy uległ całkowitemu przeobrażeniu. Ten kataklizm miał ostatecznie zburzyć niektóre z najbardziej cenionych zasad kapitalizmu. Teoria, że finansowi czarodzieje wymyślili nową erę zysków obciążonych niskim ryzykiem, a amerykańska inżynieria finansowa stanowi światowy standard waluty złotej – była oficjalnie martwa.

Kiedy zaczęło to wychodzić na światło dzienne, wiele osób na Wall Street zaczęło patrzeć na rynek finansowy inaczej niż dotychczas – jak na coś objętego strachem i anarchią, których nie powstrzyma żadna niewidzialna ręka. Byli zmuszeni do podejmowania najbardziej dramatycznych decyzji w swojej karierze – a może i w życiu – a wszystko to odbywało się w natłoku wprowadzających w błąd plotek i zmian w działaniach, które opierały się na danych liczbowych stanowiących zaledwie domysły. Niektórzy dokonali mądrych wyborów, inni mieli szczęście, a jeszcze innym przyszło w dalszym życiu żałować swoich decyzji. W wielu jednak przypadkach wciąż jest zbyt wcześnie, by stwierdzić, czy podjęte decyzje były właściwe.

W 2007 r., kiedy bańka spekulacyjna osiągnęła największe rozmiary, sektor usług finansowych stał się maszyną do produkcji bogactwa, generując ponad 40 proc. całkowitych zysków przedsiębiorstw w Stanach Zjednoczonych. Produkty finansowe – w tym nowe rodzaje papierów wartościowych, tak skomplikowane, że nawet wielu prezesów oraz członków zarządów nie potrafiło ich zrozumieć – stanowiły coraz większą siłę napędową gospodarki kraju. Szczególnie ważnym elementem tego systemu była branża mieszkaniowych kredytów hipotecznych – oferowała kredyty służące jako surowiec do dalszej obróbki na Wall Street, która przepakowywała je, a następnie odsprzedawała na całym świecie.

Wraz z powstającym z tego zyskami na Wall Street wyrastało nowa generacja bogactwa, jakiej Ameryka nie widziała od czasu napędzanych przez kredyty lat 80. XX wieku. Pracujący w branży finansowej otrzymali w 2007 r. zdumiewającą kwotę 53 mld dolarów całkowitych wynagrodzeń. Goldman Sachs, który u progu kryzysu zajmował miejsce w czołowej piątce głównych domów maklerskich, zarobił w sumie 20 mld dolarów, co w przeliczeniu na pracownika wynosiło ponad 661 tys. dolarów. Sam tylko prezes tej spółki, Lloyd Blankfein, zarobił netto 68 mln dolarów.

Finansowi giganci wierzyli, że tworzą coś więcej niż tylko zyski. Byli przekonani, że wynaleźli nowy model finansowy, który z powodzeniem może być eksportowany na całą kulę ziemską.

„Cały świat przestawia się na amerykański model wolnej przedsiębiorczości i rynków kapitałowych”, mówił latem 2007 r. Sandy Weill, twórca Citigroup. „Amerykańskie instytucje finansowe stanowią prawdziwy punkt oparcia dla krajów, które przechodzą na system wolnej przedsiębiorczości: wstyd by im było nie mieć takich instytucji u siebie”.

Podczas gdy ci giganci zajęci byli głoszeniem prawd o swojej wartości finansowej i wytwarzaniem tych oszałamiających kwot, duże firmy maklerskie swoją grę rynkową wspierały potężnym sumami pochodzącymi z zadłużenia. W firmach na Wall Street relacja długu do kapitału wynosiła 32 do 1. Kiedy system działał, ta strategia także funkcjonowała imponująco dobrze, potwierdzając skuteczność skomplikowanych modeli branży i generując rekordowe wpływy. Ale gdy system się zawalił, rezultat był tragiczny.

Ślepa, niszczycielska siła Wall Street, jaka ujawniła się w następstwie pęknięcia bańki internetowej oraz spowolnienia gospodarczego po 11 września 2001 r., była w dużej mierze efektem działania taniego pieniądza. Nadwyżki oszczędności w Azji w połączeniu z niezwykle niskimi stopami procentowymi w Stanach Zjednoczonych za kadencji poprzedniego szefa Systemu Rezerwy Federalnej, Alana Greenspana (miały one stymulować wzrost gospodarczy po recesji w roku 2001), sprawiły, że pieniądz zaczął zalewać świat.

Koronnym przykładem szału wywołanego płynnością był rynek kredytów subprime (kredytów mieszkaniowych udzielanych osobom o marnej historii kredytowej, a więc bardziej ryzykownych – przyp. redakcja). W apogeum bańki mieszkaniowej banki były gotowe udzielić kredytu mieszkaniowego każdemu, kto potrafił się podpisać na formularzu. Potencjalny klient mógł twierdzić – bez wymogu udokumentowania – że ma sześciocyfrowe dochody i w rezultacie wyjść z banku z 500 tysiącami dolarów kredytu mieszkaniowego, który miesiąc później zamieniał na dom obciążony hipotecznie tą kwotą. Naturalnie ceny nieruchomości szybowały pod niebiosa, a na rozpalonych rynkach nieruchomości zwykli ludzie przeobrazili się w spekulantów, zmieniając domy jak rękawiczki i wykorzystując rynkową wartość nieruchomości do zakupu na kredyt samochodów sportowo-użytkowych czy motorówek.

Na Wall Street święcie wierzono wówczas, że nowe produkty finansowe – pocięte i poszatkowane (czyli sekurytyzowane) kredyty hipoteczne – zmniejszyły lub wręcz zlikwidowały ryzyko. Zamiast zatrzymywać całą należność z tytułu kredytów u siebie, banki podzieliły ją na małe kawałki i sprzedały inwestorom, pobierając za to ogromne opłaty. Cokolwiek by jednak mówić o zachowaniu bankierów podczas boomu mieszkaniowego, nie można zaprzeczyć, że musieli oni wypić piwo, którego nawarzyli – w rzeczywistości sami się nim zachłysnęli, kupując jeden od drugiego całe tony aktywów zabezpieczonych kredytami hipotecznymi.

Jednak właśnie ta nowa wzajemna sieć superpowiązań pomiędzy amerykańskimi instytucjami finansowymi stanowiła największe ryzyko. W wyniku tego, że banki były w posiadaniu różnych kawałków tych nowomodnych instrumentów finansowych, poszczególne firmy były od siebie nawzajem zależne – a wiele z nich nawet o tym nie wiedziało. Upadek jednej wywoływał efekt domina.

Oczywiście, zarówno w świecie nauki, jak i biznesu były kasandry, które ostrzegały, że ta inżynieria finansowa źle się skończy. Choć jednak profesorów Nouriela Roubiniego i Roberta J. Shillera uznano za proroków obecnego pokolenia, to inni przechodzili niezauważeni, mimo że przebieg wydarzeń przewidywali już w roku 1994.

„Nagły upadek lub wycofanie się z rynku którejkolwiek z dużych amerykańskich instytucji finansowych może spowodować problemy z płynnością na rynkach, może też stanowić zagrożenie dla innych, w tym dla banków ubezpieczanych przez rząd amerykański, oraz dla systemu finansowego jako całości”, stwierdził główny rewident księgowy USA, Charles A. Bowsher, przed komisją Kongresu po zleceniu mu przeanalizowania rozwijającego się rynku instrumentów pochodnych. „W niektórych przypadkach interwencja mogłaby skutkować wsparciem finansowym opłacanym lub gwarantowanym przez podatników”.

Jednak nawet gdy w roku 2007 w systemie zaczęły się pojawiać pierwsze rysy, wielu wciąż twierdziło, że kredyty subprime nie stanowią wielkiego ryzyka dla nikogo prócz kilku firm udzielających kredytów mieszkaniowych.

„Wpływ problemów z kredytami subprime na szerzej pojmowaną gospodarkę i na rynki finansowe wydaje się łatwy do opanowania”, przekonywał Ben S. Bernanke, przewodniczący Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych, w wystąpieniu przed Wspólną Komisją Gospodarczą Kongresu w marcu 2007 r.

Jednakże do sierpnia 2007 r. wart 2 bln dolarów rynek kredytów subprime załamał się, wywołując światową zarazę. Upadły dwa fundusze hedgingowe firmy Bear Stearns, które postawiły na kredyty subprime, tracąc 1,6 mld dolarów z pieniędzy inwestorów. BNP Paribas, największy giełdowy bank francuski, na krótką chwilę powstrzymał wycofywanie się przez inwestorów, gdy ogłosił, że nie jest w stanie właściwie wycenić wartości księgowej obligacji bazujących na kredytach subprime. Innymi słowy, nie można było znaleźć na nie kupca po jakiejś rozsądnej cenie.

W pewnym sensie dla Wall Street zgubny okazał się jej spryt, ponieważ to właśnie skomplikowany charakter papierów wartościowych zabezpieczonych kredytami mieszkaniowymi spowodował, że na chylącym się ku upadkowi rynku praktycznie nikt nie był w stanie znaleźć sposobu ich właściwej wyceny. Kiedy to piszę, eksperci wciąż zmagają się z ustaleniem, ile dokładnie warte są te aktywa (Sorkin ukończył i wydał książkę w 2009 r. – przyp. redakcja). Ponieważ nie było ceny, rynek ogarnął paraliż. A bez dostępu do kapitału Wall Street zwyczajnie nie mogła funkcjonować.

Bear Stearns, najsłabszy i najbardziej zlewarowany (czyli mający najwyższy wskaźnik zadłużenia do kapitału – przyp. redakcja) bank z wielkiej piątki, był pierwszy w kolejce do upadku. Wszyscy jednak wiedzieli, że nawet najsilniejsze banki nie byłyby w stanie przetrwać uderzenia paniki inwestorów – co oznaczało, że nikt nie czuł się bezpieczny i nikt nie miał pewności, kto na Wall Street będzie następny.

To właśnie poczucie całkowitej niepewności – poczucie, które Dimon wyraził, ogłaszając podczas telekonferencji szokującą listę potencjalnych ofiar – sprawiło, że ten kryzys stał się doświadczeniem życia dla ludzi, którzy prowadzili te spółki, oraz dla nadzorujących je urzędników. Aż do jesieni 2008 r. mieli do czynienia zaledwie z kryzysem kontrolowanym. Firmy oraz inwestorzy wzięli cięgi i żyli dalej. W rzeczywistości ci, którym udało się zachować równowagę i byli pewni, że sytuacja wkrótce się poprawi, generalnie zyskali najwięcej. Kryzys kredytowy był inny. Zarówno Wall Street, jak i Waszyngton musiały improwizować.

Patrząc z perspektywy, można stwierdzić, że ta bańka była – jak wszystkie bańki – przykładem tego, co w swojej klasycznej książce z 1841 r. szkocki autor Charles Mackay określił jako „niezwykłe złudzenia i szaleństwa tłumów”. Zamiast dać początek nowemu wspaniałemu światu inwestowania bez ryzyka, banki stworzyły zagrożenie dla całego systemu finansowego.

Ta publikacja jednak nie tyle opisuje teorię, ile mówi o prawdziwych ludziach, o kulisach wydarzeń, jakie miały miejsce w Nowym Jorku, Waszyngtonie, a także na innych kontynentach – w biurach, w domach – oraz w umysłach garstki ludzi, którzy w swoich rękach trzymali losy gospodarki w tych krytycznych miesiącach, poczynając od poniedziałku 17 marca 2008 r., gdy J.P. Morgan zgodził się przejąć Bear Stearns i gdy amerykańskie czynniki rządowe w końcu uznały, że należy podjąć największą interwencję publiczną w historii gospodarczej kraju.

Przez minionych 10 lat opisywałem na łamach New York Timesa wydarzenia i transakcje na Wall Street. Miałem szczęście czynić to w okresie, gdy w gospodarce amerykańskiej odnotowano wiele niezwykłych osiągnięć. Nigdy jednak nie byłem świadkiem tak fundamentalnych i dramatycznych zmian w paradygmacie biznesu oraz tak spektakularnego procesu samozniszczenia potężnych instytucji.

Te zadziwiające wydarzenia pozostawiły po sobie potężną zagadkę, a nawet tajemnicę, którą musimy rozwiązać, żebyśmy mogli się uczyć na własnych błędach. Ta książka jest próbą poskładania fragmentów puzzli w jedną całość.

Zasadniczo Zbyt wielcy, by upaść to kronika porażki – porażki, która powaliła świat na kolana i zmusiła do zakwestionowania samej natury kapitalizmu. To intymny portret zaangażowanych i często bezradnych ludzi, którzy walczyli (niekiedy z wielkim poświęceniem osobistym, lecz równie często dla uratowania samych siebie) o to, żeby uchronić świat i siebie samych od jeszcze bardziej katastrofalnych skutków tych wydarzeń. Pocieszające byłoby stwierdzenie, że wszystkie opisywane w tej publikacji postaci były gotowe odłożyć na bok własne – małe czy wielkie – sprawy i połączyć się, by zapobiec najgorszemu. W niektórych przypadkach tak było. Ale, jak zobaczycie, przy podejmowaniu decyzji ludzie ci nie byli odporni na zaciętą rywalizację i walkę o władzę, które stanowią część wieloletniej kultury Wall Street i Waszyngtonu.

Ostatecznie ten dramat jest dramatem ludzkim – to historia omylności ludzi, którzy sądzili, że są zbyt wielcy, by upaść.Przypisy

tłum. RENTIER-LANG Cezary Welsyng

„Lehman Races Clocks”: Susanne Craig, Deborah Solomon, Carrie Mollenkamp i Matthew Karnitschnig, „Lehman Races Clocks, Crisis Spreads”, Wall Street Journal, 13 września 2008.

Christine Harper, „Wall Street Bonuses Hit Record”, Bloomberg.

Oprócz pensji Blankfein otrzymał w 2007 r. 67,9 mln dolarów premii – „największa w historii premia dla głównego dyrektora na Wall Street”, Christine Harper, „Wall Street Bonusues Hit Record $ 39 Billion for 2007”, 17 stycznia 2008; Susanne Craig, Kate Kelly i Deborah Salomon, „Goldman Sets Plan to Escape U.S. Grip”, Wall Street Journal, 14 kwietnia 2009.

„Ate their own cooking”; Louis Uchitelle, „The Richest Man of the Rich, Proud of a New Gilded Age”, New York Times, 15 lipca 2007.

Charles A. Bowsher, główny rewident Stanów Zjednoczonych, wypowiedział te słowa 18 maja 1994 r. przed senacką komisją bankową; http://gao.gov/products/GGD-94‒133.

W lipcu 2007 r. upadły fundusze High-Grade Structured Credit Strategies Fund oraz High-Grade Structured Credit Strategies Enhanced Leverage Fund. Kate Kelly, „Barclays Sues Bear Over Failed Funds”, Wall Street Journal, 20 grudnia 2007.

„BNP Paribas Freezes Amid Supreme Concern”, Bloomberg, 10 sierpnia 2007.

W tej posiadłości w Greenwich, wartej 11 milionów dolarów, znajduje się dom z 20 pokojami, osiem sypialni, kort tenisowy, kort do gry w squasha i kryty basen. To jeden z pięciu domów, jakie posiada Richard Fuld. Steve Fishman, „Burning Down His House”, New York, 8 grudnia 2008.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: