Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania PWN

"Rzetelne informacje o najważniejszych Polakach, którzy zaistnieli - często w skali ponadkrajowej - w rozwoju szeroko pojętych nauk przyrodniczych, ścisłych i techniki, prezentujemy na łamach tego słownika. Jego Czytelnicy i Użytkownicy będą bez wątpienia zdumieni wagą i skalą przedstawionych na jego łamach polskich osiągnięć. Jestem pod ich wrażeniem, pogłębionym w trakcie redagowania Słownika, kiedy to sam dowiedziałem się o wielu wartych pamięci dokonaniach, choć przecież od pół wieku zajmuję się zawodowo historią nauki i techniki. Dla Czytelników o wykształceniu humanistycznym lektura zawartych w nim biogramów będzie w wielu przypadkach porażająca, co powinno ich skłonić do znacznej modyfikacji samoświadomości historycznej. Taki właśnie cel przyświecał zespołowi wybitnych znawców przeszłości wielu dziedzin szczegółowych, których pracę miałem zaszczyt koordynować."
Bolesław Orłowski

Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutem Pamięci Narodowej.

Tom II. H-Ł

Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi obszerne opracowanie historii Uniwersytetu Jagiellońskiego ujęte w postaci encyklopedycznych haseł zarówno o charakterze biograficznym, jak i rzeczowym. Prof. Janusz Sondel, który dowiódł swoich kompetencji w dziedzinie badań nad dziejami najstarszej polskiej uczelni jako autor monografii pt. Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki, wyróżnionej nagrodą Miasta Krakowa za rok 2007, zawarł w nich wiadomości o życiu i dokonaniach profesorów, rektorów, niektórych doktorów honoris causa i innych osób związanych z Uniwersytetem, a także na temat stosunku do niego królów polskich i papieży, historii poszczególnych dyscyplin naukowych, zmian strukturalnych uczelni itd. Hasła te autor starał się przedstawić na szerszym tle porównawczym, głównie wykorzystując wiadomości z zakresu ogólnej historii uniwersytetów europejskich, roli Kościoła w średniowieczu, działalności biskupów krakowskich jako kanclerzy i konserwatorów Akademii Krakowskiej, relacji z zakonami krakowskimi, a także ogólnej charakterystyki szkolnictwa i oświaty na przestrzeni dziejów oraz historii poszczególnych dziedzin nauki, toku ich nauczania, niektórych instytucji czy organizacji uczelnianych itd. W Słowniku znalazły się również informacje o osobach, które negatywnie zapisały się w dziejach UJ, jak m.in. hitlerowski dyrektor Staatsbibliothek w Krakowie Gustaw Abb. Niezależnie od tego autor, doceniając ogromną rolę tradycji uniwersyteckiej, uwzględnił w swoim opracowaniu również pewne odchodzące w niepamięć elementy życia uczelni, jak np. „kwadrans akademicki”, do którego zapewne jako ostatni nawiązał Jan Paweł II podczas swojej wizyty na Uniwersytecie Jagiellońskim z okazji otrzymania doktoratu honoris causa. Zdaniem prof. J. Sondla to właśnie owej ukształtowanej przez kolejne pokolenia akademików tradycji należy zawdzięczać charakterystyczny dla Uniwersytetu Jagiellońskiego genius loci.



Prof. zw. dr hab. Janusz Sondel urodził się 30 kwietnia 1937 r. we Lwowie. Jeszcze podczas studiów, które ukończył w 1957 r. w wieku lat 20, został zatrudniony w Katedrze Prawa Rzymskiego UJ. W 1964 r. doktoryzował się na podstawie rozprawy pt. Szczególne rodzaje depozytu w prawie rzymskim, która na międzynarodowym konkursie zorganizowanym przez Centro di Studi Romanistici w Neapolu została nagrodzona srebrnym medalem. Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku w swoich zainteresowaniach naukowych odszedł od problematyki praw antycznych i rozpoczął badania nad rolą prawa rzymskiego w kształtowaniu europejskiej i polskiej kultury prawnej. Wyrazem tego – oprócz kilkudziesięciu artykułów – stały się kolejne monografie oraz obszerny, obejmujący 100 000 haseł z zakresu łaciny klasycznej i średniowiecznej Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, który przyniósł autorowi nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (tzw. polskiego Nobla), Laury Jagiellońskie i nagrodę Ministra Edukacji Narodowej I stopnia. Zajął się prof. Sondel również historią Uniwersytetu Jagiellońskiego, a przy okazji jego związkami z Kościołem rzymskokatolickim. Temu ostatniemu zagadnieniu poświęcił monografię pt. Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki, która zyskała nagrodę Miasta Krakowa w dziedzinie kultury (2007). Z pracą na Uniwersytecie Jagiellońskim od roku 1976 prof. Janusz Sondel łączył obowiązki naukowe i dydaktyczne na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie (ostatnio jako kierownik Katedry Polityki Turystycznej), gdzie wykładał prawo w turystyce i rekreacji. Obecnie prowadzi wykłady z tego przedmiotu dla studentów geografii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ oraz w Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej, której jest rektorem od 2001 r.

Słownik zawiera blisko 50 000 haseł, w tym ponad 1 000 nowych. Są wśród nich słowa najnowsze (anime, biletomat, bloger, dissować, dżihadysta, elektrośmieć, etka, fejk, himalaje, hejterski, hipsterka, lajkować, niekapek, owatować, real, start-up, ściema, wiral), warianty słów (bluff - blef; filung - filunek; hacker - haker; kickbokser - kick bokser; interface - interfejs), słowa podobnie brzmiące, ale inaczej pisane (jednakże by - jednak żeby), wyrażenia zwykle mówione, których pisownia może sprawiać trudność (koniec kropka), a także słowa, których używamy od dawna, ale ich pisownia uległa zmianie. Podane są formy odmiany wyrazów, oraz zalecane miejsca podziału wyrazu przy przenoszeniu do nowej linii. Poza hasłami - podstawowe zasady pisowni i interpunkcji w opracowaniu prof. Edwarda Polańskiego. Aby lepiej wyjaśnić lub utrwalić pisownię trudniejszych wyrazów, w słowniku zamieszczone są, wyróżnione ramką, ciekawostki lub pytania dotyczące wybranych słów.
Słownik polecany jest przede wszystkim uczniom starszych klas szkół podstawowych oraz licealistom.

Piąty tom Słownika pisarzy śląskich, podobnie jak tomy poprzednie, zawiera biogramy i omówienie twórczości osób, które współtworzyły od czasów najdawniejszych aż do współczesnych dzieje literatury śląskiej, pisząc po polsku, niemiecku, czesku czy po łacinie. Przyjęto w nim zasadę prezentacji biogramów twórców już nieżyjących, także tych, których związki ze Śląskiem były tylko czasowe, niemniej jednak wyraźne i ważne w całokształcie dorobku twórczego pisarza.

Umożliwić ma to także ukazanie wielokulturowości i wielojęzyczności śląskich twórców literatury, prezentując i porządkując aktualny stan wiedzy oraz stanowiąc wskazówkę i zachętę do dalszych badań umożliwiających powstanie metodologicznie nowoczesnej syntezy literatury śląskiej.

Słownik pisarzy śląskich jest rodzajem przewodnika faktograficznego i bibliograficznego dla humanistów uniwersyteckich różnych specjalizacji, stanowi pomoc dydaktyczną na poziomie szkolnictwa średniego, ułatwiając realizację założeń programowych związanych z edukacją regionalną, jest także adresowany do wszystkich miłośników kultury śląskiej.

Kolejne tomy „Słownika”, dotyczące drugiego i trzeciego powstania śląskiego, ukażą się w latach 2020–2021. Poprawie 40 latach, które minęły od wydania „Encyklopedii Powstań Śląskich”, od dawna istniała potrzeba nowego opracowania encyklopedycznego, uwzględniającego aktualny stan badań naukowych i przedstawiającego powstania na Górnym Śląsku jako odrębny fenomen w historii Polski. Wydawcy zdecydowali się na przedstawienie kluczowych wydarzeń związanych z powstaniami śląskimi nie w postaci krótkich haseł, ale obszernych artykułów. Pozwoli to Czytelnikowi na szersze spojrzenie nadzieje Górnego Śląska w XX wieku, jako części wspólnej historii Polski i Europy po I wojnie światowej.

Niniejsza książka jest opracowaniem popularnym, opartym jednakże na najnowszej literaturze przedmiotu. Hasła podano w układzie chronologicznym. Dla większej przejrzystości leksykonu nie wyodrębniono oddzielnie bitew i potyczek, lecz omówiono je w ramach poszczególnym wojen i konfliktów zbrojnych. Czytelnik może jednak łatwo odnaleźć interesujące go wydarzenie, korzystając z zamieszczonych przy końcu indeksów. Słownik obejmuje okres od r. 963 do 1500.