Ocean Indyjski 1942 - ebook

Wstęp

Tematem niniejszej książki jest ofensywa Japońskiej Marynarki Wojennej na Oceanie Indyjskim w pierwszej dekadzie kwietnia 1942 r. Zmagania te stanowią epizod początkowej fazy drugiej wojny światowej na Pacyfiku, podczas której Japończycy rozbili główne siły aliantów i opanowali olbrzymie obszary Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. Plan całkowitego zniszczenia Royal Navy na Dalekim Wschodzie i przerwania brytyjskich linii komunikacyjnych pomiędzy Indiami, Australią i Bliskim Wschodem stanowił jeden z najważniejszych powodów zaangażowania japońskiej floty, w tym sześciu lotniskowców, na zachód od bariery malajskiej. Kwietniowa operacja na Oceanie Indyjskim była taktycznym, choć strategicznie niewykorzystanym sukcesem Nippon Kaigun.

Praca składa się ze wstępu oraz ośmiu rozdziałów. Rozdział pierwszy przedstawia japońskie plany wyłączenia Royal Navy z wojny na Pacyfiku oraz rozszerzenia własnej strefy wpływów w kierunku Birmy i Indii. Jego część stanowi również opis założeń taktycznych operacji japońskiej floty na Oceanie Indyjskim. Rozdział drugi skupia się na brytyjskiej strategii, której celem była obrona obszaru Indii i próba odbudowy potencjału wojskowego na Dalekim Wschodzie po klęsce pod Kuantanem i upadku twierdzy w Singapurze. Rozdział trzeci zawiera najważniejsze dane techniczne japońskich i brytyjskich lotniskowców i samolotów pokładowych, stanowiących trzon obu zespołów podczas zmagań na Oceanie Indyjskim. W celu lepszego zrozumienia tematyki autor pokusił się także o skrótowe przedstawienie doktryny walk okrętów lotniczych obu stron i kluczowych zmian, które zaszły w japońskiej taktyce przed wybuchem drugiej wojny światowej na Pacyfiku. Rozdział czwarty skupia się na pierwszych japońskich działaniach ofensywnych na zachód od bariery malajskiej, tj. okupacji Wysp Andamańskich. W rozdziale piątym zawarty jest opis zajęcia Wyspy Bożego Narodzenia, co miało za zadanie zabezpieczyć flankę zespołu japońskich lotniskowców podczas operacji na Oceanie Indyjskim. Zasadnicza część niniejszej pracy, czyli rajd lotnictwa pokładowego wiceadmirała Chūichiego Nagumo na brytyjskie bazy na Cejlonie (obecnie Sri Lanka), została ujęta w rozdziale szóstym. Poza dwoma zmasowanymi uderzeniami na Kolombo i Trincomalee przybliżono okoliczności zatopienia krążowników ciężkich Cornwall i Dorsetshire, lotniskowca lekkiego Hermes, niszczyciela Vampire i innych alianckich jednostek. Rozdział siódmy koncentruje się na działaniach Sił Malezyjskich wiceadmirała Jisaburō Ozawy w Zatoce Bengalskiej, który, atakując równolegle do japońskich lotniskowców, miał za zadanie sparaliżować brytyjskie linie zaopatrzeniowe w regionie. Rozdział ósmy zawiera podsumowanie kwietniowej operacji, wnioski autora, a także opinie i komentarze Japończyków i Brytyjczyków po zakończonych zmaganiach.

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie japońsko-alianckich zmagań w ramach kampanii na Oceanie Indyjskim w pierwszej dekadzie kwietnia 1942 r. W polskiej historiografii operacja japońskiej floty przeciwko Royal Navy została po raz pierwszy wspomniana w opracowaniu A. Wolnego, poświęconym całej wojnie na Pacyfiku. Nieco szerzej problematykę tę poruszył Z. Flisowski w tomie pierwszym Burzy nad Pacyfikiem, zawierającym ogólną historię działań morskich na Pacyfiku. Poza monografią A. Wolnego i Z. Flisowskiego w Polsce zostały wydane jedynie dwa artykuły autorstwa K. Zalewskiego i R.M. Kaczmarka, które przedstawiały skrócony opis działań Japończyków na Oceanie Indyjskim i w Zatoce Bengalskiej. Ze względu na dezaktualizację znacznej części danych zawartych w Burzy nad Pacyfikiem i w artykułach K. Zalewskiego i R.M. Kaczmarka, jak również brak przedmiotowej monografii, w polskiej historiografii istnieje potrzeba naukowego opracowania tego tematu. W dobie powszechnego dostępu do brytyjskich i japońskich archiwów, nie tylko historycy z Polski, ale również z całego świata stoją przed szansą na dogłębne zbadanie dokumentów obu stron i wyciągnięcie nowych wniosków. Z tego też powodu przedstawiona czytelnikowi do lektury monografia ma na celu nie tylko wypełnienie luki, ale również rzucenie nowego światła na dotychczas przedstawione problemy.

Podobnie jak w historiografii polskiej, również w anglojęzycznej brak szerokiego zasobu literatury na temat działań japońskich na Oceanie Indyjskim w kwietniu 1942 r. Pierwsze chronologicznie opracowanie zawierające opis rajdu japońskich lotniskowców na Cejlon przygotowała już w 1943 r. Sekcja Szkoleń Sztabu Admiralicji. Początkowo utajnione, zostało udostępnione publicznie zaraz po zakończeniu konfliktu. Pod koniec lat czterdziestych brytyjsko-japońskie zmagania częściowo poruszył S.E. Morison w tomie trzecim monumentalnego dzieła dotyczącego historii działań US Navy w drugiej wojnie światowej. W latach pięćdziesiątych drukiem ukazały się ważne dla brytyjskiej historiografii prace S. Roskilla i S. Woodburna Kirby’ego, które na kilkunastu stronach przybliżały przygotowania i przebieg operacji na Oceanie Indyjskim i w Zatoce Bengalskiej. Dopiero schyłek lat siedemdziesiątych przyniósł ze sobą pierwszą anglojęzyczną monografię rajdu japońskich lotniskowców na Cejlon i Sił Malezyjskich na brytyjskie linie zaopatrzeniowe, której autorem był M. Tomlinson. Na początku lat dziewięćdziesiątych aspekty dotyczące walk powietrznych zostały szczegółowo opisane przez C. Shoresa, B. Culla i Y. Izawę. Trzy lata później całość zmagań na Oceanie Indyjskim w czasie drugiej wojny światowej przedstawił A. Banks. W ostatnim czasie ponownej próby opracowania tematu ofensywy Japońskiej Marynarki Wojennej na zachód w kwietniu 1942 r. podjął się J. Clancy. Na wyróżnienie zasługuje również niedawno opublikowana monografia A. Boyda, która nie tylko przybliża strategię Royal Navy na Dalekim Wschodzie, ale także obala wiele mitów związanych z działaniami Wielkiej Brytanii w wojnie na Pacyfiku. Bardzo pomocne przy opisie ataku na Trincomalee i Zatokę Bengalską okazały się ponadto opublikowane na portalu Combined Fleet trzy artykuły Roberta Stuarta. Przytoczone powyżej pozycje nie wyczerpują literatury przedmiotu w języku angielskim, lecz stanowią w opinii autora najważniejsze prace, z których korzystał.

Temat rajdu na Cejlon nie cieszy się w Japonii dużą popularnością. Pierwszą monografię, która została częściowo poświęcona działaniom marynarki na Oceanie Indyjskim i w Zatoce Bengalskiej, opublikował nakładem Instytutu Naukowego Ministerstwa Obrony Narodowej (jap. Bōei Kenshūjo Senshishitsu) M. Sasaki (26 tom serii Senshi Sōsho) dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych.

W połowie lat osiemdziesiątych w ramach czasopisma „Maru” ukazał się zeszyt popularyzujący tematykę zmagań z Holendrami i Brytyjczykami. Kolejne opracowanie, również w formie zeszytu, który koncentrował się w znacznej części na operacji na Oceanie Indyjskim, zostało opublikowane w 1993 r. w serii Gakken – Historia wojny na Pacyfiku. Istnieje jeszcze kilka innych japońskich pozycji nawiązujących częściowo do omawianej tematyki, lecz w opinii autora stanowią one uzupełniającą literaturę przedmiotu.

Najistotniejszą część bibliografii niniejszej monografii stanowią japońskie, brytyjskie i australijskie dokumenty pochodzące z archiwów państwowych i zbiorów prywatnych. Japońskie źródła zostały pozyskane przez autora w Archiwum Narodowym Japonii (jap. Kokuritsu Kōbunshokan), w sekcji Japońskiego Centrum Dokumentów Historii Azji (jap. Ajia Rekishi Shiryō Sentā – dalej JACAR). Ważne wsparcie przy tłumaczeniu najbardziej skomplikowanych fragmentów odręcznych notatek sprzed reformy językowej, w szczególności imion i nazwisk, zapewniła Kisei Nakai-Sitkowska.

Większość brytyjskich źródeł autor zawdzięcza uprzejmości Dawida Rodenki, twórcy kanału „Historia w 5 minut” na platformie YouTube, bez którego pomocy powstanie tejże pracy w obecnym kształcie byłoby niemożliwe. Istotny wkład w przeprowadzenie pełnej kwerendy w londyńskim The National Archives poczynił również Wojciech Mazur, który pozyskał komplet materiałów źródłowych dotyczących obrony Wysp Andamańskich, Wyspy Bożego Narodzenia, a także kilka innych suplementarnych dokumentów.

Do pisowni nazw, miejsc, imion i nazwisk w języku japońskim korzystałem z Hebon-shiki rōmaji, czyli Transkrypcji Hepburna, która pozwala na zapis znaków kanji, hiragany i katakany w alfabecie łacińskim ze specyficznymi znakami diakrytycznymi charakteryzującymi japońską wymowę. Ze względów praktycznych i historycznych opis źródeł pozyskanych w JACAR pozostawiłem w pisowni oryginalnej.

Co się tyczy personaliów, zarówno japońskich, jak i alianckich, pozwoliłem sobie wymienić najpierw imię, a potem nazwisko, świadomie łamiąc zasady przyjęte w językach wschodnioazjatyckich. Jeżeli narodowość alianckiego żołnierza nie została sprecyzowana, należy przez to rozumieć, że jest on Brytyjczykiem.

Z racji na fakt, że przedstawione w książce wydarzenia miały miejsce na rozległym obszarze Dalekiego Wschodu, od Karaczi aż do Celebesu, wszystkie godziny są podane w czasie lokalnym. W miarę możliwości w całym tekście stosowałem system metryczny z wyjątkiem mili morskiej (1 Mm = 1852 m) i związanej z nią prędkości określonej w węzłach (1 w. = 1 Mm/h).

Pewną wątpliwość może dla czytelnika budzić nazewnictwo indyjskich i birmańskich miejscowości. Tam gdzie było to możliwe, starałem się korzystać z powszechnie znanych polskich odpowiedników, takich jak np. Delhi, Kalkuta i Rangun. Dużo większym problemem są mniej popularne nazwy geograficzne na Cejlonie, dlatego też poza naturalnie brzmiącym Kolombo resztę pozostawiłem w oryginalnej, angielskiej pisowni – Trincomalee (pol. Trikunamalaja lub Trinkomali), China Bay, Kokkilai, Ratmalana itd.

Na koniec pragnąłbym szczególnie podziękować pierwszemu czytelnikowi, Michałowi Kopaczowi, którego skrupulatne i eksperckie uwagi pomogły mi spojrzeć na wiele zagadnień z innej perspektywy.

Dziękuję również mojej żonie, Oli, której dedykuję niniejszą książkę. Jej napisanie nie byłoby możliwe bez codziennego wsparcia, którego potrzebuje każdy zaangażowany badacz historii.

------------------------------------------------------------------------

1 W historiografii barierą malajską określa się aliancką linię obronną ciągnącą się wzdłuż Archipelagu Malajskiego (współczesna Malezja, Indonezja i Papua-Nowa Gwinea) i osłaniającą od zachodu Ocean Indyjski i od północy Australię. Jej przełamanie przez Nippon Kaigun w lutym i marcu 1942 r. definitywnie pogrzebało szansę na zatrzymanie japońskiej ofensywy w pierwszym etapie wojny na Pacyfiku.

2 A. Wolny, Wojna na Pacyfiku: agresja japońska w latach 1931–1945, Warszawa 1971.

3 Z. Flisowski, Burza nad Pacyfikiem, t. 1, Poznań 1986.

4 K. Zalewski, Rajd na Ocean Indyjski, „Technika Wojskowa” nr 4/1992; R.M. Kaczmarek, Wielkanoc 1942 roku na Cejlonie i w Zatoce Bengalskiej, „Morza Statki i Okręty”, 4 i 5/2005.

5 Training and Staff Duties Division, Naval Staff, Admiralty, Battle Summaries No. 15 and No. 16 (Naval Operations off Ceylon and Naval Operations at the Capture of Diego Suarez), London 1943.

6 S.E. Morison, History of United States Naval Operations in World War II, vol. 3: Rising Sun in the Pacific, 1931 – April 1942, Annapolis 2010 (reprint wydania z 1948).

7 S. Roskill, War at Sea 1939–1945, vol. 2: The Period of Balance, London 1956; S. Woodburn Kirby (red.), War Against Japan, vol. 2: India’s Most Dangerous Hour, Uckfield 1958.

8 M. Tomlinson, Most Dangerous Moment: Japanese Assault on Ceylon, 1942, Dehiwala 1979.

9 C. Shores, B. Cull, Y. Izawa, Bloody Shambles, vol. 2: The defence of Sumatra to the fall of Burma, London 1993.

10 A. Banks, Wings of the Dawning, Worcestershire 1996.

11 J. Clancy, The Most Dangerous Moment of the War: Japan’s Attack on the Indian Ocean, 1942, Oxford 2015.

12 A. Boyd, The Royal Navy in Eastern Waters: Linchpin of Victory 1935–1942, Singapore 2017.

13 R. Stuart, 20 Ships, Not 23: Ozawa’s Score, 5–6 April 1942, 2015, http://www.combinedfleet.com/articles.htm ; R. Stuart, 91 Bombs: The Japanese Attack on Trincomalee, 2017, http://www.combinedfleet.com/articles.htm ; R. Stuart, State of Art: The Japanese Attack on Hermes, Vampire, Hollyhock, Athelstane, British Sergeant and Norviken, 9 April 1942, http://www.combinedfleet.com/articles.htm .

14 M. Sasaki, Senshi Sōsho kan 26: Ran’in Bengaru-wan hōmen kaigun shinkō sakusen , Tōkyō 1969.

15 „Maru Supeshiaru”: Kaikūsen Shirīzu, Ran’in kōryaku sakusen: Indoyō Sakusen, No 95/1985.

16 Gakken Rekishi Gunzō Taiheiyō Senshi Shirīzu, vol. 6: Yūshin Indoyō Sakusen, Tōkyō 1993.Japońskie plany strategiczne na Oceanie Indyjskim

O 7:48 7 grudnia 1941 r. czasu hawajskiego japońskie lotnictwo z pokładów sześciu lotniskowców zaatakowało główną bazę US Navy na Pacyfiku – Pearl Harbor. W ciągu niespełna dwóch godzin niedzielnego poranka Japończycy zdołali całkowicie zaskoczyć nieprzygotowanego do walki wroga, zatapiając dwa i uszkadzając pięć jego pancerników. Do amerykańskich strat należy doliczyć również około 350 samolotów i tymczasowe wyłączenie ze służby dwóch krążowników i trzech niszczycieli.

Równolegle do ataku na Hawaje Japończycy rozpoczęli szereg operacji morskich, powietrznych i desantowych w Azji Południowo-Wschodniej, które określono mianem „Operacji Południowej” (jap. Nampō Sakusen). W pierwszej kolejności ofiarą japońskiej agresji padły Filipiny, Półwysep Malajski i amerykańskie wyspy na środkowym Pacyfiku. 10 grudnia skapitulował garnizon na Guamie, a trzynaście dni później na Wake. Już pod koniec 1941 r. alianckie siły na Luzonie znalazły się w fatalnej sytuacji, a dzięki zajęciu malajskich baz japońskie wojska rozpoczęły działania wojenne na brytyjskim Borneo. 10 stycznia 1942 r. przyniósł początek kampanii w Holenderskich Indiach Wschodnich. Do tego czasu premier Winston Churchill i prezydent Franklin D. Roosevelt uznali, że upadek Filipin jest kwestią czasu, niewiele lepiej zaś przedstawiała się sytuacja Singapuru. Japończycy, choć zakładali błyskawiczny podbój obszaru południowego, sami wydawali się zaskoczeni pasmem sukcesów i słabością przeciwników.

W pierwszych tygodniach 1942 r. marynarka wojenna, będąca głównym wykonawcą „Operacji Południowej”, stanęła przed problemem ustalenia dalszego kierunku działań. Do końca marca pod dyskusję poddano pięć wariantów, spośród których na samym wstępie wyeliminowano koncepcję defensywną autorstwa szefa sztabu 1. Floty Powietrznej, kontradmirała Ryūnosuke Kusaki. Wprawdzie większość oficerów zgadzała się z jego sugestią, że należy dokonać konsolidacji zdobyczy terytorialnych z pierwszych miesięcy wojny, lecz jednocześnie podkreślano, iż Nippon Kaigun powinna zachować inicjatywę strategiczną. W kontynuowaniu działań ofensywnych widziano jedyną szansę na zwycięstwo w wojnie – poprzez zmuszenie aliantów do uznania japońskiej strefy wpływów w Azji Południowo-Wschodniej.

Pomyślna realizacja Nampō Sakusen stawiała Japonię przed trzema głównymi opcjami ofensywnymi. Należały do nich plany wyeliminowania Australii z wojny, rozciągnięcia operacji na Ocean Indyjski lub poszukiwania walnej bitwy z US Navy we wschodniej części Oceanu Spokojnego. Z powodu ograniczonych zasobów i odległości dzielących wszystkie trzy teatry działań, Nippon Kaigun musiała dokonać wyboru tylko jednej opcji.

Planowanie na szczeblu strategicznym w Japońskiej Marynarce Wojennej należało do obowiązków Pierwszej Sekcji Sztabu Generalnego, która od kwietnia 1941 r. podlegała kontradmirałowi Shigeru Fukudome. W praktyce olbrzymią rolę w procesach decyzyjnych odgrywał jednak dowódca Połączonej Floty (jap. Rengō Kantai), admirał Yamamoto. Jego wyjątkowa pozycja nie była dziełem przypadku. Uważany za najwybitniejszego ze wszystkich oficerów marynarki, nie miał on faktycznej konkurencji w strukturach Nippon Kaigun. Admirałowie Mineichi Koga i Soemu Toyoda, postrzegani jako rywale Yamamoto, po błyskotliwych sukcesach podczas pierwszego etapu wojny na Pacyfiku zostali zmarginalizowani. Wpływy dowódcy Połączonej Floty w marynarce wojennej nie byłyby również możliwe bez specyficznej organizacji samej Połączonej Floty, która miała szeroką autonomię w stosunku do Sztabu Generalnego. Yamamoto, świadomie wykorzystując wszystkie swoje atuty, miał ogromny, jeżeli nie największy wpływ na ostateczne decyzje dotyczące kierunku działań marynarki w toczącej się wojnie. Jak pokazała rzeczywistość, miało tak też być w przypadku dalszych operacji po zakończonej Nampō Sakusen.

Autorem pierwszego z trzech ofensywnych planów był członek sztabu głównego marynarki, kontradmirał Sadatoshi Tomioka, który cieszył się poparciem dowódcy 4. Floty, wiceadmirała Shigeyoshiego Inoue i jego szefa sztabu, kontradmirała Shikazo Yano. Zwolennicy inwazji na Australię argumentowali, że kraj ten stanie się w przyszłości bazą, z której Amerykanie przeprowadzą kontratak w kierunku Holenderskich Indii Wschodnich. Aby zapobiec temu scenariuszowi, Tomioka zaproponował okupację jedynie kluczowych baz i miast Australii, lecz jego pomysł natrafił na sprzeciw planistów marynarki i armii, twierdzących, że taka operacja wymaga zaangażowania przynajmniej kilku dywizji, którymi ówcześnie Japonia nie dysponowała. Opcja ta została definitywnie zawetowana podczas wspólnej konferencji przez reprezentantów armii i nie powrócono do niej nawet w obliczu kulminacji działań na południowym Pacyfiku.

Mając na względzie sprzeciw większości oficerów, zwolennicy pierwszej opcji ofensywnej zmodyfikowali swój plan. Wycofali się z zamiaru zdobycia baz w północnej Australii z przyczyn logistycznych, lecz wysunęli postulat jej całkowitej izolacji. Poprzez zajęcie najważniejszych baz w Melanezji, Japończycy planowali odciąć Australię i Nową Zelandię od dostaw zaopatrzenia ze Stanów Zjednoczonych, a następnie zmusić do uznania ich dominacji na południowym Pacyfiku. Pomysł ten nie został zanegowany, nie posiadał jednak wystarczająco dużo zwolenników, aby udało się go przeforsować. Działania w kierunku australijskim podporządkowano dowódcy 4. Floty, który własnymi siłami miał realizować założenia tego planu.

Drugi wariant ofensywny przewidywał rozwinięcie działań na Oceanie Indyjskim w celu definitywnego zniszczenia Royal Navy. Do ataku na zachód Japończyków zachęcała kampania malajska, która nie tylko obnażyła słabość Brytyjczyków na Dalekim Wschodzie, ale także pokazała, że jeżeli istnieje szansa na zmuszenie wroga do wycofania się z wojny, to należy wykorzystać ją w najbliższym czasie. Gdyby Nippon Kaigun obrała kierunek zachodni, uważano, że z niewielką pomocą armii udałoby się przeprowadzić skuteczny desant na Cejlon bez konieczności zajmowania Indii. Bezpośrednią korzyścią płynącą z okupacji wyspy miało być przecięcie alianckich linii komunikacyjnych na Oceanie Indyjskim oraz stworzenie zagrożenia dla brytyjskich pozycji w Zatoce Perskiej. W najbardziej korzystnych scenariuszach Japończycy oczekiwali, że po zniszczeniu Royal Navy na Dalekim Wschodzie dojdzie do powstań Arabów i Hindusów skierowanych przeciwko władzom kolonialnym. Niepokoje społeczne na Bliskim Wschodzie miały z kolei zachęcić Turcję do opowiedzenia się po stronie państw Osi. Z wojny na Dalekim Wschodzie miałyby zostać wyeliminowane nie tylko Wielka Brytania, ale też Związek Radziecki, który w tym czasie związany był z Japonią niepewnym układem o nieagresji podpisanym w kwietniu 1941 r.

Za realizacją planu zachodniego stały też względy praktyczne. Większość japońskiej floty, w tym lotniskowców, w pierwszych miesiącach 1942 r. operowała w Azji Południowo-Wschodniej, skąd po zdobyciu Singapuru i Holenderskich Indii Wschodnich z łatwością mogła przejść na Ocean Indyjski. Angażując relatywnie niewielkie siły, Nippon Kaigun mogła rozciągnąć kontrolowany przez siebie obszar daleko poza Singapur i zachodnie rubieże Półwyspu Malajskiego. Gdyby faktycznie Japończykom udało się opanować Cejlon, oznaczałoby to, że osiągnęli oni sukces znacząco przekraczający pierwotne założenia wojny z aliantami. Argumenty te przemawiały do oficerów marynarki, w tym reprezentantów Połączonej Floty, lecz do generalnej ofensywy na Oceanie Indyjskim nigdy nie doszło. W przełomowych miesiącach konfliktu wybór padł na trzecią opcję, tj. poszukiwania decydującej bitwy z US Navy na Oceanie Spokojnym.

Ostatni z wariantów, autorstwa Yamamoto, zakładał skoncentrowanie trzech eskadr lotniskowców i zaatakowanie Amerykanów na środkowym Pacyfiku. 14 stycznia dowódca Połączonej Floty polecił swojemu sztabowi opracowanie planu przejęcia Midway i wyspy Johnston. Dzięki zdobyciu Midway oraz skoncentrowaniu odpowiedniej liczby okrętów i żołnierzy, pod koniec 1942 lub na początku 1943 roku Yamamoto zamierzał przeprowadzić inwazję na Hawaje. Japończyk przewidywał jednak, że już sam planowany na koniec drugiego kwartału desant na Midway zmusi Amerykanów do wydania walnej bitwy morskiej, która będzie skutkowała porażką US Navy i w konsekwencji koniecznością uznania japońskich wpływów w Azji Południowo-Wschodniej.

Zaprezentowana przez Yamamoto propozycja, popierana przez jego szefa sztabu, kontradmirała Matome Ugakiego i dowódcę 5. Floty, wiceadmirała Boshirō Hosogayę, miała jednak swoich licznych przeciwników. W czasie rozmów, które miały miejsce pomiędzy styczniem a końcem marca, reprezentanci sztabu głównego i Połączonej Floty nie mogli dojść do porozumienia. Chociaż ostateczna decyzja o przeniesieniu ciężaru działań na środkowy Pacyfik zapadła dopiero na początku kwietnia, już w lutym wiadomo było, że Yamamoto nie jest na poważnie zainteresowany żadną inną opcją ofensywną, ponieważ uważał, iż największym zagrożeniem dla Japonii są amerykańskie lotniskowce. Nie zniszczenie Royal Navy, nie odizolowanie Australii, lecz zatopienie wrogich lotniskowców miało zwiększyć szansę Nippon Kaigun na zwycięstwo w wojnie na Pacyfiku. Rajdy US Navy na japońskie bazy na tym akwenie nie tylko umocniły go w tym przekonaniu, ale również dały mu dodatkowy argument podczas dyskusji z przedstawicielami sztabu głównego.

Pomimo wykrystalizowanych poglądów na dalszy kierunek działań Nippon Kaigun dowódca połączonej Floty nie negował nigdy konieczności przeprowadzenia uderzenia na Ocean Indyjski, jak również próby odcięcia Australii. Yamamoto widział w obu przedsięwzięciach szansę na kontynuowanie zwycięskiego pochodu, lecz traktował je jedynie jako operacje pomocnicze względem wielkiego planu rozstrzygnięcia wojny na środkowym Pacyfiku. Pomyślna realizacja większości założeń „Operacji Południowej” już na początku marca sprawiła, że do czasu rozpoczęcia działań przeciwko US Navy pozostały niecałe trzy miesiące. W takich okolicznościach japońska marynarka mogła wykorzystać lukę w planach strategicznych i przeprowadzić rajd na Oceanie Indyjskim, a także wykonać dodatkowe zadania na południowym Pacyfiku. Pod koniec lutego i na początku marca położenie Nippon Kaigun względem wrogów, w szczególności Royal Navy, było niezwykle korzystne. Sytuacja ta jednak nie mogła trwać w nieskończoność i aby mieć nadzieję na realizację optymistycznego scenariusza, należało podjąć odpowiednie kroki już w najbliższych tygodniach.

Treść dostępna w pełnej wersji eBooka.

------------------------------------------------------------------------

17 H.P. Willmott, The Barrier and the Javelin: Japanese and Allied Pacific Strategies February to June 1942, Annapolis 2008, s. 39.

18 J.J. Stephan, Hawaii under the Rising Sun: Japan’s plans for conquest after Pearl Harbor, Honolulu 1984, s. 109.

19 H.P. Willmott, Empires in the Balance: Japanese and Allied Pacific Strategies to April 1942, Annapolis 2008, s. 439.Szeroko rozumianą tematykę wojny Sprzymierzonych z Japonią 1941–1945 poruszali także inni autorzy książek z serii Historyczne bitwy:

Antoni Wolny, Okinawa 1945

Maciej Borkowski, Midway 1942

Zbigniew Flisowski, Leyte 1944

Jarosław Jastrzębski, Pearl Harbor 1941

Michał A. Piegzik, Guadalcanal 1942–1943

Michał A. Piegzik, Morze Koralowe 1942

Michał A. Piegzik – ur. 1991 we Wrocławiu, magister prawa, doktorant na Uniwersytecie Wrocławskim i Tokijskim Uniwersytecie Metropolitarnym, autor pięciu monografii i kilkunastu artykułów z zakresu japońskiego prawa oraz historii wojskowości, pasjonat współczesnych dziejów Japonii i jej kultury prawnej, prywatnie poświęca swój czas na podróże oraz pracę społeczną.W popularnonaukowej serii pt. „Historyczne bitwy” ukazały się ostatnio:

P. Krukowski, NAD WIEPRZEM 1920

R.F. Barkowski, LECHOWE POLE 955

M.A. Piegzik, MORZE KORALOWE 1942

W. Włodarkiewicz, WOŁYŃ 1939

T. Romanowski, Massilia 49 p.n.e.

A.A. Majewski, MOSKWA 1617–1618

T. Greniuch, NATAL 1899–1900

R.F. Barkowski, KRUCJATA POŁABSKA 1147

T. Kubicki, GETTO WARSZAWSKIE 1943

R. Marcinek, KANAŁ SUESKI 1956

J. Wojtczak, La Plata 1806–1807

R.F. Barkowski, SYBERIA 1581–1697

D. Kupisz, SMOLEŃSK 1632–1634

T. Fijałkowski, Północny Atlantyk 1914–1918

J. Wojtczak, BOSWORTH 1485

P. Rochala, NIEMCZA 1017

R. Dzieszyński, BYCZYNA 1588

Ł. Czarnecki, KONSTANTYNOPOL 626

G. Swoboda, Little Big Horn 1876

R.F. Barkowski, Budziszyn 1002–1018

R. Warszewski, CHOLULA 1519

T. Romanowski, BRYTANIA 55–54 P.N.E.

J. Błachnio, KRAŚNIK 1914

J. Lizut, OPERACJA HO CHI MINH 1975

G. Gołębiewski, PŁOCK 1920

R. Warszewski, GRENADA 1492

R.F. Barkowski, PARYŻ 885–886

L. Wyszczelski, POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918–1919

J. Pluta, JEZIORO PEJPUS 1242

J. Staszak, RAWICZ 1919

R.F. Barkowski, KIJÓW 1018

W.J. Ławrynowicz, AMIENS 1918

T. Cybulski, WŁOCŁAWEK 1914

S. Rek, ANKARA 1402

R.F. Barkowski, ULM 1805

W przygotowaniu: K. Słodowy, SMOLEŃSK 1609–1611