POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Nowe wydanie podręcznika zawierającego najważniejsze aktualne informacje na temat wpływu wysiłku i treningu na ustrój zdrowego człowieka.
W książce omówiono główne zasady i formy treningu oraz metody oceny wydolności fizycznej. Znalazły się w niej także rozdziały poświęcone wysiłkowi: dzieci i młodzieży, osób w starszym wieku, kobiet (z uwzględnieniem okresu ciąży i menopauzy), osób niepełnosprawnych ruchowo i cierpiących na różne choroby, a także wysiłkowi w różnych temperaturach otoczenia, w warunkach wysokogórskich oraz podczas nurkowania. W publikacji omówiono również problematykę: treningu zdrowotnego, wpływu niedoboru aktywności ruchowej na organizm, dopingu, żywienia sportowców oraz genetyki w sporcie.
Podręcznik, przygotowany przez zespół doświadczonych nauczycieli akademickich, jest adresowany do studentów wychowania fizycznego, fizjoterapii, turystyki i rekreacji, a także do lekarzy specjalistów w dziedzinie rehabilitacji medycznej, trenerów sportowych, nauczycieli wychowania fizycznego oraz osób zajmujących się rekreacją.
Rok wydania | 2019 |
---|---|
Liczba stron | 300 |
Kategoria | Medycyna sportowa |
Wydawca | PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
ISBN-13 | 978-83-200-5729-4 |
Numer wydania | 2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa do wydania II XIII | |
Przedmowa do wydania I XV | |
1. Podstawy fizjologii wysiłku – Jan Górski | 1 |
1.1. Narząd ruchu | 1 |
1.1.1. Mięśnie szkieletowe | 1 |
1.1.1.1. Budowa | 1 |
1.1.1.2. Czynność skurczowa mięśnia | 6 |
1.2. Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki | 11 |
1.2.1. Przemiana materii | 11 |
1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM) | 11 |
1.2.1.2. Całkowita przemiana materii (CPM) | 12 |
1.2.1.3. Współczynnik oddechowy (RQ) | 13 |
1.2.1.4. Deficyt tlenowy i dług tlenowy | 13 |
1.2.2. Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu | 14 |
1.2.3. Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; VO2max | 15 |
1.2.3.1. Metody pomiaru VO2max | 17 |
1.2.3.2. Czynniki determinujące VO2max | 18 |
1.2.3.3. Wydolność fizyczna | 20 |
1.3. Ocena obciążeń wysiłkiem | 20 |
1.3.1. Skala Borga | 20 |
1.3.2. Próg mleczanowy | 21 |
1.3.2.1. Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego | 23 |
1.3.3. MET | 23 |
1.4. Źródła energii dla mięśni | 23 |
1.4.1. ATP i fosfokreatyna | 23 |
1.4.2. Substraty wewnątrzmięśniowe | 26 |
1.4.2.1. Glikogen | 26 |
1.4.2.2. Triacyloglicerole mięśniowe | 27 |
1.4.3. Substraty krwiopochodne | 28 |
1.4.3.1. Glukoza | 28 |
1.4.3.2. Wolne kwasy tłuszczowe | 31 |
1.4.3.3. Lipoproteiny osocza | 34 |
1.4.3.4. Ciała ketonowe | 34 |
1.4.3.5. Aminokwasy | 34 |
1.4.4. Białka | 35 |
1.4.4.1. Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku | 36 |
1.4.4.2. Powysiłkowa synteza białka w mięśniach | 36 |
1.4.5. Amoniak | 37 |
1.5. Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów | 38 |
1.5.1. Trening wytrzymałościowy | 38 |
1.5.2. Trening beztlenowy | 38 |
1.6. Wpływ wysiłku na układ wydzielania wewnętrznego | 39 |
1.6.1. Wprowadzenie | 39 |
1.6.2. Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi | 41 |
1.6.2.1. Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy | 42 |
1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy | 44 |
1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady) | 45 |
1.6.2.4. Prolaktyna | 46 |
1.6.2.5. Hormon wzrostu (GH) | 47 |
1.6.2.6. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH) | 48 |
1.6.2.7. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP) | 48 |
1.6.2.8. Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa) | 48 |
1.6.2.9. Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina) | 50 |
1.6.2.10. Erytropoetyna | 51 |
1.6.2.11. Oksytocyna | 51 |
1.6.2.12. Parathormon i kalcytonina | 51 |
1.6.2.13. Peptydy opioidowe | 51 |
1.6.2.14. Hormony regulujące łaknienie (apetyt) | 52 |
1.7. Wpływ wysiłku na układ krążenia | 53 |
1.7.1. Wprowadzenie | 53 |
1.7.2. Wysiłki dynamiczne | 54 |
1.7.2.1. Objętość minutowa serca | 54 |
1.7.2.2. Ciśnienie tętnicze | 56 |
1.7.2.3. Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi | 56 |
1.7.2.4. Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju | 57 |
1.7.3. Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia | 59 |
1.7.4. Krążenie płucne | 60 |
1.7.5. Ekstrakcja tlenu w tkankach | 60 |
1.7.6. Mioglobina | 61 |
1.8. Wpływ treningu na układ krążenia | 61 |
1.8.1. Częstość skurczów serca | 61 |
1.8.2. Wielkość serca | 62 |
1.8.3. Objętość wyrzutowa | 62 |
1.8.4. Objętość minutowa | 63 |
1.8.5. Naczynia krwionośne | 63 |
1.8.6. Ciśnienie tętnicze | 63 |
1.9. Wpływ wysiłku na układ oddechowy | 63 |
1.9.1. Wprowadzenie | 63 |
1.9.2. Wpływ wysiłku na wentylację płuc | 64 |
1.9.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc | 66 |
1.10. Wpływ wysiłku na krew | 66 |
1.10.1. Wprowadzenie | 66 |
1.10.2. Wpływ wysiłku | 68 |
1.10.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego | 69 |
1.11. Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową | 70 |
1.12. Wpływ wysiłku na czynność nerek | 71 |
1.12.1. Wprowadzenie | 71 |
1.12.2. Wpływ wysiłku | 71 |
1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego | 72 |
1.13.1. Wprowadzenie | 72 |
1.13.2. Wpływ wysiłku | 72 |
1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy | 73 |
1.14.1. Wprowadzenie | 73 |
1.14.2. Wpływ wysiłku | 74 |
1.14.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego | 75 |
1.14.4. Cytokiny | 75 |
1.15. Zmęczenie | 76 |
1.15.1. Wprowadzenie | 76 |
1.15.2. Zmęczenie obwodowe | 76 |
1.15.2.1. Droga ruchowa | 76 |
1.15.2.2. Przyczyny mięśniowe | 76 |
1.15.3. Zmęczenie ośrodkowe | 78 |
1.15.4. Przetrenowanie | 78 |
2. Podstawy treningu fizycznego – Zdzisław Adach, Mariusz Naczk | 81 |
2.1. Trening wytrzymałościowy | 81 |
2.1.1. Metody treningu wytrzymałościowego | 82 |
2.1.1.1. Metody treningu ciągłego | 82 |
2.1.1.2. Metody treningu powtórzeniowego | 84 |
2.1.1.3. Metody treningu interwałowego wytrzymałości | 84 |
2.1.2. Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm | 86 |
2.1.3. Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku | 86 |
2.2. Trening szybkości (wydolności beztlenowej) | 87 |
2.3. Ocena wydolności | 88 |
2.3.1. Ocena wydolności tlenowej | 89 |
2.3.1.1. Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu | 89 |
2.3.2. Ocena wydolności beztlenowej | 98 |
2.3.2.1. Test Margarii–Kalamena | 98 |
2.3.2.2. Test ergometryczny „siła–szybkość” według Vandewalle’a | 100 |
2.3.2.3. Test Wingate (Bar-Ora) | 102 |
2.3.2.4. Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej | 103 |
2.4. Trening ogólnorozwojowy | 104 |
2.5. Trening siły mięśniowej | 105 |
2.5.1. Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia | 106 |
2.5.2. Trening siłowy u dzieci | 106 |
2.5.3. Metody treningu siły i ich wpływ na organizm | 108 |
2.5.3.1. Metoda izometryczna (statyczna) | 108 |
2.5.3.2. Metody dynamiczne | 109 |
2.5.3.3. Elektrostymulacja mięśni (EMS) | 119 |
3. Wysiłek fizyczny i trening kobiet – Zdzisław Adach, Wioletta Brzenczek-Owczarzak | 121 |
3.1. Wprowadzenie | 121 |
3.2. Skład ciała | 121 |
3.3. Metabolizm | 122 |
3.4. Układ ruchu | 122 |
3.5. Siła mięśniowa | 123 |
3.6. Trening siłowy | 123 |
3.7. Krew i układ krążenia | 124 |
3.8. Układ oddechowy | 124 |
3.9. Termoregulacja | 124 |
3.10. Wydolność tlenowa | 125 |
3.11. Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych | 125 |
3.12. Trening wytrzymałościowy | 126 |
3.13. Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych | 126 |
3.14. Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego | 127 |
3.15. Hormony a wysiłek | 128 |
3.16. Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży | 129 |
3.16.1. Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży | 130 |
3.16.1.1. Progesteron | 130 |
3.16.1.2. Estrogeny | 130 |
3.16.1.3. Relaksyna | 131 |
3.16.1.4. Somatomammotropina kosmówkowa | 131 |
3.16.2. Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży | 131 |
3.16.2.1. Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu | 131 |
3.16.2.2. Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen | 132 |
3.16.2.3. Układ krążenia | 133 |
3.16.2.4. Termoregulacja matki i płodu | 134 |
3.16.3. Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania | 134 |
3.16.4. Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową) | 135 |
3.16.5. Demineralizacja kości | 136 |
3.16.6. Karmienie piersią | 136 |
3.16.7. Ciąża a sport wyczynowy | 137 |
3.16.8. Trening siłowy w okresie ciąży | 138 |
3.16.9. Specyfika kobiet starszych a możliwości poprawy siły i mocy mięśni | 140 |
4. Wysiłek fizyczny i trening sportowy w wieku rozwojowym – Marian Krawczyński | 143 |
4.1. Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) | 143 |
4.2. Czynniki rozwoju a tzw. norma auksologiczna (rozwojowa) | 145 |
4.2.1. Czynniki wpływające na rozwój | 145 |
4.2.2. Granice normy auksologicznej (rozwojowej) | 146 |
4.3. Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym | 147 |
4.4. Odrębności morfologiczno-funkcjonalne i psychiczne w wieku rozwojowym a wysiłek fizyczny | 150 |
4.5. Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na obciążenia fizyczne | 151 |
4.6. Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny | 153 |
4.6.1. Hipokinezja – czynnik obniżający wydolność fizyczną | 155 |
4.6.2. Testy i mierniki sprawności i wydolności fizycznej stosowane u dzieci | 156 |
4.7. Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny | 160 |
4.8. Ogólne zasady żywienia dzieci aktywnych sportowo | 162 |
4.9. Ogólne zasady prowadzenia treningu dzieci i młodzieży | 164 |
4.10. Kategorie wiekowe rozpoczęcia treningów i zasady kwalifikacji do określonych dyscyplin sportu | 165 |
4.11. Niepożądane skutki szkolenia sportowego nieletnich | 166 |
5. Starzenie się a wydolność fizyczna człowieka – Jerzy A. Żołądź, Joanna Majerczak, Krzysztof Duda | 169 |
5.1. Starzenie się a skład ciała | 169 |
5.2. Starzenie się a masa mięśni szkieletowych | 171 |
5.3. Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka | 172 |
5.4. Starzenie się a maksymalny pobór tlenu | 173 |
5.5. Trening fizyczny osób w starszym wieku | 175 |
5.5.1. Trening siłowy | 175 |
5.5.2. Trening wytrzymałościowy | 175 |
6. Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia – Zbigniew Szyguła, Anna Lubkowska | 179 |
6.1. Wprowadzenie | 179 |
6.2. Podstawy termoregulacji | 180 |
6.3. Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia | 183 |
6.3.1. Następstwa odwodnienia | 185 |
6.3.2. Następstwa hipertermii | 186 |
6.3.3. Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku | 186 |
6.4. Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia | 188 |
6.4.1. Fizjologiczna reakcja na zimno | 188 |
6.4.1.1. Reakcje naczyniowe | 189 |
6.4.1.2. Termogeneza | 190 |
6.4.2. Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno | 191 |
6.4.3. Wysiłek w zimnym powietrzu | 191 |
6.4.4. Wysiłek w zimnej wodzie | 193 |
6.4.5. Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczenia | 194 |
6.4.6. Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia | 195 |
6.4.7. Zapobieganie wychłodzeniu | 196 |
7. Zintegrowana odpowiedź ustroju na niedotlenienie wysokościowe – Bruno Grassi, Jerzy A. Żołądź | 199 |
7.1. Wprowadzenie | 199 |
7.2. Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza | 200 |
7.3. Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa – wpływ aklimatyzacji | 201 |
7.4. Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu | 203 |
7.5. Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny | 205 |
7.6. Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej | 207 |
7.7. Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich | 209 |
7.7.1. Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej | 210 |
7.7.2. Wysiłki długotrwałe | 211 |
7.8. Trening w warunkach wysokogórskich | 213 |
8. Wysiłek i sport niepełnosprawnych – Krzysztof Klukowski, Bartosz Molik | 217 |
8.1. Wprowadzenie | 217 |
8.2. Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania | 218 |
8.3. Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób z niepełnosprawnością | 221 |
8.4. Wybrane zagadnienia sportu niepełnosprawnych | 223 |
8.4.1. Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego | 225 |
8.4.2. Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym | 227 |
8.4.3. Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych | 228 |
9. Wpływ niedoboru aktywności ruchowej (hipokinezji) na ustrój – Krzysztof Klukowski | 231 |
9.1. Roztrenowanie i hipokinezja sportowców | 231 |
9.1.1. Wpływ przerw w treningu na VO2max i tolerancję wysiłkową | 233 |
9.1.2. Tapering jako forma poprawy zdolności wysiłkowej sportowców | 234 |
9.2. Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe | 234 |
9.2.1. Objętość i skład płynów ustrojowych | 236 |
9.2.2. Czynność układu krążenia | 237 |
9.2.3. Nietolerancja ortostatyczna | 237 |
9.2.4. Termoregulacja | 238 |
9.2.5. Mięśnie szkieletowe | 238 |
9.2.6. Metabolizm kości | 238 |
9.2.7. Adaptacja chrząstek stawowych | 239 |
9.2.8. Tolerancja węglowodanów | 239 |
9.2.9. Układ odpornościowy | 240 |
9.2.10. Zdolność do wysiłków fizycznych | 240 |
9.2.11. Właściwości psychofizjologiczne | 240 |
9.3. Przebywanie w warunkach mikrograwitacji | 240 |
9.4. Hipokinezja a proces starzenia się | 242 |
9.5. Zapobiegnie skutkom hipokinezji | 242 |
10. Trening zdrowotny – Anna Jegier | 245 |
10.1. Wprowadzenie | 245 |
10.2. Trening zdrowotny – efekty fizjologiczne | 247 |
10.3. Trening zdrowotny – zalecenia | 248 |
10.4. Kwalifikacja do treningu zdrowotnego | 251 |
10.5. Trening zdrowotny – tolerancja wysiłku fizycznego oraz możliwość powikłań | 253 |
11. Wysiłek fizyczny w wybranych chorobach – Anna Jegier | 257 |
11.1. Wprowadzenie | 257 |
11.2. Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca | 258 |
11.3. Aktywność fizyczna a otyłość | 263 |
11.4. Aktywność fizyczna a cukrzyca | 267 |
12. Wysiłek fizyczny a żywienie – Stanisław Poprzęcki | 277 |
12.1. Wprowadzenie | 277 |
12.2. Makroskładniki diety | 278 |
12.2.1. Węglowodany | 278 |
12.2.2. Tłuszcze | 279 |
12.2.3. Białko | 280 |
12.3. Płyny i inne składniki diety | 281 |
12.4. Reaktywne formy tlenu | 282 |
12.5. Dieta i jej uzupełnianie – suplementy | 283 |
12.6. Żywienie w wysiłku o wysokiej intensywności (HIE) | 286 |
12.7. Żywienie w sportach walki (SW) | 288 |
12.8. Żywienie w wysiłku wytrzymałościowym (EE) | 289 |
12.9. Żywienie w ekstremalnych sportach wytrzymałościowych | 291 |
12.10. Żywienie w wysiłku przerywanym o wysokiej intensywności (HIIE) | 292 |
13. Doping w sporcie – Jerzy Smorawiński, Andrzej Pokrywka | 295 |
13.1. Wprowadzenie | 295 |
13.2. Definicja dopingu | 295 |
13.3. Reguły antydopingowe | 296 |
13.4. Analiza środków dopingujących | 298 |
13.5. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie | 299 |
13.6. Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących | 301 |
13.7. Steroidy anaboliczno-androgenne | 302 |
13.8. Erytropoetyna | 303 |
13.9. Insulina | 304 |
13.10. Hormon wzrostu | 304 |
13.11. Agoniści receptorów beta2-adrenergicznych | 304 |
13.12. Modulatory hormonów i metabolizmu | 305 |
13.13. Diuretyki | 306 |
13.14. Stymulanty | 306 |
13.15. Narkotyki | 307 |
13.16. Kanabinoidy | 307 |
13.17. Glikokortykoidy (glikokortykosteroidy, GKS) | 308 |
13.18. Beta-blokery (beta-adrenolityki) | 309 |
13.19. Nieświadome użycie substancji dopingujących | 309 |
14. Podstawy genetyki wysiłku fizycznego – Małgorzata Żendzian-Piotrowska | 315 |
14.1. Wprowadzenie | 315 |
14.2. Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego | 317 |
14.2.1. Gen ACTN3 | 317 |
14.2.2. Gen ACE | 318 |
14.2.3. Gen BDKRB2 | 319 |
14.2.4. Gen PPAR-alfa | 319 |
14.2.5. Gen MSTN | 320 |
14.3. Doping genowy | 320 |
15. Fizjologia nurkowania – Marcin Baranowski | 323 |
15.1. Historia nurkowania | 323 |
15.2. Wpływ ciśnienia wody na ciało człowieka | 324 |
15.3. Konsekwencje oddychania mieszaniną gazów pod zwiększonym ciśnieniem | 325 |
15.4. Czynność płuc podczas nurkowania z automatem oddechowym | 327 |
15.5. Fizjologia nurkowania na wstrzymanym oddechu | 327 |
15.5.1. Nurkowanie na wstrzymanym oddechu jako sport | 327 |
15.5.2. Fazy wstrzymania oddechu | 328 |
15.5.3. Wymiana gazowa w trakcie wstrzymywania oddechu | 329 |
15.5.4. Odruch nurkowy | 330 |
15.5.5. Wpływ wstrzymania oddechu na mózg | 331 |
15.5.6. Mechanizmy zapobiegające zgnieceniu klatki piersiowej na dużej głębokości | 332 |
15.5.7. Zagrożenia związane z nurkowaniem na wstrzymanym oddechu | 333 |
Skorowidz | 335 |