POLECAMY
W instytucji tabu miesza się respekt społeczny, groza religijna i lęk magiczno-demoniczny. Skojarzone są tu pojęcia przeciwstawne: świętość i nieczystość, bo przecież tabuizowane jest zarówno to, co z szacunkiem wydzielone, jak i to, co z odrazą wydalone. Czy jest jakaś całościowa logika symboliczna owego mitorytualnego prohibitum?
Wieloznaczna symbolika różnorodnych formuł tabu, ich złożony kontekst społeczny, duchowa głębia i wątpliwa praktyczność zawsze prowokowały do uczonych debat. Drobiazgowa analiza antropologiczna zakazów magiczno-religijnych, jak choćby pokarmowych (np. biblijna kwestia nieczystości świni) czy matrymonialnych (dlaczego nie brać ślubu w miesiącu z literą "r" w nazwie?), ukazuje je jako środki realizacji wielowymiarowego sakralnego wzorca, jako sposoby odtworzenia idealnej ludzkiej kondycji.
Bogaty materiał etnograficzny, opisujący funkcjonowanie tabu w różnych kulturach, i szczegółowe, a zarazem całościowe przedstawienie zakazów magiczno-religijnych polskiej tradycyjnej kultury ludowej pozwalają autorowi zbudować system analizy i interpretacji działań symbolicznych, przedstawić logikę myślenia mitycznego, rozpatrzyć modelowe konstrukcje rytuału. Pokazana jest przy tym różnorodność podejść badawczych i ustaleń etnologii, antropologii społeczno-kulturowej, religioznawstwa, semiotyki kultury, zwłaszcza co do symbolicznej strony ludzkich działań. Dzięki temu książka stanowi przegląd zasadniczych zagadnień antropologii mitu, rytuału i symbolu.
Publikacja jest podręcznikiem akademickim przydatnym studentom licznych specjalności humanistycznych: antropologii kulturowej, etnologii, kulturoznawstwa, antropologicznie zorientowanej historii, religioznawstwa, literaturoznawstwa, a także filozofii.
Książka otrzymała nagrodę Rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Dziekana Wydziału Historycznego UW CLIO I stopnia.
W numerz 6/2011 National Geographic ukazał się wywiad z prof. Jerzym S. Wasilewskim Tabu.
Rok wydania | 2010 |
---|---|
Liczba stron | 424 |
Kategoria | Antropologia kulturowa |
Wydawca | Uniwersytet Warszawski |
ISBN-13 | 978-83-235-1042-0 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
TABU – DOBRY POCZĄTEK | 9 |
ROZDZIAŁ PIERWSZY, DEFINICYJNY. ZROZUMIEĆ TABU | 39 |
I Tarapaty terminologiczne, dylematy definicyjne | 39 |
II Wycieczka na Wyspy i nad Nil | 47 |
III Wydzielanie i wydalanie, sekrety i sekrecje | 51 |
IV Zbiorowa mogiła – koncepcje pominięte | 54 |
V Powoli przechodząc do rzeczy | 56 |
VI Magia i mana | 62 |
VII Oddzielić sacrum od profanum | 66 |
VIII Tabu strukturalistów | 69 |
IX Na początku była Mary Douglas | 73 |
X Wieczny powrót (do Eliadego) | 81 |
ROZDZIAŁ DRUGI, BIBLISTYCZNY. NIEZDROWE, NIELOGICZNE, NIECZYSTE – CO JEST ZAKAZANE W PIŚMIE? | 85 |
I Co jest koszerne? | 87 |
II Anatomia sacrum | 91 |
III Szersze ramy | 94 |
IV „Gdyby na Bliskim Wschodzie żyły pingwiny...” | 97 |
V Krótka ślepa uliczka | 99 |
VI Myśl w okowach materializmu kulturowego | 100 |
VII Decyzja należy do ornitologów | 103 |
VIII Klasyfikowanie – przyrodnicze czy społeczne? | 108 |
IX W mitach nadzieja | 112 |
X Dlaczego nie wolno? | 117 |
ROZDZIAŁ TRZECI, KOBIECY, HISTORYCZNY I MODELOWY. TABU A PARADYGMAT POCZĄTKU | 125 |
I Dwie tezy i trzy kontrtezy | 126 |
II Pionierzy i naśladowcy | 128 |
III Tabu i medycyna: okres płodowy a teoria humoralna | 134 |
IV Mitologia ciała | 139 |
V Ludowa nauka o temperamentach – magia jako stosowana kosmologia | 142 |
VI Reguły stanów błogosławionych | 148 |
VII Ideały harmonii | 154 |
VIII Płód wysysający | 158 |
IX Czy istnieją obrzędy przejścia? | 163 |
X Początki do kwadratu | 167 |
ROZDZIAŁ CZWARTY, MITOLOGICZNO-KULINARNY. TABU A PROGI KULTURY | 173 |
I Mitologika zakazu | 173 |
II Ile symbolicznie, ile socjologicznie? | 176 |
III Sól zakazana – poziomy znaczeń, sposoby interpretacji | 180 |
IV Upiór Frazera | 183 |
V Od asocjacji do esencji | 188 |
VI Aspekty mitycznego przełomu | 192 |
VII Progi kultury | 197 |
VIII Communitas Victora Turnera | 202 |
IX Kuchnia a dysharmonia | 204 |
X Ambiwalencja czy konsekwencja? | 213 |
ROZDZIAŁ PIĄTY, FIZJOLOGICZNY. CIELESNOŚĆ ZAKAZANA | 217 |
I Ciało tabuizowane, tabu uciałowione | 217 |
II Kanon zakazów, lista przypadłości | 221 |
III Homo necans | 225 |
IV Etnografia niezabijania | 228 |
V Skóra i pióra | 233 |
VI Tabu seksualne | 239 |
VII Brzemienność jako zagrożenie, nieczystość porodu | 249 |
VIII Zbrukanie krwią kobiecą | 252 |
IX Horror sanguinis i zakaz czerwonego | 263 |
X Brud ciała, kalający dotyk | 266 |
ROZDZIAŁ SZÓSTY, RYZYKOWNY. NARUSZENIE TABU I POCZĄTKI ŚWIATA SKALANEGO | 273 |
I Wydalanie | 273 |
II Hermeneutyka nieprzyzwoitości | 275 |
III Źródłowe cimelia | 281 |
IV Trikster i początki wydalania | 284 |
V Eufemizmy i ambiwalencje: gdy zakaz tabuizuje sam siebie | 290 |
VI Niejedzenie | 296 |
VII *Gov’no | 300 |
VIII Czystość a rebours | 303 |
IX Dwoistość brudu: nieczystości i złoto | 308 |
X Świat bez dawania | 313 |
ROZDZIAŁ SIÓDMY, FINALNY. PROZA ŻYCIA, MISTYKA ŚWIĘTA, STASIS | 321 |
I Zakazy przetworzeń kulinarnych | 322 |
II R | 326 |
III Zakaz pracy a niejednoznaczność święta | 328 |
IV Ziarno i Zwiastowanie | 334 |
V Tkanina czasu | 338 |
VI W poszukiwaniu formuły interpretacyjnej | 344 |
VII Stasis | 348 |
VIII Doba, miesiąc, rok – tabuizacja czasu | 355 |
IX Symboliczna fizyka bezruchu | 360 |
X Izolacja, milczenie, tajemnica | 367 |
XI Na zakończenie – niedokończenie | 372 |
BIBLIOGRAFIA | 383 |