POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Dziesiąty tom serii stanowi wielowątkową i prezentowaną przez różne formy przekazu ilustrację losów Żydów łódzkich w latach 1939-1942. Czytelnik znajdzie w nim świadectwa bezpośrednich uczestników wydarzeń w postaci relacji, wspomnień, listów, utworów poetyckich, a także dokumenty urzędowe - teksty obwieszczeń i zarządzeń. Materiały ułożone są chronologicznie.
Najpierw ukazują dramat ucieczek z bombardowanego miasta, potem prezentują stopniowe i coraz okrutniejsze szykany i prześladowania, jakich doświadczali Żydzi pozostali w okupowanej Łodzi, wreszcie przybliżają czytelnikowi świat getta łódzkiego. To właśnie w narracjach opisujących rzeczywistość dzielnicy zamkniętej obecne są różne gatunki i dyskursy. I tak na przykład oficjalny, perswazyjny komunikat mowy wygłoszonej przez Mordechaja Chaima Rumkowskiego zderza się z niejawną, krążącą w zamkniętym obiegu, satyryczno-pamfletową, okolicznościową poezją wymierzoną w Przełożonego Starszeństwa Żydów i członków gettowej administracji.
Zdecydowana większość prezentowanych w tym tomie dokumentów nie była wcześniej publikowana. Ich różnorodność czyni tom ciekawą lekturą nie tylko dla badaczy Zagłady, ale także dla wszystkich zainteresowanych wojennymi losami Łodzi.
Rok wydania | 2013 |
---|---|
Liczba stron | 312 |
Kategoria | Teksty źródłowe |
Wydawca | Uniwersytet Warszawski |
ISBN-13 | 978-83-235-1575-3 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów X | |
Wstęp XIII | |
Nota edytorska XXII | |
Rozdział I. Od początku wojny do zamknięcia getta | 1 |
Dok. 1. Po 12.1939, Warszawa – getto. [Eliasz (Eliahu) Gutkowski], Relacja pt. "שזדאָל" [„Łódź”] | 2 |
Dok. 2. Po 11.1939, b.m. Fela Wiernikówna, Relacja pt. „Wspomnienia i przeżycia wojenne” | 9 |
Dok. 3. Po 03.1941, b.m. [Jakub Samson?], Relacja pt. רעטעבראַ ןאַ ןופֿ ןשינעבעלרעביא" "1941 ץרעמ –39 רעבמעטפעס .עשראַוו ןוא שזדאָל ןיא עילימאַפֿ [„Przeżycia robotniczej rodziny w Łodzi i Warszawie. Wrzesień39 – marzec41”] | 19 |
Dok. 4. Po 10.1941, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. „Moja druga ucieczka z Łodzi” (10.1941 r.) | 23 |
Dok. 5. Po 16.11.1940, Warszawa – getto. N.N., Wspomnienia pt. „W okupowanej Łodzi” | 28 |
Dok. 6. Po 09.1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ןופֿ ןייגסיוראַ ןײַמ" [„Moje wyjście z Łodzi”] | 51 |
Dok. 7. Po 09.1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל" [„Łódź”] | 54 |
Dok. 8. Po 09.1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ךאָנ ןייגקירוצ סאָד" [„Powrót do Łodzi”] | 56 |
Dok. 9. Po 1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ןיא רעזײַה-קנאַב יד" [„Domy bankowe w Łodzi”] | 59 |
Dok. 10. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ןופֿ" [„Z Łodzi”] | 61 |
Dok. 11. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ןופֿ" [„Z Łodzi”] | 63 |
Dok. 12. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja z Łodzi | 66 |
Dok. 13. Po 03.1941, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל ןופֿ ןסקעלפֿער" [„Łódzkie refleksje”] (03.1941 r.) | 69 |
Dok. 14. Po 18.04.1942, Warszawa – getto. N.N., Wspomnienia z Łodzi i Warszawy (fragment) | 72 |
Dok. 15. Po 1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. טסעראַ ןײַמ ןופֿ ןעגנובעלרעביא ענײַמ" "רעגאַל רעשטשאָגאָדאַר םעד זיב [1939].11.8 [„Moje przeżycia od mojego aresztowania 8.11.[1939] do obozu w Radogoszczy”] | 82 |
Dok. 16. Po 12.1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. ןעגנובעלרעביא רעשזדאָל ענײַמ" "(רעגאַל) [„Moje łódzkie przeżycia (obóz)”] | 89 |
Dok. 17. Po 10.1939, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "ןבעל הליהק רעשזדאָל רעד ןופֿ" [„Z życia łódzkiej gminy”] | 91 |
Dok. 18. Po 09.1939, Warszawa – getto. [Rabin Szolem Trajstman], Relacja pt. "שזדאָל" [„Łódź”] | 94 |
Dok. 19. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "ןבעל רעשזדאָל ןופֿ" [„Z łódzkiego życia”] | 97 |
Dok. 20. Po 28.04.1941, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. רעשזדאָל יד ןופֿ עידעגאַרט יד" "לוש רעשיטעטשטלאַ [„Tragedia staromiejskiej synagogi w Łodzi”] | 99 |
Dok. 21. Po 5.05.1941, Warszawa – getto. N.N., Opracowanie na temat domu modlitwy przy starej synagodze w Łodzi (5.05.1941 r.) | 101 |
Dok. 22. Po 12.1939, Łódź. [Władze niemieckie Łodzi], Merkblatt für die Aussiedlung von Juden [Zarządzenie o wysiedleniu Żydów] | 103 |
Dok. 23. Po 12.1939, Warszawa – getto. Mojsze Szaja, Relacja żydowskiego chłopca wywiezionego z Łodzi (12.[1939]) | 105 |
Rozdział II. Getto – organizacja i warunki życia | 107 |
Dok. 24. Po 02.1940, Warszawa – getto. D.T., Relacja pt. ןיא אָטעג ןופֿ עיצאַזינאַגראָ יד" "שזדאָל [„Organizacja getta w Łodzi”] | 108 |
Dok. 25. Po 03.1940, Warszawa – getto. L.G., Relacja o wydarzeniach w Łodzi (grudzień 1939 – marzec 1940 r.) | 111 |
Dok. 26. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "שזדאָל" [„Łódź”] | 119 |
Dok. 27. Po 04.1941, Warszawa – getto. Jan Kapczan, טפֿאַשטריוו-סנאַניפֿ רעד ןגעוו ןלאַירעטאַמ" "המחלמ רעד תעשב תוליהק [עשי]דיי ןופֿ [„Materiały o gospodarce finansowej żydowskich gmin w czasie wojny”] | 123 |
Dok. 28. Po 10.1940, Warszawa – getto. Zestawienie wszystkich wydziałów resortu pracy w getcie łódzkim i ich wyrobów (fragment) | 127 |
Dok.. Po 06.11.1940, Warszawa – getto. Spis wydziałów i placówek (z adresami) administracji żydowskiej w getcie łódzkim | 29 |
Dok. 30. 06.1940–02.1941, Łódź – getto | 133 |
a) Przełożony Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt [Łodzi], Mordechaj Chaim Rumkowski, Obwieszczenia | 133 |
1) nr 60 z 12.06.1940 r., o spisie ludności w getcie w dniu 16.06.1940 r. | 133 |
2) nr 73 z 28.06.1940 r., o urządzeniu w getcie półkolonii dla dzieci w wieku 4–7 lat i kolonii dla dzieci 7–15-letnich | 134 |
3) nr 74 z 2.07.1940 r., o zakazie wychodzenia na ulicę po godzinie 18.00 w dniu 3.07.1940 r. | 135 |
4) nr 104 z 12.08.1940 r., apel o zachowanie spokoju w getcie | 135 |
5) nr 107 z 13.08.1940 r., w sprawie składania podań przez komitety domowe o pozwolenie na prowadzenie ogólnodostępnych kuchni | 136 |
6) nr 123 z 20.09.1940 r., o zasadach przyznawania zasiłków, budżecie RŻ | 137 |
7) nr 133 z 4.10.1940 r., o wprowadzeniu godziny policyjnej w dniu 4.10.1940 r. na 21.00 | 139 |
8) nr 134 z 11.10.1940 r., o zakazie handlu w soboty | 139 |
9) nr 136 z 11.10.1940 r., o bezprawnym ubieganiu się o zasiłki | 139 |
10) nr 158 z 6.11.1940 r., o powołaniu Najwyższej Izby Kontroli dla tępienia wykroczeń | 140 |
11) nr 162 z 14.11.1940 r., o przydziale żywności i opału na zimę (grudzień 1940–luty 1941 r.) | 141 |
12) nr 166 z 19.11.1940 r., o możliwości pracy dla mężczyzn (600 osób) poza gettem, rejestracja 24.11.1940 r. | 142 |
13) nr 176 z 8.12.1940 r., o zakazie handlu artykułami żywnościowymi nabywanymi w sklepach Mordechaja Chaima Rumkowskiego | 143 |
14) nr 177 z 10.12.1940 r., o przejęciu 12.12.1940 r. kuchni domowych | 143 |
15) nr 178 z 12.12.1940 r., o rozdaniu kartek żywnościowych 15.12.1940 r. | 145 |
16) nr 182 z 20.12.1940 r., o wypłatach dla robotników pracujących poza gettem | 145 |
17) nr 185 z 24.12.1940 r., spis kuchni (adresy) w getcie łódzkim przejętych przez Mordechaja Chaima Rumkowskiego | 146 |
18) nr 186 z 27.12.1940 r., o wprowadzeniu przydziału żywności na kartki w sklepach Rumkowskiego | 149 |
19) nr 187 z 28.12.1940 r., o darze chanukowym dla rodzin najuboższych w getcie | 150 |
20) nr 195 z 16.01.1941 r., o dodatkowym przydziale chleba | 152 |
21) nr 197 z 17.01.1941 r., o podwyżce zasiłków za styczeń 1941 r. | 152 |
22) nr 198 z 18.01.1941 r., o nakazie uprzątnięcia śniegu | 153 |
23) nr 199 z 18.01.1941 r., wezwanie do wypożyczenia Wydziałowi Robót Publicznych sprzętu do odśnieżania | 154 |
24) nr 200 z 21.01.1941 r., o przydziale chleba | 154 |
25) nr 206 z 1.02.1941 r., o utworzeniu komisji organizujących przesiedlenie ludności w związku z decyzją o zmniejszeniu getta | 154 |
b) Przełożony Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt [Łodzi], Mordechaj Chaim Rumkowski, Druki | 155 |
1) 12.1940 r., Blankiet karty pocztowej powołania do pracy poza gettem | 155 |
2) Karta mleczna na 03–05.1941 r. | 156 |
3) Dziecięca karta żywnościowa, 1941 r. | 157 |
4) Talon na produkty dla chorych, 1941 r. | 157 |
Dok. 31. 15.05.1940, Łódź – getto. Pieniądze papierowe getta łódzkiego | 158 |
Dok. 32. Po 06.1940, Warszawa – getto. Tabela pt. "1940 ינוי ןיא שזדאָל ןיא ןזײַרפ" [„Ceny w Łodzi w czerwcu 1940”] | 159 |
Dok. 33. Po 01.1941, b.m. N.N., „Notatka o położeniu gospodarczym getta łódzkiego w końcu stycznia 1941 r.” (30.01.1941 r.) (fragment) | 160 |
Dok. 34. Po 30.04.1940, Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "אָטעג רעשזדאָל ןופֿ ןדאָזיפע" [„Epizody z łódzkiego getta”] | 165 |
Dok. 35. 1941, Łódź – getto. Kalendarz z getta łódzkiego na rok 1942, opracował Szmul Rozensztajn | 166 |
Dok. 36. 01–04.1942, Łódź – getto. Kooperatywa B. (Litzmannstadt – Getto, Kirchgasse 4), Rachunki wystawione dla B. Strykowskiego za różne artykuły spożywcze i przemysłowe objęte przydziałami kartkowymi w getcie łódzkim | 218 |
Dok. 37. 1942, Warszawa – getto. N.N., Notatka o roli Mordechaja Chaima Rumkowskiego w getcie łódzkim | 225 |
Dok. 38. [1942],Warszawa – getto. N.N., Relacja o getcie łódzkim | 228 |
Dok. 39. a) 01.1942, Warszawa – getto. N.N., Zbiór wierszy: „Ojciec zażydzonych”, „Biją dzwony”, "ןקראַמ רענײַנ יד טימ" [„Za dziewięć marek...”] | 230 |
b) Zbiór wierszy: „Lokomotywa”, „Oda do getta”, „Oda do młodości”, „Kuplety gettowe” | 235 |
Dok. 40. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "אָטעג ןופֿ ןפֿיולטנאַ ןײַמ" [„Moja ucieczka z getta”] | 245 |
Dok. 41. b.d., Warszawa – getto. N.N., Relacja pt. "טילפ רעשזדאָל אַ ןופֿ עיגאָלאָריטראַמ יד" [„Martyrologia łódzkiego uchodźcy”] | 246 |
Dok. 42. Po 24.10.1940, Warszawa – getto. [Mordechaj Szwarcbard?], "אמויד-ינינעמ" [„Aktualności”] | 254 |
Dok. 43. 05.01.1941, Łódź – getto. Ch. Częstochowski (Łódź, ul. Towiańskiego 8 m. 1), List z 5.01.1941 r. do S. Schefner (Warszawa, ul. Leszno 64) | 255 |
Dok. 44. 29.12.1941, Łódź – getto. Maria Ulinower (Łódź – getto, Rembrandtstrasse 13), List z 29.12.1941 r. do Sary Brawerman (Częstochowa, ul. Katedralna 9, u I.M. Rotenberg) | 257 |
Dok. 45. Po 1939, Łódź – getto. Chaim Emanuel (Łódź – getto), List do H.Ch. Szachno [Zagana?] (Warszawa) | 258 |
Dok. 46. [15.05.1941], Warszawa – getto. [Hersz Wasser], Notatki | 259 |
Dok. 47. Po 15.05.1941, Warszawa – getto. Mordechaj Chaim Rumkowski, „Referat przewodniczącego Rady Starszych miasta Łodzi wygłoszony w dniu 15.05.1941 r. do przedstawicieli ziomkostwa łódzkiego w Warszawie” | 262 |
Dok. 48. [15.05.1941], Warszawa – getto. Mordechaj Chaim Rumkowski, טכיראַב-טאַרעפֿער" ײַמ 15 םעד ןטלאַהעג יקסװאָקמור .ח אָטעג טאַטשנאַמציל ןיא טאַר ןשידיי םענופֿ ןטסעטלע םענופֿ "עשראַװ ןיא טפֿאַשנאַמסדנאַל רעשזדאָל רעד ןופֿ רעײטשראָפֿ יד ראַפֿ 1941 [„Referat sprawozdawczy przewodniczącego Rady Żydowskiej getta w Łodzi Chaima Rumkowskiego z 15.05.1941 r. wygłoszony przed przedstawicielami ziomkostwa łódzkiego w Warszawie”] | 264 |
Słownik terminów częściej występujących w tekście | 267 |
Bibliografia | 271 |
Summary | 273 |
Indeks osób | 275 |
Indeks geograficzny | 279 |
Nazwy ulic w Łodzi i w innych miastach | 282 |
Wykaz sygnatur | 288 |