Antropolodzy na wojnie O "brudnej" użyteczności nauk społecznych

Dwudziestowieczna amerykańska aksjologia i estetyka zasługują – zdaniem profesora Bohdana Dziemidoka – na bliższe poznanie w Polsce. Aksjologia Johna Deweya i innych pragmatystów stała się filozoficznym fundamentem liberalizmu amerykańskiego - synonimu amerykańskich wartości na całym świecie.
W książce zaprezentowano różne nurty amerykańskiej aksjologii, m.in. naturalizm empirystyczny (R.B. Perry, D.W. Prall), pragmatyzm (J. Dewey, C.I. Lewis) i neopragmatyzm (R. Rorty) oraz estetyki, m.in. pragmatystyczny kontekstualizm (S.C. Pepper), antyesencjalizm (M. Weitz, W. Kennick), perceptualizm (M.C. Beardsley, J. Stolnitz, V. Aldrich), instytucjonalną teorię sztuki (G. Dickie, T. Binkley), kulturową filozofię sztuki (Margolis) i neopragmatyzm (R. Schusterman). Amerykańska filozofia sztuki konfrontowana jest z estetyką europejską, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku polskiej estetyki (R. Ingarden, W. Tatarkiewicz, S. Ossowski, M. Wallis, W. Morawski i inni).

Książka przybliża polskim czytelnikom wybrane podejście w badaniach szkolnictwa wyższego, bazujące na teoretyczno-metodologicznych założeniach analizy dyskursu.Przeznaczona jest dla szerokiego grona badaczy.

Druga część podręcznika Antropologia kulturowa, zatytułowana: ”Kultura obyczajowa początku XXI wieku” ukazuje proces zmian i ciągłości w kulturze w kontekście przeobrażeń obyczajowych. Punktem wyjścia rozważań jest kategoria ciała i cielesności, które różnie interpretowane tutaj ukazane są w aspekcie uwarunkowań w kulturze obyczajowej.

     W strukturze treści rozdziałów, co jest nowością, uwidacznia się podział związany z kategoriami kultury (kultura bytu, społeczna, duchowa). Rozdział pierwszy dotyczy głównie współczesnego kultu ciała, młodości, wzorów kobiet i mężczyzn, praktyk związanych z higieną i troską o urodę, dotyczące mody, ubioru i zdobienia ciała. Rozdział drugi dotyczy obyczajowości związanej z zagadnieniami bytowymi, m.in. potrzeba schronienia, bezdomności i emigracji zarobkowej, odżywiania i obyczajowości kształtowanej przez supermarkety. Rozdział trzeci dotyczy obyczajowości związanej z zaspokojeniem wartości witalnych: zdrowia i seksu. Porusza m.in. problem otyłości i anoreksji, różnorodnych zachowań seksualnych, problem trzeciej płci i homoseksualizmu.

     Rozdział czwarty traktuje o reliktach obyczajowych, związanych np. z rekreacją, formami życia społeczno-rodzinnego i towarzyskiego. Jest tu mowa o targach i jarmarkach, turniejach rycerskich, zwyczajach łowieckich, Ochotniczej Straży Pożarnej, a także o domowych formach życia towarzyskiego, o reliktach kultury szlacheckiej i żydowskiej. Rozdział piąty traktuje o obyczajowości religijno-świeckiej typu renesansu egzorcyzmów i pielgrzymek oraz nowych zjawisk dotyczących pochówku ludzi i zwierząt oraz zmian występujących w religijności wiernych i w życiu instytucji Kościoła.

     Rozdział szósty dotyczy obyczajowości młodego pokolenia. Są to zarówno zachowania patologiczne jak i godne uznania.

     Rozdział siódmy dotyczy obyczajowości życia artystycznego, naukowego i politycznego. Całość kończą rozważania dotyczące globalnego charakteru ponowoczesnej obyczajowości kreowanej przez media.

The monograph contains reflections divided into seven parts. The first part Towards the Philosophy of Localness is a theoretical interpretation of the idea of localness being developed as a broad and affirmative concept defining the humans’ way according to the teaching of a place. This part stems from the need to trace a creative power in what is only seemingly passive, stiffened, separate. A local man is demonstrated in the power to create bonds with the world and a valid story of a place. The next part Being at Home on the Border: The Silesian History of Place and Things introduces into the understanding of local space as world space because it is a place which is the beginning of determining oneself as an individual and as a part of a community – there is Jedermann in a local man. Silesian Görlitz, together with the experience of wandering and stories of those who lost home, enables reflection on localness in the proximity of home and migration. In the part The Transgression of History and the Desire for Nature: The Value of a Derelict Park I focus on the experience of existence developed by a local man, which is formulated on the very margins of the world. The reflection is focused on a fallen landscape design of the former Fazaniec park in Silesia. The next part The Narrative of the Cultural Border and the Silesian Philosophy of Home is focused on the description of the borders and the problem of the dialectics of oppression and border protection. Where could one search for new ways of narrating the border, ones that would not only constitute a novelty but affect the realm of relations? The reflection leads to the Silesian narrative of home. The part An Insight into a Post- Industrial Place is focused on the post-industrial place which is more than just design. The post-factory teaches us to understand we are attached to the ground and offers us such a journey which is perhaps a passage to the heart of darkness. It also inscribes our existence in the larger event of dwelling. The Philosophy of Localness and the Arts combines thinking about a city with thinking about a metaphysical community, home and localness, which directs to the description of cultural practice in Barcelona, but also to the reflection upon a local metropolis. The last part University and the Idea of Place is an interpretation of the idea of the university at the intersection of the world and home. The main aim of this part is to describe problems of autonomy, location, and connection with regions. The explanation of the idea of wonder leads to the consideration of an important role of university as an independent and autonomous place in our common space.

Formuła tytułu książki Białe maski / szare twarze – metaforyczna plama Rorschacha – stała się impulsem do rozważań na temat psychofizycznych dyskomfortów i cierpień odczuwanych przez mieszkańców peryferyjnej, środkowo-wschodniej Europy; zachętą do pochylenia się nad dolegliwościami zapisywanymi niestrudzenie przez miejscowych pisarzy, artystów i intelektualistów. W pierwszej części tomu zostały zgromadzone artykuły przedstawiające problematykę ucieleśnionych podmiotowości postrzeganych w kontekście wojny i komunizmu. Autorzy i autorki analizują w niej „przetaczanie się” przez trzy pokolenia perypetii nie/pamięci o Zagładzie i dziedzictwie dwu totalitaryzmów. Druga część książki składa się z tekstów skupionych na doświadczeniu środkowo-wschodnich Europejczyków postrzeganym w perspektywie napięć przestrzennych. Badaczki i badacze opisują rozmaite odmiany wykorzenienia i migracji oraz (utracone najczęściej) poczucie zadomowienia; proponują badanie ucieleśnionych podmiotowości kształtujących się w post/zależnościowym kontekście de/formującym relacje etniczne, klasowe oraz płciowe.

Cenzura w PRL to temat badawczy, który – z jednej strony – ma bogatą literaturę przedmiotu, z drugiej – zasługuje na dalsze, liczne analizy i rozpoznania. Zważywszy na obszerny, niezbadany do końca materiał dokumentacyjny pozostały po działalności Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk oraz podległych mu jednostek terenowych wiele jest jeszcze zjawisk zasługujących na wydobycie z archiwalnych czeluści. Prezentowany tom próbuje w pewnym stopniu wypełnić istniejące luki badawcze, stając się kolejną ważną pozycją w bibliografii o cenzurze. Na uwagę zasługuje różnorodność perspektyw: obok artykułów stricte naukowych, będących analizą dokumentów czy próbą syntezy szczegółowych zagadnień z punktu widzenia historyka, literaturoznawcy bądź prasoznawcy (cenzura wobec pisarzy, ingerencje w prasie krajowej i regionalnej, także wobec muzyki, filmu czy fotografii), swoje miejsce znalazły zapisy dyskusji z udziałem osób, którym cenzura nie tylko kształtowała biografię literacką, ale także głęboko naznaczyła osobisty los.
Z recenzji dr hab. Marzeny Woźniak-Łabieniec, prof. UŁ

Niniejszy tom zawiera artykuły z zakresu funkcjonowania cenzury instytucjonalnej w powojennej Polsce. Redaktorzy książki przyjęli za przedmiot rozważań zróżnicowaną tematykę, uwzględniającą zarówno obszerny okres historyczny (od powstania Centralnego Biura Kontroli Prasy przekształconego w listopadzie 1945 r. w Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, aż do likwidacji instytucji w 1990 r.), jak i rozległy obszar problemowy – badanie wpływu ingerencji cenzorskich w mediach (prasie, radiu, telewizji), a także w działalności naukowej i literackiej. Redaktorzy tomu mają nadzieję, że przyczyni się on do lepszego rozpoznania form funkcjonowania cenzury w Polsce przed 1990 r. oraz pomoże dostrzec także współczesne zagrożenia wolności słowa. Nie ma już dzisiaj państwowej cenzury, ale nadal w publicznym przekazie często stosowane są manipulacja oraz kłamliwa, stronnicza selekcja informacji.