Integracja edukacyjna a integracja społeczna Satysfakcja z życia osób niedosłyszących

Książka ma na celu przybliżenie idei integracji oraz miejsca dziecka niepełnosprawnego w świecie. Autorki skupiają uwagę przede wszystkim na pracy pedagoga specjalnego, która wymaga olbrzymiego zaangażowania i poświęcenia.

Obok przedstawienia charakterystyki upośledzenia umysłowego z najczęściej spotykanymi przyczynami trudności w uczeniu się książka porusza tematykę edukacji dzieci upośledzonych umysłowo w szkole masowej (nie zapominając o założeniach prawnych). Czytelnik zapoznaje się z ideą klas integracyjnych, założeniami i warunkami dobrej integracji. m.in. kwestią doboru dzieci do klas integracyjnych, ocenianiem uczniów niepełnosprawnych czy też rolą pracy w grupach, a także poznaje cele i zadania rewalidacji indywidualnej wraz z ramowym programem rewalidacji oraz wskazówki do pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo na tego typu zajęciach. Przejrzystość programu i podział na etapy rozwoju określonych umiejętności stanowi cenne źródło pomocy dydaktycznej dla pedagogów i innych osób zainteresowanych prowadzeniem terapii indywidualnej z dzieckiem niepełnosprawnym.

Praca zawiera przykładowe opracowania: dokumentów, standardów wymagań, rozkładów materiału dla uczniów, konspektów oraz przykładowych ocen opisowych, które w mniejszym, bądź większym stopniu towarzyszą pedagogom specjalnym w ich pracy. Książka stanowi skarbnicę informacji dla pedagogów prowadzących bądź zaczynających prowadzić zajęcia w klasach integracyjnych.

Z problemów teorii i praktyki wychowawczej
Rozważania o szkolnictwie i instytucjach oświatowych
Zagadnienia oświaty i opieki społecznej

Niniejsza książka tematycznie wyrasta z podjętego kilka lat wcześniej projektu badawczego, którego rezultatem były wydane w 2010 r. trzy publikacje pt. Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako źródło do dziejów wychowania, poświęcone problemowi czasopiśmiennictwa jako źródła do historii edukacji i nawiązuje do niego.
Jest ona pierwszą z kolejnych trzech monografii, w których zostały zamieszczone artykuły przedstawiające możliwości czerpania wiedzy z różnorodnych wydawnictw ciągłych, ukazujących się w XIX i początkach wieku XX.
Wydawany tom należy traktować jako suplement poszerzający „listę” periodyków, których zawartość treściowa może służyć odkrywaniu edukacyjnej przeszłości.

Jak wielokrotnie sygnalizowali wybitni przedstawiciele kulturoznawstwa, filozofii i religioznawstwa, chociażby Paul Williams czy Volker Zotz, Sutra Lotosu, jedna z kilku podstawowych sutr buddyzmu mahajany, zawiera opis zastosowania metod i środków pedagogicznych w wychowaniu, samowychowaniu i nauczaniu, które są wciąż nierozpoznane przez pedagogikę zachodnią i do-tychczas nie wzbogaciły jej wiedzy teoretycznej.
Celem monografii Aspekty pedagogiczne Sutry Lotosu jest rozpoznanie i zaprezentowanie wartości pedagogicznych, a zatem związanych z wychowaniem i nauczaniem, zawartych w jednej z ważniejszych pozycji literatury buddyzmu mahajany – Sutrze Lotosu. Dotychczas w pedagogice polskiej zostały rozpoznane kwestie teleologii i aksjologii wychowania systemów filozoficzno-religijnych Dalekiego Wschodu, takich jak taoizm, zwłaszcza jego nurt daojia, oraz konfucjanizm i neokonfucjanizm, a także – wstępnie – sześciu szkół chińskiej mahajany, ponadto poczyniłem starania, aby wykazać analogie zachodzące między nimi a wartościami zachodnich kierunków pedagogicznych. Poświęciłem tej problematyce badawczej kilkadziesiąt lat badań, w rezultacie czego powstały monografie i liczne artykuły, w tym moje dysertacje: doktorska (częściowo) i habilitacyjna (w całości). W końcowej części książki zamieszczam dwie listy publikacji mojego autorstwa, pierwszą – powiązanych z buddyzmem, drugą – z innymi systemami filozoficzno-religij-nymi Dalekiego Wschodu, które mogą stanowić dodatkową lekturę dla zainteresowanego odbiorcy, zwłaszcza że są w większości dostępne w Internecie.
Poznanie celów i wartości wychowawczych zawartych w wy-mienionej sutrze stwarza możliwość wzbogacenia wiedzy pedagogicznej w zakresie badań podstawowych, dotyczących rozumienia
8 WSTĘP
wychowania i samowychowania człowieka w kulturach świata. Po-siadając taką wiedzę, pedagogika jako nauka może przekroczyć zachodnie standardy budowania swej teorii wychowania, kierując się w stronę wiedzy bardziej uniwersalnej. Proponowana monografia dotycząca teleologii i aksjologii pedagogicznej nieznanego pedagogice i ważnego dzieła buddyzmu mahajany, posiadającego, jak sy-gnalizują przedstawiciele innych nauk, znaczące walory pedago-giczne, stanowić może kolejny przyczynek w próbie stworzenia bardziej holistycznego obrazu wychowania i samowychowania człowieka oraz ich roli w jego rozwoju.
Podobnie jak moja poprzednia monografia i zarazem praca ha-bilitacyjna – Taoistyczne, konfucjańskie i zachodnie koncepcje pedago-giczne (Częstochowa 2015) – niniejsza praca opiera się na metodach badań hermeneutycznych i porównawczych, stosowanych w peda-gogice. W badaniach hermeneutycznych początkowo stawia się je-den problem badawczy, który jest rozwiązywany w trakcie tworze-nia dzieła, a postępowanie hermeneutyczne ujawnia pewne odpo-wiedzi, ale też wyłania kolejne problemy badawcze. Zatem pier-wotny problem badawczy stanowi pytanie: jakie wartości pedago-giczne zawiera Sutra Lotosu oraz z jakimi założeniami kierunków pedagogiki zachodniej one korespondują?
Przy opracowywaniu kolejnych rozdziałów pracy wyłoniły się dalsze problemy badawcze, bardziej szczegółowe, jak np.: Czym jest buddyzm mahajany? Jaka jest jego geneza i rozwój? Jakie są jego główne kategorie, doktryna, szkoły i literatura? Czym jest i jaką rolę odgrywa w buddyzmie mahajany Sutra Lotosu? Jakie są wyniki naj-nowszych badań naukowych nad Sutrą Lotosu? Na jakie metody i treści wychowania i nauczania wskazuje sutra? Jakie metafory wy-chowania zawarto w jej poszczególnych częściach i rozdziałach? Dlaczego niektórzy buddyści kontrowersyjnie, czy wręcz skrajnie, interpretowali jej nauki? Jakie analogie występują między warto-ściami pedagogicznymi sutry a założeniami i wartościami zachod-
WSTĘP 9
nich kierunków pedagogicznych, zwłaszcza tych posiadających ko-notacje humanistyczne?
Badania hermeneutyczne stosowane w pedagogice mogą po-móc w ujawnieniu ukrytych wartości pedagogicznych sutry, a ba-dania porównawcze stosowane w pedagogice, dzięki wyodrębnie-niu metainstrumentów „porównawczych” (którymi są określone ka-tegorie i wartości pedagogiczne), wskazać na związki z teleologią i aksjologią wychowania kierunków pedagogiki zachodniej. Tym samym umożliwia się integrowanie wiedzy pedagogicznej orien-talnej i okcydentalnej, co jest kolejnym ważnym celem monografii.
Postępowanie hermeneutyczne, zwłaszcza odwołanie się do tzw. koła czy spirali hermeneutycznej, wymaga ciągłego oscylowa-nia pomiędzy tym, co subiektywne, a tym, co obiektywne, pomię-dzy tym, co wewnątrz, a tym, co na zewnątrz. Umożliwia to – dzięki odwoływaniu się zarówno do własnego doświadczenia, my-śli i przeżyć, a nawet intuicji badacza, jak również nagromadzonej i zgłębianej wiedzy naukowej oraz wyciąganych wniosków – wcho-dzenie na coraz wyższe poziomy rozumienia zagadnienia.
Poszczególne rozdziały dzieła, jak to ujawnia spis treści mono-grafii, oprócz problematyki i zawartości już wcześniej przedstawio-nej, w szczególności skupiają się na rozpoznaniu walorów pedagogicznych w odniesieniu do poszczególnych części (rozdziałów) su-try, w których metaforycznie zawarto opis i działanie upaja-kauśa-lja (upāya-kauśalya), czyli zastosowanych metod i środków pedagogicznych (w nauczaniu buddyzmu). Materiał badawczy (ujęty również w załączonej Bibliografii i wspomniany w rozdziale pierwszym) to nie tylko różne wersje i tłumaczenia Sutry Lotosu, jak trudno dostępne powielaczowe wydanie polskie Potrójnej Sutry Lotosu, dotarcie do którego trwało dwa lata i wymagało szeroko za-krojonych poszukiwań (m.in. w polskich wspólnotach buddystów), oparte na angielskim wydaniu – The Threefold Lotus Sutra w prze-kładzie Bunnō Katō i innych uczonych japońskich, wydane przez
10 WSTĘP
Kosei Publishing Company, amerykańskie wydanie The Lotus Sutra w przekładzie Burtona Watsona, w wydawnictwie Columbia University Press oraz uwzględnione już podczas pisania monografii internetowe wydanie The White Lotus of the Good Dharma, bazujące na tybetańskiej wersji sutry i tłumaczone na bieżąco przez Pe-tera Alana Robertsa. Są to również opracowania naukowe uczonych – specjalistów wielu dyscyplin nauki, lingwistów, filologów obcych i tłumaczy, filozofów i kulturoznawców, a także religio-znawców obcych i nielicznych polskich, dotyczące samej sutry, buddyzmu mahajany, a także kontekstu społeczno-kulturowego badanego przedmiotu, ponadto monografie i artykuły polskich i obcych naukowców dotyczące problematyki wychowania na Dalekim Wschodzie, jak również samej teorii wychowania, szczególnie zaś teleologii, aksjologii i antropologii pedagogicznej, a także epistemologii i metodologii badań jakościowych.

Książka poświęcona jest badaniom jakościowym w pedagogice, przedstawia ich miejsce w tradycyjnym modelu empirycznych badań pedagogicznych. Szczegółowo opisuje dwie metody: wywiad narracyjny i obiektywną hermeneutykę, prezentuje ich założenia, zasady interpretacji materiału empirycznego, na przykładach wyjaśnia ich praktyczne zastosowanie. Intencją autorek jest nie tylko przedstawienie wymienionych metod badawczych, ale także zwrócenie uwagi na organizację procesu badawczego i interpretacji zgromadzonych danych, teoretyczne uwarunkowania i konsekwencje decyzji badacza co do wyboru paradygmatów badawczych. Praca jest oryginalnym polskim opracowaniem problematyki empirycznych badań jakościowych w pedagogice. Większość książek na ten temat, które pojawiły się na polskim rynku w ostatnich latach, to tłumaczenia. Książka autorstwa polskich badaczek może wypełnić pewną lukę w metodologii nauk społecznych i humanistycznych w Polsce.

Generalnie należy podkreślić, iż badania monitorujące jakość życia jednostek bezrobotnych winny być niezwykle ważne; posiadanie przez decydentów polityki społecznej oraz społeczności lokalnych informacji o grupach, które przez fakt pozostawienia ich poza marginesem zainteresowań stosownych służb społecznych, podlegają marginalizacji. […] Pozytywną stroną monografii jest jej interdyscyplinarność, wykorzystanie teorii koncepcji psychologicznych, […] biologicznych i medycznych, […] Imponująca jest także interdyscyplinarna literatura […]. Pragnę dodać, iż monografia autorstwa Pana Prof. zw. dra hab. Janusza Kirenki i Pani dr Marleny Dudy jest źródłem informacji dotyczących istotnych wymiarów zjawiska bezrobocia w Polsce. […] W związku z interdyscyplinarnym ujęciem najbardziej fundamentalnych problemów zagrożenia utraty jakości życia ludzkiego […] z powodu bezrobocia praca dostarcza przesłanek empirycznych do praktycznej pracy z bezrobotnymi [z recenzji prof. zw. dr hab. Krystyny Marzec-Holki Uniwersytet Warszawski]