POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, pdf, ibuk
Autor analizuje rozwój przemysłu na Dolnym Śląsku w latach 1936–1956 w kontekście pytania o rolę wiedzy w procesie produkcji. Sugeruje związek między załamaniem się produkcji przemysłowej w regionie po 1945 roku i wysiedleniami ludności niemieckiej. Ukazuje, jakie skutki niesie utrata sieci informacyjnych, przy założeniu, że pewnych kategorii wiedzy nie da się „przechowywać” inaczej niż tylko dzięki ludzkiej pamięci.
Jednym z głównych obszarów analizy jest polska polityka przesiedleńcza. Do końca lat 40. XX wieku jej celem było możliwie szybkie wysiedlenie ludności niemieckiej, jednak po 1950 r. zaczęto nakłaniać Niemców do pozostawania. Wydaje się, że stały za tym głównie przyczyny gospodarcze, a nie – jak do tej pory uważano – polityczne.
Choć w latach 50. i 60. XX wieku wiele krajów Europy i świata przeżyło wzrost gospodarczy, tzw. Ziemie Odzyskane takiego „cudu gospodarczego” nie doświadczyły. Próbowano to wyjaśniać, wskazując m.in. na zniszczenie przemysłu w wyniku działań wojennych i demontaży, braki kapitałowe i niedobór siły roboczej, względy polityczne czy poczucie pewnej tymczasowości polskiej administracji na tych terenach, co prowadziło do mniejszego zaangażowania polskiej ludności napływowej w ich zagospodarowanie. Jednak liczne przykłady pokazują, że choć katastrofy naturalne czy wojny mogą w krótkiej perspektywie paraliżować gospodarkę, później jest to kompensowane ponadprzeciętnym wzrostem.
Specyficznym rysem powojennej historii Dolnego Śląska były bez wątpienia przesiedlenia. Autor wskazuje, że wraz z utratą pracującej tam wcześniej ludności zabrakło głównego elementu pozwalającego na wykorzystanie potencjału przemysłowego i przeprowadzenie jego pomyślnej rekonstrukcji, tj. wiedzy istotnej dla procesu produkcyjnego.
*********
Lower Silesia 1936-1956. Rapid Development and Unsuccessful Reconstruction: The Impact of Knowledge on Industrial Production
The author analyzes the development of industry in Lower Silesia in the years of 1936-1956 in the context of the question about the role of knowledge in the production process. He suggests a connection between the collapse of industrial production in the region after 1945 and the displacement of the German population. He shows the results of a loss of information networks, assuming that certain categories of knowledge cannot be "stored" in any other way than through human memory.
*********
Yaman Kouli – studiował historię gospodarczą i prawoznawstwo w Bielefeld, a następnie w Paryżu, przebywał też na stypendium na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz w Institut für Europäische Geschichte w Moguncji. Od 2011 roku wykładowca Institut für Europäische Geschichte Uniwersytetu Technicznego w Chemnitz, gdzie w 2012 roku doktoryzował się na podstawie pracy Die materielle Illusion oder Ohne Wissen ist alles nichts – die Bedeutung von Wissen für industrielle Produktion am Beispiel Niederschlesiens 1936–1956, opublikowanej w Niemczech w 2014 roku.
Rok wydania | 2018 |
---|---|
Liczba stron | 316 |
Kategoria | Wiek XX |
Wydawca | Uniwersytet Warszawski |
Tłumaczenie | Tomasz Dominiak |
ISBN-13 | 978-83-235-3204-0 |
Numer wydania | 1 |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa do wydania polskiego | 9 |
I. Wprowadzenie | 11 |
II. Związek pomiędzy wiedzą naukową i produkcją przemysłową 21 | |
1. Problematyka | 21 |
2. Wiedza jako problem teorii gospodarki | 23 |
3. Wiedza – główny czynnik produkcji | |
przemysłowej? | 25 |
3.1. Zarys modelu – trzy formy wiedzy | 25 |
3.2. O możliwości przechowywania wiedzy | 32 |
3.3. Skutki braku możliwości magazynowania | |
sieci wiedzy | 35 |
4. Czy Dolny Śląsk jest przypadkiem szczególnym? | |
Model sieci wiedzy i „cud gospodarczy” | 37 |
4.1. Teza rekonstrukcyjna | 39 |
4.2. Hipoteza konwergencji | 42 |
III. Czy Dolny Śląsk był rozwiniętym regionem przemysłowym? Przemysł Dolnego Śląska i jego rozwój od 1936 roku do końca wojny 47 | |
1. Dlaczego Dolny Śląsk? | 47 |
2. Przykład „technologicznego zacofania”? – | |
znaczenie gospodarcze Dolnego Śląska w Rzeszy | |
Niemieckiej | 53 |
2.1. Stan badań i źródeł | 53 |
2.2. Rozmieszczenie geograficzne przemysłu | |
Dolnego Śląska | 54 |
2.3. Znaczenie Dolnego Śląska dla niemieckiego | |
przemysłu | 60 |
2.4. Kwalifikacje i wykształcenie | |
zatrudnionych w przemyśle na Dolnym Śląsku | 65 |
3. Rozwój dolnośląskiego potencjału przemysłowego | |
do 1944 roku | 73 |
3.1. Rozwój pojedynczych gałęzi przemysłu do | |
1944 roku na podstawie liczby zatrudnionych | 75 |
3.2. 1936–1939: dolnośląska industrializacja? | |
82 | |
3.3. 1939–1942: przemysł Dolnego Śląska w | |
pierwszej połowie wojny | 89 |
3.4. 1942–1945: Dolny Śląsk podczas wojny | |
totalnej | 94 |
4. Lata 1943–1944: Dolny Śląsk i niemieckie | |
tereny wschodnie w polityce zbrojeniowej Speera | |
96 | |
4.1. Praktyka przenoszenia zakładów | 98 |
4.2. Motywy, zakres i skutki przenoszenia | |
zakładów produkcyjnych | 104 |
5. Kapitał materialny i kapitał niematerialny na | |
Dolnym Śląsku w okresie przed końcem drugiej | |
wojny światowej | 111 |
5.1. Potencjał produkcyjny w 1944 roku | 111 |
5.2. Nowy sposób produkcji? | 115 |
6. Zawężona perspektywa – skutki nadmiernego | |
akcentowania roli zniszczeń i demontaży | 118 |
IV. „Nowy” przemysł… – rozwój produkcji przemysłowej na Dolnym Śląsku po zakończeniu wojny 122 | |
1. Stan badań i źródła | 123 |
2. „Twierdza Dolny Śląsk”? – legenda „godziny | |
zero” | 126 |
2.1. Zniszczenia wojenne | 127 |
2.2. Demontaże przeprowadzane przez Wehrmacht | |
i Armię Czerwoną | 133 |
2.3. Bilans | 140 |
3. 1945–1956: „polonizacja” gospodarki na | |
ziemiach włączonych do Polski po 1945 roku i | |
polityka gospodarcza do 1956 roku | 142 |
3.1. Umocnienie polskiej władzy państwowej | 144 |
3.2. Administracja na tak zwanych „Ziemiach | |
Odzyskanych” w latach 1945–1949 | 146 |
3.3. Grupy operacyjne i przejmowanie | |
gospodarki niemieckiej (1945–1946) | 151 |
3.4. Powstanie gospodarki planowej 1947–1949: | |
plan trzyletni | 160 |
3.5. Bilans wstępny – w jakim stopniu powiodło | |
się przejęcie przemysłu? | 166 |
3.6. Plan sześcioletni 1950–1955 | 170 |
4. Bilans | 180 |
4.1. Stan przemysłu dolnośląskiego w 1956 roku | |
180 | |
4.2. Czy na Dolnym Śląsku doszło do procesu | |
rekonstrukcji? | 196 |
V. Z „nowymi” pracownikami – „spuścizna” wysiedlenia i jego konsekwencje 200 | |
1. Nowa perspektywa | 200 |
2. Podstawy decyzji w zakresie polityki | |
gospodarczej na ziemiach przyznanych Polsce w | |
1945 roku | 203 |
2.1. Jaki obraz nowych ziem miały podmioty | |
odpowiedzialne? | 203 |
2.2. Rola instytutów badawczych | 207 |
3. Wysiedlenie i zasiedlenie terenów | |
przyłączonych do Polski w 1945 roku | 210 |
3.1. Stan badań nad wysiedleniem | 210 |
3.2. Początek wysiedleń | 212 |
3.3. Zasiedlenie ziem przyznanych Polsce w | |
1945 roku | 217 |
3.4. Odbudowa mimo „spakowanych walizek” – czy | |
nowe tereny były tymczasowe? | 223 |
4. „Na tropie wiedzy” | 230 |
4.1. „Tabula rasa et fabrica vacua” – system | |
kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku po | |
1945 roku | 231 |
4.2. Asymetria interesów ministerstw i | |
dyrekcji firm | 238 |
4.3. Następstwa braku „komplementarnej” wiedzy | |
250 | |
4.4. Przymusowo wysiedleni w Republice | |
Federalnej | 260 |
VI. „Wiedza i produkcja poindustrialna”: wyniki studium 273 | |
1. Nowa interpretacja rozwoju przemysłowego | |
Dolnego Śląska po drugiej wojnie światowej | 273 |
2. Motywy i skutki wypędzeń | 276 |
3. Wiedza, praca oparta na wiedzy i produkcja | |
poindustrialna | 279 |
4. Skutki wysiedleń | 281 |
VII. Dodatek 285 | |
1. Lista skrótów | 285 |
2. Konkordancja nazw miejscowości dolnośląskich | |
286 | |
3. Lista znanych zakładów przeniesionych na Dolny | |
Śląsk | 288 |
3.1. Zakłady przeniesione na Dolny Śląsk, | |
które nie podjęły produkcji (stan z | 1 |
października 1943 roku) | 288 |
3.2. Zakłady zbrojeniowe prowadzące negocjacje | |
w związku z przeniesieniem na Dolny Śląsk | |
(stan z 1 października 1943 roku) | 294 |
4. Wykaz tabel, ilustracji i diagramów | 295 |
4.1. Tabele | 295 |
4.2. Ilustracje i diagramy | 296 |
VIII. Bibliografia 297 | |
1. Źródła | 297 |
1.1. Źródła publikowane | 297 |
1.2. Źródła niepublikowane | 298 |
2. Literatura | 298 |