Odpowiedzialna moda. Guilt-free przewodnik po slow fashion - ebook

ZAMIAST WSTĘPU

Zamiast wstępu

Przepełnione szafy to znak naszych czasów. Skutek i przyczyna głębszych problemów na wielu poziomach, z którymi mierzymy się my same i świat. W moim podcaście „Odpowiedzialna Moda” ubrania są pretekstem do rozmów i rozważań o kobiecych potrzebach, wolności do bycia sobą, o ciele i relacjach. O wyzwaniach współczesności, czasach nadmiaru i nadkonsumpcji. O tym, jak się ubrać dla siebie, a „przy okazji” uratować świat.

_Slow fashion_ jest zaproszeniem do uważności i świadomego życia. Delektowania się zamiast kompulsji. Kreatywności zamiast kopiuj-wklej. W tej książce dzielę się wiedzą zdobywaną przez dwie dekady pracy w branży mody i przemyśleniami o nas samych w świecie. Pora zresetować myślenie o ubraniach, nie tracąc przy tym radości z obcowania z modą, a może wreszcie ją odzyskując.

Zależało mi, by uniknąć tego, co najbardziej dystansuje i zniechęca do odpowiedzialnej mody i innych ekologicznych postaw: czarno-białego widzenia świata, wpędzania w poczucie winy, nadmiernej krytyki i emocjonalnego szantażu. Jeśli wytropisz ich ślady – przepraszam.

Świat w kryzysie (nie tylko klimatycznym) nie potrzebuje garstki perfekcjonistek, kilku bogiń minimalizmu i jednej guru _no waste_. Żadnej modowej policji i worków pokutnych za zakupy w sieciówkach. Nie musimy być idealne (perfekcjonizm się leczy!), ale musi nas być więcej. Niedoskonałych, ale świadomych. Potrzebujemy masy małych gestów, codziennych trochę lepszych wyborów, nieco głębszej zadumy i chwili zatrzymania. Pozwól, że zabiorę Cię w podróż. Zaczynamy w szafie, a dojdziemy tam, gdzie będziemy chciały.

Tak między nami: to nie jest książka o modzie. Choć moda, ta przez duże, jak i całkiem małe m, towarzyszy mi od dawna. Jestem projektantką ubioru, która nie poprzestała na projektowaniu. Od kilkunastu lat pracuję w tej przedziwnej branży i żyję z mody. Z mówienia o niej, pisania, projektowania i uczenia. Przed mikrofonem, za biurkiem, w pracowni i na uczelni. Pracowałam dla bardzo dużych i supermałych firm, pod własnym nazwiskiem albo pod innym szyldem. Możemy też znać się z bloga i podcastu „Odpowiedzialna Moda”, który tworzę od 2019 roku. Być może jesteś studentką lub absolwentką SAPU1 i spotkałyśmy się na zajęciach z projektowania ubioru, odpowiedzialnej mody lub _no waste_. Może uczestniczyłaś w warsztatach świadomego budowania stylu, które prowadziłam w Twojej firmie. Jest też spora szansa, że masz w szafie ubrania zaprojektowane przeze mnie dla którejś z marek odzieżowych. Tak, tych znanych też. Jednak urywki z mojej usłanej ubraniami zawodowej ścieżki i posypywanie głowy popiołem zostawię sobie na później.

Tak się złożyło, że choć poznałam modę od podszewki, jestem przekonana, że to nie ona jest tutaj najważniejsza. Serio. Moja relacja z modą ma obecnie status „to skomplikowane”, a gdy to piszę, gra mi w uszach piosenka Obywatela G.C. _Nie pytaj o Polskę_. Moda bywa moją pasją, sposobem komunikowania się ze światem, przygodą, zabawą, ale często widzę ją jako toksyczną jędzę, która sieje tylko spustoszenie. Więcej zabiera, niż daje. Globalnie i masowo, ale też subtelniej, na przykład sącząc do ucha krytyczne komunikaty o ciele i litanię zasad, z refrenem „muszę”, „powinnam” i „nie wypada”.

Może po prostu moda jest taka jak my. Czasem spoko, a czasem… pomidor.

W książce, którą dla Ciebie napisałam, chciałabym, żeby moda była pretekstem. Niech posłuży do przyjrzenia się relacjom ze światem, z innymi ludźmi i samą sobą. Chcę zaprosić Cię w podróż śladami naszych ubrań, niemal dookoła świata. Bardzo do wewnątrz. Po nitce do kłębka. Mam nadzieję, że na końcu lektury pomyślisz: „OK, już rozumiem, jak działa ten modowy system, wiem, jak nie dać się nabrać na ekościemy i nie łykać bezrefleksyjnie reklamowej papki podlanej seksistowskim sosem. Wiem, co z mody brać dla siebie, a co kompletnie i bez żalu odrzucić”. Może też, jak to się czasem zdarza w podróży, przewartościujesz kilka spraw, złapiesz zdrowy dystans i poznasz siebie nieco lepiej. Jeśli się uda, będzie to oznaczać, że dałam radę! „Będę usatysfakcjonowana”, jak mawia czasem moja trzynastoletnia córka. Na razie jestem podekscytowana i dziękuję Ci za zaufanie.Kup-użyj-wyrzuć. Powtarzaj w nieskończoność

Konsument to dziś synonim słowa człowiek. Każdego dnia miliardy ludzi na ziemi kupują ubrania. W krajach tak zwanej bogatej Północy zakupy bywają ulubioną rozrywką. Kupujemy z nudów, w ramach nagrody lub na pocieszenie, w smutku, złości, w radości, na zapas, na wszelki wypadek, w ramach relaksu, przymusu lub dla zabicia czasu. Każdy powód jest dobry i wystarczający, a niska cena i kultura zakupów pozwalają się szybko rozgrzeszyć.

Dana Thomas w książce _Fashionopolis. The Price of Fast Fashion and the Future of Clothes_ przytacza szokujące statystyki: kupujemy pięć razy więcej ubrań niż w latach osiemdziesiątych. W 2018 roku było to średnio 67 sztuk na jednego mieszkańca. Globalnie oznacza to 80 miliardów ubrań kupowanych rocznie i jeszcze 20 miliardów, których nie udaje się sprzedać. Nadwyżki najłatwiej spalić, i to po cichu, żeby nie musieć się z tego tłumaczyć, jak zrobiła to luksusowa marka Burberry. W 2018 roku zniszczyła ona w ten sposób niesprzedane ubrania, akcesoria i perfumy warte 28,6 miliona funtów, aby „obronić markę” przed obniżkami cen. W ciągu pięciu wcześniejszych lat puściła z dymem luksusowe dobra o wartości przekraczającej 90 milionów funtów8. Ognisko na miarę naszych czasów.

Eksperci przewidują, że jeśli nie zmienimy zakupowych nawyków, przy rosnącej liczbie ludności, w 2030 roku będziemy kupować jeszcze więcej. Aż 63 procent więcej – 102 miliony ton ciuchów zamiast obecnych 62 milionów. Jeśli przeliczyć te tony ubrań na T-shirty – daje to 500 miliardów sztuk. Ten szalony wzrost ma odzwierciedlenie w zarobkach branży odzieżowej. W ciągu ostatnich trzydziestu lat wartość handlu modą wzrosła z 500 miliardów dolarów do 2,4 biliona dolarów rocznie. Zawdzięczamy to naszej obsesji zakupów oraz nowemu modelowi produkcji, który znamy pod hasłem _fast fashion_. Wielce lukratywnemu modelowi, przynajmniej dla niektórych. W 2018 roku na liście pięćdziesięciu pięciu najbogatszych ludzi świata było ośmiu właścicieli modowych marek. Przeniesienie produkcji do krajów o najtańszej sile roboczej było prawdziwą rewolucją i pozwoliło drastycznie obniżyć koszty wytworzenia ubrań, a tym samym ich ceny. I nagle okazało się, że „potrzebujemy” __ wielokrotnie więcej ciuchów niż wszystkie poprzednie pokolenia _homo sapiens_. Mimo że nadal przypada nam tylko jedno ciało na osobę. Kupujemy o wiele, wiele więcej, bo liczy się ilość, nie jakość. Cena zaś czyni cuda, niezależnie od tego, ile zarabiamy.