Ebook Światotwórstwo w fantastyce mobi,epub,pdf

em raczej pomijany, choć - wydawałoby się - absolutnie kluczowy, a mianowicie o dekonstrukcję oraz hermeneutykę zamieszkiwania. Dekonstrukcja dostarczy tu odpowiedzi na główne zagrożenia dla sztuki światotwórczej płynące z przywrócenia metafizyki obecności w dyskursie krytycznym - o którą tu o tyle łatwo, że wprowadzenie zewnętrznej instancji porządkującej i uprawomocniającej w postaci ,,podejrzewającego i nadzorującego pismo"19 Ojca-Światotwórcy wydaje się podyktowane samą naturą czy istotą światotwórstwa jako sposobu kreacji sztucznej rzeczywistości. Zagrożenie to, choć osobliwie pomijane przez głównych teoretyków, na czele z Markiem J. P. Wolfem i jego Building Imaginary Worlds20, zostanie zinterpretowane również w odniesieniu do kształtujących się sieci paradygmatycznych relacji pomiędzy właś­cicielami praw autorskich czy licencyjnych a odbiorcami i fanami, którym zależy przede wszystkim na rozwijaniu fikcyjnego świata jako przestrzeni performatywnej, a nie na pozyskiwaniu do niej praw na wyłączność. Z kolei hermeneutyka zamieszkiwania, zbudowana na klasycznych pracach Martina Heideggera21 oraz współczesnych komentarzach Michała Kłosińskiego22 i Tadeusza Sławka23, pozwoli na uzupełnienie wszystkich tych refleksji o koncepcję oikologii jako specyficznego trybu udomowiania, łączącego w sobie oswojenie nieznajomej przestrzeni z tworzeniem otwartej wspólnoty. Rozważania otwiera rozdział Poza światem przedstawionym, pozornie niewiążący się z badaniami nad światotwórstwem, a jednak przedstawiający kluczowe tezy konieczne dla zrozumienia istoty zwrotu światocentrycznego w narratologii: tezę o imperrealizmie24 uznanej teoretyczki narracji postmodernistycznych Lindy Hutcheon oraz tezę o werbalnej hegemonii Ruth Page, składające się razem na krytykę tekstocentrycznego paradygmatu w teorii narracji. W wyplątaniu się z uwikłań tego modelu narracyjnego, tożsamego zresztą z poetyką modernizmu czy wysokiego realizmu, pomaga tu jedna z pierwszych kategorii par excellence światotwórczych: wędrowanie (wayfaring) brytyjskiego antropologa kulturowego, Tima Ingolda, które - wraz z jego rozważaniami na temat liniowości i sposobów jej postmodernistycznej dekonstrukcji - służy wstępnemu sproblematyzowaniu zjawiska eksplorowalności (explorability) fikcyjnego świata. Wzmiankowana kategoria jest metaforyczną kanwą rozdziału poświęconego autorskiej koncepcji Zwrotu światocentrycznego w badaniach narratologicznych, na który składa się przede wszystkim wypracowanie nowego modelu narracyjności i rozważenie pól jego praktycznej realizacji. Podstawę stanowić w nim będzie kategoria narracji światocentrycznej (world-centered narrative), wprowadzona przez Ryan w artykule Transmedial Storytelling and Transfictionality, ogłoszonym w 2013 na łamach ,,Poetics Today" i odróżniającym narracje, których głównym tematem jest to, gdzie rozgrywa się fabuła, od tych skoncentrowanych bardziej na tym, kto o tym opowiada (character-centered narratives) i jak jest to opowiedziane (plot-centered narratives). Celem uniknięcia ryzyka utworzenia z narracji światocentrycznej jakiegoś nowego centrum, wokół którego kształtować miałyby się następnie diegetyczne peryferie, opisane zostaną sposoby otwierania, rozszczelniania czy demontażu fabularnie delimitowanej rzeczywistości. Obiektem krytyki będą tu przede wszystkim niektóre zjawiska doby prosumpcjonizmu i konwergencji, stwarzające przestrzeń do niespotykanej dotąd na tę skalę współpracy twórców, wytwórców i odtwórców przy kreacji współuczestniczącej. Temu służy także zainicjowanie dyskusji nad kategorią archiwum, do której przychodzi powrócić w drugiej części książki, oraz tzw. literaturą archontyczną wedle koncepcji Abigail Derecho, proponującej rozpatrzenie literatury fanowskiej jako swego rodzaju widmowego powidoku oryginalnego ur-tekstu25. Rozdział wieńczą rozważania dotyczące już stricte kognitywnych kategorii światotwóstwa oraz allocentryczności, rozumianej jako zdolność umysłu do myślenia o świecie z perspektywy tego świata, mapowanego w przestrzeni mentalnej w akcie światotwórczym lustrzanym wobec tego, który fikcyjną rzeczywistość powołał do istnienia, lecz nieporównanie już bardziej performatywnym. Światotwórstwo zostaje tu także włączone w obręb geopoetyki i studiów topograficznych jako eksponujące wskazaną przez Ekmana topofokalizację, a więc odmianę reprezentacji w sposób szczególny zorientowaną na miejsce. Drugą, znacznie obszerniejszą część monografii, wypełniają prolegomena do postklasycznej teorii światotwórstwa, rozpoczęte od krytycznej lektury polskich i zagranicznych komentarzy do najważniejszej kategorii w kognitywnej teorii narracji - storyworld, czyli umysłowej reprezentacji fikcyjnego świata. Rozbiór pojęcia i wyjaś­nienie jego operatywnoś