O prywatności w świecie nowych technologii Asymetria przejrzystości

Autobiografizm jest zjawiskiem pogranicznym, oscylującym między sztuką a życiem, wzniosłością a trywialnością. Choć od kilku dekad podlega systematycznym badaniom oraz cieszy się zainteresowaniem czytelników, twórców i mediów, nie traci „dzikiego” charakteru: przyrasta, zarasta, zmienia się i multiplikuje. Na takim założeniu oparte zostały temat i kompozycja tej monografii, szóstej publikacji w serii Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych. W trzech częściach książki znalazły się artykuły ułożone według klucza pojęciowego, wykrystalizowanego podczas dyskusji, która odbyła się tym razem w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego, na wieloznacznym pograniczu. Przebieg debaty podyktował tytuły części: Na pograniczach, Sceny autobiografii, Tożsamość w Polsce. Pierwsza zawiera artykuły opisujące doświadczenie półperyferii i peryferii, prowincji i dawnych kolonii, które układają się w mity reinwencyjne. Druga skupia się na społecznych umiejscowieniach, relacjach międzyludzkich oraz kontekstach autobiografii. Trzecia zaś to opowieść o tożsamości odbitej w opowieściach – celowo lub w pewnej mierze przypadkiem, na marginesie, na zakładce włożonej między spisywane w innym celu narracje.

Opowieść o roku 1968 musi stać się nieuchronnie opowieścią o generacji ’68 – pokoleniu niebywale dynamicznym i twórczym. Jest to generacja kryzysu, rozstępu czasu, dość radykalnej dekonstrukcji idei marksistowskich, lewicowych, a wraz z nimi – także całego projektu nowoczesności, z którego idee te się wywodzą. Marksizm w stanie wyczerpania ujawnia swą, zakorzenioną w historii, względność, perspektywiczność, własną odmianę fałszywej świadomości.

Tom 2 przybliża metody i narzędzia niezbędne w trakcie prowadzenia wywiadów indywidualnych, grup fokusowych, badań etnograficznych czy analizy dyskursu i dokumentów.

W monografii dokonano próby ukazania różnic – na podstawie badań zrealizowanych w Rudzie Śląskiej – pomiędzy oczekiwaniami osób bezrobotnych z pokoleń Baby Boomers (urodzeni przed 1965 rokiem) i Z (urodzeni po 1989 roku) wobec pracodawców. Odniesiono się również do kwestii związanych z problemami aktywizacji zawodowej bezrobotnych należących do tych dwóch kohort wiekowych. Badania empiryczne, przeprowadzone na reprezentatywnych próbach młodszych i starszych osób bezrobotnych, pozwoliły na sformułowanie szeregu rekomendacji dotyczących podejmowania działań z zakresu aktywizacji społeczno-zawodowej osób pozostających bez pracy oraz na rzecz efektywniejszego wykorzystania ich potencjału przez pracodawców.

The item considered by all of us to be particularly significant in interpreting social realities, but also ourness-otherness, is space and especially its corresponding social concepts of territoriality. Undertaking an analysis of territoriality, we should not assume that it is a crucial component in the construction of any notion of social differentiation. Without a doubt, however, a denial of territoriality as an organizing principle in social order, and the concept of non-territoriality of cultural differences suggest an important role played by space in constructing the social world. These concepts thus uphold the importance of this category in scholarly discourse. Our discussion of the role of space and territoriality in constructing cultural interpretations of social realities may be divided into two main perspectives as reflected in the volume's two parts. First, space is an element of a social conception of the world. This perspective permits studying its various understandings by contemporaries. [...] Part II addresses the problem of multiple symbolic orders and their superimposition as experienced by territory-bound communities as well as immigrants. Here the concept of social field is suggested as a theoretical tool permitting effective description of the symbolic entanglements resulting from such multiplicity.
Introduction, pp. 8-9

Moim zdaniem omawiana propozycja wydawnicza podejmuje bardzo ważny problem teorii społecznej, wykazuje bardzo dobrą orientację Autorki we współczesnej socjologii (a także w niektórych, potrzebnych tutaj, aspektach uprawiania dyscyplin pokrewnych), jej zdolność analitycznego a także syntetycznego myślenia, zdolność łączenia teorii społecznej z praktycznymi zagadnieniami społecznymi, które powinna ona wyjaśniać.”

Prof. dr hab. Janusz Mucha

Praca ta składa się z sześciu rozdziałów, tworzących przejrzystą, dobrze skonstruowaną całość. (…) Kluczowy i w moim odczuciu najciekawszy, bo podejmuje się w nim kwestie ciągle jeszcze słabo opracowane w polskim piśmiennictwie, jest rozdział piąty. Jest on poświęcony koncepcjom działania podmiotowego trojga najwybitniejszych myślicieli zajmujących się tym zagadnieniem: Pierre’a Bourdieu, Margaret Archer i Anthonego Giddensa. Rozdziały – trzeci poświęcony Maxowi Weberowi i czwarty poświęcony Colemanowi, których koncepcje autorka omawia wnikliwie i z czymś co określiłbym jako swadę intelektualną, traktować można jako wprowadzenie do wspomnianego rozdziału piątego. W efekcie otrzymujemy bardzo ciekawe, ukazane w szerokiej perspektywie historycznej opracowanie jednego z kluczowych w teoriach socjologicznych problemu – sprawstwa podmiotowego.

Prof. dr hab. Andrzej Szpociński