Ebook Codzienność niegdysiejszej Warszawy mobi,epub

ć jemu po­ło­wy nie­od­po­wied­niej śmier­tel­no­ści. BRU­DY: IN­TE­GRAL­NA CZĘŚĆ MA­JĄT­KU Mi­nio­ny ty­dzień upa­mięt­nił się dla War­sza­wy nie­zwy­kłym ru­chem sa­ni­tar­nym. Cały ,,obie­go­wy" ka­pi­tał bru­dów miej­skich spły­nął ku Wi­śle, lecz na po­cie­chę mia­sta ,,fun­dusz że­la­zny" ulo­ko­wa­ny w do­mach i po­dwó­rzach - po­zo­stał nie­tknię­ty. Wła­śnie przed opatrz­no­ścio­wym desz­czem, któ­ry wziął w en­tre­pry­zę wy­wóz­kę bło­ta z ulic, ogło­szo­no i ob­wo­ła­no po pi­smach, że po­dwó­rza mają być oczysz­czo­ne wcią­gu kil­ku dni. Prze­ży­li­śmy ich już dzię­ki nie­bu kil­ka­na­ście, nie do­cze­kaw­szy się na­wet za­mia­ru oczysz­cze­nia. I bę­dzie tak co ty­dzień, co mie­siąc, przez wszyst­kie lata, aż do koń­ca cza­sów, do­pó­ki mu­ni­cy­pal­ność sie­bie i wła­ści­cie­li do­mów nie prze­ko­na o nie­zbęd­no­ści wy­wie­zie­nia śmie­ci, a do­zo­ru nad tą czyn­no­ścią nie po­wie­rzy oby­wa­te­lom. Dzię­ki od­wiecz­ne­mu za­nie­dba­niu spraw sa­ni­tar­nych, dla po­sia­da­cza ka­mie­ni­cy śmie­cie i bru­dy nie są by­najm­niej ar­ty­ku­łem obrzy­dli­wym, ale in­te­gral­ną czę­ścią jego ma­jąt­ku. Za­duch bi­ją­cy ze śmiet­ni­ków i tym po­dob­nych zbio­ro­wisk jest dla nich tym, czym tur­kot mły­na dla sta­rych mły­na­rzy. Gdy­by pew­ne­go dnia po­dwó­rza prze­sta­ły cuch­nąć, wła­ści­cie­le do­mów stra­ci­li­by wia­rę w po­sia­da­nie, uwa­ża­li­by się za wy­własz­czo­nych z nie­ru­cho­mo­ści, a przy­najm­niej są­dzi­li­by, że To­wa­rzy­stwo Kre­dy­to­we zni­ży im o 25% po­życz­kę. Taką już jest siła na­ło­gu, wo­bec któ­rej pan­na bez po­sa­gu i ka­mie­ni­ca bez za­pa­chu tra­cą na war­to­ści. Przy tym - śmie­cie w domu ka­mie­nicz­ni­ka od­gry­wa­ją rolę re­zy­den­tów albo ubo­gich ku­zy­nów. Póki sie­dzą na miej­scu, póty do­brze, lecz gdy ich ze­chcesz wy­pę­dzić, mu­sisz za­raz dać i na kosz­ta po­dró­ż A pie­nię­dzy szko­da!... Na po­dob­ną cho­ro­bę tyl­ko ra­dy­kal­ne po­mo­gą le­kar­stwa, w dzi­siej­szej mu­ni­cy­pal­nej re­cep­tu­rze nie­ist­nie­ją­ce. Ja­kaś ogól­na agi­ta­cja, na­tu­ral­nie w kie­run­ku sa­ni­tar­nym, ogól­na skład­ka, ogól­ny wstręt do wszel­kie­go ro­dza­ju bru­dów i ogól­na pra­ca nad usu­nię­ciem ich uwol­nią nas w koń­cu od fa­mi­lij­nych sto­sun­ków ze śmie­cia­mi, któ­re dziś wy­da­ją się może nie­jed­ne­mu złem, ale złem nie­unik­nio­nym. BO­LE­SŁAW PRUS ,,KU­RIER WAR­SZAW­SKI" 1879, NR 40 Obok złej wody zaj­mu­je w rzę­dzie przy­czyn cho­ro­bli­wo­ści i nie­zwy­kłej śmier­tel­no­ści rów­nie waż­ne, je­że­li być może nie­waż­niej­sze miej­sce z grun­tu złe, szko­dli­we bez­po­śred­nio, urzą­dze­nie i utrzy­my­wa­nie wy­chod­ków i klo­ak. Do­pó­ki pod tym wzglę­dem nie zaj­dzie jaka zmia­na, do­pó­ki każ­dy dom bę­dzie, jak do­tąd, mie­ścił w so­bie nie­prze­bra­ne ster­ty nie­czy­sto­ści gni­ją­cych, któ­re przy otwar­tych ze wszech stron wy­chod­kach zie­ją za­bój­cze po­wie­trze i za­nie­czysz­cza­ją całą at­mos­fe­rę mia­sta, do­pó­ty lud­ność na­sza musi mar­nie i przed­wcze­śnie wy­mie­rać, cho­ciaż­by­śmy wszyst­kim in­nym wa­run­kom jak naj­tro­skli­wiej za­dość­uczy­ni­li. Przy te­raź­niej­szych sto­sun­kach każ­da kadź prze­zna­czo­na do prze­cho­wy­wa­nia nie­czy­sto­ści, za­tem każ­dy wy­cho­dek i każ­dy dom jest ogni­skiem szko­dli­wych wy­zie­wów, a więc gniaz­dem nie­wy­czer­pa­nym cho­ro­by, za­ra­zy i śmier­ci. Szko­dli­wość złych urzą­dzeń po­gar­sza się jesz­cze bar­dziej przez nie­dbal­stwo wła­ści­cie­li do­mów i lo­ka­to­rów, któ­re­mu nic in­ne­go za­ra­dzić nie może, tyl­ko su­ro­we wmie­sza­nie się wła­dzy i ostre na­ka­zy z za­gro­że­niem do­tkli­we­go ka­ra­nia win­nych". Był to po­stu­lat słusz­ny, ale w prak­ty­ce mało sku­tecz­ny. Jak na pod­sta­wie licz­nych źró­deł usta­li­ła Anna Sło­nio­wa w pra­cy Po­cząt­ki no­wo­cze­snej in­fra­struk­tu­ry War­sza­wy - ,,jesz­cze w 1884 roku, w do­bie bu­do­wy ka­na­li­za­cji, stan war­szaw­skich ustę­pów był przed­mio­tem alar­mów pra­so­wych. Zda­niem miesz­kań­ców były one skan­da­licz­nie za­nie­dba­ne. Po­dwó­rzo­we ustę­py umiesz­cza­ne w naj­brud­niej­szym ką­cie po­dwó­rza były nie­do­stęp­ne nocą (do­pie­ro póź­niej w myśl prze­pi­su po­li­cyj­ne­go oświe­tlo­ne całą