Ebook Sztuka kochania mobi,epub

ają ze sobą wie­le wspól­ne­go i trud­no się dzi­wić, że Sztu­kę ko­cha­nia wy­da­ją te­raz Iskry, ma­ją­ce sie­dzi­bę w daw­nym miesz­ka­niu Boya. A jed­nak wła­śnie taka for­ma po­etyc­ka, jaką wi­dzi­my w prze­kła­dzie Owi­diu­sza, szcze­gól­nie urze­kła pro­fe­so­ra Ujej­skie­go. Pi­sze on o Ej­smon­dzie w cy­to­wa­nym już tek­ście: ,,Stać go było na duży kunszt w bu­do­wie wier­szy i strof i na nie­ma­łą w tym kunsz­cie roz­ma­itość [...]. Ale naj­chęt­niej śpie­wał na sta­re, pro­ste nuty w zwrot­kach czte­ro­wier­szo­wych z ośmio­czy dzie­się­cio­zgło­sko­wych wier­szy zło­żo­nych - na nuty, któ­re Ko­cha­now­ski już ograł, któ­re są w pol­sz­czyź­nie wy­pró­bo­wa­nym już z daw­na ryt­mem my­śli i uczuć nie­za­wi­łych i ja­snych. Taka sama też pro­sto­ta i przej­rzy­stość zna­mio­nu­je jego ję­zyk [...]. Ba­ro­ku me­ta­for ani śla­du; a bu­do­wa zdań naj­dal­sza od krę­to­ści ja­kiej­kol­wiek, le­d­wie że spar­tań­ska. Od­ro­dził się pod tym wzglę­dem Ej­smond od swej epo­ki - jak nikt inny. U schył­ku neo­ro­man­ty­zmu w Pol­sce wy­stą­pił od razu jako neo­kla­syk z na­tu­ry, z upodo­ba­nia, z kształ­ce­nia się i świa­do­me­go wy­bo­ru. Prze­kła­dy wier­szy ła­ciń­skich Ko­cha­now­skie­go i Sar­biew­skie­go (na ich wła­sną pol­sz­czy­znę) to była jego szko­ła, a pa­ra­fra­zo­wa­nie Sztu­ki ko­cha­nia Owi­diu­szo­wej to była po pro­stu ra­dość. I sztu­ki swej pi­sar­skiej uczył się u pi­sa­rzy wie­ku XVI, i w krew mu jak­by wszedł ję­zy­ka ich ton i smak, i ko­lor zdro­wo ru­mia­ny"14. Za­uważ­my, że sło­wa te pi­sze ba­dacz ro­man­ty­zmu, naj­wy­raź­niej znu­żo­ny nie­zdro­wą bla­do­ścią ro­man­ty­ków i ich mło­do­pol­skich epi­go­nów. Mię­dzy ści­sło­ścią a swo­bo­dą ,,Nie­któ­rzy nasi pro­fe­so­rzy-pe­dan­ci wy­po­wie­dzie­li pod ad­re­sem pana pew­ne obiek­cje" - mówi do Ej­smon­da re­dak­tor ,,Wia­do­mo­ści Li­te­rac­kich", prze­pro­wa­dza­ją­cy z nim wy­wiad. Od­po­wiedź brzmi: ,,Ści­słość uwa­żam za nie­zbęd­ny wa­ru­nek do­bre­go tłu­ma­cze­nia, lecz nie nie­udol­ną do­słow­ność, któ­ra ści­sło­ścią nie jest"15. W każ­dym ra­zie Ej­smon­dow­skie prze­kła­dy Pe­tro­niu­sza i Sar­biew­skie­go są bar­dzo swo­bod­ne, a tłu­ma­cze­nie Sztu­ki ko­cha­nia w peł­ni za­słu­gu­je na swój pod­ty­tuł ,,wol­ny prze­kład". Przede wszyst­kim tłu­macz po­mi­ja pra­wie po­ło­wę tek­stu Owi­diu­sza. Opusz­cza licz­ne dy­gre­sje mi­to­lo­gicz­ne i opi­sy ob­cych dzi­siej­sze­mu czy­tel­ni­ko­wi oby­cza­jów, ta­kich jak uży­wa­nie przez ko­bie­ty owcze­go łoju w ce­lach ko­sme­tycz­nych16. Cza­sem w grę wcho­dzi de­li­kat­ność tłu­ma­cza, któ­ry nie śmie do­ra­dzać pol­skim da­mom, by co rano myły twarz, nie po­zwa­la­ły czer­nieć zę­bom i dba­ły o to, by ich pa­chy nie cuch­nę­ły ca­pem17. Moż­li­wość uzy­ska­nia do­bre­go rymu skła­nia cza­sem Ej­smon­da do od­stępstw od ory­gi­na­łu. Chy­ba tyl­ko wspo­mnia­nych wy­żej pro­fe­so­rów-pe­dan­tów zgor­szy zmia­na imie­nia w ostat­nim wier­szu tej stro­fy: W mi­ło­ści nie mogę so­bie wy­obra­zić więk­szej bie­dy, jak być ko­chan­kiem Tek­mes­sy lub po­nu­rej An­dro­me­ Owi­diusz jako mi­tycz­ne przy­kła­dy ko­bie­ce­go smut­ku wy­mie­nia Tek­mes­sę, zna­ną z So­fo­kle­so­we­go Aja­sa uko­cha­ną bran­kę ty­tu­ło­we­go bo­ha­te­ra, roz­pa­cza­ją­cą po jego sa­mo­bój­czej śmier­ci, oraz An­dro­ma­chę, któ­rej ból po stra­cie męża, Hek­to­ra, przej­mu­ją­co opi­su­je Ho­mer19. Moż­na jed­nak za­ło­żyć, że An­dro­me­da, przy­ku­ta przez ro­dzi­ców do nad­mor­skiej ska­ły i prze­zna­czo­na na łup dla po­two­ra, też nie była w naj­we­sel­szym na­stro­ju, przy­najm­niej do chwi­li, gdy po­ja­wił się jej zbaw­ca, Per­se­usz. Bar­dziej mnie razi sy­tu­acja, gdy tłu­macz - zno­wu chy­ba sku­szo­ny ry­mem - mówi coś wręcz prze­ciw­ne­go niż au­tor. Owi­diusz pi­sze, że męż­czyź­ni źle po­tra­fią ukry­wać po­żą­da­nie, a dziew­czę­tom uda­je się to le­piej. U Ej­smon­da na­to­miast czy­ta­my: Mi­łość za­ka­za­na nęci rów­nie mę­żów jak dzie­wi­ce. Mąż ukry­wa swo­je żą­dze, lecz dzie­wi­ce zdra­dza lice20. Ktoś mógł­by tu bro­nić tłu­ma­cza, po­wo­łu­jąc się na za­miesz­czo­ny kil­ka li­ni­jek da­lej wiersz: Bled­nie od żą­dzy dzie­wi­ca21, lecz on rów­nież jest do­dat­kiem Ej­smon­da.