Jak zmienić wszystko. Młodzi na ratunek planecie - ebook

WPROWADZENIE
RAFA KORALOWA

Jako dziecko mnóstwo czasu spędzałam pod wodą. Kiedy miałam sześć albo siedem lat, ojciec nauczył mnie nurkować z rurką i do dziś to jedno z moich najszczęśliwszych wspomnień. Byłam nieśmiała i często czułam się skrępowana. Wszędzie – poza wodą. Tam zawsze czułam się wolna, a kontakt z życiem oceanu zachwycał mnie nieustannie.

Na widok nurka podpływającego do rafy koralowej ryby rozpierzchają się spłoszone. Wystarczy jednak pobyć tam kilka minut, oddychać cicho przez fajkę, by stać się częścią okolicy. Ryby podpływają do maski, muskają ramiona. W takich momentach czuje się cudowny spokój, jak we śnie.

Wiele lat później w sprawach zawodowych przyjechałam do Australii. Bardzo chciałam, by mój czteroletni wówczas syn Toma doświadczył tego samego, co jako dziecko tak bardzo kochałam. Pragnęłam mu pokazać, że pod powierzchnią morza, z pozoru nieciekawą, kryje się nieznany, barwny świat.

Toma dopiero co nauczył się pływać, a ja nigdy wcześniej nie byłam na Wielkiej Rafie Koralowej, największej na Ziemi pojedynczej strukturze wytworzonej przez organizmy żywe, składającej się z trylionów maleńkich koralowców. Plan wydawał się idealny.

Na wycieczkę udaliśmy się z ekipą filmową i zespołem naukowców, którzy zajmowali się badaniem raf. Bałam się trochę, czy mały Toma poradzi sobie z nadmiarem wrażeń, lecz okazało się, że przeżył cudowną przygodę. Widział „Nemo”. Widział strzykwy. I chyba nawet widział żółwia morskiego.

Tamtej nocy, otulając go kołdrą w hotelowym łóżku, powiedziałam: „Dzisiaj odkryłeś zaczarowany świat ukryty pod powierzchnią wody”. Spojrzał na mnie z wyrazem szczęścia w oczach – zrozumiał, co mu chcę przekazać. „Widziałem go” – szepnął. Czułam wtedy jednocześnie radość i rozpacz: mój syn dopiero zaczynał odkrywać piękno naszego świata, a ja wiedziałam, że z dnia na dzień jest go coraz mniej.

Wielka Rafa Koralowa była najpiękniejszym miejscem, jakie kiedykolwiek widziałam. Gdzie spojrzeć, wszędzie kipiało życie. Żółwie morskie i rekiny przemykały obok koralowców w jaskrawych barwach i równie barwnych ryb. Ale jednocześnie był to widok przerażający: wielkie fragmenty rafy – te, których nie pokazałam Tomie – były martwe lub właśnie umierały.

Bujne podwodne życie zdrowej rafy koralowej.

To były istne cmentarzyska, a ja, dziennikarka zajmująca się między innymi zmianami klimatu i środowiskiem, wybrałam się na rafę, by o tym właśnie napisać. Wiedziałam, że to się dzieje.

Obumierania koralowców, nazywanego też masowym blaknięciem, Wielka Rafa Koralowa doświadcza bardzo mocno. Zjawisko to zachodzi wówczas, kiedy temperatura wody rośnie. Koralowce stają się białe jak kość. Jedyną szansą, by znów ożyły, jest powrót temperatury wody do zwykłego poziomu. Jednak wiosną 2016 roku podwyższona temperatura oceanu w tamtych okolicach utrzymywała się przez kilka miesięcy. W efekcie jedna czwarta rafy obumarła i zmieniła się w brązową maź – rozkładającą się materię. Bielenie korali w mniejszym lub większym stopniu dotknęło połowy pozostałego obszaru Wielkiej Rafy.

Temperatura wody w Pacyfiku wcale nie musiała znacząco wzrosnąć, by wywołać tak masowe obumieranie Wielkiej Rafy Koralowej. Wystarczył 1 stopień Celsjusza powyżej jej zwykłego poziomu. Efektem były połacie martwej i umierającej rafy, które oglądałam.

Koralowiec wyblakły w wyniku wyższej temperatury oceanu obumrze i zbrązowieje, jeśli temperatura wody nie spadnie. A kiedy rafa obumrze, zginie całe zależne od niej życie.

Skutki blaknięcia dotykają nie tylko raf. Wiele ryb i innych stworzeń szuka schronienia i pożywienia właśnie wśród koralowców. Ryby raf koralowych to źródło pożywienia i dochodów około miliarda ludzi na Ziemi. Kiedy rafy obumierają, straty stają się bardzo poważne. Niestety, wskutek wzrostu temperatury wód na całym świecie coraz więcej raf ginie, nie tylko w obrębie Wielkiej Rafy Koralowej – rosnąca temperatura zmienia nasz świat. Książka, którą trzymacie w dłoniach, dotyczy właśnie tej zmiany. Mówi o tym, dlaczego rośnie temperatura, w jaki sposób jej wzrost zmienia klimat i szkodzi planecie i – co najważniejsze – co możemy z tym zrobić.

Mamy ogromny wpływ na to, co się dzieje. Nie wystarczy, by każde z nas starało się na własną rękę ograniczyć zanieczyszczenia zmieniające klimat na Ziemi. Musimy przeciwdziałać tej zmianie, by chronić naturę i planetę, dzięki której istnieje życie – ale to nie wszystko. Możemy zrobić więcej.

To bardzo niesprawiedliwe, że zmiana klimatu odbiera zdrową, czystą planetę młodym ludziom, takim jak mój syn Toma. I wy.

Nie fair jest również to, że zmiana klimatu nie dotyka wszystkich w równym stopniu. Najgorzej jej skutki znoszą biedne społeczeństwa i mniejszości. Ta książka jest więc także o sprawiedliwości – albo równości. O tym, jak nasza reakcja na zmianę klimatu winna wykreować świat nie tylko czystszy, ale i sprawiedliwszy dla wszystkich, którzy go dzielimy.

Wy, pokolenia wasze i przyszłe, w żaden sposób nie przyczyniliście się do wywołania kryzysu klimatycznego, ale będziecie musieli radzić sobie z jego najgorszymi skutkami – chyba że zaczniemy coś zmieniać.

Napisałam tę książkę, żebyście wiedzieli, że zmiana na lepsze jest możliwa. I właśnie kiedy kończyłam pracę nad nią, świat dotknął nagły, niespodziewany kryzys. Pojawiła się choroba zakaźna wywoływana przez koronawirus.

Na początku 2020 roku epidemia przybrała rozmiary pandemii, a COVID-19 zarażali się ludzie w każdym niemal kraju na świecie. Liczby chorych i zmarłych były tragicznie wysokie. Miliony ludzi musiały zmienić sposób życia i zostać w domach, by spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa. W wielu krajach zamknięto szkoły, zmuszając dzieci do nauki zdalnej, bez kontaktu z przyjaciółmi i rówieśnikami.

W Posłowiu piszę, czego, moim zdaniem, uczy nas to wspólne, ogólnoświatowe doświadczenie. Jednak czytając kolejne rozdziały, pamiętajcie, że pandemia koronawirusa nie zatrzymała postępującej zmiany klimatu – ale też nie zatrzymała walki o odzyskanie kontroli nad zmianą.

Bo to się dzieje. Celem tego ruchu jest walka ze zmianą klimatu, lecz także dążenie do sprawiedliwej i przyjaznej przyszłości osiągalnej dla wszystkich. To właśnie nazywamy sprawiedliwością klimatyczną. Młodzi ludzie nie są jedynie częścią tego ruchu – oni stoją na jego czele. Czy podążycie za nimi?

Mam nadzieję, że moja książka pomoże wam odpowiedzieć na to pytanie. Starałam się zgromadzić dla was wiedzę, ale nie tylko: chciałam zainspirować, podsunąć pomysły i wskazać narzędzia do działania.

Na początku zobaczycie, jak dzieci takie jak wy walczą ze zmianą klimatu oraz z niesprawiedliwością społeczną, nierównością rasową, płciową i ekonomiczną. Potem zapoznacie się z aktualnym stanem wiedzy na temat klimatu i dowiecie, w jaki sposób znaleźliśmy się w tym właśnie miejscu. To pozwoli wam zdecydować, co dalej. Nie będziecie sami. Na stronach tej książki poznacie kilkoro młodych aktywis­tów z całego świata, którzy starają się chronić naszą planetę i walczą o sprawiedliwość klimatyczną.

Spojrzenie na rzeczywistość w kontekście zmiany klimatu może być deprymujące, ale nie pozwólcie faktom, by was przytłoczyły. Pamiętajcie, że to tylko jedna część tej historii. Jej reszta – ta, która pchnęła do działania setki tysięcy ludzi z całego świata, ludzi takich jak wy – to wybór, który jeszcze macie. Wielki bunt przeciwko rasizmowi i na rzecz klimatu pokazuje, że miliony pragną zmian. Możemy zbudować lepszą przyszłość – pod warunkiem że będziemy chcieli zmienić wszystko.

* * *

koniec darmowego fragmentu
zapraszamy do zakupu pełnej wersji