Uzyskaj dostęp do tej i ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
- Wydawca: Wolne Lektury
- Kategoria: Poezja i dramat
- Język: polski
- Rok wydania: 2022
Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.
Eurypides
Ifigenia w Aulidzie
tłum. Jan Kasprowicz
Epoka: Starożytność Rodzaj: Dramat Gatunek: Tragedia
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 77
Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:
0,0
Oceny przyznawane są przez użytkowników Legimi, systemów bibliotecznych i innych serwisów partnerskich. Przyznawanie ocen premiowane jest punktami Klubu Mola Książkowego.
Legimi nie weryfikuje, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub czytali/słuchali daną pozycję, ale usuwa fałszywe opinie, jeśli je wykryje.
Popularność
Kolekcje
Eurypides
Ifigenia w Aulidzie
tłum. Jan Kasprowicz
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.
ISBN-978-83-288-3206-0
Ifigenia w Aulidzie
OSOBY DRAMATU:
AGAMEMNON1, król w Argos i MycenachMENELAOS2, jego bratACHILLES3, syn Peleja i TetydySTARZEC, sługa w domu AgamemnonaGONIECKLITAIMNESTRA, małżonka AgamemnonaIFIGENIA, córka Agamemnona i KlitaimnestryCHÓR niewiast chalcydejskichARTEMIS, bogini łowówRzecz dzieje się w pobliżu miasta Aulis, nad cieśniną Eurypus, dzielącą Beocję od wyspy Eubei.
Namiot Agamemnona.
AGAMEMNON
zbliżywszy się do drzwi namiotu
A wyjdź-że, wyjdź-że z namiotu, mój stary!
STARZEC
O, już wychodzę! Jakież ma zamiary
Król Agamemnon?
AGAMEMNON
Wnet się dowiesz o tem.
STARZEC
Starość nie radość, sen uchodzi lotem
Z powiek, umieją czuwać moje oczy.
AGAMEMNON
Cóż to za gwiazda?
STARZEC
To Syriusz się toczy
Ku siedmiogwiezdnym Plejadom — w połowie
ledwie swej drogi.
AGAMEMNON
Cisza, że aż mrowie — —
Ni szumu morza, ani ptactwa głosu.
Wiatru ni śladu śród fal Euriposu.
STARZEC
Cóż cię wygnało z namiotu tak wcześnie,
Władco Agamemnonie?
Tutaj, w Aulidzie, wszystko jeszcze we śnie
Spokojnym tonie.
Na murach nawet i straże
Jeszcze nie w ruchu.
Wejdźmy.
AGAMEMNON
Zazdroszczę, staruchu,
Zazdroszczę wszystkim, co żyją na świecie
Cicho, nieznani, mniej zaś sobie ważę
Los dostojników — tym już nie zazdrości
Ta moja dusza, tych już nie zalicza
Do ludzi wielce szczęśliwych!
STARZEC
W tym przecie
Należy szukać świetności
Człeczego życia!
AGAMEMNON
Świetność to zwodnicza,
Słodka, nęcąca, lecz gdy na cię spadnie,
W nieszczęście wprowadza zdradnie.
Tak się to nieraz złoży,
Że albo jakaś chyba w służbie bożej
Zaszkodzi doli twej,
Lub na baczności przed ludźmi się miej,
Ponieważ w swojej zawiści
Na proch rozetrą twą cześć.
STARZEC
Trudno mi słowo to znieść
Na ustach księcia! Nie na to
Spłodził cię Atrej4, o królu,
Byś tylko w szczęście opływał bogato,
Żadnego nie znając bólu!...
Śmiertelnyś przecie jest człek!
Czy chcesz, czy nie chcesz, to ci się li ziści,
Co postanowią bogowie —
Taki jest rzeczy bieg.
A ty tymczasem w swojej postanowie
Zapalasz lampę i piszesz zawzięcie
List na tabliczce, którą i tej chwili
Masz oto w ręce,
Kładziesz pieczęcie
I znów je zrywasz, zacierasz litery,
Tablicę rzucasz o ziemię
I ślozy jarzęce
Płyną ci z ócz.
Jakaż cię troska pili?
Jakież dolega ci brzemię,
Że niemal chwyta cię szal?
Wyznaj-że, panie, bo i ja bym chciał
Dzielić twój ból.
Niech się nie boi
Mój król,
Prawy i szczery jam człek!
Wszak mnie Tyndarej5, o panie,
Darował ongi we wianie
Małżonce twojej,
Abym jej służył i strzegł.
AGAMEMNON
Trzy dziewki miała Leda6 przez siebie zrodzone.
Thestyesowa7 córka: Fojbę i mą żonę,
Klytaimnestrę, i siostrę jej, Helenę. O nią
Starając się, gromady zalotników gonią
Z co najprzedniejszych rodów i wzajemnie grożą
Mordami, gdyby który zabrał dziewkę hożą.
I wielki żywił kłopot Tyndaros w ojcowskiej
Swej duszy, jak postąpić, by się pozbyć troski
O zachowanie szczęścia — gdy da lub gdy nie da
Swej córki. Wtem myśl taką podsunie mu bieda:
Przysięgę mieli złożyć wszyscy zalotnicy.
Dać słowo, potwierdzone podaniem prawicy,
A także i ofiarną dla ognia zalewką8,
Że bronić będą tego, ktokolwiek by z dziewką
Tyndara się ożenił, a ktoś mu ją z domu,
Z łożnicy jego uwiózł, że dla9 pomsty sromu10
Uczynią zbrojny najazd, zebrawszy się razem,
Na kraj uwodziciela, że zniszczą żelazem
Gród jego, czy to będzie Grek, czy człowiek obcy.
Gdy tak ich podszedł Tyndar, gdy zalotni chłopcy,
Słuchając słów przebiegłych starca, utwierdzili
Przysięgę wymaganą, córce on tej chwili
Pozwala wybrać tego w zalotników rzędzie,
Co juści dla jej chęci najmilejszy będzie.
I ona — o bodajby nie był brał jej sobie! —
Wybrała Menelaja11. I ot w pewnej dobie
Pojawił się rozjemca bogiń12, jak po ziemi
Argiwskiej13 niosły wieści — szaty kosztownemi
Naodzian, ów frygijski zjawił się niecnota
W lakedajmońskich14 murach, by, w miłosnym szale,
Helenę oszalałą wziąć w idajskie15 hale.
Menelej, poza domem bawiący, gdy o tem
Dowiedział się, Helladę całą przebiegł lotem
I pamięć dawnych przysiąg, danych Tyndarowi,
Pałając chęcią zemsty, od razu odnowi
I wezwie, aby pomoc dano skrzywdzonemu.
I oto czemu porwał się lud Greków, czemu
Przyodział się w zbroice i w tak mnogiej rzeszy
Do portu aulidzkiego z okrętami spieszy,
Zastępy tarczowników i wszelakiej broni
I wozy wiodąc z sobą i to mnóstwo koni.
Naczelnym mnie obrano gwoli16 Meneleja,
Mojego właśnie brata... Czemuż ta zawieja
Nie poruczyła komu innemu godności
Dowódcy? Teraz, kiedy wszystko jak najprościej
Powinno by się darzyć, niedobrze nam idzie:
Sprawione nasze wojska, a my tu w Aulidzie
Siedzimy wskutek ciszy bezczynnie. W tej nędzy,
Powiada wieszczek Kalchas, trzeba jak najprędzej
Mą córkę Ifigenję poświęcić w ofierze
Bogini Artemidzie17, która te rubieże
Ma w swojej władzy świętej, gdyż li18 na tej drodze
Na morze wypłyniemy i zburzymy srodze
Gród Frygów, [że natomiast nic z tej całej sprawy
Nie będzie, gdy ofiary zaniedbamy]. Krwawy
Ten wyrok posłyszawszy, kazałem w te tropy,
Ażeby mi Talthybios porozpuszczał chłopy,
Bom przecież nie mógł zabić swojej córki lubej.
Lecz brat mój doprowadził, żem się do tej zguby
Nakłonił, przeróżnymi trapiąc mnie namowy.
I otom do małżonki wysłał list gotowy
Z rozkazem w jego zwojach, że nadeszła chwila,
Gdzie córka nasza zostać ma żoną Achilla
I że ją ma tu przysłać. Podnosząc zalety
Mężnego oblubieńca, piszę, że niestety
Nie myśli z Achajami wypłynąć na wody,
Jeżeli nie dostanie narzeczonej młodej
Do Ftyi. Tom jej dodał. W ten sposób, o całem
Skłamawszy zaślubieniu, skłonić ją mniemałem
Do drogi. W tajemnicę rzecz ta jest spowita
Dla wszystkich Achajczyków. Zna ja li wróżbita,
On, Kalchas, Odysseusz19 i Menelej. W liście
Tym oto pragnę dzisiaj, kroku oczywiście
Żałując poprzedniego, odwołać rozkazy
Pierwotne: Sam widziałeś, żem go tyle razy
Zamykał i otwierał. W nocy, potajemnie
Pisany był. Więc, stary, weź-że go ode mnie
I spiesz co tchu do Argos. A co list ten chowa
We wnętrzu, jakie są tam napisane słowa,
Opowiem ci, bo komuż mam tak ufać, komu,
Jak tobie, słudze żony i mojego domu.
STARZEC
Mów, iżby była między listem zgoda,
A tym, co język mój poda.
AGAMEMNON
czyta
„Do poprzedniego list dołączam wtóry,
Ty, latorośli Ledy20!
Nie posyłaj córy
Do tej eubejskiej przystani.
Ku tej aulidzkiej toni,
Po której wichr nie goni.
Przyszlesz ją wtedy —
To lepiej będzie dla niej —
Gdy dziecku naszemu przygotujesz może
Ucztę weselną w dogodniejszej porze”.
[STARZEC
A czy Achilles, żony
Tak naraz pozbawiony,
Będzie spokojny? Azali21
Gniewów w swym wnętrzu strasznych nie rozpali
Przeciwko tobie i małżonce twojej?
Rozważ to sobie,
Czy jakiej klęski nie będzie?
AGAMEMNON
Achill w tej mierze
Czynnego udziału nie bierze,
Jedynie
Imię li jego wpleciono w orędzie.
Nie wie o ślubie ani o mym czynie.
Nie wie, że ja mu do łoża
Miałem sprowadzić swą córę.]
STARZEC
Na sprawy się ważysz ponure,
Agamemnonie, mój książę!
Pod tą pokrywką, że twa córka hoża
I luba się wiąże
Z synem bogini,
Straszną ofiarę czyni
Na rzecz Danaów twój krok.
AGAMEMNON
Biada człekowi, o biada,
Co naraz22 zmysły postrada!
Ajaj!
W jakiż zapadam się mrok!
Skrzydła swym stopom daj
I pędź, niech w tej drodze
Starość nie wstrzyma cię twoja!
STARZEC
Pędzę!
AGAMEMNON
A wzbraniam ci srodze,
Byś nie spoczywał u zdroju,
Niech snem się znużenie nie krzepi!
STARZEC
Myśl o mnie lepiej.
AGAMEMNON
A zważaj: Jeżeli
Przyjdziesz na miejsce, gdzie się droga dzieli,
Niech pilnie strzegą twe oczy,
Czy jaki się wóz
Na szybkich kołach nie toczy,
Który by córkę mą niósł
Do tych aulidzkich wód.
A jeśli w miejscu jakiem
Ujrzysz ten rydwan z orszakiem.
Pochwyć-że lejce w te tropy
I zawróć go w gród,
Który nam wzniosły Cyklopy23!
STARZEC
Tak zrobię!
AGAMEMNON
A teraz za brony24!
STARZEC
Jak znajdzie wiarę ma wieść
U twojej córki i żony?
AGAMEMNON
Trzeba ci list tak nieść,
Abyś nie złamał pieczęci!
Niechże się droga twa święci!
Idź! świta!
Zorza już w blaskach spowita!
Już na niebiosa
Zajeżdża oto przed nami,
Płomienistymi ziejący ogniami,
Poczwórny zaprząg Heliosa.
Ulżyj mej doli!
Nie ma człowieka pod słońcem,
Co by nie spotkał się z końcem
Swej szczęśliwości.
Każdego raz coś zaboli —
Ból wszędzie gości!
CHÓR NIEWIAST Z CHALCYDY
Przychodzę oto w ten czas
Na sypki Aulidy brzeg,
Przebywszy wąski pas,
Fal Eurypowych ścieg.
Rzuciłam ojczysty swój
Chalcydy nadmorski gród,
Co Arethuzy25 zdrój
Podsyca falą swych wód.
I oto na lądzie tym staję,
By zbrojne zobaczyć Achaje,
Skrzydlate nawy półbogów
U tych pobrzeżnych progów.
Jak opowiada
Naszych małżonków rada,
Mają te statki się nieść —
Taka powszechna jest wieść —
W całej mnogości swojej
Po mórz topieli do Troi.
Pono stanąwszy na przedzie
Płowy26 Menelej je wiedzie.
I Agamemnon dostojny:
Obaj, gotowi do wojny,
Chcą odbić Helenę: zaloty
Parysa27, pięknego pasterza,
Porwały ją kiedyś z wybrzeża
Zatrzcinionego Euroty28 —
Dar ci to Afrodyty,
Onej godziny zdobyty,
Kiedy z Cyprydą29 Pallas30 się i Hera31
Nad źródłem o piękność spiera.
*
Przez Artemidy gaj
Ofiarny pędziłam w cwał,
Mojego lica maj
Wstydliwy płomień grzał,
Gdym pomyślała, że w lot
Rycerny zobaczę tłum,
Oręże zbrojnych rot
I stada koni, iż szum
Usłyszę obozu w te czasy...
I oto obydwa Ajasy
Zasiedli pospołu do rady:
I syn Ojleja, i włady
Syn Telamona,
On, Salaminy korona!
Protesilaos32 też siadł,
Kunsztowi warcabów rad.
Przesuwa z nim razem piony
Wnuk Posejdona rodzony,
Palamed... Tam kręgiem dyska33
Z lubością Diomed ciska,
Tu ten, co zadziwia ziemię,
Merjones, Aresa34 plemię,
Między druhami się trzyma,
To znowu Laertiada35,
Co skalnym ostrowiem włada,
Przed mymi staje oczyma.
I ciebie ujrzały me oczy,
Ty Nireusie uroczy —
Większą pięknością któż się może ninie36
W greckiej pochlubić krainie?
*
Zdarzyła mi widzieć ta chwila
I szybkonogiego Achilla37,
Co wichrem skrzydlate ma pięty,
Syna Tetydy38 bożej,
A wychowańca
Chejrona39:
Tak mi się złoży,
Iż, w zbroję zamknięty,
Wyścigu oto dokona
U krańca
