Święta, święta - ebook

Wstęp

W pośpiechu codzienności zapominamy o Tradycji, traktując jej przekazy jako folklorystyczny dodatek. Jednak to dzięki niej istniejemy jako naród, a nasza kultura trwa od wieków.

Niestety w dzisiejszych czasach o poszczególnych świętach coraz częściej przypominają promocje w centrach handlowych i odświętne ramówki programów telewizyjnych. Świętowanie staje się wyłącznie konsumowaniem.

W polskiej tradycji istnieje szereg świąt podporządkowanych rokowi liturgicznemu w Kościele. Z „wielką pompą” obchodzi się tylko Boże Narodzenie (a raczej komercyjną Gwiazdkę) i Wielkanoc, które stają się coraz częściej świętami zakupów, a nie czasem spędzanym w rodzinnym gronie.

Warto pamiętać nie tylko o podstawowych świętach, ale również o tych mniej popularnych, a przede wszystkim – dobrze jest wiedzieć, jak je obchodzić zgodnie z Tradycją, a nie z poradami z kolorowych czasopism.

Z tego ebooka dowiesz się jak bogata jest polska tradycja świętowania. Znajdziesz tu praktyczne porady, jak spędzać świąteczny czas, jak się do niego przygotować oraz jakie znaczenie mają wykorzystywane podczas świąt symbole.

Na podstawie: bp Józef Wysocki: Rytuał rodzinny, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2003

HALLOWEEN – 31 PAŹDZIERNIKA

Święto Halloween wywodzi się z pogańskiego, celtyckiego obyczaju AU Hallow's Eve.W XIX wieku przywędrowało do Stanów Zjednoczonych, gdzie jest obchodzone do dziś. Tego dnia w Irlandii palono ogniska oraz modlono się za dusze zmarłych. Symbolem święta jest wydrążona dynia z zapaloną wewnątrz świecą. Początkowo Celtowie wydrążali w ten sposób rzepę.

Oryginalnie święto to jest związane z czarną magią i odprawianiem czarów. Popularnymi symbolami są duchy, czarownice, kostuchy, demony, trupie czaszki, piszczele nietoperze, czarne koty, gobliny, zombie, sowy, demony itp. Po dziś dzień święto to jest narodowym świętem w Irlandii. Hucznie obchodzone jest też w takich krajach jak: Anglia, Australia, Stany Zjednoczone, Nowa Zelandia i Szkocja. W Stanach Zjednoczonych popularnym zwyczajem jest przebieranie się za duchy, wampiry, czarownice, demony. W ten dzień przebrane dzieci chodzą po domach zbierając cukierki i słodycze.

Święto to jest ostatnio coraz częściej obchodzone na wzór Amerykański, także w krajach katolickich, gdzie młodzież wybiera zabawową formę spędzenia Święta Zmarłych.

Z Halloween związane jest wiele zabaw. Najpopularniejszą jest łapanie jabłek ( boobing for apples ), w której za pomocą zębów należy wyłowić pływające w wannie lub basenie jabłka. Inną popularną zabawą jest zjadanie bez pomocy rąk wiszących na nitkach ciastek i owoców. Do zabaw Halloweenowych należą także wróżby. W Ameryce Północnej niezamężne kobiety siadają w ten dzień w ciemnym pokoju patrząc w lustro tak długo aż nie pojawi się w nim twarz przyszłego małżonka, ale uwaga, jeśli zamiast twarzy pojawi się trupia czaszka kobieta nie przeżyje dłużej niż rok.

WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH – 1 LISTOPADA

Święto Wszystkich Świętych (łac. Festum omnium sanctorum) wprowadził papież Grzegorz IV w 834 roku jako pamięć o zmarłych. Od 610 do 731 roku naszej ery święto to obchodzono 1 maja, dopiero Papież Grzegorz III, w 731 roku, przeniósł to święto na 1 listopada.

Dzień Wszystkich Świętych jest często mylony z następnym (2 listopada) tzw. Dniem Zadusznym (dniem zmarłych) i dlatego w tym dniu przyjęło się czczenie zmarłych i odwiedzanie ich grobów. Odwiedzanie grobów zmarłych wywodzi się od obrządku pogan, którzy zmarłym przynosili jedzenie, odprawiali dziady, aby pomóc zbłąkanym duszom, które nie mogą dostać się do nieba. Tradycja Wszystkich Świętych i Święta Zmarłych ma swe źródła w celtyckim święcie „Samhain”. Śmierć była interpretowana przez Celtów jako początek nowego życia, w związku z czym 1 listopada był początkiem nowego roku.

Tego dnia po południu odprawia się procesję żałobną ze stacjami. Od południa Dnia Wszystkich Świętych i przez cały Dzień Zaduszny w kościołach i kaplicach publicznych można uzyskać odpust zupełny, ale tylko jeden raz. Warunkami uzyskania odpustu są: nawiedzenie w tym dniu kościoła lub kaplicy, odmówienie "Ojcze nasz" i "Wierzę w Boga, dowolna modlitwa w intencji Ojca św. oraz Spowiedź i Komunia św.

W krajach katolickich w Dniu Wszystkich Świętych odwiedzane są groby rodzinne, na których zapala się znicze. Ogień symbolizować ma spalenie grzechów zmarłych bliskich oraz wskazanie ich duszom drogi. Poza tym świadczy o pamięci. Podobnie jak składane na grobach świeże kwiaty. Choć ostatnio coraz częściej na mogiłach znaleźć można wiązanki sztucznych kwiatów. Jest to dzień zadumy związany ze wspominaniem zmarłych. W kościele prawosławnym takim dniem jest Niedziela Wielkanocna. W krajach anglosaskich, natomiast, odpowiednikiem Dnia Wszystkich Świętych jest Halloween. Tego dnia protestanci, w odróżnieniu od katolików, świętują.

ŚWIĘTO ZMARŁYCH – 2 LISTOPADA

Zaduszki – rzeczywiste Święto Zmarłych, często mylone z dniem Wszystkich Świętych wywodzi się z pogańskiego obrządku „dziadów”. Dzień Zaduszny wprowadził w 998 roku św. Odylon, opat z Cluny, który nakazał wszystkim podległym sobie klasztorom odprawiać wieczorem 1 listopada modlitwy za zmarłych zakonników. Zwyczaj ten już w XII wieku przyjął się w całym Kościele. Katechizm religii katolickiej naucza, że w chwili śmierci dusza ludzka zostaje osądzona przez Boga. Ponieważ dusze nie obarczone grzechem śmiertelnym mają możliwość odpokutować swe winy w czyśćcu, my żyjący, staramy się im przyjść z pomocą. Ulgę w pokucie czyśćcowej i skrócenie odbywanej kary przynoszą: Msza św., ofiarowana w ich intencji modlitwa, dobre pokutne uczynki.

W Dzień Zaduszny tradycją jest chodzenie na groby bliskich, palenie zniczy, modlitwy i odprawianie mszy w intencji zmarłych. Z obrządków ludowych przetrwał jeszcze zwyczaj karmienia dusz zmarłych. W tym celu zostawiano na stole chleb z masłem lub cały obiad. Specjalnie wypiekanym chlebem dzielono się także z żebrakami modlącymi się za dusze zmarłych (stąd nazwa „Dziady”, znane z utworu Adama Mickiewicza).

CYKL BOŻEGO NARODZENIA

OKRES ADWENTU

„Adventus” znaczy przyjście. Adwent jest czasem radosnego oczekiwania na przyjście Zbawiciela, czyli Uroczystość Narodzenia Pańskiego, będącą pamiątką przyjścia Jezusa Chrystusa dwa tysiące lat temu. Dla starożytnych rzymian słowo to, oznaczało oficjalny przyjazd cezara. W chrześcijaństwie terminem tym określa się radosny czas przygotowania do Narodzenia Pańskiego, w którym wspomina się pierwsze przyjście Jezusa i jednocześnie oczekuje się ponownego Jego przyjścia na ziemię. Obecnie adwent obejmuje 4 kolejne tygodnie począwszy od pierwszej niedzieli po uroczystości Chrystusa Króla, do pierwszych nieszporów Bożego Narodzenia.

Adwent to okres liturgiczny rozpoczynający rok kościelny, poprzedzający Boże Narodzenie, i przygotowuje na Jego powtórne przyjście przy końcu świata. Adwent trwa od 23 do 28 dni. Jest obchodzony już od IV wieku najpierw na terenie Hiszpanii. Już sto lat później rozpowszechnił się jako postny czas oczekiwania na Boże Narodzenie. Początkowo trwał zaledwie dwa tygodnie, a od czasów papieża św. Grzegorza Wielkiego Adwent stał się oficjalnym czasem przygotowania do świąt Bożego Narodzenia trwającym cztery niedziele. Od XIII wieku Adwent ma charakter pokutny. W tym okresie nie ozdabia się ołtarzy kwiatami, a kapłani noszą szaty liturgiczne w kolorze fioletowym. Nie wolno także urządzać hucznych zabaw.

Od czasów Soboru Watykańskiego IIAdwent jest czasem radosnego, a nie pokutnego oczekiwania. Jest to dobry okres do nawrócenia i duchowej odnowy, zgodnie ze słowami Izajasza: „Przygotujcie drogę Panu!” Adwent jest czasem oczekiwania na wypełnienie się obietnicy, by „Słowo stało się ciałem”.

W dawnej polskiej tradycji istniał zwyczaj religijnych spotkań w długie adwentowe wieczory, podczas których śpiewano, modlono się i czytano Pismo Święte. Dziś ten zwyczaj jest raczej rzadki.

Ważnymi elementami Adwentu są post, modlitwa oraz jałmużna. Niezwykle istotne jest w tym czasie także wyciszenie, pomagające w skupieniu oczekiwać na przyjście Zbawiciela.

Duchowe przygotowanie do świąt odbywa się poprzez spowiedź, udział w sakramentach świętych oraz modlitwę. Towarzyszy temu materialne przygotowanie do rodzinnego spędzenia świąt.

Punktem kulminacyjnym wszystkich przygotowań domowych jest kolacja wigilijna wraz z symbolicznym łamaniem się chlebem, czyli opłatkiem. Jest to przejaw przenoszenia liturgii parafialnej do życia rodzinnego.

WIENIEC ADWENTOWY

Zwyczaj umieszczania w domu zielonego wieńca z czterema świeczkami jest jednym z najpopularniejszych zwyczajów adwentowych. Zrodził się on w Niemczech, a związany jest tradycją symboli światła, które występowały w folklorze na przełomie listopada i grudnia. Chrześcijanie nadali im ewangeliczną interpretację.