Ebook Pieniądze w umyśle mobi,epub

ał się w XVIII wieku w Europie, kiedy do obiegu wprowadzono pieniądz papierowy, który w drugiej połowie XX stulecia całkowicie wyeliminował złoto jako środek płatniczy (Sédillot, 2002). Papieru jako zastępnika pieniądza pierwsi użyli Chińczycy już w VII wieku Rządząca dynastia Tang wyemitowała obowiązujące na terytorium całego kraju bony, których nazwa brzmiała Ta-tang pang-hing pao-tchao (,,kwity wartościowe emitowane do powszechnego obiegu przez wielkich Tangów"; Sédillot, 1989). W 1023 roku dynastia Song wyemitowała własne papierowe pieniądze - jiaozi, przez wielu numizmatyków uznawane za pierwsze papierowe pieniądze sensu stricto (). W Europie pierwsze papierowe pieniądze pojawiły się w holenderskiej Lejdzie podczas oblężenia hiszpańskiego w 1574 roku. W wyniku głodu zjadano nawet zwierzęce skóry, które w XVI wieku w wyjątkowych sytuacjach pełniły funkcję płacidła. W odpowiedzi na potrzebę chwili lejdeńczycy zaczęli wytwarzać pieniądze z papieru z psałterzy oraz dokumentacji kościelnej. Papier przerabiali na krążki, na których odciskali wzory jak na pieniądzach metalowych. Po ustąpieniu oblężenia jednak natychmiast powrócono do pieniędzy metalowych, tak więc trudno uznać płacidło lejdeńczyków za pieniądz o istotnym znaczeniu. Na większą skalę papieru jako pieniądza używano w XVII i XVIII wieku w Nowej Francji (dzisiejsza Kanada). W związku z cyklicznymi opóźnieniami dostaw monet potrzebnych do pokrycia wydatków administracyjnych i związanych z utrzymaniem wojska, postanowiono wykorzystać w tym celu karty do gry. Rewers ówczesnych kart był czysty, więc urzędnicy oznaczali na nim wartość wypłaty, przybijali oficjalną pieczęć i opatrywali odpowiednimi podpisami. Mimo to, gdy tylko napłynęły środki finansowe z kontynentalnej Francji, karty wymieniano na monety. Proceder ten powtarzano wielokrotnie. Ostatecznie pieniądz ten wycofano z obiegu w 1763 roku wraz z upadkiem francuskiej Kanady (Sédillot, 2002). Inny eksperyment z papierowym pieniądzem przeprowadzono w XVIII wieku we Francji za regencji Ludwika Orleańskiego, sprawującego władzę w imieniu niepełnoletniego Ludwika XV. Jego autorem był John Law, Szkot, który, jak się zdawało, znalazł prosty sposób na podreperowanie znajdujących się w katastrofalnym stanie finansów publicznych. Law otrzymał zgodę regenta na otwarcie Banku Generalnego, wraz z pozwoleniem na emisję własnych banknotów. Banknoty te szybko zdobyły zaufanie publiczne, a popyt na nie okazał się większy niż na pieniądz metalowy. Po pewnym czasie jednak podaż banknotów stała się większa niż dostępna na rynku ilość towarów i dóbr konsumpcyjnych. W obliczu groźby spadku wartości papierowych pieniędzy Law założył Kompanię Missisipi, przemianowaną następnie na Kompanię Zachodnią, zajmującą się handlem z francuskimi koloniami w Ameryce Północnej. Akcje kompanii można było kupować tylko za banknoty emitowane przez bank Lawa. W szczytowym momencie popularności za jedną akcję o nominalnej wartości 500 liwrów płacono aż 18 tysięcy. W 1721 roku jednak system Lawa załamał się. Francję ogarnęła fala bankructw, a psychologiczną konsekwencją tych wydarzeń była niezwykle silna niechęć społeczna do banków emisyjnych, papierowych pieniędzy i spekulacji giełdowych (Sédillot, 2002). Papierowe pieniądze pojawiły się we Francji po raz kolejny w roku 1790, w trakcie Wielkiej Rewolucji. Z powodu rosnących problemów finansowych Konstytuanta wyemitowała asygnaty hipoteczne, których zastawem były skonfiskowane dobra kościelne. Początkowo miały one charakter obligacji, ale szybko stały się pieniądzem obiegowym. Ilość drukowanych asygnat rychło przekroczyła wartość pokrycia materialnego, a w konsekwencji nastąpiła hiperinflacja, tak że w roku 1792 asygnaty nie miały już praktycznie żadnej siły nabywczej. Ostatecznie zostały wycofane z użycia w 1803 roku, wraz z ustanowieniem nowej oficjalnej waluty, franka, którego wartość została ustalona na ,,pięć gramów srebra, przy zawartości 9/10 czystego kruszcu" (Sédillot, 2002). Pierwsza rzeczywiście udana emisja papierowych pieniędzy odbyła się w Szwecji. W wyniku katastrofalnego zadłużenia spowodowanego prowadzonymi w XVII wieku wojnami Szwecja dodała do obowiązującego systemu monetarnego, opartego na bimetalizmie, trzeci kruszec - miedź. W Skandynawii są jednak bogate złoża miedzi, co sprawiło, że metal ten był tani, a ponieważ wartość kruszcu, z którego bito monety - nazwane platmytami - musiała odpowiadać jego nominałowi, były one ogromne i ważyły około 20 kg. Trudno z taką walutą wybrać się na targ po zakupy. Z tego powodu w 1668 roku powstał Szwedzki Bank Państwowy, w którym Szwedzi mogli deponować swoje platmyty, a w zamian bank wydawał im pokwitowania, które w dowolnym momencie mogli na powrót wymienić na miedź. C