Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945

Kolejny tom „Średniowiecza Polskiego i Powszechnego” stanowi przegląd badań mediewistycznych prowadzonych w ośrodkach krajowych i zagranicznych. Artykuły Autorów polskich, ukraińskich i czeskich dotyczą: dziejów plemion wschodniosłowiańskich – Dulebów, Wołynian, Burzan i Lędzian; procesu identyfikacji i lokalizacji plemion słowiańskich i ich stolic; przyczyn intensyfikacji kontaktów społeczeństw basenu Morza Bałtyckiego z Europą Zachodnią w IX wieku; obrazu Polaków na podstawie Latopisu halicko-wołyńskiego; problemu powołania metropolii moskiewskiej; kwestii mieszczan raciborskich w Krakowie; zjazdu Władysława Jagiełły z możnowładztwem i rycerstwem polskim w Łęczycy w 1430 roku; obrazu dworu królowej Zofii Holszańskiej; badań nad rodziną Melsztyńskich herbu Leliwa; poprawki w genealogii książąt górnośląskich; analizy rządów Zygmunta Starego w księstwach: głogowskim i opawskim.

Prezentowany tom „Średniowiecza Polskiego i Powszechnego” tym razem jest pokłosiem międzynarodowej konferencji pt. „Pogranicza Europy Środkowo-Wschodniej - ludzie pogranicza i elity regionalne”. Została ona zorganizowana przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w dniach 7-9 grudnia 2009 roku w Katowicach i Ustroniu. Referaty polskich i ukraińskich badaczy, którzy wystąpili w panelu średniowieczno-nowożytnym na tej konferencji, zostały na potrzeby niniejszego wydawnictwa zmienione, rozbudowane i w tejże postaci opublikowane. Dotyczą one takich kwestii, jak: przemiany kulturowe śląskich elit w XIII wieku pod wpływem recepcji zachodnioeuropejskich wzorców; symbolika wielbłąda w śląskiej heraldyce rycerskiej w XIV wieku; relacje między biskupem kamieńskim Hermanem von Gleichen a książętami pomorskimi i margrabiami brandenburskimi; polityka małżeńska w rodzinach monarszych; postawa elit Prus Królewskich wobec zagrożenia tureckiego w XV wieku; kontakty Giedyminowiczów i Piastów; elita ziemi dobrzyńskiej na przełomie XIV i XV wieku; elity intelektualne; Władysław Opolczyk w ocenie klasyka historiografii ukraińskiej M. Hruszewskiego; kształtowanie się struktur administracyjnych w ziemi lwowskiej do końca XV wieku; późnośredniowieczne i nowożytne elity chłopskie i małomiasteczkowe.

Piętnaście rozpraw zamieszczonych w niniejszym tomie to owoc badań naukowych autora - profesora historii - prowadzonych w latach 1975-1999 w Afryce. Tematyka publikacji jest bardzo obszerna i dotyczy m.in. najstarszych zabytków cywilizacji afrykańskiej, handlu niewolnikami i walki o jego zniesienie, ekspansji mocarstw europejskich (głównie Wielkiej Brytanii i Niemiec) na Czarnym Lądzie oraz ideologii apartheidu. Dodatkowym walorem publikacji jest przedstawienie związków Polaków z Afryką (zwłaszcza Wschodnią), poczynając od pierwszych udokumentowanych źródłowo danych z dalekiej przeszłości aż po czasy najnowsze.

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF.
Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu

REPRINT. Z przemowy: Pragnąć zastąpić tak u nas rozpowszechnione Almanachy Gotajskie wydawnictwem polskim, ułożyłem niniejszy „Almanach błękitny”, który zawiera na sposób ogólnoeuropejski zestawienie członków żyjących utytułowanych rodzin polskich. Chociaż w Polsce tytuły nie miały właściwie urzędowego znaczenia, a nawet używanie ich kilku konstytucjami wprost było zabronione, jednak gdy obecnie większa część wybitniejszych rodzin polskich otrzymała tytuły honorowe, przeto w zestawieniu są one uwzględnione. Za polskich bowiem czasów znaczenie rodziny nie w tytule, ale w ilości senatorów po największej części spoczywało. Dlatego też oznaczam gwiazdkami, a mianowicie jedną, rody które wybitną odgrywały rolę w swojej prowincji czy województwie, dwoma rody ogólnego znaczenia w całej Rzeczypospolitej, czyli magnackie...

Praca ma niewątpliwie charakter nowatorski. Jest bardzo dobrze udokumentowana. Autor monografii wykazał się bardzo dobrą znajomością problematyki żydowskiej w tym okresie nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Poruszając tak drażliwe tematy, ustrzegł się przed pochopnymi wnioskami, generalizowaniem i uprzedzeniami. Dużym walorem książki jest też ukazanie sytuacji ludności żydowskiej w szerszym kontekście, w tym podanie wielu informacji nieznanych polskiemu czytelnikowi o położeniu Żydów w USA w latach dwudziestych zeszłego stulecia.

Tom wzbogaca w sposób znaczący polskie studia nad dyskursem antysemickim, a zebrane w nim szkice przynoszą próbę wielostronnego opisu zjawiska. Odznaczając się nowoczesnym warsztatem badawczym i szerokimi kontekstami interpretacyjnymi, ma on szansę trafić do kilku kręgów czytelników:
literaturoznawców i kulturoznawców, historyków oraz odbiorców zainteresowanych szeroko rozumianą tematyką żydowską.
Eugenia Prokop-Janiec