Ci szaleni Polacy ebook

PIOTR LANGENFELD

Ci sza­le­ni Po­la­cy

© 2016 WARBOOK Sp. z o.o.

© 2016 Piotr Langenfeld

Redaktor serii: Sławomir Brudny

Redakcja: Karina Stempel-Gancarczyk

Korekta: Agnieszka Pawlikowska

Projekt graficzny, skład, eBook:Ilona i Dominik Trzebińscy Du Châteaux, [email protected]

Ilustracja na okładce: Jan Jasiński

ISBN 978-83-645-2352-6

Ustroń 2016

Wydawca: Warbook Sp. z o.o. ul. Bładnicka 65

Prolog

Wo­kół wszyst­ko drża­ło, ale zdo­ła­li przy­wyk­nąć. Prze­siąk­nię­ta wil­go­cią zie­mian­ka da­wa­ła ułu­dę bez­pie­czeń­stwa przed rwą­cy­mi się na ze­wnątrz gra­na­ta­mi.

Ciem­ną pie­cza­rę, roz­ja­śnio­ną dwie­ma skrom­ny­mi lam­pa­mi, po każ­dym wy­bu­chu wy­peł­nia­ła chmur­ka gry­zą­ce­go dymu. Prze­sią­ka­ła przez szcze­li­ny drew­nia­nych wie­rzei i opa­da­ła, gry­ząc w noz­drza i gar­dła. I tyl­ko wi­bru­ją­cy huk trud­no było znieść, tak samo jak draż­nią­ce zmy­sły py­ta­nie: „Czy ko­lej­ny wpad­nie tu­taj i bę­dzie ko­niec?”.

Sie­dzie­li więc pod ścia­na­mi. We czte­rech, pod­świa­do­mie drżąc i klnąc na głos, kie­dy osiem­dzie­się­cio­dwu­mi­li­me­tro­wy gra­nat z mo­krym pla­śnię­ciem wa­lił zbyt bli­sko.

Trzask ko­lej­ne­go gło­śne­go wy­bu­chu zbiegł się z siar­czy­stym prze­kleń­stwem ra­dio­ope­ra­to­ra.

– Kur­wa mać – syk­nął, kie­dy skoń­czył de­szy­fro­wa­nie ko­mu­ni­ka­tu, i ze­rwał słu­chaw­ki z oban­da­żo­wa­nej gło­wy.

Po­zo­sta­ła trój­ka po­pa­trzy­ła na chło­pa­ka w brud­nym de­ni­son smoc­ku z zu­peł­ną obo­jęt­no­ścią.

– Spo­koj­nie, za­raz skoń­czą – wy­mam­ro­tał su­ro­wo Prze­szło-Stęp­nia­kow­ski, mo­dląc się, żeby i jemu nie za­czę­ły sia­dać ner­wy. Nie mógł so­bie na to po­zwo­lić.

– To nie o ten ło­mot cho­dzi, pa­nie ka­pi­ta­nie. – Głos chło­pa­ka drżał, kie­dy znów ba­zgrał coś w no­tat­ni­ku, zer­ka­jąc co­raz bar­dziej wy­stra­szo­ny­mi ocza­mi w książ­kę ko­dów.

So­wiec­ki ostrzał za­grał ostat­ni akord. Kil­ka po­ci­sków pa­dło nie­mal jed­no­cze­śnie, jak­by chcie­li koń­czyć z przy­tu­pem. Dach za­skrzy­piał, a spod be­lek syp­nę­ło bru­nat­nym pia­chem, co w po­łą­cze­niu z nową falą pro­cho­we­go dymu przy­pra­wia­ło o tor­sje.

Za­czę­li ka­słać i osła­niać twa­rze, na wpół głu­si, ale wyjść na po­wie­trze prze­cież nie mo­gli. Ostat­nie już, po­je­dyn­cze gra­na­ty rwa­ły się w od­da­li, wy­strze­li­wa­ne na chy­bił tra­fił.

– Pan ka­pi­tan pa­trzy. – Chło­pak od ra­dia pod­su­nął ubru­dzo­ny świ­stek ofi­ce­ro­wi, sam trąc pie­ką­ce oczy.

Stęp­nia­kow­ski zer­k­nął i szczę­ka za­ci­snę­ła mu się w ner­wo­wym gry­ma­sie.

– Je­steś pew­ny? – spy­tał przez zęby, nie uno­sząc na­wet wzro­ku.

– Tak jest – chło­pak od­po­wie­dział sta­now­czo, ura­żo­ny ta­kim py­ta­niem. Był może mło­dy, ale na ro­bo­cie się znał.

– Gdzie te­raz jest ma­jor? – Stęp­nia­kow­ski od­wró­cił się do „Char­ta”.

Par­ty­zanc­ki ofi­cer nie wy­da­wał się zbyt za­cie­ka­wio­ny tre­ścią mel­dun­ków, za­kła­da­jąc słusz­nie, że nie może to być nic we­so­łe­go. A do ta­kich in­for­ma­cji zdo­łał się świet­nie przy­zwy­cza­ić przez ostat­nie lata. Na­wet kil­ka ostat­nich ty­go­dni zna­czą­cych suk­ce­sów i wresz­cie przy­by­łej po­mo­cy nie po­zba­wi­ło go umie­jęt­no­ści ra­dze­nia so­bie z hio­bo­wy­mi wie­ścia­mi.

– Wy­da­je mi się, że sie­dzi gdzieś przy pierw­szej kom­pa­nii. – Ka­pi­tan po­gła­dził się po za­ku­rzo­nej bro­dzie. – Pew­nie tam go za­sta­ło… – Wska­zał kciu­kiem za sie­bie.

– Łącz się z nimi! – Stęp­nia­kow­ski ci­snął po­mię­tym pa­pie­rem. – Szyb­ko.

Do­pie­ro te­raz do­tar­ło do nie­go, że do­wód­ca zgru­po­wa­nia mógł tym ra­zem nie mieć szczę­ścia.

– Miał sie­dzieć na du­pie – wy­char­czał le­d­wo zro­zu­mia­le, się­gnął po ma­nier­kę i po­lał twarz reszt­ką wody.

Ra­dio­ope­ra­tor za­czął nada­wać kryp­to­nim wy­wo­ław­czy.

– Mar­ta Je­den, Mar­ta Je­den. – Na­wet nie zer­k­nął na te­le­fon po­lo­wy. Li­nie zry­wa­ło tak czę­sto, że nie na­dą­ża­li z na­pra­wa­mi.

Gdzieś za do­li­ną, do­bry ki­lo­metr da­lej, znów za­czę­ło dud­nić, wiesz­cząc po­wtór­kę z roz­ryw­ki. Sku­li­li się wszy­scy, pod­świa­do­mie cze­ka­jąc ude­rze­nia, na­ucze­ni, jak mają re­ago­wać.

– Nic, pa­nie ka­pi­ta­nie. – Ra­dio­te­le­gra­fi­ście oczy zro­bi­ły się więk­sze ze stra­chu.

– Pró­buj da­lej. Ten sprzęt za­wo­dzi… – Ofi­cer klep­nął w bla­sza­ną skrzyn­kę.

Chło­pak tyl­ko po­ki­wał gło­wą i za­czął wy­wo­ły­wać.

Mimo wil­go­ci i je­sien­ne­go chło­du ka­pi­ta­na za­la­ła fala go­rą­ca od gło­wy po same sto­py. Za­czął się po­cić, drep­tać sku­lo­ny, aż wresz­cie schwy­cił Ste­na i moc­no przy­ci­snął, jak­by mia­ło to po­móc w uko­je­niu nie­pew­no­ści.

– Ty. – Wska­zał na mło­de­go chło­pa­ka.

Ka­pral „Skry­ba” Prze­mkow­ski, po­dob­nie jak ra­dio­wiec ma­ją­cy kil­ka opa­trun­ków na cie­le, sie­dział ci­cho, zmę­czo­ny i zu­peł­nie zo­bo­jęt­nia­ły.

– Dasz radę pójść do pierw­szej kom­pa­nii? – Zo­stał je­den ostat­ni go­niec, i do tego jesz­cze ran­ny. Ran­ny i zmę­czo­ny jak oni wszy­scy.

Prze­mkow­ski spoj­rzał na „Char­ta”, po czym pod­niósł się z sy­kiem i oparł o ścia­nę.

– Pój­dę. – Głos miał tak sła­by jak cia­ło.

– Gnaj i… – Stęp­nia­kow­ski się­gnął w kąt po po­mię­ty pa­pier. Szyb­ko go roz­pro­sto­wał i przy­gła­dził dło­nią. – Znaj­dziesz ma­jo­ra. Je­śli jest cały… – Ze stra­chu prze­łknął gło­śno śli­nę. Na­wet nie prze­ra­ża­ło go tak bar­dzo, że Wę­gliń­ski mógł do­stać, ale per­spek­ty­wa, że on miał­by za­rzą­dzać tym bur­de­lem, przy­pra­wia­ła go nie­mal o za­wał. – Po­każ mu to i każ wra­cać.

Mło­dy ski­nął gło­wą, zła­pał pi­sto­let ma­szy­no­wy i ru­szył do drzwi.

– Po­wiedz im, żeby spraw­dzi­li łącz­ność – od­pro­wa­dzi­ły go sło­wa ra­dio­te­le­gra­fi­sty.

„Skry­bę” omio­tło chłod­ne i śmier­dzą­ce po­wie­trze. Lżej było od­dy­chać, ale w oczy szczy­pa­ło od dy­mów i lek­kich po­ża­rów, któ­re go­rza­ły w oko­li­cy.

Prze­biegł płyt­ką tran­sze­ją do sa­me­go koń­ca. Prze­że­gnał się i wy­sko­czył na górę. Przez chwi­lę czoł­gał się po po­go­rze­li­sku, frag­men­cie daw­ne­go lasu, te­raz ru­mo­wi­sku po­pa­lo­nych, oko­ro­wa­nych pni, któ­re ca­ły­mi set­ka­mi, po­ła­ma­ne, zbi­ły się w ogrom­ny stos.

Wy­da­wa­ło mu się przez se­kun­dę, że zie­mia go pa­rzy. Była za­kry­ta świe­ży­mi i star­szy­mi le­ja­mi, peł­na roz­sy­pa­ne­go wy­po­sa­że­nia, któ­re­go nikt już nie zbie­rał. Za­czy­nał się ruch. Ktoś krzy­czał, wzy­wa­jąc spod drew­nia­ne­go gru­zo­wi­ska po­mo­cy, ktoś inny ra­to­wał kum­pla przy­gnie­cio­ne­go pniem. Do­wód­cy plu­to­nów spraw­dza­li, ilu zo­sta­ło im lu­dzi, któ­ry­mi mo­gli jesz­cze do­wo­dzić. Czy w ogó­le ko­goś mają.

Ru­ski ogień prze­szedł da­le­ko, So­wie­ci nie po­na­wia­li ostrza­łu, nie ru­sza­li do ata­ku, więc „Skry­ba” uznał, że jest bez­piecz­ny i ma tro­chę cza­su. Pod­niósł się i ru­szył, jak szyb­ko po­tra­fił. Przy ra­nach od odłam­ków na ra­mie­niu i gło­wie nie było to ani miłe, ani pro­ste.

Do­padł po­czer­nia­łe­go wra­ku strą­co­ne­go z pięć dni temu przez So­wie­tów Spit­fi­re’a, któ­ry, po­sie­ka­ny odłam­ka­mi, stał się punk­tem orien­ta­cyj­nym na tra­sie do do­wódz­twa ba­ta­lio­nu. Ode­tchnął, roz­glą­da­jąc się wo­ko­ło. Mógł znać wszyst­kie ścież­ki i prze­sie­ki tego lasu, każ­dy ka­mień i ro­wek, tyl­ko co z tego. Z każ­dą na­wa­łą wszyst­ko się zmie­nia­ło, sta­wa­ło się obce i na­wet on, le­śny chło­pak, po­tra­fił zgu­bić dro­gę. Nie czuł się do­brze, fi­zycz­nie i men­tal­nie. Za dużo tego było. Zbyt wie­le strze­la­nia i grzmo­tów. Nie prze­żył ni­g­dy ta­kich ostrza­łów. Do­cie­ra­ło do nie­go, że albo ma dość, albo nie na­da­je się do re­gu­lar­nej bit­ki i za­wsze bę­dzie par­ty­zan­tem.

Ze­brał jesz­cze nie­co ener­gii, ści­snął au­to­mat i po­biegł da­lej. Las wy­da­wał się umie­rać mia­ro­wo, wol­no, sma­ga­ny la­wi­ną go­rą­cej sta­li, któ­ra kil­ka razy na dobę zna­czy­ła zie­lo­ne zbo­cza wiel­ki­mi dy­mią­cy­mi wy­rwa­mi.

Wszyst­kie po­jaz­dy, ja­kie tu ukry­to, zdo­bycz­ne so­wiec­kie cię­ża­rów­ki i te kil­ka Wil­ly­sów do­star­czo­nych sa­mo­lo­ta­mi na po­lo­we lot­ni­sko, wa­la­ły się w oko­li­cy. Spa­lo­ne, kan­cia­ste bry­ły ka­ro­se­rii do ni­cze­go już nie­zdat­nych wo­zów.

Pot za­czął lać mu się po ple­cach. Niby biegł z góry, po­win­no być ła­twiej, ale ilość prze­szkód mo­gła­by wy­mę­czyć i w peł­ni spraw­ne­go fa­ce­ta. Zro­bi­ło się ciem­niej i za bar­dzo nie było wia­do­mo, czy to chmu­ry, czy dymy pło­ną­cych drzew za­sła­nia­ją słoń­ce, do­peł­nia­jąc prze­ra­ża­ją­ce­go ob­ra­zu.

„Skry­ba” przy­sta­nął po raz ko­lej­ny. Zmru­żył oczy. Znów wszyst­ko było ina­czej. Ru­szył tam, gdzie gna­ło go prze­czu­cie. Wy­da­wa­ło mu się, że do­brze zro­bił.

W sza­ro-czar­nym za­wa­li­sku szyb­ko uj­rzał ster­czą­ce z ziem­nych schro­nów gło­wy. Do­strze­gał ich wię­cej i wię­cej z każ­dym su­sem.

– Do­wód­ca kom­pa­nii? – Ska­kał od zie­mian­ki do zie­mian­ki, py­ta­jąc o dro­gę.

Każ­dy po­ka­zy­wał coś in­ne­go. „Nie było tak źle tu­taj” – po­my­ślał. Ro­zej­rzał się po oko­li­cy i do­szedł do wnio­sku, że mu­sia­ło tu paść tyl­ko kil­ka po­ci­sków. Całą swo­ją wście­kłość So­wie­ci sku­pia­li na do­wódz­twie. „Już nas wy­kry­li?” Rę­ka­wem otarł pot z czo­ła.

Za­czął drżeć z oba­wy, że to znów ja­kaś gru­pa dy­wer­syj­na, szpie­dzy czy inna cho­le­ra, któ­ra wska­zu­je cele. Bo po co by na da­le­kich ty­łach czer­wo­ny ścią­gał od­wo­dy i tyle luf, ilu Prze­mkow­ski w ży­ciu nie wi­dział – albo ra­czej sły­szał.

Prze­sko­czył jesz­cze parę pni i usły­szał gło­sy. Było ich kil­ka. W sza­rej mgieł­ce dymu za­ma­ja­czy­ły wy­pro­sto­wa­ne syl­wet­ki, wszyst­kie odzia­ne w bry­tyj­skie kurt­ki spa­do­chro­no­we. Wo­kół zaś krę­ci­li się żoł­nie­rze po­ubie­ra­ni w dzi­wacz­ną mie­sza­ni­nę wsze­la­kich sor­tów – od pol­skich do ame­ry­kań­skich płasz­czy, kur­tek i bu­tów. Ka­pra­la za­wsze śmie­szy­ły ta­kie wi­do­ki. „Woj­sko ma­jo­we” – przy­po­mniał so­bie, jak „Chart” ga­niał ich jesz­cze za Niem­ca, je­śli choć nie mie­li za­pię­te­go gu­zi­ka. A te­raz było to. Ła­ta­nie bra­ków tej dziw­nej ar­mii, czym tyl­ko się dało.

Lu­dzie cho­dzi­li wy­pro­sto­wa­ni jak na spa­ce­rze po le­sie i żar­to­wa­li do­no­śnie, da­jąc upust ner­wom po ostrza­le.

– Nie za do­brze wam? – „Skry­ba” po­krę­cił gło­wą z nie­sma­kiem.

Już miał ko­goś py­tać o do­wód­cę zgru­po­wa­nia, kie­dy tuż przed nim wy­rósł ma­jor Wę­gliń­ski.

Twarz miał za­pad­nię­tą, oczy lśni­ły w cie­niu spa­do­chro­no­we­go heł­mu, za to usta szcze­rzy­ły się w nie­na­tu­ral­nym uśmie­chu. „Z nim chy­ba rze­czy­wi­ście…” – „Skry­ba” nie zdo­łał do­koń­czyć my­śli.

– A ty tu cze­go? – Wę­gliń­ski zro­bił zdzi­wio­ną minę. – Mia­łeś sie­dzieć w szta­bie. Prze­cież je­steś ran­ny…

– To do pana. Ka­pi­tan ka­zał – prze­rwał mu zdy­sza­ny „Skry­ba” i wy­cią­gnął z kie­sze­ni po­mię­ty świ­stek.

Wę­gliń­ski za­milkł, ro­zu­mie­jąc, że to musi być coś pil­ne­go.

– Z kom­pa­nią nie ma łącz­no­ści, więc ja mu­sia­łem…

Ma­jor nie słu­chał, od­szedł na bok i po­chła­niał wzro­kiem tekst. Raz, dru­gi i trze­ci.

– Ja­kiś żart – wy­psnę­ło mu się i spoj­rzał na po­słań­ca z taką wściek­ło­ścią, że pod „Skry­bą” ugię­ły się ko­la­na. Chło­pak do­pie­ro te­raz do­strzegł, że cały mun­dur ofi­ce­ra po­kry­ty jest za­schnię­tym, żół­ta­wym bło­tem. Pi­sto­let ma­szy­no­wy, ulu­bio­ny Thomp­son ma­jo­ra, wi­siał na roz­cią­gnię­tym pa­sie nie­mal u sa­mych bio­der. Rę­kaw kurt­ki Wę­gliń­skie­go był na­de­rwa­ny, a ju­to­we ma­sko­wa­nie heł­mu daw­no urwa­ły odłam­ki. Schudł. Wy­da­wał się zgar­bio­ny, o wie­le niż­szy i prze­raź­li­wie sta­ry.

– Py­tam, czy to żart, czy… – Drżą­ca ręka wy­su­nę­ła się przed twarz chło­pa­ka.

– Nie, chy­ba nie. – „Skry­ba” za­czął na­praw­dę się nie­po­ko­ić. Zer­kał ukrad­kiem na boki, szu­ka­jąc pod­świa­do­mie ra­tun­ku. Wę­gliń­ski zro­bił krok.

– To kpi­na! – Mó­wił co­raz gło­śniej.

– Co się dzie­je? – Awan­so­wa­ny do stop­nia cho­rą­że­go Za­krzew­ski wy­sko­czył zza ja­kie­goś drze­wa. Mu­siał prze­czu­wać, że coś nie­do­bre­go wisi w po­wie­trzu. – Pan po­zwo­li… – po­pro­sił uprzej­mie i za­brał ostroż­nie kart­kę z rąk Wę­gliń­skie­go. – „Wy­co­fać ba­ta­lion spe­cjal­ny ce­lem ocze­ki­wa­nia no­wych przy­dzia­łów” – czy­tał wol­no. – „Do­wód­cy mają być ewa­ku­owa­ni w cią­gu czter­dzie­stu ośmiu go­dzin. Cze­kać na dal­sze roz­ka­zy”. – Wes­tchnął głę­bo­ko, kie­dy za­krę­ci­ło mu się w gło­wie. – No to klops. – Za­ci­snął pięść i uniósł gło­wę w górę, jak­by w nie­bie szu­kał po­cie­sze­nia. Do­sko­na­le ro­zu­miał, co to ozna­cza. – Wra­ca­my do punk­tu wyj­ścia. – Głos o mało nie uwiązł mu w gar­dle.

Wę­gliń­ski tyl­ko trząsł się z bez­sil­no­ści, bez­dź­więcz­nie po­ru­sza­jąc usta­mi. Jesz­cze kil­ka dni temu zna­la­zł­by roz­wią­za­nie, wie­dział­by, co od­po­wie­dzieć. Te­raz tyl­ko wy­sa­pał:

– Nie ma mowy. – Gło­wa zro­bi­ła się cięż­ka i za­bo­la­ła go okrut­nie. – Prze­rzu­ca­ją nas taki ka­wał dro­gi, a po­tem… Mia­ły być Ka­to­wi­ce, Kra­ków, a oni… – Zdjął broń z pasa i padł na zie­mię tak cięż­ko, że „Skry­ba” i Za­krzew­ski pod­sko­czy­li, prze­ra­że­ni, że ma­jor mdle­je.

Wę­gliń­ski z tru­dem ha­mo­wał krzyk roz­pa­czy, któ­ry za­czął wy­peł­niać go ca­łe­go. Nie było we­so­ło ostat­ni­mi dnia­mi, ale przy­naj­mniej re­ali­zo­wał za­da­nie. Wie­dział do­sko­na­le, że coś w nim pę­kło, kie­dy cze­ka­li na ame­ry­kań­ską ofen­sy­wę, tam gdzie bił się do utra­ty zmy­słów. Ro­zu­miał, że sam musi so­bie dać radę. Po­zbie­rać się, ro­bić, co każą.

Przy­szły nowe roz­ka­zy. Po­moc dla par­ty­zan­tów, któ­rzy dzie­siąt­ki ki­lo­me­trów da­lej, wspie­ra­ni wresz­cie z po­wie­trza, roz­sze­rza­li na ty­łach fron­tu swo­je te­ry­to­rium, ścią­ga­jąc na sie­bie to, co czer­wo­ny mógł­by słać na fron­ty. Na Po­mo­rze, na Śląsk czy do Fran­cji. My­ślał, że jest le­piej, że gna­ny wy­uczo­nym po­czu­ciem obo­wiąz­ku choć tro­chę przy­bli­ża ko­niec, klę­skę czer­wo­ne­go pa­ją­ka i bę­dzie mógł li­czyć na od­po­czy­nek. Może u boku pew­nej Ame­ry­kan­ki.

Tym­cza­sem mie­li ich wszyst­kich po­rzu­cić, te wy­nędz­nia­łe dzie­cia­ki z la­sów. Tych, któ­rzy mie­sią­ca­mi ucho­dzi­li ob­ła­wom i pa­cy­fi­ka­cjom. Ka­za­li za­brać za­baw­ki i iść do in­nej pia­skow­ni­cy, zo­sta­wia­jąc le­śnych na pa­stwę So­wie­tów, któ­rzy wy­krze­sa­li z sie­bie, co mo­gli, i ru­szy­li z fu­rią, wie­dząc, że mu­szą się śpie­szyć, za­nim do­trą tu re­gu­lar­ne woj­ska.

– Nie ma mowy! – Wę­gliń­ski krzyk­nął tak gło­śno, że aż echo po­nio­sło. Wstał, cią­gle wpa­trzo­ny w zie­mię, oba­wia­jąc się spoj­rzeń in­nych. – Idzie­my do… – Wska­zał na „Skry­bę”, ale nie do­koń­czył.

W od­da­li coś stuk­nę­ło, ale na to nikt nie zwró­cił uwa­gi. Bli­żej cią­gle coś strze­la­ło.

Za­nim do uszu do­szedł okrut­ny grzmot, za­bra­kło po­wie­trza. „Skry­ba” ule­ciał w nie­bo, nie ma­jąc po­ję­cia, co się wo­kół nie­go dzie­je. Pa­rzy­ło go wszyst­ko, jak­by za­pło­nął ży­wym ogniem.

Upa­dek był jesz­cze bo­le­śniej­szy. Ka­pral po­ła­mał ko­ści o sęki i ga­łę­zie. W uszach mu dzwo­ni­ło, pra­wie ogłuchł. W ustach po­czuł zna­jo­my smak krwi. Wie­dział, że to ko­niec. Nie wi­dział nic. I za­nim zgasł, do­le­cia­ły do nie­go tyl­ko da­le­kie, sła­be sło­wa: „Do­wód­ca ran­ny”. ■

Rozdział I

Dolny Śląsk, Polska | 16 paź­dzier­ni­ka 1945

Wóz pod­ska­ki­wał na nie­rów­no­ściach, skrzy­piał i ję­czał me­ta­lem, jak­by miał za­miar za chwi­lę roz­le­cieć się do ostat­niej śru­by. Sil­nik bu­chał si­wym ob­ło­kiem, któ­ry roz­my­wał się od razu w de­li­kat­nym po­ran­nym desz­czy­ku.

Pę­dzi­li tak szyb­ko, że sier­żant szta­bo­wy Mack Ma­nell mu­siał trzy­mać się, jak moc­no po­tra­fił, wy­zie­ra­jąc z wła­zu. Twarz miał mo­krą od desz­czu i drżał, choć nie wie­dział, czy z pod­nie­ce­nia, czy ra­czej z nie­wy­spa­nia.

Obu­dzi­li go prze­cież za­raz po świ­cie i ka­za­li pę­dzić co sił na dru­gą stro­nę mia­stecz­ka, któ­re na ma­pach wid­nia­ło jako Schwe­id­nitz. Dziw­na na­zwa, zwłasz­cza je­śli na od­pra­wach wbi­ja­no w gło­wy, że ar­mia sta­re­go Pat­to­na wkra­cza do Pol­ski, by ją wy­zwa­lać.

Wszyst­kie te i tak mało kogo ob­cho­dzą­ce niu­an­se te­raz były nic nie­war­te.

Ame­ry­ka­nin po­pra­wił hełm i spoj­rzał za sie­bie. Dru­gi M24 Chaf­fee z jego oka­le­czo­ne­go plu­to­nu raź­nie do­trzy­my­wał kro­ku. Ma­nell uniósł kciuk na znak, że jest okej, i zno­wu za­głę­bił się w roz­wa­ża­nia prze­ry­wa­ne ko­mu­ni­ka­ta­mi z ra­dia.

Po­wie­dzia­no mu, że So­wie­ci przy­pu­ści­li kontr­atak. Szli od Bre­slau i od pół­noc­ne­go za­cho­du, choć to dru­gie skrzy­dło było we­dług wo­dzów tyl­ko po­zo­ra­cją.

Nikt nie miał po­ję­cia, skąd się wzię­li i jak dużo ich było. Kry­li się na wiel­kiej gó­rze, któ­ra sta­ła po­środ­ku rów­ni­ny, czy wie­dzie­li, jak scho­wać się nocą w desz­czu i jak ude­rzyć, nie oba­wia­jąc się lot­nic­twa?

Ame­ry­kań­skie wozy zje­cha­ły ostroż­nie zruj­no­wa­ną dro­gą ze wznie­sie­nia. Szo­sa pro­wa­dzą­ca do mia­sta była prze­jezd­na, tyl­ko po bo­kach ob­sa­dzo­na kil­ko­ma rdze­wie­ją­cy­mi, po­dziu­ra­wio­ny­mi wra­ka­mi czoł­gów i cię­ża­ró­wek. Pa­miąt­ka­mi po­przed­nich bi­tew.

Mia­sto na tej sza­ro-bru­nat­nej rów­ni­nie wy­glą­da­ło jak klo­cek po­strzę­pio­nych bu­dow­li, któ­re do­sta­ły za swo­je, ale nie ob­ró­ci­ły się w gru­zy. Mu­sia­ło być cia­sno, bo po­mię­dzy pierw­szy­mi do­ma­mi wi­dać było kłę­by spa­lin. Znak, że ma­new­ro­wa­ło tam coś cięż­kie­go. Ma­nell był mło­dy, ale kil­ka mie­się­cy na woj­nie wie­le go na­uczy­ło.

– Guy – do­wód­ca chwy­cił mi­kro­fon – bądź tak uprzej­my i omiń tę dziu­rę. Nie bę­dzie­my się pier­do­lić pół dnia…

– Się robi – usły­szał w słu­chaw­kach od­po­wiedź kie­row­cy.

– Kot Je­den, za mną – roz­ka­zał tym z tyłu.

Szo­fer wie­dział, w co gra. Ma­szy­na unio­sła się lek­ko z przo­du. Ru­szy­li jesz­cze szyb­ciej, wy­rzu­ca­jąc spod gą­sie­nic wię­cej bło­ta.

Kie­dy byli bli­żej mia­stecz­ka, usły­sze­li pierw­sze grzmo­ty bi­twy. Ma­nell mógł się tyl­ko do­my­ślać, co się dzie­je, i te wi­zje wca­le mu się nie po­do­ba­ły.

Za­świsz­cza­ło nad gło­wą, aż sku­lił się w so­bie.

– Je­ba­ne sto­pięć­dzie­siąt­ki­piąt­ki! – krzyk­nął wście­kły, że dał się wy­stra­szyć.

Ob­jazd za­brał do­bre pół go­dzi­ny. Prze­ci­ska­li się opłot­ka­mi wśród ni­skich, opusz­czo­nych, jak się zda­wa­ło, do­mostw. Nie­utwar­dzo­ny­mi, roz­mo­kły­mi dro­ga­mi par­li w stro­nę co­raz do­no­śniej­szych hu­ków. Mack był jed­nak pe­wien, że nad­ro­bił spo­ro dro­gi.

Omio­tła ich na­gle chmu­ra dymu. Czoł­gi­sta prze­zor­nie scho­wał gło­wę, wy­pa­tru­jąc nie­bez­pie­czeństw. Te­raz już na­wet zda­wa­ło się, że z da­le­ka sły­chać stłu­mio­ne se­rie dzia­łek albo ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych. A może były to tyl­ko oma­my.

– Kur­wa mać – rzę­ził do ra­dia ła­dow­ni­czy, kie­dy wy­je­cha­li z tej sztucz­nej mgły.

O ile od po­łu­dnia było zu­peł­nie spo­koj­nie, tu wy­da­wa­ło się, że prze­nie­śli się w prze­strze­ni na ja­kąś zu­peł­nie inną pla­ne­tę.

Pierw­sze ni­skie do­mo­stwa pół­noc­nych przed­mieść pa­li­ły się od ostrza­łu, bu­cha­jąc słu­pa­mi dy­mów. Wszę­dzie krę­ci­ło się peł­no lu­dzi, głów­nie ame­ry­kań­ska pie­cho­ta, sa­ni­ta­riu­sze prze­no­szą­cy ran­nych oraz auta z za­opa­trze­niem gna­ją­ce w stro­nę fron­tu. Rzad­ko w po­bli­żu rwał się za­błą­ka­ny po­cisk. Wal­ka więc mu­sia­ła roz­gry­wać się jesz­cze da­lej.

Mac­ko­wi zro­bi­ło się prze­raź­li­wie zim­no. Wziął się w garść i na­piął mię­śnie.

– Do krzy­żów­ki – ka­zał kie­row­cy. Do­pa­dli szyb­ko szo­sy, za­śmie­co­nej pło­ną­cy­mi cię­ża­rów­ka­mi.

Ja­kiś żan­darm krył się w ro­wie. Mło­dy jak Ma­nell, bla­dy, trzę­sąc się, wy­sko­czył ze schro­nie­nia.

– Za­pier­da­laj tam! – krzyk­nął i wska­zał na pół­noc. – Ka­za­li słać tam wszyst­kie czoł­gi! Do­je­dziesz do lasu, tam cię przej­mą – po­wie­dział, od­wró­cił się i za­nur­ko­wał do nory.

Ma­nell stał chwi­lę z roz­dzia­wio­ny­mi usta­mi. Ta­kie­go baj­zlu i pa­ni­ki nie wi­dział od po­cząt­ku tej cho­ler­nej woj­ny. Zer­k­nął przez ra­mię. Do­tar­ło do nie­go, że jest pierw­szy na cze­le idą­cej z po­mo­cą ka­wa­le­rii. Je­śli był ktoś jesz­cze z dy­wi­zji, to gra­mo­lił się przez mia­sto.

Ja­kiś po­cisk po­le­ciał ze świ­stem, ale chy­ba nie wy­buchł, bo nic nie huk­nę­ło w po­bli­żu.

Sier­żant się­gnął po lor­net­kę i drżą­cy­mi dłoń­mi przy­sta­wił ją do oczu.

Wy­da­wa­ło się, że musi prze­je­chać jesz­cze ze trzy, czte­ry ki­lo­me­try. Za za­kręt dro­gi wpa­da­ją­cej w ni­ski las, gi­ną­cy w dy­mie nie­sio­nym wia­trem.

W po­wie­trzu za­wy­ło od prze­la­tu­ją­cych po­ci­sków hau­bic, a na­stęp­nie zie­mia się za­trzę­sła.

– Co ro­bi­my? – w słu­chaw­kach pa­dło na­tręt­ne py­ta­nie nie­spo­koj­ne­go do­wód­cy Kota Je­den.

Mack scho­wał lor­net­kę za pa­zu­chę, otarł twarz i na­cią­gnął go­gle na oczy.

– To, za co nam pła­cą – po­słał w eter. – Do wszyst­kich. Je­dzie­my, jak szyb­ko się da, w stro­nę lasu, a po­tem szu­ka­my przy­dzia­łu. Nie wy­chy­lać się, uwa­żać na czoł­gi. Cho­le­ra wie, czy już któ­ryś się nie prze­bił. – Na­sta­wił ra­dio na ogól­ny od­biór, cie­kaw ja­kich­kol­wiek in­for­ma­cji. – Guy, ru­szaj… – Nie do­koń­czył po­le­ce­nia, gdy wo­zem już szarp­nę­ło.

Z każ­dym ki­lo­me­trem ha­łas bi­tew­ny ro­bił się wy­raź­niej­szy i bar­dziej zna­jo­my. Mi­ja­li pę­dzą­ce na sy­re­nach sa­ni­tar­ki z ran­ny­mi albo na­wet po­je­dyn­cze ko­lum­ny po­kie­re­szo­wa­nych pie­chu­rów. Byli w ban­da­żach, brud­ni od krwi, ale na ich twa­rzach ry­so­wa­ła się ulga. Uszli z ży­ciem. Na ra­zie.

Z słu­cha­wek do­bie­ga­ła ka­ko­fo­nia dźwię­ków. Nie­któ­re sło­wa na­cho­dzi­ły na sie­bie, za­głu­sza­ły się na­wza­jem. Inne były aż nad­to wy­raź­ne. Plą­ta­ni­na roz­ka­zów, prze­kleństw, po­ła­ja­nek i zwy­kłe­go stra­chu.

Wą­ski pas czer­wie­ni i żół­ci je­sien­nych drzew w ol­brzy­miej do­li­nie, skry­tej w cie­niu wy­so­kiej, da­le­kiej góry, rósł w oczach. Szczyt, choć za­kry­ty desz­czo­wy­mi chmu­ra­mi, cią­gle ro­bił wra­że­nie. Ma­je­sta­tycz­ny i nie­wzru­szo­ny.

Do­pa­dli wresz­cie drzew. Na roz­kaz przy­sta­nę­li. Śmier­dzia­ło spa­le­ni­zną. Na skra­ju kil­ka ba­te­rii moź­dzie­rzy, oko­pa­nych, chy­ba do­pie­ro co okry­tych ster­ta­mi skrzyń i tub po po­ci­skach, biło bez ustan­ku. Moź­dzie­rzy­ści jak w amo­ku, nie my­śląc, od­pie­czę­to­wy­wa­li nowe gra­na­ty, uzbra­ja­li i strze­la­li.

Ma­nel­la znów prze­szedł dreszcz.

– Pa­no­wie, szy­kuj­cie się na nie­złe la­nie – ostrzegł pe­łen złych prze­czuć. Nie wi­dać było ni­ko­go, kto mógł­by ich po­pro­wa­dzić da­lej. Ist­ny cha­os.

Nie­da­le­ko ter­ko­ta­ło kil­ka ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych, a wciąż po­kry­te żół­ty­mi li­ść­mi drze­wa drża­ły od po­je­dyn­czych wy­strza­łów czoł­gów albo oko­pa­nych ar­mat.

– Do­bra, trze­ba się ro­zej­rzeć. – Ma­nel­lo­wi le­d­wo prze­szło to przez gar­dło. Sama świa­do­mość, że musi opu­ścić w mia­rę bez­piecz­ny pan­cerz, że sły­szy to pie­kło, do któ­re­go za­raz tra­fi, spra­wia­ła, że nie po­tra­fił ru­szyć nogą.

Roz­glą­dał się, mru­żąc oczy i roz­pacz­li­wie szu­ka­jąc ko­go­kol­wiek, do kogo mógł­by za­ga­dać i do­wie­dzieć się, o co w tym wszyst­kim wła­ści­wie cho­dzi.

– Dzie­więć­dzie­sią­ty Trze­ci, jak mnie­mam? – przez ka­ko­fo­nię w ra­diu przedar­ło się jed­no py­ta­nie.

Ma­nell przy­ci­snął słu­chaw­ki, nie bar­dzo poj­mu­jąc, co sły­szy.

– Dzie­więć­dzie­sią­ty Trze­ci? – Py­ta­ją­cy nie­co się iry­to­wał.

– Tak, tak, Dzie­wię… – za­czął beł­ko­tać sier­żant.

– Po two­jej le­wej – usły­szał czy­jeś sło­wa.

W po­trza­ska­nym za­gaj­ni­ku za po­zy­cja­mi moź­dzie­rzy coś się po­ru­szy­ło. Czoł­gów nie było spe­cjal­nie wi­dać. Ma­sko­wa­ły je gę­ste ga­łę­zie, a przede wszyst­kim wszech­obec­ny dym i uno­szą­ca się w desz­czu mgieł­ka.

Mack mu­siał do­być lor­net­ki, żeby zo­rien­to­wać się, z kim gada. Zza osło­ny ru­szył kil­ka me­trów do przo­du po­tęż­ny Sher­man z dłu­gą sie­dem­dzie­się­cio­sze­ścio­mi­li­me­tro­wą ar­ma­tą. Za­raz wy­ło­nił się dru­gi i jesz­cze ko­lej­ny.

W wie­ży pierw­sze­go wozu sie­dział ja­kiś fa­cet. Lek­ko przy ko­ści, w weł­nia­nej kurt­ce, ciem­nej od desz­czu. Hełm miał mały i cia­sny, nie­pa­su­ją­cy do okrą­głej, gład­kiej gło­wy. Mu­siał mieć oko­ło trzy­dzie­stu pię­ciu lat. O wie­le wię­cej niż Ma­nell.

Po­stać po­ki­wa­ła z da­le­ka i przy­bli­ży­ła mi­kro­fon do ust.

– Do­brze wi­dzisz, to my. – Głos miał zmę­czo­ny, mó­wił wol­no i za ci­cho. Ma­nell mu­siał do­brze się wsłu­chi­wać w tym ca­łym zgieł­ku. – Po­tem bę­dzie­my się so­bie przed­sta­wiać. Do rze­czy. – Fa­cet zro­bił gest, jak­by splu­nął. – Przy­szli jesz­cze o zmro­ku z dwóch stron, ale to wiesz. Po le­wej za­trzy­ma­li ich nad ja­kąś pie­przo­ną rzecz­ką. Za to od Bre­slau lezą dziel­nie. Dwie­ma stro­na­mi szo­sy. My­śla­łem, że zie­mia na­mo­kła i ich po­wstrzy­ma, ale nie ma tak faj­nie. Na­sza ar­ty­le­ria ich od­pę­dzi­ła, ale oni są, za­raz zno­wu ru­szą. Albo nasi wy­kry­li ich dzia­ła, albo tam­ci oszczę­dza­ją amu­ni­cję, albo jesz­cze coś in­ne­go wcho­dzi w grę, ale pie­przyć to te­raz. Mia­ło być was wię­cej? – rzu­cił z pre­ten­sją, któ­rej star­szy sier­żant nie poj­mo­wał. – Wa­lić to. Wa­lić tę woj­nę. – Gru­by czoł­gi­sta za­milkł na chwi­lę, w coś się wpa­tru­jąc. – Do­bra, nie mamy cza­su na po­ga­du­chy. Miał być plu­ton czoł­gów, a dali nam was, trud­no. W ogó­le jaki masz kryp­to­nim wy­wo­ław­czy?

– Kot i Kot Je­den – wy­mam­ro­tał Ma­nell.

– Gło­śniej, nic nie sły­szę!

– Kot i Kot Je­den! – wy­darł się sier­żant.

– Okej. Ja będę Ri­ver. Słu­chaj, Kot. – Głos zro­bił się wy­raź­niej­szy i nie­po­ko­ją­co miły. – To, co po­wiem, nie bę­dzie faj­ne. Lot­nic­twa, jak wi­dzisz, nie ma, ar­ty­le­ria robi, co może, a w dy­wi­zji kru­cho ze spraw­nym sprzę­tem. Póki co je­ste­śmy my i te skur­wy­sy­ny. Nie wiem, ile ich przy­la­zło, tu­zin czy dwa. Nie­waż­ne. Do­sta­li po du­pie, ale są. Są w le­sie ja­kieś pięć ki­lo­me­trów stąd i pa­trzą. Pa­trzą i cze­ka­ją. Trze­ba ich wy­wa­bić albo cho­ciaż spro­wo­ko­wać. Za dwie mi­nu­ty wszyst­ko, co mamy, za­cznie na­pier­da­lać w ten pie­przo­ny las. Mam na­dzie­ję, że wte­dy ru­szą. Ru­szą na pew­no. Są tak głu­pi albo zde­spe­ro­wa­ni. Sko­ro szli po otwar­tym te­re­nie, w dwóch miej­scach bez osło­ny skrzy­deł… Do­bra, do sed­na – mó­wią­cy sam sie­bie uspo­ko­ił. – Idziesz na za­ją­ca. Na wa­bia.

Sło­wa wbi­ły się Ma­nel­lo­wi w gło­wę, aż skro­nie za­pul­so­wa­ły. Naj­chęt­niej wy­sko­czył­by z tej sta­lo­wej trum­ny, któ­rą na­gle wy­dał mu się jego po­czci­wy Chaf­fee, i po­gnał jak naj­da­lej.

– Jak sły­szę, je­steś ocza­ro­wa­ny pro­po­zy­cją – z otę­pie­nia wy­rwa­ła go kpi­na gru­be­go.

Obok czoł­gów prze­to­czy­ło się kil­ka cię­ża­ró­wek. Sta­nę­ły przy moź­dzier­zach i spod plan­dek za­czę­to do­no­sić ko­lej­ne skrzy­nie amu­ni­cji.

– Daj mi pięć mi­nut – in­stru­ował da­lej gru­by czoł­gi­sta. – Obej­dę las i się przy­cza­ję. Ty wal środ­kiem i na znak…

– Ro­zu­miem. – Ma­nell wresz­cie się ode­zwał.

– Na pew­no?

– Tak. Ro­zu­miem – od­parł gro­bo­wym gło­sem.

– Za­tem po­wo­dze­nia – do­le­cia­ło w słu­chaw­kach.

Sher­ma­ny do­da­ły gazu i je­den po dru­gim, mie­ląc bło­to, ru­szy­ły w las. Naj­pierw trzy dłu­go­lu­fo­we w wer­sji A3, a po­tem jesz­cze dwa. Po­czci­we sta­re czoł­gi z krót­ki­mi ar­ma­ta­mi ka­li­bru sie­dem­dzie­się­ciu pię­ciu mi­li­me­trów, któ­rych Ma­nell wcze­śniej nie do­strzegł.

– Guy – wark­nął na kie­row­cę. – Kot Je­den, ru­sza­my w las, na skraj. Cze­ka­my na sy­gnał i wa­li­my przed sie­bie. – Czuł, jak strach za­ci­ska mu gar­dło. Od­pę­dzał jak mógł naj­gor­sze wi­zje, któ­re jak na złość za­czy­na­ły się kłę­bić dzie­siąt­ka­mi w zmę­czo­nym umy­śle. – Na­przód – roz­ka­zał z naj­więk­szą pew­no­ścią sie­bie, na jaką było go stać.

Peł­zli przez las, oka­le­czo­ny, pe­łen ki­ku­tów drzew, świe­żych oko­pów i prze­ra­żo­nej pie­cho­ty. Lu­dzie kry­li się w swo­ich doł­kach, na­sią­ka­ją­cych wodą, ubra­ni w prze­ciw­desz­czo­we płasz­cze. Po­jaz­dy, pół­gą­sie­ni­co­we trans­por­te­ry, sta­ły z tyłu za­ma­sko­wa­ne, ale go­to­we ru­szać do ata­ku albo wprost prze­ciw­nie – wiać na roz­kaz.

Co chwi­lę któ­ryś z chło­pa­ków, głów­nie dzie­cia­ków z ostat­nich uzu­peł­nień, uno­sił gło­wę i pa­trzył prze­ję­ty­mi, peł­ny­mi na­dziei ocza­mi na dwa czoł­gi.

Ma­nell nie poj­mo­wał, czy są tak nie­do­świad­cze­ni, by są­dzić, że dwa zwia­dow­cze Chaf­fee roz­strzy­gną bi­twę, czy my­ślą, że to tyl­ko for­pocz­ta idą­cej na od­siecz resz­ty dy­wi­zji.

Prze­cież Trzy­na­sta Pan­cer­na wal­czy­ła pra­wie mie­siąc bez ustan­ku. Nie było tylu uzu­peł­nień co kie­dyś, tak jak i nie było za­opa­trze­nia. Tyl­ko lot­nic­two po­czy­na­ło so­bie, jak chcia­ło, da­jąc pa­ra­sol tym na zie­mi. Ale im da­lej w je­sień, tym czę­ściej zda­rza­ły się dnie jak ten. Chmur­ne, ciem­ne, a wróg po­tra­fił to wy­ko­rzy­stać.

Poza tym po tych kil­ku ty­go­dniach walk o prze­ła­ma­nie fron­tu, a po­tem w gór­skich prze­łę­czach bro­nio­nych przez rze­ko­mo słab­sze siły, w dy­wi­zji sprzęt sy­pał się na po­tę­gę. „Mu­si­my wam wy­star­czyć” – po­my­ślał Mack, pa­trząc na tę ga­pią­cą się na jego wóz ha­ła­strę.

Deszcz pa­dał co­raz moc­niej. Sta­nę­li w bez­piecz­nej od­le­gło­ści od skra­ju lasu, sza­rej pla­my za­kry­tej dy­mem.

W od­da­li wi­dać było ogni­ki po­ża­rów. To so­wiec­kie i ame­ry­kań­skie wozy, któ­re nie wró­ci­ły z wy­pa­du. Da­lej go­rza­ły trzy wsie albo i więk­sze go­spo­dar­stwa. W te bliż­sze tłu­kły cią­gle moź­dzie­rze, więc Ma­nell po­jął, że sie­dzi tam so­wiec­ka pie­cho­ta lub inny ob­ser­wa­tor.

Znów po­czuł ucisk w gar­dle. Myśl, że mogą go tra­fić za­raz po tym, jak opu­ści bez­piecz­ny las, przy­pra­wia­ła go o pa­ni­kę.

Po­wie­trze za­go­to­wa­ło się od roz­grza­nej sta­li, gdy Long Tomy za­czę­ły ko­lej­ny kon­cert. Z drzew po­sy­pa­ły się li­ście i mniej­sze ga­łę­zie, kie­dy wiel­kie ła­dun­ki po­fru­nę­ły w stro­nę so­wiec­kie­go lasu. Wą­skiej czar­nej nit­ki we mgle.

Bły­snę­ło, po­tem na­stą­pi­ła chwi­la ci­szy i głu­chy ło­skot eks­plo­zji po­szedł po zie­mi.

– Kot, tu Ri­ver, na po­zy­cji? – Ma­nell wie­dział, że ta chwi­la na­stą­pi.

– Na po­zy­cji, Ri­ver. Go­to­wi. – Z tru­dem po­wstrzy­mał drże­nie gło­su. Na­wa­ła na­ra­sta­ła, za­głu­sza­jąc nie­mal zu­peł­nie ko­mu­ni­ka­ty.

– Ja też go­tów! – za­wo­łał gło­śniej Ri­ver. – Mi­nu­ta i za­czy­naj­cie. – W jego gło­sie brzmia­ło współ­czu­cie.

– Ro­zu­miem. – Ma­nell scho­wał się głę­biej w wie­żę i na­krył wła­zem.

W środ­ku pach­nia­ło mie­szan­ką roz­grza­nej wil­go­ci, spa­lin i stra­chem. Mil­cze­li wszy­scy, wpa­tru­jąc się tępo przed sie­bie i pew­nie mo­dląc w my­ślach.

Go­ło­wąs, któ­re­go chy­ba tyl­ko żart losu uczy­nił do­wód­cą plu­to­nu zwia­dow­cze­go, ga­pił się bez­myśl­nie w bla­de prze­bły­ski rwą­cych się po­ci­sków. Reszt­ką sił, z tro­ski o swo­ich lu­dzi czy obo­wiąz­ku, chciał oczy­ścić umysł i co­kol­wiek za­pla­no­wać. Nic nie po­ma­ga­ło.

Za­ci­snął moc­niej pię­ści, żeby nie było wi­dać, jak moc­no trzę­są mu się dło­nie. Od­dech przy­śpie­szył.

– Kot, ru­szaj!

W słu­chaw­kach za­hu­cza­ło z mocą wy­strza­łu. Ma­nell po­czuł, że ob­le­wa go pot, i dłu­go nie po­tra­fił wy­krztu­sić sło­wa.

– Kot, ru­szaj! – po­na­glał zna­jo­my głos. Ostrzał osią­gał apo­geum, eks­plo­zje mno­ży­ły się z nie­by­wa­łą szyb­ko­ścią. Ma­nell po­my­ślał, że ar­ty­le­rzy­ści ro­bią co mogą, i do­pie­ro trze­ci ko­mu­ni­kat wy­rwał go z lę­kli­we­go otę­pie­nia. – Kur­wa mać, co z wami?!

– Jest… Je­ste­śmy – nie­mal wy­ję­czał.

– Ru­szać. – Głos gru­ba­we­go czoł­gi­sty wy­da­wał się pe­łen fu­rii.

– Kot Je­den, za mną! – rzu­cił krót­ko Ma­nell. Za dłu­go już się wa­hał. – Guy… z Bo­giem – wy­rwa­ło mu się nie wia­do­mo cze­mu. Po­czci­wy Chaf­fee ru­szył, lecz te­raz ostroż­niej. Kie­row­ca był mło­dy, ale do­my­ślał się, co ich cze­ka, i wca­le mu się do tego nie śpie­szy­ło.

Da­le­ki las za­snuł się sze­ro­kim ob­ło­kiem, któ­ry pło­żył się ni­sko przy zie­mi. To nie uła­twia­ło za­da­nia.

Bliż­sza wieś roz­la­ty­wa­ła się w pło­mie­niach i bia­łych ob­łocz­kach rwą­cych się gra­na­tów. Ale gdy tyl­ko dwa ame­ry­kań­skie wozy wy­szły na łąkę po le­wej od szo­sy, ostrzał lek­ko osłabł.

– Ja pierw­szy, Kot Je­den za mną – roz­ka­zał co­raz bar­dziej nie­spo­koj­ny Ma­nell. – Guy, szyb­ciej, do cho­le­ry – zgrzy­tał zę­ba­mi do mi­kro­fo­nu. – Wy­pa­try­wać wro­ga.

Deszcz jak na złość zda­wał się pa­dać moc­niej albo po pro­stu na otwar­tej prze­strze­ni nie było przed nim osło­ny. Dwa czoł­gi za­czę­ły zyg­za­ko­wać. Za­ło­gi wi­dzia­ły, że ktoś na pew­no już je do­strzegł i bę­dzie pró­bo­wał na­mie­rzać.

Prze­by­li tak ki­lo­metr, może wię­cej, i nic się nie dzia­ło. Mi­nę­li kil­ka dy­mią­cych wra­ków, cza­sem zwar­tych w śmier­tel­nym uści­sku. Ogień mimo desz­czu nie chciał ga­snąć.

Mack czuł pul­su­ją­cą krew. Zer­kał to na las, w któ­rym mie­li sie­dzieć czer­wo­ni, to na zruj­no­wa­ną wio­skę, te­raz już bar­dziej wy­raź­ną, peł­ną kwa­dra­to­wych do­mostw o po­pę­ka­nych ścia­nach, bez da­chów. Z roz­bi­ty­mi po­jaz­da­mi, mar­twy­mi zwie­rzę­ta­mi roz­rzu­co­ny­mi wo­ko­ło, okra­szo­ną świe­ży­mi le­ja­mi.

Je­śli ktoś tam jesz­cze żył, a o tym Ma­nell był świę­cie prze­ko­na­ny, to scho­wał się głę­bo­ko w ru­mo­wi­ska czy piw­ni­ce i pa­trzył.

– Ri­ver, co z wami? – za­dał ner­wo­we py­ta­nie.

– Spo­koj­nie. Osła­nia­my. – Gru­by od­parł do­pie­ro po dłuż­szej chwi­li, wy­raź­nie zde­ner­wo­wa­ny.

Ostat­nia osło­na, coś, co da­wa­ło choć ułu­dę otu­chy, zo­sta­ła za nimi. Ar­ty­le­ria prze­sta­ła strze­lać. Pod pan­ce­rzem sły­chać było tyl­ko ryk sil­ni­ka i zgrzy­ta­nie me­ta­lo­wych czę­ści.

– Uwa­żać, chło­pa­ki. – Coś tknę­ło Ma­nel­la. Jego dwa wozy wy­to­czy­ły się zza wąt­pli­wej osło­ny za­dy­mio­ne­go po­bo­jo­wi­ska. Ostat­nie dwa T-34 i jed­no dzia­ło pan­cer­ne zo­sta­wia­li za sobą. Wra­że­nie, że za­raz spo­tka­ją wię­cej ta­kich, tyle że spraw­nych, po­tę­go­wa­ło na­ra­sta­ją­cą pa­ni­kę. So­wie­ci cze­ka­li po­tul­nie już wy­star­cza­ją­co dłu­go. Nie wia­do­mo było tyl­ko, czy to z ich stro­ny ro­dzaj pod­stęp­nie okrut­nej gry, czy cięż­kie po­ci­ski na­praw­dę na­ro­bi­ły im kło­po­tów.

Wszyst­ko to w jed­nej chwi­li sta­ło się mało waż­ne. Z ciem­ne­go pasa oka­le­czo­ne­go lasu wy­ło­nił się ja­kiś kształt. Je­den, po­tem dru­gi. Ma­ja­czy­ły w dy­mie. Po­tem po­ja­wi­ły się na­stęp­ne. Przy­sta­wa­ły albo pę­dzi­ły.

– Wi­dzę! Są. – Ma­nell czuł, jak głos więź­nie mu w gar­dle. – Są, skur­wy­sy­ny! – wrza­snął do mi­kro­fo­nu i nie wie­dzieć cze­mu, za­parł się dłoń­mi o su­fit wie­ży.

– Po­draż­nij ich tro­chę, od­cią­gnij… – Gru­by czoł­gi­sta skry­ty gdzieś w drze­wach wy­raź­nie się oży­wiał. – Po­tem spier­da­laj. Ja nie mogę się ujaw­nić, są za da­le­ko – oznaj­mił rzecz oczy­wi­stą, jak­by ga­dał do ko­lej­ne­go szczy­la po dwu­ty­go­dnio­wym kur­sie.

– Po­draż­nij. Je­zus Ma­ria – wy­sa­pał Ma­nell. – Guy – rzu­cił do in­ter­ko­mu – na­pier­da­laj, ile mo­żesz, po­tem skręt w pra­wo i za­raz zyg­za­kiem w lewo. Jak dam znać, spie­prza­my, ile wy­cią­gniesz. Kot Je­den, idziesz za mną. – Prze­łą­czył na ogól­ną czę­sto­tli­wość. – Ani mi się waż za­trzy­mać, na­wet na se­kun­dę! – To ostat­nie wy­brzmia­ło ra­czej jak usil­na proś­ba ani­że­li roz­kaz.

Chaf­fee po­gnał do przo­du, jak­by kie­row­cy na­praw­dę spie­szy­ło się, żeby obe­rwać.

Kot Je­den je­chał z boku, nie od­stę­pu­jąc Mac­ka ani na mo­ment.

Ma­nell prze­tarł szkła go­gli i przy­su­nął się bli­żej wi­zje­ra.

– Ła­duj prze­ciw­pan­cer­ny – roz­ka­zał spo­koj­nie.

– Jest – usły­szał od­po­wiedź i za­raz trza­snął za­mek sie­dem­dzie­się­cio­pię­cio­mi­li­me­tro­we­go dzia­ła. Star­szy sier­żant ka­zał zro­bić to, żeby nie dać się za­sko­czyć. Nie po­tra­fił wy­brać kon­kret­ne­go celu. So­wie­ci byli da­le­ko, poza za­się­giem strza­łu, i po­ja­wia­ło się ich co­raz wię­cej.

Po dro­dze nie do­strze­gał śla­dów so­wiec­kiej pie­cho­ty, więc przy­naj­mniej ten pro­blem miał z gło­wy. Je­śli coś mia­ło go dziś za­bić, to ra­dziec­kie tan­ki.

Ci pod la­sem, na pła­skiej jak stół łące, chy­ba go nie wi­dzie­li. Za to ob­ser­wa­to­rzy, tkwią­cy cią­gle we wsi po le­wej, już zdo­ła­li nadać, że Ame­ry­ka­nie coś szy­ku­ją.

Od ciem­ne­go sta­da czoł­gów na­gle ode­rwa­ło się kil­ka ma­szyn. Od­sko­czy­ły szyb­ko. Z osiem albo dzie­sięć tan­ków pę­dzi­ło w stro­nę Ma­nel­la, bu­cha­jąc ob­ło­ka­mi dymu. Resz­ta, chy­ba też zmo­ty­wo­wa­na nie­spo­dzia­nym po­ja­wie­niem się ame­ry­kań­skich ma­szyn, wy­raź­nie przy­śpie­szy­ła, gna­jąc do swe­go celu. Było ich ze dwa­dzie­ścia, może i wię­cej.

Tam­te jed­nak mało ob­cho­dzi­ły Mac­ka. On miał swój pro­blem na gło­wie. Wi­dział go zresz­tą co­raz wy­raź­niej. Po­znał ten kształt tak do­brze, aż mu spo­wsze­dniał, ale i tak za­wsze dzię­ko­wał Bogu, że uszedł z ży­ciem po spo­tka­niu z tą ma­szy­ną.