Skąd się wzięły w Warszawie podwórkowe kapliczki? Gdzie znajduje się Skwer Szmalcowników? O czym kłamie kobieta z pomnika na placu Krasińskich, schodząc z dzieckiem do kanału? Czego jeszcze nie wiemy o Akcji pod Arsenałem? Historii, jaką opowiada w swoim eseju Elżbieta Janicka, nie uczą nas w szkole. Nie utrwalają w pomnikach i tablicach pamiątkowych. A jednak jest uporczywie obecna, nie tylko w pamięci ludzi i na kartach zakurzonych książek. Jest obecna w przestrzeni miasta, które obsesyjnie próbuje się od niej uwolnić. „Festung Warschau” to spacerownik po Warszawie: minionej i obecnej, wyobrażonej i rzeczywistej.

Więc o czym jest ta opowieść Elżbiety Janickiej? O walczącym mieście, a raczej o społecznych grupach pamięci i/lub politykach, którzy pozyskują dla siebie zdobycze terytorialne: domy, ulice i parki. Dawna niesłuszność usunięta, nasza słuszność uwieczniona. A dawna niesłuszność, jeszcze jako słuszność, też miała swoją niesłuszność, którą pominęła, usunęła, zarosła. I tak w koło.
Bożena Keff, fragment wstępu

Pamięć miasta wpisana jest w jego topografię - zmieniającą się pod wpływem kolejnych wojen, konfliktów ideologicznych i architektonicznych. Tu nie wystarczy ustawić pomniki, przybić tablicę i nazwać ku czci. Pod asfaltem, pod ziemią, wreszcie w zmielonych murach byłego getta czai się Pani Przeszłość. Co z nią zrobimy, gdy już ją odkryjemy? Co jej powiemy, kiedy przyjdzie do nas nieoczekiwanie? Warto znaleźć odpowiedzi w książce Elżbiety Janickiej - jako zakładnicy i zakładniczki oblężonego miasta musimy dbać o pamięć.
Sylwia Chutnik

O AUTORCE:
Elżbieta Janicka – literaturoznawczyni, fotografka. Absolwentka Université Paris VII Denis Diderot i Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka monografii Andrzeja Trzebińskiego „Sztuka czy naród?” (Kraków 2006). Edytorka apokryfu Wacława Antczaka „Antoś Rozpylacz. Polski Odyseusz. Najsławniejszy wojownik w walce z Niemcami hitlerowskimi. Epopeja partyzantów z czasów powstania w Warszawie” (Łódź 2008). Sygnatariuszka m.in. Listu stu kobiet do Parlamentu Europejskiego (2002). Swoje fotografie prezentowała w łódzkiej Galerii FF i tamtejszym Atlasie Sztuki.