Profesjologia. Nauka o profesjonalnym rozwoju człowieka

Spis treści ebooka

WPROWADZENIE........................................................................................15

I. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY PROFESJOLOGII.............................19
1.1.Historyczne źródła profesjonalizmu i profesjologii.....................................19
1.2.Warunki powstawania i rozwoju nowych dziedzin wiedzy i nauk.............31
1.3.Pojęcie „profesjologii”.....................................................................................35
1.4.Cele profesjologii.............................................................................................36
1.5.Funkcje profesjologii.......................................................................................37
1.6.Zadania profesjologii.......................................................................................37
1.7.Przedmiot badań naukowych profesjologii...................................................38
1.8.Podstawowe przesłanki profesjologii.............................................................39
1.9.Terminologia naukowa profesjologii ............................................................41
1.10.Działy profesjologii.....................................................................................43
1.11.Związek profesjologii z innymi naukami o człowieku............................44
1.12.Problemy badawcze profesjologii..............................................................45
1.13.Metody naukowych badań profesjologii...................................................46
1.14.Profesjologia jako nauka społecznie użyteczna.......................................47
1.15.Profesjoznawstwo jako integralny składnik profesjologii.......................48
1.16.Początki i stan rozwoju profesjologii.........................................................51

II. ZAWÓD I PRACA JAKO PODSTAWOWE WARUNKI
PROFESJONALNEGO ROZWOJU CZŁOWIEKA...................................54
1.17.Podstawowe pojęcia i ich opis....................................................................54
1.17.1.Zdrowie człowieka........................................................................................54
1.17.2.Aktywność człowieka...................................................................................56
1.17.3.Działanie i działalność człowieka...............................................................60
1.17.4.Czynności człowieka....................................................................................64
1.17.5.Profesjonalna wiedza człowieka..................................................................66
1.17.6.Profesjonalne umiejętności człowieka.......................................................70
1.17.7.Zawód człowieka..........................................................................................72
1.17.8.Klasyfikacja zawodów i specjalności..........................................................80
1.17.9.Model zawodu i jego charakterystyka........................................................85
2.1.10. Profesjonalna praca człowieka....................................................................90
2.1.11. Modele pracy ludzkiej..................................................................................97
2.1.12. Dziedziny pracy ludzkiej............................................................................. 99
2.1.13. Podział pracy ludzkiej według badań amerykańskich.............................. 99

III. PROFESJONALNA PRACA CZŁOWIEKA ..........................................102
3.1. Poradnictwo i doradztwo profesjonalne........................................................102
3.2. Profesjonalny start absolwentów szkół zawodowych...................................106
3.3. Dobór kadr pracowniczych.............................................................................110
3.4. Wydajność pracy człowieka.............................................................................113
3.5. Profesjonalne zmęczenie i znużenie pracownika..........................................115
3.6. Zmianowość w pracy profesjonalnej..............................................................119
3.7. BHP i wypadkowość w pracy profesjonalnej.................................................121
3.8. Profesjonalne współdziałanie i rywalizacja...................................................126
3.9. Decyzje życiowe i profesjonalne pracujących................................................128
3.10. Kierowanie zespołami pracowniczymi.........................................................131
3.11. Lęki i zagrożenia pracowników.....................................................................135
3.12. Innowacyjność w pracy profesjonalnej........................................................137
3.13. Zarządzanie zakładem pracy.........................................................................139
3.14. Pracownik w profesjonalnej przestrzeni......................................................142
3.15. Przedsiębiorczość w pracy profesjonalnej...................................................145
3.16. Pracownik a marketing..................................................................................147
3.17. Pracownik a reklama jego wytworów...........................................................148
3.18. Niepełnosprawność i profesjonalna rehabilitacja pracowników...............150
3.19. Manipulacja człowiekiem pracy....................................................................154
3.20. Komunikacja interpersonalna pracujących.................................................157
3.21. Różne postacie pracy człowieka....................................................................160
3.22. Człowiek pracy jako bezrobotny...................................................................166

IV. TEORETYCZNE PODSTAWY PROFESJOLOGII..................................168
4.1. Podstawowe twierdzenia o profesjonalnym rozwoju człowieka..................168
4.2. Profesjonalny a ogólny rozwój człowieka......................................................174
4.3. Teoretyczne podstawy profesjonalnego rozwoju człowieka.........................179
4.3.1. Ogólne teorie rozwoju człowieka.................................................................179
4.3.1.1. Teoria energetyzmu życia ludzkiego.........................................................180
4.3.1.2. Teoria potrzeb ludzkich.............................................................................182
4.3.1.3. Teoria czynności ludzkich.........................................................................183
4.3.1.4.Teoria sensu życia ludzkiego......................................................................185
4.3.1.5. Teoria podziału pracy ludzkiej..................................................................186
4.3.2. Szczegółowe teorie profesjonalnego rozwoju człowieka...........................187
4.3.2.1. Teorie wyboru zawodu...............................................................................187
4.3.2.2. Teorie uczenia się zawodu.........................................................................191
4.3.2.3. Teorie pracy zawodowej.............................................................................197
4.3.3. Dynamiczne teorie profesjonalnego rozwoju człowieka...........................200
4.3.3.1. Teoria ciągłości rozwojowej.......................................................................200
4.3.3.2. Teoria miejsca i przestrzeni społeczno-zawodowej człowieka
w podziale zawodów i pracy ludzkiej........................................................202
4.3.4. Teoria ograniczonego potencjału rozwojowego w profesjonalnym
kształceniu osób niepełnosprawnych (Podstawowe założenia)...............210
4.3.4.1. Objaśnienia podstawowych terminów.....................................................210
4.3.4.2. Główne twierdzenia teorii.........................................................................211
4.3.5. Teoria profesjonalnych zmian rozwojowych człowieka............................213
4.3.5.1. Objaśnienia terminów podstawowych.....................................................214
4.3.5.2. Główne twierdzenia teorii.........................................................................217

V. TYPY I METODY NAUKOWYCH BADAŃ PROFESJOLOGII...............222
5.1. Objaśnienia pojęć: „typ badań”, „metoda badań”..........................................222
5.2. Typy badań i ich charakterystyka...................................................................223
5.2.1. Badania opisowe............................................................................................223
5.2.2. Badania korelacyjne......................................................................................223
5.2.3. Badania eksperymentalne.............................................................................224
5.2.4. Badania modelowe........................................................................................225
5.2.5. Badania monograficzne................................................................................226
5.2.6. Badania diagnostyczne..................................................................................226
5.2.7. Badania międzykulturowe............................................................................228
5.2.8. Badania porównawcze...................................................................................228
5.2.9. Badania podłużne..........................................................................................229
5.2.10. Badania poprzeczne....................................................................................229
5.2.11. Badania podłużno-poprzeczne..................................................................230
5.2.12. Badania biegu życia.....................................................................................230
5.3. Typowe metody profesjologii.............................................................................231
5.3.1. Główne czynności badawcze........................................................................231
5.3.2. Metoda profesjograficzna.............................................................................233
5.3.3. Metoda analizy, oceny i interpretacji wytworów działania.......................234
5.4. Metody pomocnicze profesjologii..................................................................238
5.4.1. Metoda obserwacyjna...................................................................................238
5.4.2. Metoda eksperymentalna.............................................................................243
5.4.3. Metoda testowa..............................................................................................248
5.4.4. Metoda autobiograficzna..............................................................................253
5.4.5. Metoda wywiadu i rozmowy........................................................................260
5.4.6. Metoda ankietowa.........................................................................................264
5.4.7. Metoda kwestionariuszy i inwentarzy osobowości....................................267
5.4.8. Metoda socjometryczna................................................................................270
5.4.9. Metoda introspekcyjna.................................................................................276
5.4.10. Metoda statystyczna....................................................................................278
5.5. Kompleksowe stosowanie metod badań........................................................279
5.6. Poznawcza wartość metod badań...................................................................279
5.7. Refleksje ogólne o metodach badań...............................................................281

VI. WARUNKI PROFESJONALNEGO ROZWOJU.....................................282
6.1. Wprowadzenie...................................................................................................282
6.2. Podmiotowe uwarunkowania rozwoju...........................................................284
6.2.1. Biologiczne uwarunkowania rozwoju.........................................................284
6.2.2. Fizyczne uwarunkowania rozwoju..............................................................292
6.2.3. Psychiczne uwarunkowania rozwoju...........................................................294
6.3. Przedmiotowe uwarunkowania rozwoju........................................................296
6.3.1. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju......................................................296
6.3.2. Techniczne uwarunkowania rozwoju..........................................................297
6.3.3. Kulturowe uwarunkowania rozwoju...........................................................300
6.3.4. Społeczne uwarunkowania rozwoju............................................................301
6.3.5. Pedagogiczne uwarunkowania rozwoju......................................................306
6.3.6. Integracyjny wpływ warunków podmiotowych i przedmiotowych na profesjonalny rozwój człowieka..............................307

VII. PROCES PROFESJONALNEGO ROZWOJU.......................................309
7.1. Ogólna periodyzacja rozwoju człowieka........................................................309
7.1.1. Stadia i fazy rozwoju ogólnego.....................................................................309
7.1.2. Narodziny stadialności profesjonalnego rozwoju......................................312
7.1.2.1. Okresy rozwojowe wyboru zawodu..........................................................312
7.1.2.2. Okresy przebiegu pracy zawodowej.........................................................313
7.1.2.3. Stadia biegu życia zawodowego................................................................313
7.2. Okresy profesjonalnego rozwoju i ich charakterystyka................................314
7.2.1. Charakterystyka okresu profesjonalnej preorientacji dzieci.....................316
7.2.1.1. Ustalenia terminologiczne.........................................................................316
7.2.1.2. Charakterystyka okresu.............................................................................317
7.2.1.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju dzieci..........................................318
7.2.2. Charakterystyka okresu profesjonalnej orientacji młodzieży..................328
7.2.2.1. Ustalenia terminologiczne.........................................................................328
7.2.2.2. Charakterystyka okresu.............................................................................330
7.2.2.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju młodzieży..................................331
7.2.3. Charakterystyka okresu profesjonalnego uczenia się................................332
7.2.3.1. Ustalenia terminologiczne.........................................................................332
7.2.3.2. Charakterystyka okresu.............................................................................333
7.2.3.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju uczniów szkół zawodowych...........335
7.2.4. Charakterystyka okresu profesjonalnej pracy dorosłych..........................352
7.2.4.1. Ustalenia terminologiczne.........................................................................352
7.2.4.2. Charakterystyka okresu.............................................................................352
7.2.4.3. Właściwości profesjonalnego rozwoju pracujących...............................353
7.2.5. Charakterystyka okresu postprofesjonalnej reminiscencji i refleksji emerytów i rencistów...................................................................367
7.2.5.1. Ustalenia terminologiczne.........................................................................367
7.2.5.2. Charakterystyka okresu.............................................................................368
7.2.5.3. Właściwości życia pozawodowego emerytów i rencistów.....................368

VIII. WYNIKI PROFESJONALNEGO ROZWOJU......................................372
8.1. Wyniki rozwoju i ich charakterystyka............................................................372
8.1.1. Ustalenia terminologiczne...............................................................................372
8.1.2. Główne kategorie wyników profesjonalnego rozwoju.................................373
8.1.3. Dojrzałość psychospołeczna młodzieży do wyboru zawodu......................374
8.1.3.1. Dojrzałość psychiczna młodzieży................................................................374
8.1.3.2. Dorosłość społeczna młodzieży...................................................................375
8.1.4. Sukcesy szkolno-zawodowe uczących się zawodu........................................377
8.1.4.1. Sukcesy szkolne..............................................................................................377
8.1.4.2. Sukcesy zawodowe.........................................................................................377
8.1.5. Kwalifikacje społeczno-zawodowe absolwentów szkół zawodowych.............378
8.1.5.1. Ustalenia terminologiczne............................................................................378
8.1.5.2. Poziomy kwalifikacji społeczno-zawodowych...........................................381
8.1.6. Przydatność społeczno-zawodowa absolwentów szkół zawodowych........383
8.1.6.1. Ustalenia terminologiczne............................................................................383
8.1.6.2. Rodzaje przydatności do pracy absolwentów szkół zawodowych...........385
8.1.7. Sukcesy społeczno-zawodowe pracujących...................................................386
8.1.7.1. Ustalenia terminologiczne............................................................................386
8.1.7.2. Trudności w osiąganiu sukcesów społeczno-zawodowych......................387
8.1.7.3. Wartość sukcesów społeczno-zawodowych...............................................388
8.1.8. Profesjonalna osobowość pracownika...........................................................389
8.1.8.1. Ustalenia terminologiczne............................................................................389
8.1.8.2. Składniki i cechy profesjonalnej osobowości pracownika........................390

IX. METODY STYMULACJI PROFESJONALNEGO ROZWOJU...............393
9.1. Objaśnienia wprowadzające............................................................................393
9.2. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju dzieci i uczniów klas początkowych w okresie preorientacji............................................................395
9.3. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju uczniów starszych klas i gimnazjum w okresie orientacji......................................................................395
9.4. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju uczniów szkół zawodowych w okresie uczenia się zawodu..................................................396
9.5. Metody stymulacji profesjonalnego rozwoju dorosłych w okresie kwalifikowanej pracy......................................................................................397
9.6. Metody stymulacji aktywności życiowej emerytów i rencistów w okresie reminiscencji i refleksji postzawodowej......................................399

X. WYBRANE WYNIKI BADAŃ PROFESJONALNEGO ROZWOJU........402
10.1. Prozawodowe marzenia dzieci......................................................................402
10.1.1. Problem, metody i teren badań..................................................................402
10.1.2. Wyniki badań...............................................................................................405
10.1.3. Przejawy prozawodowych marzeń dziecięcych........................................405
10.1.4. Motywacja prozawodowych marzeń dziecięcych....................................406
10.1.5. Wiedza dzieci o wybranych zawodach i pracy ludzkiej..........................407
10.1.6. Źródła wiedzy dzieci o wybranych zawodach i pracy ludzkiej...............407
10.1.7. Czynności dzieci związane z wyborem zawodu i pracy..........................408
10.1.8. Pewność – niepewność spełnienia się marzeń dziecięcych....................409
10.1.9. Prozawodowe marzenia dziewczynek i chłopców...................................409
10.1.10. Prozawodowe marzenia dzieci a poziom ich inteligencji.....................410
10.1.11. Prozawodowe marzenia dzieci a ich pochodzenie społeczne...............411
10.1.12. Prozawodowe marzenia dzieci a poziom wykształcenia ich rodziców...............................................................................................412
10.1.13. Stwierdzenia badawcze.............................................................................413
10.1.14. Wnioski wynikające ze stwierdzeń badawczych....................................414
10.1.15. Postulaty i refleksje ogólne o wynikach badań.......................................416
10.2. Postzawodowa aktywność emerytów i rencistów.......................................416
10.2.1. Przejawy postzawodowej aktywności........................................................417
10.2.2. Uwarunkowania postzawodowej aktywności...........................................418
10.3. Twórcza aktywność postzawodowa emerytów i rencistów........................419
10.3.1. Przejawy twórczej aktywności....................................................................419
10.3.2. Uwarunkowania twórczej aktywności.......................................................420

XI. POMOCNICZY SŁOWNIK PROFESJOLOGII......................................422
11.1. Wprowadzenie................................................................................................422
11.2. Terminy profesjologiczne (przykłady).........................................................423

XII. TEST ĆWICZENIOWY KMC 2016 – POZNAJ PROFESJOLOGIĘ.....434
12.1. Instrukcja dla studenta...................................................................................434
12.2. Metryczka studenta........................................................................................435
12.3. Zadania testowe..............................................................................................435
A) Jak nazywamy – nazywa się?.............................................................................435
B) Jak inaczej nazywamy – nazywa się?................................................................440
C) Co oznaczają terminy?.......................................................................................441
D) Jaka jest pełna nazwa skrótów?.........................................................................441
E) Prawda czy fałsz? ................................................................................................442
F) Jakie jest zakończenie zdania?...........................................................................444
12.4. Klucz oceny wyników testu...........................................................................449

BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁOWA I POMOCNICZA.......................................451

POSŁOWIE AUTORSKIE..............................................................................471

pokaż cały spis treści

ukryj recenzje