Ebook Ona, on i mózg mobi,epub

zmieszczonych w 23 parach. Tworzą one kariotyp, czyli kompletny zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego człowieka. W każdej parze jeden chromosom pochodzi od matki, a drugi od ojca. Dwadzieścia dwie pary odpowiadają za dziedziczenie cech niezwiązanych z płcią i nazywane są chromosomami autosomalnymi. Chromosomy w tych parach są do siebie podobne i zawierają taki sam zestaw genów rozmieszczonych w tych samych miejscach w strukturze chromosomów. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie 23. para, odmienna od pozostałych. Składa się ona z chromosomów płci (tzw. heterochromosomów, allosomów) należących do dwóch rodzajów: X oraz Y. Chromosom X (żeński) ma średnie rozmiary i zawiera dużą ilość materiału genetycznego (zbudowany jest z 1184 genów). Chromosom Y (męski) jest blisko czterokrotnie mniejszy i ma jedynie 231 genów. Ale to właśnie on (chociaż znacznie mniejszy) jest unikalny - występuje tylko u mężczyzn. Jeżeli w zygocie 23. para jest złożona z dwóch chromosomów X (XX), urodzi się dziewczynka, natomiast jeżeli w swoim składzie zawiera ona jeden chromosom Y (XY), na świat przyjdzie chłopiec. W świecie przyrody nie zawsze udaje się zachować powtarzalność i niezmienność procesu zapłodnienia. Zdarzają się nietypowe mutacje genetyczne dotyczące również chromosomów płciowych. Wiele z tych mutacji jest letalnych (prowadzą do śmierci na wczesnych etapach rozwoju zarodka), inne zaś uniemożliwiają jednoznaczne zakwalifikowanie ich nosiciela do którejś z płci (tzw. interseksualizm). Za to zjawisko odpowiadają modyfikacje kariotypu, czyli - tak jak pisaliśmy wcześniej - pełnego zestawu chromosomów każdej komórki naszego ciała. Charakteryzują się one obecnością dodatkowych chromosomów X lub Y: XYY - supermęski, tzw. zespół Jacobsa (1:1000 urodzeń), 47XXY - zespół Klinefeltera (1:600 urodzeń) czy rzadsze: 48XXXY, 49XXXXY, XXX - nadkobiecy (1:1000 urodzeń), bądź brakiem chromosomu X (występuje tylko pojedynczy chromosom X) - zespół Turnera (1:2500 urodzeń). W tym ostatnim przypadku testosteron nie jest w ogóle produkowany w organizmie dziewczynki. Osoby z takim kariotypem odznaczają się ponadprzeciętnymi zdolnościami werbalnymi przy niedorozwoju orientacji w przestrzeni oraz przywiązywaniem szczególnej wagi do swej kobiecości. Co ciekawe, bez chromosomu Y nie jest się mężczyzną, ale sam chromosom Y nie wystarcza, aby zarodek przeżył. W naturze nie ma możliwości występowania pojedynczego chromosomu Y. Taka mutacja zawsze prowadzi do śmierci zarodka. W przypadku kobiet sytuacja jest inna. Kobieta z kariotypem 45X (pojedynczy chromosom X) czy 47XXX (potrojony chromosom X) może urodzić zdrowe dziecko, tak jak kobieta z prawidłowym garniturem chromosomowym (46XX). Zjawisko to sprawia wrażenie, że natura za istotniejszy element strategii przetrwania naszego gatunku uznała zachowanie chromosomu X, odpowiadającego za płeć żeńską. Czy zatem chromosom Y jest niezbędny? Czy wizja świata przedstawiona w Seksmisji Juliusza Machulskiego może się spełnić? Kopernik też była kobietą... Na podstawione wyżej pytanie można odpowiedzieć twierdząco. Właściwie wszyscy jesteśmy kobietami albo przynajmniej przez jakiś czas nimi byliśmy. Chociaż genetyczne uwarunkowania płci kształtują się zaraz po wniknięciu plemnika do komórki jajowej, jeszcze przed okresem implantacji zarodka w macicy, to każdy płód rozwija się jako żeński, dopóki nie pojawią się męskie hormony płciowe, wydzielane przez nowo powstałe gonady. Te zaś kształtują się dopiero około 6. tygodnia życia płodowego. Gdy to nastąpi, stężenie testosteronu w mózgu płodu płci męskiej jest największe w całym jego życiu (także pozapłodowym), co odpowiada za kształtowanie się męskiego wzorca zachowań płciowych. Wczesne zróżnicowanie związane z płcią Wydziela się trzy etapy różnicowania się mózgu pod wpływem hormonów steroidowych, do których należą hormony płciowe męskie (testosteron) oraz żeńskie (estradiol i progesteron). Są to: pierwsza połowa ciąży (formowanie się genitaliów następuje ok. 5. miesiąca ciąży), okres perinatalny (okołoporodowy) oraz okres dojrzewania. Testosteron wywiera na układ nerwowy wpływ organizujący i aktywujący. Rola organizująca opiera się na bezpośrednim działaniu androgenów na tkankę mózgową, co powoduje jej maskulinizację i wykształcenie się męskiego wzorca funkcjonowania. Aktywizacja polega zaś na uruchamianiu przez testosteron pewnych procesów i przemian zaprogramowanych genetycznie (np. w okresie dojrzewania: wzrost organizmu, mutacja głosu u chłopców, pojawienie się męskiego typu owłosienia). Co ciekawe, zwiększony poziom stresu u kobiety w okresie ciąży wpływa na obniżenie wydzielania androgenów przez jądra płodu, co redukuje maskulinizujący wpływ testosteronu na rozwijający się mózg. Ja