Kaczyński i jego pajęczyna. Tkanie sieci 1949-1995 ebook

Gdy pi­szę te sło­wa, Pol­ska po raz ko­lej­ny w swo­jej hi­sto­rii musi pa­trzeć w prze­pa­ść. Za wschod­nią gra­ni­cą trwa woj­na. Bez­względ­ny wróg na­je­chał na­sze­go sąsia­da. A je­śli tyl­ko będzie mógł, przyj­dzie i do nas. Mimo to rząd RP od­ci­na się od za­chod­nich so­jusz­ni­ków. Nie tyl­ko od­rzu­ca ich po­stu­la­ty, lecz ta­kże otwar­cie ich ob­ra­ża. Roz­bi­ja Unię Eu­ro­pej­ską i osła­bia NATO, przez co na­ra­ża bez­pie­cze­ństwo ca­łe­go kon­ty­nen­tu. Przede wszyst­kim zaś na­ra­ża bez­pie­cze­ństwo Pol­ski.

Rów­no­cze­śnie go­spo­dar­ka na­sze­go kra­ju prze­ży­wa za­ła­ma­nie. In­fla­cja eks­plo­du­je, pol­ska wa­lu­ta tra­ci na war­to­ści, wy­so­ko­ść cen i opłat za­pie­ra dech w pier­siach. Za­kup ryby na obiad sta­je się nad­mier­nym wy­dat­kiem dla wi­ęk­szo­ści pol­skich ro­dzin – nie mó­wi­ąc już o bar­dziej wy­my­śl­nych to­wa­rach. Star­si lu­dzie sta­ją przed wy­bo­rem: ku­pić je­dze­nie czy leki? Nie­dłu­go może będą mu­sie­li wy­bie­rać po­mi­ędzy miesz­ka­niem a je­dze­niem.

Na­jazd Krem­la na Ukra­inę to tyl­ko jed­na z przy­czyn obłęd­nej dro­ży­zny. W Pol­sce pro­blem ma jesz­cze jed­no źró­dło: to po­li­ty­ka obo­zu wła­dzy. Zwi­ąza­ny z woj­ną wzrost cen pa­liw ko­pal­nych w mniej­szym stop­niu prze­ło­ży­łby się na kosz­ty ży­cia, gdy­by rząd nie za­ha­mo­wał prze­sta­wia­nia na­sze­go kra­ju na od­na­wial­ne źró­dła ener­gii. Co wi­ęcej, obóz rządzący ze­rwał z dys­cy­pli­ną bu­dże­to­wą i mo­ne­tar­ną. Dys­cy­pli­nę tę nie­raz kry­ty­ko­wa­no jako wy­raz nie­wra­żli­wo­ści spo­łecz­nej. Jed­nak nowy rząd nie za­stąpił sztyw­no­ści prze­my­śla­ną po­li­ty­ką so­cjal­ną. Za­czął hoj­nie roz­da­wać za­si­łki wy­bra­nym gru­pom oby­wa­te­li. Tym, któ­re wy­ka­zy­wa­ły się wi­ęk­szym kon­ser­wa­ty­zmem oby­cza­jo­wym – za­tem ła­twiej mo­żna było je prze­obra­zić w wier­nych i wdzi­ęcz­nych wy­bor­ców par­tii rządzącej. Nie cho­dzi­ło więc o po­moc, tyl­ko o kup­no po­par­cia. Jak rządo­we „pre­zen­ty dla swo­ich” wpły­nęły na go­spo­dar­kę? Przez chwi­lę mo­gły jej słu­żyć, te­raz jed­nak za­częły szko­dzić. Mimo to rząd na­dal chce ku­po­wać wy­bor­ców, dru­ku­jąc bank­no­ty po­zba­wio­ne po­kry­cia. Na­sze­mu kra­jo­wi gro­zi uto­ni­ęcie w zwa­łach bez­war­to­ścio­wych pie­ni­ędzy.

Pol­ska przez ćwie­rć wie­ku roz­wi­ja­ła się w im­po­nu­jącym tem­pie. Obec­nie prze­sta­je być atrak­cyj­nym pa­ństwem dla in­we­sto­rów, i to w szyb­kim tem­pie. Nie tyl­ko ze względu na nie­sta­bil­no­ść fi­nan­so­wą. Rów­nież ze względu na brak nie­za­wi­słej pro­ku­ra­tu­ry i po­stępu­jące ogra­ni­cza­nie nie­za­wi­sło­ści sądów. Przed­si­ębior­cy boją się in­we­sto­wać w kra­ju, w któ­rym rząd może ich okra­ść bez­kar­nie, gdyż kon­tro­lu­je wy­miar spra­wie­dli­wo­ści.

Kto od­po­wia­da za tę ka­ta­stro­fę? Przede wszyst­kim Ja­ro­sław Ka­czy­ński, li­der obo­zu rządzące­go. Skąd się wzi­ął? Co nim kie­ru­je? Kto mu słu­ży? Komu i cze­mu słu­ży on sam?

Na na­stęp­nych stro­nach szu­ka­my od­po­wie­dzi na te py­ta­nia. Szu­ka­my i znaj­du­je­my.

1

Kogo mamy na my­śli, gdy mó­wi­my „Ka­czy­ński”

8 czerw­ca 2022 r., So­cha­czew pod War­sza­wą. Au­to­ry­tar­na par­tia Pra­wo i Spra­wie­dli­wo­ść rządzi Pol­ską od nie­mal 7 lat. Cza­sy są co­raz ci­ęższe. Ga­lo­pu­jąca in­fla­cja zże­ra za­rob­ki Po­lek i Po­la­ków. Wódz par­tii, Ja­ro­sław Ka­czy­ński, po­sta­na­wia do­dać otu­chy swo­im wy­bor­com. Je­dzie do So­cha­cze­wa, gdzie miej­sco­wi dzia­ła­cze PiS-u cze­ka­ją na po­krze­pie­nie od swe­go przy­wód­cy. Nie pło­ną en­tu­zja­zmem. Trze­ba ich roz­grzać, za­nim wódz do­trze na sce­nę. Je­den z ani­ma­to­rów każe pu­blicz­no­ści skan­do­wać „Ja-ro-sław! Ja-ro-sław!”. W od­po­wie­dzi sły­szy nie­mra­wy szme­rek.

Wszyst­ko jed­nak się zmie­nia, gdy Ja­ro­sław Ka­czy­ński wcho­dzi na sce­nę. Pu­blicz­no­ść chło­nie ka­żde sło­wo z jego ust. Dzia­ła­cze chcą za­pew­nie­nia, że wbrew wszel­kim prze­ciw­no­ściom będzie do­brze. Nie tyl­ko o in­fla­cję cho­dzi. Prze­cież za mie­dzą Ro­sja na­je­cha­ła Ukra­inę. In­wa­zja sta­no­wi ciąg po­twor­nych zbrod­ni. Okru­cie­ństwo krem­low­skich so­łda­tów bu­dzi gro­zę. Ar­ty­le­ria ata­ku­je cele cy­wil­ne. Ro­sja­nie zbom­bar­do­wa­li m.in. szpi­tal po­ło­żni­czy w Ma­riu­po­lu, gdzie bom­by wy­bu­cha­ły nad nie­mow­lęta­mi i ro­dzący­mi mat­ka­mi. Na te­re­nach, przez któ­re prze­szła ar­mia Krem­la, leżą tru­py za­mor­do­wa­nych cy­wi­li. Nie­któ­re zwło­ki mają po­zry­wa­ne pa­znok­cie. Ci, co prze­ży­li, mó­wią o gwa­łtach na kil­ku­let­nich dzie­ciach.

Rzeź dzie­je się tak bli­sko. Stoi za nią zna­ny do­brze wróg, któ­ry nie tyl­ko Ukra­inę, lecz ta­kże Pol­skę chce od­zy­skać jako część swo­je­go im­pe­rium. Rzecz­po­spo­li­ta znów sty­ka się z bez­po­śred­nim za­gro­że­niem. Bez­cen­ne sta­je się wspar­cie za­chod­nich so­jusz­ni­ków, wspó­łpra­ca z Unią Eu­ro­pej­ską i NATO. Co o tym wszyst­kim po­wie Ka­czy­ński?

Wy­stąpie­nie Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go jest re­la­cjo­no­wa­ne w ca­łej Pol­sce. Wódz prze­ko­nu­je swo­ich słu­cha­czy, ja­ko­by w Pol­sce kwi­tła de­mo­kra­cja. Po­tem wma­wia im, że pol­ska ar­mia ro­śnie w siłę. Na­stęp­nie ata­ku­je... Niem­cy. I to w spo­sób ca­łkiem nie­spo­dzie­wa­ny. W prze­ci­wie­ństwie do swo­ich pro­pa­gan­dzi­stów nie oska­rża Niem­ców o tchó­rzo­stwo i pa­cy­fizm. Za­rzu­ca im coś zu­pe­łnie in­ne­go:

– Czy Niem­cy się chcą zbro­ić prze­ciw Ro­sji, czy prze­ciw nam, to ja nie wiem. Ale w ka­żdym ra­zie się zbro­ją – oświad­cza[1].

„Niem­cy się chcą zbro­ić... prze­ciw nam”. Wy­po­wia­da­jąc te sło­wa, Ka­czy­ński sze­ro­ko się uśmie­cha do swo­ich zwo­len­ni­ków. Z cze­go się cie­szy? Z tego, że ob­ra­ził wa­żne­go so­jusz­ni­ka, przed­sta­wia­jąc go jako zbroj­ne za­gro­że­nie dla Pol­ski? Z wi­zji no­we­go roz­bio­ru Pol­ski przez Ro­sję i Niem­cy, któ­rą roz­to­czył przed na­szy­mi ocza­mi? Z tego, że pod przy­kryw­ką grom­kich ha­seł przed­sta­wia wi­zję Pol­ski osa­mot­nio­nej, oto­czo­nej przez wro­gów?

Z so­jusz­ni­ka­mi Pu­ti­na

Pół roku wcze­śniej, w grud­niu 2021 r., Ja­ro­sław Ka­czy­ński i pre­mier Ma­te­usz Mo­ra­wiec­ki jaw­nie za­de­kla­ro­wa­li wolę wspó­łpra­cy z po­li­tycz­ny­mi agen­ta­mi Mo­skwy w Eu­ro­pie. Mi­ędzy in­ny­mi za­pro­si­li do War­sza­wy opła­ca­ną przez Kreml fran­cu­ską na­cjo­na­list­kę Ma­ri­ne Le Pen. Przy tej oka­zji pani Le Pen ogło­si­ła, że „Ukra­ina na­le­ży do sfe­ry wpły­wów Ro­sji”. Zro­bi­ła to w roz­mo­wie z pol­skim dzien­ni­kiem „Rzecz­po­spo­li­ta”[2].

Ka­czy­ński i Mo­ra­wiec­ki już wte­dy wie­dzie­li, że Pu­tin szy­ku­je na­jazd na Ukra­inę. Zo­sta­li ostrze­że­ni przez Ame­ry­ka­nów, że doj­dzie do zbroj­nej in­wa­zji ze stro­ny Ro­sji. Mimo to pu­blicz­nie się bra­ta­li z po­li­tycz­ny­mi agen­ta­mi Krem­la dzia­ła­jący­mi w Eu­ro­pie. W tym – z pa­nią Le Pen, z któ­rą nie ze­rwa­li po skan­da­licz­nej wy­po­wie­dzi. Prze­ciw­nie. Rów­nież po tym wy­bry­ku Ma­ri­ne Le Pen pre­mier Mo­ra­wiec­ki ro­bił wszyst­ko, żeby zwi­ęk­szyć jej szan­se we fran­cu­skich wy­bo­rach pre­zy­denc­kich. Pró­bo­wał w nie in­ge­ro­wać, ata­ku­jąc pu­blicz­nie pre­zy­den­ta Fran­cji Em­ma­nu­ela Ma­cro­na.

Za­ska­ku­jące, nie­zro­zu­mia­łe za­cho­wa­nie? Tyl­ko dla tych, któ­rzy wy­biór­czo ob­ser­wu­ją dzia­łal­no­ść Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go i jego lu­dzi. Rzu­ćmy okiem na ca­ło­kszta­łt tej dzia­łal­no­ści.

Wro­go­ść wo­bec Ukra­iny

Obóz wła­dzy Ka­czy­ńskie­go przez lata kar­mił swo­ich zwo­len­ni­ków pro­pa­gan­dą an­ty­ukra­ińską. Mi­ni­ster­stwo Spraw Za­gra­nicz­nych stwo­rzy­ło li­stę nie­po­żąda­nych oby­wa­te­li Ukra­iny[3]. Ja­ro­sław Ka­czy­ński uczy­nił mi­ni­strem edu­ka­cji na­cjo­na­li­stę Prze­my­sła­wa Czarn­ka, któ­ry wsła­wił się jaw­nym oka­zy­wa­niem nie­przy­ja­źni wo­bec tego kra­ju. Ten sam Czar­nek we­zwał pro­ku­ra­to­rów IPN-u, żeby ści­ga­li dzia­ła­cza Grze­go­rza Ku­pria­no­wi­cza za upa­mi­ęt­nia­nie zbrod­ni po­pe­łnio­nych przez Po­la­ków na Ukra­ińcach[4]. A pu­ti­now­ski por­tal pro­pa­gan­do­wy Sput­nik chwa­lił Czarn­ka za inny an­ty­ukra­iński po­my­sł. Cho­dzi­ło o to, żeby do Pol­ski spro­wa­dzać Uz­be­ków z Azji Środ­ko­wej za­miast oby­wa­te­li Ukra­iny[5].

Na tym nie ko­niec. Ka­czy­ński od lat pro­te­gu­je i osła­nia przed we­wnątrz­par­tyj­ny­mi ata­ka­mi pre­mie­ra Ma­te­usza Mo­ra­wiec­kie­go i jego bli­skie­go wspó­łpra­cow­ni­ka Mi­cha­ła Dwor­czy­ka. Nie są to przy­ja­cie­le Ukra­iny. W swo­ich pu­blicz­nych wy­po­wie­dziach Mo­ra­wiec­ki nie­raz przed­sta­wiał ten kraj jako pa­ństwo upa­dłe lub przy­czy­nę hi­sto­rycz­nych nie­szczęść Pol­ski[6]. Dwor­czyk z ko­lei w 2016 r. znie­wa­żył pu­blicz­nie ukra­ińskich przy­wód­ców, uczo­nych i du­chow­nych. Gdy za­ape­lo­wa­li o po­jed­na­nie mi­ędzy na­szy­mi na­ro­da­mi, na­zwał ich „ka­ta­mi” i „spraw­ca­mi lu­do­bój­stwa”[7].

Wszyst­ko to sta­no­wi dzia­ła­nie sprzecz­ne z ukra­ińską ra­cją sta­nu. Przede wszyst­kim jed­nak stoi w sprzecz­no­ści z pol­ską ra­cją sta­nu. Nic tak nie osła­bia za­ku­sów Krem­la na Pol­skę, jak ist­nie­nie wol­nej, nie­pod­le­głej Ukra­iny, któ­ra z wła­snej woli wi­ąże się z Za­cho­dem. Kto szko­dzi wol­nej i nie­pod­le­głej Ukra­inie, szko­dzi Pol­sce i po­ma­ga Mo­skwie. Do­pó­ki Kreml ist­nie­je i za­gra­ża Rzecz­po­spo­li­tej, an­ty­ukra­ińska po­li­ty­ka jest za­ra­zem po­li­ty­ką an­ty­pol­ską.

Jed­nak PiS w la­tach 2016–2021 taką wła­śnie po­li­ty­kę upra­wia ca­łkiem jaw­nie. Wśród jej na­rzędzi wy­ró­żnia się nie­ustan­ne przy­po­mi­na­nie i na­gła­śnia­nie pol­sko-ukra­ińskich kon­flik­tów z prze­szło­ści. Rzeź wo­ły­ńską z lat 1943–1944 ce­le­bru­je się jako jed­no z naj­wi­ęk­szych nie­szczęść w hi­sto­rii Pol­ski.

Rzecz ja­sna, nie­ludz­kie zbrod­nie do­ko­na­ne przez Ukra­ińców na Po­la­kach pod­czas dru­giej woj­ny świa­to­wej za­słu­gu­ją na upa­mi­ęt­nie­nie. Trze­ba jed­nak pa­mi­ętać, że nie wszy­scy Ukra­ińcy w nich uczest­ni­czy­li. Okru­cie­ństwa były dzie­łem gru­pek ubo­giej lud­no­ści wiej­skiej, w prze­szło­ści wy­zy­ski­wa­nej przez pol­ską szlach­tę, a po­tem pod­bu­rza­nej do zbrod­ni przez miej­sco­wych na­cjo­na­li­stów. Nie wol­no też za­po­mi­nać, że pod­czas dru­giej woj­ny świa­to­wej Pol­ska znacz­nie wi­ęcej ucier­pia­ła od Niem­ców i So­wie­tów niż od ukra­ińskich chło­pów. Tym bar­dziej że hi­tle­row­scy i so­wiec­cy pro­wo­ka­to­rzy rów­nież mie­li swój udział w rze­zi wo­ły­ńskiej. Ro­bi­li bo­wiem wszyst­ko, by Po­la­cy i Ukra­ińcy sko­czy­li so­bie do oczu... Naj­wa­żniej­sze jest jed­nak to, że ob­se­syj­ne przy­wo­ły­wa­nie daw­nych ukra­ińskich zbrod­ni ni­jak nie słu­ży Pol­sce. A te­raz, gdy wspól­ny wróg za­da­je cier­pie­nia Ukra­inie, ule­ga­nie ta­kiej ob­se­sji sta­no­wi wspie­ra­nie tego wro­ga.

Jed­nak nie ka­żdy to ro­zu­mie lub chce ro­zu­mieć. Jesz­cze 23 lu­te­go 2022 r. – za­tem dzień przed na­jaz­dem Krem­la na Ukra­inę – naj­bli­żsi wspó­łpra­cow­ni­cy Ka­czy­ńskie­go upra­wia­ją an­ty­ukra­ińską po­li­ty­kę hi­sto­rycz­ną. Uro­czy­ście na­gła­śnia­ją zbrod­nie ukra­ińskich na­cjo­na­li­stów sprzed 78 lat. W tym celu or­ga­ni­zu­ją spe­cjal­ną mszę w war­szaw­skiej Ka­te­drze Po­lo­wej Woj­ska Pol­skie­go. Pol­ska Agen­cja Pra­so­wa – me­dium rządo­we – śle do wszyst­kich me­diów de­pe­sze o ce­le­bra­cji. Pod­czas obrzędów list od pre­mie­ra Mo­ra­wiec­kie­go czy­ta po­seł Jan Dzie­dzi­czak. To były asy­stent pra­so­wy Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go, wspó­łod­po­wie­dzial­ny za pu­blicz­ny wi­ze­ru­nek wo­dza. A w la­tach 2006–2007 – rzecz­nik rządu Ka­czy­ńskie­go[8]. W swo­jej dzia­łal­no­ści po­li­tycz­nej Dzie­dzi­czak nie­raz pre­zen­to­wał po­sta­wę an­ty­ukra­ińską. W 2015 r. pro­wo­ka­cyj­nie ze­rwał wspól­ne po­sie­dze­nie par­la­men­ta­rzy­stów Pol­ski i Ukra­iny[9].

Na mszy się nie ko­ńczy. Rów­nież w lu­tym 2022 r. por­tal Re­set Oby­wa­tel­ski pyta Mi­ni­ster­stwo Obro­ny Na­ro­do­wej i Straż Gra­nicz­ną o przy­go­to­wa­nia na wy­pa­dek wiel­kie­go na­pły­wu ucho­dźców z Ukra­iny. Przede wszyst­kim chce wie­dzieć, czy ist­nie­je plan zbu­do­wa­nia za­sie­ków z dru­tu kol­cza­ste­go na gra­ni­cy pol­sko-ukra­ińskiej, aby po­wstrzy­mać ucho­dźców przed przy­by­wa­niem do Pol­ski. Gdy­by ta­kie za­sie­ki po­sta­wio­no, sta­no­wi­ło­by to akt wro­gi wo­bec ukra­ińskie­go na­ro­du. Co po­czu­li­by wal­czący Ukra­ińcy, gdy­by się do­wie­dzie­li, że Pol­ska od­ma­wia schro­nie­nia ko­bie­tom i dzie­ciom? Co po­czu­li­by, gdy­by się do­wie­dzie­li, że bli­ski sąsiad odże­gnu­je się od so­li­dar­no­ści z Ukra­iną? Po­wie­dzieć, że ucier­pia­ło­by ich mo­ra­le, to nic nie po­wie­dzieć.

MON i Straż Gra­nicz­na od­po­wia­da­ją na py­ta­nia Re­se­tu Oby­wa­tel­skie­go. Od­pi­su­ją, że... nie wy­klu­cza­ją po­sta­wie­nia za­sie­ków[10].

Czy to zna­czy, że obóz wła­dzy Ka­czy­ńskie­go roz­wa­żał od­ci­ęcie się od Ukra­iny, wy­da­nie ukra­ińskich ko­biet i dzie­ci na pa­stwę woj­ny Pu­ti­na? Jak ina­czej mo­żna to ro­zu­mieć?

Am­ba­sa­dor Krem­la i za­ba­wa dzie­ćmi

Jesz­cze 28 lu­te­go 2022 r. (za­tem czte­ry dni po roz­po­częciu in­wa­zji) PiS-owski ty­go­dnik „wSie­ci” pu­bli­ku­je dłu­gi, je­de­na­sto­stro­ni­co­wy wy­wiad z Sier­gie­jem An­drie­je­wem, am­ba­sa­do­rem Krem­la w Pol­sce. Tekst zo­sta­je zi­lu­stro­wa­ny zdjęciem am­ba­sa­do­ra, któ­ry po­zu­je na tle por­tre­tu ro­syj­skie­go dyk­ta­to­ra Wła­di­mi­ra Pu­ti­na. Roz­mo­wę pro­wa­dzą dwie naj­wa­żniej­sze oso­by w re­dak­cji, czy­li bra­cia Mi­chał i Ja­cek Kar­now­scy. Bra­cia po­zwa­la­ją krem­low­skie­mu dy­gni­ta­rzo­wi na wszyst­ko. Am­ba­sa­dor kła­mie w żywe oczy. Za­prze­cza oczy­wi­stym za­ku­som Ro­sji na ukra­ińskie te­ry­to­rium. Na­zy­wa też Ukra­inę „bur­de­lem”. Kar­now­scy pró­bu­ją się ostro­żnie dy­stan­so­wać od roz­mów­cy – jed­nak wy­wiad re­da­gu­ją tak, że am­ba­sa­dor Krem­la ma za­wsze ostat­nie sło­wo.

Bra­cia Kar­now­scy to naj­bar­dziej za­ufa­ni pro­pa­gan­dzi­ści Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. To Ka­czy­ński utrzy­mu­je ich ty­go­dnik, fi­nan­su­jąc go re­kla­ma­mi za­ma­wia­ny­mi przez spó­łki Skar­bu Pa­ństwa. Dla­te­go Kar­now­scy nie po­dej­mu­ją istot­nych dzia­łań bez kon­sul­ta­cji z li­de­ra­mi PiS-u. Jaki sy­gnał wódz par­tii wy­słał do Mo­skwy, ze­zwa­la­jąc na pu­bli­ka­cję ta­kie­go wy­wia­du?

An­ty­ukra­ińskie pro­wo­ka­cje lu­dzi Ka­czy­ńskie­go trwa­ją rów­nież w na­stęp­nych mie­si­ącach. W pol­skich szko­łach, do któ­rych tra­fia­ją dzie­ci ucho­dźców z Ukra­iny, od­by­wa się kon­kurs „Wo­łyń – pa­mi­ęć po­ko­leń”. Rzecz ja­sna, po­świ­ęco­ny rze­zi wo­ły­ńskiej...[11] Kto pa­tro­nu­je tej ini­cja­ty­wie, któ­ra gro­zi kon­flik­tem mi­ędzy ukra­iński­mi i pol­ski­mi dzie­ćmi oraz ich ro­dzi­ca­mi? Nie­za­wod­ny mi­ni­ster Czar­nek.

Nowa nuta Ka­czy­ńskie­go

Jed­nak opi­nia pu­blicz­na le­d­wo to od­no­to­wu­je. Rów­no­cze­śnie bo­wiem Ka­czy­ński i jego lu­dzie za­czy­na­ją od­ci­ągać uwa­gę oby­wa­te­li od swo­ich an­ty­ukra­ińskich wy­bry­ków. W pro­sty, ale sku­tecz­ny spo­sób: na­gle prze­ści­ga­ją się w pro­ukra­ińskich lub pro­ukra­ińsko brzmi­ących de­kla­ra­cjach.

Skąd ta zmia­na? Ka­czy­ński zo­sta­je do niej zmu­szo­ny. Przez kogo? Przez Po­lki i Po­la­ków, któ­rzy chcą przyj­mo­wać, kar­mić, wspie­rać ukra­ińskich ucho­dźców – mimo że rząd pol­ski nie po­ma­ga. Po­li­tyk na­zy­wa­ny „ge­nial­nym stra­te­giem” nie prze­wi­dział re­ak­cji swo­ich wła­snych wy­bor­ców.

– By­łem na gra­ni­cy z Ukra­iną, gdy tyl­ko się za­częło – mówi Mar­cin Ce­li­ński, pu­bli­cy­sta i pre­zes Wy­daw­nic­twa Ar­bi­tror. – Koła Go­spo­dyń Wiej­skich ze ścia­ny wschod­niej, czy­li na­tu­ral­ny elek­to­rat PiS-u, rzu­ci­ły się le­pić tony pie­ro­gów dla ucho­dźców. Lu­dzie go­to­wi byli dzie­lić się nie tyl­ko ser­cem, je­dze­niem i ciu­cha­mi, lecz ta­kże da­chem nad gło­wą. Lata an­ty­ukra­ińskiej pro­pa­gan­dy rządu spły­nęły po nich jak woda po kacz­ce. Dla­te­go PiS zmie­ni­ło me­lo­dię.

Ta zmia­na bu­dzi na­dzie­ję w wie­lu Po­la­kach i Ukra­ińcach.

– For­ma­cja rządząca w Pol­sce wresz­cie zro­zu­mia­ła, że an­ty­ukra­ińsko­ść słu­ży Krem­lo­wi – mówi Mi­ro­sław Skór­ka, prze­wod­ni­czący Zwi­ąz­ku Ukra­ińców w Pol­sce. Do­da­je, że mi­ni­ster Czar­nek za­czął za­pra­szać go na kawę...

Czy jed­nak mowa o do­głęb­nej zmia­nie? Czy ra­zem z me­lo­dią pro­pa­gan­do­wą zmie­ni­ły się cele i kie­run­ki dzia­ła­nia Ka­czy­ńskie­go? Czy na­praw­dę ze­chciał po­ma­gać Ukra­ińcom?

Ki­jow­ska pro­wo­ka­cja

15 mar­ca 2022 r. Ja­ro­sław Ka­czy­ński wy­ru­sza do Ki­jo­wa, aby od­wie­dzić pre­zy­den­ta Wo­ło­dy­my­ra Ze­łen­skie­go w ostrze­li­wa­nej sto­li­cy Ukra­iny. Kto to­wa­rzy­szy Ka­czy­ńskie­mu? Trzech pre­mie­rów. Ma­te­usz Mo­ra­wiec­ki z Pol­ski, Petr Fia­la z Czech i Ja­nez Ja­nša ze Sło­we­nii. Ten ostat­ni zy­skał przy­do­mek „sło­we­ńskie­go Pu­ti­na”. Spo­ty­kał się bo­wiem z ro­syj­skim dyk­ta­to­rem i pró­bo­wał ma­łpo­wać jego pro­pa­gan­do­we dzia­ła­nia. Te­raz chce to za­tu­szo­wać.

De­le­ga­cja przy­by­wa do ukra­ińskiej sto­li­cy w szcze­gól­nym mo­men­cie. Trwa­ją trud­ne ne­go­cja­cje po­ko­jo­we mi­ędzy Ukra­iną a Ro­sją. Tego sa­me­go dnia, 15 mar­ca, wła­dze ukra­ińskie zdo­by­wa­ją się na ko­lej­ną bo­le­sną ofia­rę. Pre­zy­dent Wo­ło­dy­myr Ze­łen­ski oznaj­mia, że jego kraj jest go­tów zre­zy­gno­wać ze wstąpie­nia do NATO. Dla­cze­go pre­zy­dent Ze­łen­ski to robi? W ten spo­sób wy­sy­ła sy­gnał do ro­syj­skich ne­go­cja­to­rów i do frak­cji umiar­ko­wa­nej na Krem­lu. Prze­ko­naj­cie Pu­ti­na, że już nie musi się z nami bić! Ma­cie ar­gu­ment! – woła do Ro­sjan Ze­łen­ski.

Ktoś jed­nak sku­tecz­nie za­głu­sza ten sy­gnał. Tym kimś jest Ja­ro­sław Ka­czy­ński. Gdy tyl­ko przy­by­wa do Ki­jo­wa, za­dzi­wia świat nie­spo­dzie­wa­nym oświad­cze­niem. Oznaj­mia pu­blicz­nie, że NATO po­win­no dzia­łać w Ukra­inie jako zbroj­na mi­sja po­ko­jo­wa.

Co to zna­czy dla Ro­sjan? To, że ktoś chce ich oszu­kać. „Patrz, ja­kie chy­tre Po­lia­czisz­ki! Ukra­ina nie będzie w NATO, ale NATO będzie w Ukra­inie, i to uzbro­jo­ne!” – my­ślą zwo­len­ni­cy Krem­la. Ro­syj­skie me­dia – ogól­no­kra­jo­we i lo­kal­ne – za­miesz­cza­ją oświad­cze­nie Ka­czy­ńskie­go. Ilu­stru­ją je gro­źny­mi zdjęcia­mi czo­łgów, żo­łnie­rzy, tro­fe­ów wo­jen­nych... Frak­cja wo­jen­na u boku Pu­ti­na do­sta­je pro­pa­gan­do­wą amu­ni­cję. Frak­cja po­ko­jo­wa cho­wa się po kątach, prak­tycz­nie prze­sta­je ist­nieć. In­wa­zja trwa.

Co gor­sza, za­czy­na krążyć po­gło­ska, we­dług któ­rej Ja­ro­sław Ka­czy­ński pod po­zo­ra­mi brat­niej po­mo­cy chcia­łby ro­ze­brać Ukra­inę ra­zem z Ro­sją. Prze­cież mi­sja po­ko­jo­wa NATO, sta­cjo­nu­jąca w za­chod­niej i środ­ko­wej Ukra­inie, skła­da­ła­by się za­pew­ne z pol­skich żo­łnie­rzy. W ten spo­sób pol­ska ar­mia mia­ła­by kon­tro­lę nad tą częścią kra­ju, któ­rej nie kon­tro­lu­je ro­syj­ska ar­mia... Po­gło­skom po­ma­ga szef dy­plo­ma­cji Krem­la, Sier­giej Ław­row. Ogła­sza, że „zbroj­na mi­sja NATO” ozna­cza­ła­by anek­sję Ukra­iny Za­chod­niej przez Pol­skę.

We­dług nie­któ­rych źró­deł przed­sta­wi­cie­le ukra­ińskich władz oba­wia­li się po­dob­nych kon­se­kwen­cji oświad­cze­nia Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go o „mi­sji po­ko­jo­wej”. In­for­ma­to­rzy mó­wią, że Ka­czy­ńskie­go pro­szo­no, żeby od­stąpił od wy­gło­sze­nia swo­jej de­kla­ra­cji. Dla­cze­go nie po­słu­chał? Dla­cze­go do­pu­ścił, żeby Ukra­ińców stra­szo­no wi­zją pol­sko-ro­syj­skie­go roz­bio­ru?

Cóż, trze­ba też spy­tać, dla­cze­go trzy mie­si­ące pó­źniej w So­cha­cze­wie Ka­czy­ński po­dob­ną wi­zją ro­syj­sko-nie­miec­kie­go roz­bio­ru stra­szył Po­la­ków.

Kro­pel­ka jadu i wia­dro tru­ci­zny

Ja­ro­sław Ka­czy­ński sły­nie z szo­ku­jących wy­po­wie­dzi. Pol­skich zwo­len­ni­ków de­mo­kra­cji i pra­wo­rząd­no­ści po­rów­ny­wał do agen­tów Ge­sta­po (zbrod­ni­cza po­li­cja po­li­tycz­na hi­tle­row­skich Nie­miec). Czy mo­żna to jak­kol­wiek uspra­wie­dli­wić? Cy­nik po­wie, że po­li­ty­ka to jar­marcz­ny spek­takl – a w wy­da­niu Ka­czy­ńskie­go i in­nych po­pu­li­stów to osza­la­ły cyrk. Jed­nak po­li­ty­ka nie po­win­na być cyr­kiem. Tym bar­dziej wte­dy, gdy sto­imy przed gro­źbą woj­ny.

Przy­po­mnij­my cy­to­wa­ną na po­cząt­ku tej ksi­ążki wy­po­wie­dź Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go z So­cha­cze­wa: „Czy Niem­cy się chcą zbro­ić prze­ciw Ro­sji, czy prze­ciw nam, to ja nie wiem. Ale w ka­żdym ra­zie się zbro­ją”. Sło­wa te mo­żna uznać za bez­sen­sow­ną, ale drob­ną uszczy­pli­wo­ść. Za kro­pel­kę jadu, tru­jącą i cuch­nącą, któ­ra jed­nak wci­ąż po­zo­sta­je tyl­ko kro­pel­ką. De­kla­ra­cja ki­jow­ska to znacz­nie po­wa­żniej­sza spra­wa. Za­pa­mi­ęta­ła ją Ukra­ina, za­pa­mi­ęta­ły Za­chód i Ro­sja.

Mimo to so­cha­czew­ska kro­pel­ka jadu i wia­dro tru­ci­zny z Ki­jo­wa się uzu­pe­łnia­ją. Po­ka­zu­ją sto­su­nek Ka­czy­ńskie­go do woj­ny za na­szą wschod­nią gra­ni­cą, za­rów­no w ska­li ma­kro, jak i w ska­li mi­kro. Jak wi­dać, dla wo­dza PiS-u wal­ka z Krem­lem nie sta­no­wi prio­ry­te­tu. Prio­ry­te­tem jest wal­ka z Za­cho­dem. A to w oczy­wi­sty spo­sób słu­ży Mo­skwie. Stąd pro­sty wnio­sek: PiS-owskie de­kla­ra­cje wspó­łczu­cia i wspar­cia dla Ukra­iny nie ozna­cza­ją, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński na­praw­dę chce jej po­móc.

W wy­po­wie­dzi z So­cha­cze­wa gro­źba roz­bio­ru Pol­ski po­brzmie­wa w spo­sób wy­ra­źny. W de­kla­ra­cji ki­jow­skiej ła­two mo­żna się do­szu­kać gro­źby roz­bio­ru Ukra­iny. Po co Ka­czy­ński roz­ta­cza przed słu­cha­cza­mi ta­kie wi­zje? Skąd bie­rze ta­kie po­my­sły?

War­to przy­po­mnieć, że Kreml w XX wie­ku za­sto­so­wał szcze­gól­ny i prze­wrot­ny „roz­bio­ro­wy prze­kła­da­niec”. W 1921 r. po­dzie­lił się Ukra­iną z Po­la­ka­mi. W 1939 r. po­dzie­lił się Pol­ską z Niem­ca­mi. W 1945 r. po­dzie­lił się Niem­ca­mi z Za­cho­dem. W Ro­sji do tej prak­ty­ki na­wi­ązy­wał ul­tra­na­cjo­na­li­sta Wła­di­mir Ży­ri­now­ski. Twier­dził, że Ro­sja po­win­na stra­szyć Ukra­ińców roz­mo­wa­mi z Pol­ską o Lwo­wie, a Pol­skę – roz­mo­wa­mi z Niem­ca­mi o Wro­cła­wiu. Zdu­mie­wa­jąco wspó­łbrz­mi to z so­cha­czew­ską wy­po­wie­dzią Ka­czy­ńskie­go i z po­kło­siem de­kla­ra­cji ki­jow­skiej.

Stra­teg wie­lu ma­sek

Wszyst­ko to każe do­kład­nie się przyj­rzeć Ja­ro­sła­wo­wi Ka­czy­ńskie­mu i prze­świe­tlić jego ży­cio­rys pod względem re­la­cji z so­wiec­kim oraz post­so­wiec­kim Wscho­dem. To ko­niecz­ne. A za­ra­zem nie­pro­ste – m.in. dla­te­go, że Ka­czy­ński przez lata kre­ował się na wro­ga Krem­la. Ale nie tyl­ko ten wi­ze­ru­nek może za­ciem­niać ob­raz i utrud­niać do­jście do praw­dy. Ja­ro­sław Ka­czy­ński ma wie­le twa­rzy na uży­tek ró­żnych grup od­bior­ców. Przy po­mo­cy do­rad­ców two­rzy so­bie ró­żne wi­ze­run­ki, po­chleb­ne i nie­po­chleb­ne. Uwa­ga: po­słu­gu­je się rów­nież tymi dru­gi­mi! Sam pod­su­wa prze­ciw­ni­kom swo­je ka­ry­ka­tu­ry, spe­cjal­nie spre­pa­ro­wa­ne i w du­żej mie­rze nie­praw­dzi­we. Po co? Po to, by mącić ad­wer­sa­rzom w gło­wach.

Ka­czy­ński praw­do­po­dob­nie cie­szy się z tego, że prze­ciw­ni­cy go zwal­cza­ją jako „nie­udol­ne­go star­sze­go pana bez kon­ta w ban­ku”. Nie chce, by zna­no jego praw­dzi­wą po­stać: sza­rą emi­nen­cję szem­ra­nych firm, któ­re ob­ra­ca­ją wie­lo­mi­lio­no­wy­mi kwo­ta­mi. Za­pew­ne cie­szył się też, gdy na­zy­wa­no go „osza­la­łym ru­so­fo­bem”. Od­wra­ca­ło to uwa­gę od jego po­wi­ązań z Ro­sją.

Aby wie­dzieć, kim jest Ja­ro­sław Ka­czy­ński i co nim kie­ru­je, mu­si­my za­po­mnieć o ma­skach i za­sło­nach dym­nych. „Nie­śmia­ły dyk­ta­tor”. „Ty­po­wo pol­ski za­zdro­śnik i in­try­gant”. „Nie­udacz­ny wódz nie­udacz­ni­ków”. „Zże­ra­ny po­dejrz­li­wo­ścią pa­ra­no­ik”. „Mści­ciel osza­la­ły z bólu po śmier­ci uko­cha­ne­go bra­ta”, „Wiecz­ny ża­łob­nik smo­le­ński”. To fa­łszy­we por­tre­ty Ka­czy­ńskie­go, któ­re me­dia wci­ąż po­wie­la­ją. Te por­tre­ty są ze sobą sprzecz­ne. Jed­nak pe­łnią po­dob­ną funk­cję: na ró­żne spo­so­by po­ma­ga­ją Ja­ro­sła­wo­wi Ka­czy­ńskie­mu. Dez­orien­tu­ją nas bo­wiem i od­ci­ąga­ją uwa­gę od tego, co na­praw­dę robi Ka­czy­ński. A to jest gor­sze od naj­gor­szej ka­ry­ka­tu­ry.

W tej ksi­ążce spró­bu­je­my do­trzeć do praw­dzi­we­go ob­ra­zu. Po­szu­ka­my tego, co skry­wa się za ma­ska­mi Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Zba­da­my fak­ty.

Za­nim za­głębi­my się w daw­niej­szą prze­szło­ść Ka­czy­ńskie­go, przyj­rzyj­my się naj­pierw temu, co zro­bił z Pol­ską w ci­ągu ostat­nie­go sied­mio­le­cia. Drze­wo po­zna­je się po owo­cach. Od nich za­cznie­my, za­nim zej­dzie­my do ko­rze­ni.

Wła­dza i wie­dza ab­so­lut­na

Lata 2015–2016. Ja­ro­sław Ka­czy­ński ra­zem ze swo­ją par­tią Pra­wo i Spra­wie­dli­wo­ść przej­mu­je wła­dzę. Wła­dzę, któ­ra ma być ab­so­lut­na. Tym ra­zem wódz PiS-u nie ukry­wa swo­ich ape­ty­tów. Wcze­śniej już raz rządził kra­jem, w la­tach 2005–2007, ale wte­dy się po­wstrzy­my­wał. Te­raz po­wstrzy­my­wać się nie będzie.

Ka­czy­ński za­czy­na od me­diów pu­blicz­nych. Nie chce w nich kry­tycz­nych re­cen­zen­tów. Chce en­tu­zja­stycz­nych i po­kor­nych chwal­ców. Ta­kich jak ci, któ­rzy wy­chwa­la­ją Wła­di­mi­ra Pu­ti­na w Ro­sji, Xi Jin­pin­ga w Chi­nach i Vik­to­ra Or­bána na Węgrzech. Dla­te­go sa­mo­dziel­nie my­ślący dzien­ni­ka­rze idą na bruk, a me­dia pu­blicz­ne prze­obra­ża­ją się w pro­pa­gan­do­wy ściek kłamstw i obelg. Wy­bor­cy i po­ten­cjal­ni wy­bor­cy par­tii rządzącej zo­sta­ją od­ci­ęci od rze­tel­nych in­for­ma­cji.

Lud ma wie­dzieć jak naj­mniej, rząd ma wie­dzieć wi­ęcej, niż mu wol­no. Wła­dza ab­so­lut­na wy­ma­ga wie­dzy ab­so­lut­nej. Rów­nież w la­tach 2015–2016 Ka­czy­ński i jego lu­dzie uzy­sku­ją pe­łny do­stęp do na­szych te­le­fo­nów i kom­pu­te­rów. No­we­li­za­cja pra­wa, na­zy­wa­na po­tocz­nie usta­wą in­wi­gi­la­cyj­ną, do­pusz­cza słu­żby spe­cjal­ne do se­kre­tów oby­wa­te­li. Słu­żby mogą elek­tro­nicz­nie po­bie­rać tre­ści z na­szych urządzeń po­przez łącza za­in­sta­lo­wa­ne u ope­ra­to­rów in­ter­ne­to­wych. Czy cho­dzi tyl­ko o te tre­ści, któ­re prze­sy­ła­my? Czy rów­nież o to, co ro­bi­my na na­szych urządze­niach i nie za­mie­rza­my tego ni­g­dzie prze­sy­łać? Usta­wa in­wi­gi­la­cyj­na za­wie­ra krucz­ki po­zwa­la­jące funk­cjo­na­riu­szom wła­my­wać się na kom­pu­te­ry, ser­we­ry i te­le­fo­ny.

W tym wy­pad­ku, po­dob­nie jak w wie­lu in­nych, Ja­ro­sław Ka­czy­ński na­śla­du­je roz­wi­ąza­nia wschod­nie. W pu­ti­now­skiej Ro­sji dzia­ła tzw. Sys­tem Środ­ków Ope­ra­cyj­no-Śled­czych. Zgod­nie z nim ope­ra­to­rzy te­le­fo­nicz­ni i in­ter­ne­to­wi mu­szą in­sta­lo­wać spe­cjal­ne łącza dla słu­żb. Dzi­ęki temu po­li­cja po­li­tycz­na ma ła­twy i sze­ro­ki wgląd w ży­cie pod­da­nych Pu­ti­na.

W na­stęp­nych la­tach Ka­czy­ński i jego słu­żby za­czy­na­ją ko­rzy­stać m.in. z izra­el­skie­go sys­te­mu Pe­ga­sus. Uży­wa­ją go, żeby bez­praw­nie śle­dzić opo­zy­cję. Kon­tro­lo­wa­ny przez Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go rząd ku­pił Pe­ga­su­sa za po­śred­nic­twem spó­łki Ma­tic. To fir­ma za­ło­żo­na przez oso­by zwi­ąza­ne z Mo­skwą i ko­mu­ni­stycz­ną Słu­żbę Bez­pie­cze­ństwa. W tym – przez Ewę Cha­bros-Chro­mi­ńską, in­for­ma­tycz­kę wy­wia­du PRL-u, któ­ra wy­je­cha­ła do Ro­sji po upad­ku ko­mu­ni­zmu. W 2015 r. spó­łka Ma­tic wspó­łpra­co­wa­ła z wło­ską fir­mą Hac­king Team, ob­słu­gu­jącą słu­żby spe­cjal­ne Krem­la.

Dla­cze­go o tym pi­szę? Nie tyl­ko dla­te­go, że dąże­nie do po­wszech­nej in­wi­gi­la­cji od­zwier­cie­dla cha­rak­ter Wła­di­mi­ra Pu­ti­na i Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Przede wszyst­kim dla­te­go, że spra­wa do­ty­czy ka­żde­go z nas. Ka­czy­ński i jego lu­dzie w po­go­ni za wszech­wła­dzą mogą prze­świe­tlić i prze­mie­lić do­wol­ne­go oby­wa­te­la.

Wi­ęk­szo­ść z nas się łu­dzi. Wi­ęk­szo­ść z nas my­śli: „Je­stem zbyt mały, je­stem zbyt nie­wa­żna, aby słu­żby Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go grze­ba­ły mi w kom­pu­te­rze”. To po­czu­cie bez­pie­cze­ństwa już nie­dłu­go może pry­snąć jak ba­ńka my­dla­na, gdy tyl­ko po­kłó­ci­my się z dziel­ni­co­wym ak­ty­wi­stą PiS-u. Gdy po­ska­rży­my się w urzędzie na fir­mę szwa­gra dzia­ła­cza PiS-u. Gdy wej­dzie­my w ja­ki­kol­wiek kon­flikt, cho­ćby mi­kro­sko­pij­ny, z re­żi­mem Ka­czy­ńskie­go. Wo­bec tzw. sza­rych lu­dzi re­żim wci­ąż bywa po­wści­ągli­wy. W tym sen­sie, że nie mści się na nich ma­so­wo. Re­żim Ka­czy­ńskie­go zbie­ra jed­nak na­sze dane na ogrom­ną ska­lę, wła­śnie ma­so­wą. Gdy ca­łkiem roz­bi­je nie­za­le­żne eli­ty, wte­dy za­cznie mia­żdżyć masy. Kto dąży do wła­dzy ab­so­lut­nej, ten się przed ni­czym nie za­trzy­ma.

Wódz zna na­ród jak nikt

Gdy mowa o po­wszech­nej in­wi­gi­la­cji, to mowa o ogrom­nym mo­rzu in­for­ma­cji.

Czy słu­żby Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go ło­wią w nim tyl­ko kom­pro­mi­tu­jące ma­te­ria­ły? Czy szu­ka­ją w nim cze­goś wi­ęcej?

Wie­le się mówi o „taj­nych son­da­żach”, za po­mo­cą któ­rych Pra­wo i Spra­wie­dli­wo­ść bada opi­nię pu­blicz­ną. Po­noć są nie­zwy­kle do­kład­ne. A może par­tia Ka­czy­ńskie­go do ta­kich ba­dań wy­ko­rzy­stu­je dane ści­ągni­ęte z na­szych kom­pu­te­rów i te­le­fo­nów? Prze­cież one wi­ęcej mó­wią o na­szych opi­niach i pre­fe­ren­cjach niż od­po­wie­dzi uzy­ska­ne w an­kie­tach. Na­wet naj­wi­ęk­sza prób­ka re­spon­den­tów to tyl­ko kro­pel­ka w po­rów­na­niu z oce­anem, do któ­re­go PiS ma do­stęp dzi­ęki „usta­wie in­wi­gi­la­cyj­nej”.

Rzecz ja­sna, do ana­li­zy tak gi­gan­tycz­ne­go ma­te­ria­łu po­trzeb­ne by­ły­by gi­gan­tycz­ne urządze­nia. Tak się jed­nak skła­da, że Ka­czy­ński je po­sia­da. Już na prze­ło­mie 2015 i 2016 r. rząd PiS-u spro­wa­dził do Pol­ski „ser­wer wiel­ki jak bu­dy­nek” – mó­wią in­for­ma­to­rzy. Do cze­go słu­ży ma­szy­na? Do po­głębio­ne­go ba­da­nia tre­ści for­mu­ło­wa­nych przez całą lud­no­ść Pol­ski w ko­mu­ni­ka­cji elek­tro­nicz­nej. Do wy­ła­py­wa­nia zdań i wy­ra­żeń, któ­re w ró­żnych kon­tek­stach mogą się oka­zać zna­czące.

War­to rów­nież wie­dzieć, że na­rzędzia śled­cze uzy­ska­ne przez Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go i jego lu­dzi tłu­ma­czą część jego za­ska­ku­jących suk­ce­sów. Pod­słu­chi­wa­nie wa­żnych dzia­ła­czy opo­zy­cji Krzysz­to­fa Brej­zy i Sła­wo­mi­ra No­wa­ka dało Ka­czy­ńskie­mu wgląd w dzia­łal­no­ść opo­zy­cyj­nych szta­bów wy­bor­czych – gdyż Brej­za i No­wak w nich pra­co­wa­li. Dzi­ęki temu Ja­ro­sław Ka­czy­ński wie­dział, co zro­bią jego prze­ciw­ni­cy. Dzi­ęki temu wy­prze­dzał ich ru­chy i za­sta­wiał na nich pu­łap­ki.

W za­chod­nim kra­ju ta­kie zła­ma­nie re­guł cy­wi­li­zo­wa­nej wal­ki po­li­tycz­nej zdys­kwa­li­fi­ko­wa­ło­by przy­wód­cę raz na za­wsze. Jed­nak w Pol­sce przyj­mo­wa­ne bywa ze wzru­sze­niem ra­mion. A na­wet z wes­tchnie­niem ulgi: „Ach, więc to tyl­ko o to cho­dzi w tej ca­łej in­wi­gi­la­cji. Po­li­ty­cy pod­kra­da­ją so­bie na­wza­jem se­kre­ty. Do­pó­ki oni zaj­mu­ją się sobą, sza­ry oby­wa­tel może spać spo­koj­nie”.

Nie­ste­ty, nie może. W Pol­sce in­wi­gi­la­cja jest po­wszech­na. A re­żim stwo­rzo­ny przez Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go chce cze­goś wi­ęcej niż tyl­ko wie­dzy o wszyst­kich. Chce wła­dzy nad wszyst­ki­mi. Wci­ąż jesz­cze sta­ra się nie wy­po­wia­dać woj­ny ogó­ło­wi „zwy­kłych lu­dzi”. Po­dob­nie jak przez pe­wien czas sta­rał się tego nie ro­bić re­żim Pu­ti­na w Ro­sji. Jed­nak w Ro­sji po­wści­ągli­wo­ść się sko­ńczy­ła. W Pol­sce też się sko­ńczy, je­śli re­żim Ka­czy­ńskie­go będzie trwać.

Wzo­rzec z im­por­tu

Czy in­wi­gi­la­cja sta­no­wi głów­ne źró­dło suk­ce­sów „wiel­kie­go stra­te­ga”? Bar­dzo w nich po­ma­ga, ale nie jest naj­wa­żniej­szym czyn­ni­kiem. Naj­wa­żniej­sze jest co in­ne­go. Otóż nie­mal wszyst­kie sku­tecz­ne po­su­ni­ęcia Ka­czy­ńskie­go to na­śla­dow­nic­two dzia­łań Krem­la. Po­dob­nie jak nie­mal wszyst­ko, co czy­ni Ka­czy­ński, jest ko­rzyst­ne dla Mo­skwy. Trud­no więc nie do­jść do wnio­sku, że ro­syj­ski dyk­ta­tor Wła­di­mir Pu­tin to punkt od­nie­sie­nia i wzo­rzec dla Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Wzo­rzec, bez któ­re­go Ka­czy­ński nie wie­dzia­łby, co ro­bić. A licz­ne do­wo­dy świad­czą, że Kreml do­star­cza Ka­czy­ńskie­mu nie tyl­ko in­spi­ra­cji, lecz ta­kże bar­dziej wy­mier­nej po­mo­cy.

W jaki spo­sób Ka­czy­ński do­sze­dł do wła­dzy w 2015 r.? Po­dob­nie jak Pu­tin w 2000 r. Obaj przy­wód­cy wy­ko­rzy­sta­li is­lam­ski stra­szak i nie­le­gal­ne na­gra­nia kom­pro­mi­tu­jące prze­ciw­ni­ków.

Jak to wy­gląda­ło? Wła­di­mir Pu­tin po­słał funk­cjo­na­riu­szy krem­low­skich słu­żb spe­cjal­nych FSB, aby pod­kła­da­li bom­by w ro­syj­skich do­mach miesz­kal­nych. Za­ma­chy te przy­pi­sy­wał mu­zu­łma­ńskim Cze­cze­nom. Rów­no­cze­śnie przed­sta­wiał sie­bie jako moc­ne­go czło­wie­ka, któ­ry uchro­ni Ro­sję przed „ter­ro­rem is­la­mu”... Ja­ro­sław Ka­czy­ński ogra­ni­czył się do dzia­łań wer­bal­nych. W 2015 r. stra­szył Po­la­ków, że mu­zu­łma­ńscy ucho­dźcy z Sy­rii nio­są ze sobą gro­źne za­raz­ki. „I ter­ro­ryzm!” – do­da­wa­li kla­kie­rzy Ka­czy­ńskie­go. Wśród nich wy­ró­żnił się PiS-owski ty­go­dnik „wSie­ci”. Re­dak­cja na okład­ce za­mie­ści­ła zdjęcie pro­za­chod­niej pre­mier Ewy Ko­pacz w stro­ju is­lam­skiej ter­ro­ryst­ki sa­mo­bój­czy­ni. Tyl­ko dla­te­go, że Ko­pacz nie była tak wro­ga ucho­dźcom, jak Ka­czy­ński.

Co do nie­le­gal­nych na­grań, to dzi­ęki nim Pu­tin w 1999 r. usu­nął ze swej dro­gi ge­ne­ral­ne­go pro­ku­ra­to­ra Ju­ri­ja Sku­ra­to­wa. Sku­ra­tow tro­pił ko­rup­cję i nie oszczędzał sa­me­go Pu­ti­na. W mar­cu 1999 r. pa­ństwo­wa te­le­wi­zja RTR wy­emi­to­wa­ła film na­gra­ny ukry­tą ka­me­rą. Film przed­sta­wiał ko­goś po­dob­ne­go do Sku­ra­to­wa, kto upra­wiał seks z dwie­ma ko­bie­ta­mi. Pro­ku­ra­tor oświad­czył, że to nie on. Na­zwał film ma­ni­pu­la­cją i fa­łszer­stwem. Mimo to zo­stał za­wie­szo­ny, po­tem zdy­mi­sjo­no­wa­ny. Usu­ni­ęcie Sku­ra­to­wa po­zwo­li­ło Pu­ti­no­wi wy­grać wy­bo­ry bez wi­ęk­szych trud­no­ści. W na­stęp­nych la­tach nie­raz eli­mi­no­wał prze­ciw­ni­ków po­li­tycz­nych przy po­mo­cy po­dob­nych ma­te­ria­łów. W 2016 r. taki los spo­tkał Mi­cha­iła Ka­sja­no­wa – by­łe­go pre­mie­ra, któ­ry zo­stał opo­zy­cjo­ni­stą.

Co do Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go, to ko­rzy­ść, jaką od­nió­sł z nie­le­gal­nych na­grań, jest po­wszech­nie zna­na. W 2014 r. cwa­niac­ko brzmi­ące roz­mo­wy pro­za­chod­nich po­li­ty­ków – na­gra­ne w war­szaw­skich re­stau­ra­cjach i opu­bli­ko­wa­ne przez me­dia – uto­ro­wa­ły Ka­czy­ńskie­mu dro­gę do zwy­ci­ęstwa wy­bor­cze­go.

W tym wy­pad­ku cho­dzi nie tyl­ko o po­do­bie­ństwo do Ro­sji, lecz ta­kże o po­wi­ąza­nie z Ro­sją. Za afe­rą ta­śmo­wą stał bo­wiem Kreml. Pol­scy po­li­ty­cy pro­za­chod­ni byli po­ta­jem­nie na­gry­wa­ni w kil­ku lo­ka­lach, przede wszyst­kim w:

• re­stau­ra­cji Le­mon­grass, za­ło­żo­nej przez An­drze­ja Ki­sie­li­ńskie­go, by­łe­go me­ne­dże­ra ro­syj­skie­go kon­cer­nu pa­li­wo­we­go Łu­ko­il;

• re­stau­ra­cji Sowa & Przy­ja­cie­le, za­ło­żo­nej przez me­ne­dże­rów de­we­lo­per­skiej Gru­py Ra­dius, któ­rej wspó­łza­ło­ży­ciel – mi­liar­der Ro­bert Szust­kow­ski – do­ro­bił się dzi­ęki krem­low­skim oli­gar­chom (a w la­tach 90. kie­ro­wał pol­ską fi­lią ro­syj­skie­go ma­fij­ne­go Mon­ta­żSpec­Ban­ku).

Kto ode­grał zna­czącą rolę w tej ope­ra­cji pod­słu­cho­wej? Im­por­ter ro­syj­skie­go węgla Ma­rek Fa­len­ta, któ­ry prze­ka­zał część na­grań kie­row­nic­twu PiS-u. W 2020 r. prze­słu­chi­wa­łem Fa­len­tę przed sądem cy­wil­nym w War­sza­wie. Wy­stępo­wał jako świa­dek, ja by­łem jed­ną ze stron. Pod­czas roz­pra­wy Ma­rek Fa­len­ta ze­znał, że dzia­ła pod prze­mo­żną pre­sją Ro­sjan, któ­rzy dali mu węgiel na kre­dyt i bez­względ­nie eg­ze­kwu­ją dług.

Za­py­ta­ny o swo­je zwi­ąz­ki z Ja­ro­sła­wem Ka­czy­ńskim, Fa­len­ta uchy­lił się od od­po­wie­dzi. Czym to uza­sad­nił? Tym, że na­ra­zi­łby się na od­po­wie­dzial­no­ść kar­ną, ha­ńbę lub wiel­ką stra­tę fi­nan­so­wą, gdy­by wy­ja­wił praw­dę o swo­ich zwi­ąz­kach z Ka­czy­ńskim.

Z in­for­ma­cji ujaw­nio­nych przez „Ga­ze­tę Wy­bor­czą” wie­my, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński mu­siał wie­dzieć, skąd się wzi­ęły na­gra­nia Mar­ka Fa­len­ty. Mu­siał wie­dzieć, że to pre­zent od Ro­sjan. Ka­czy­ński ka­zał bo­wiem spraw­dzić Fa­len­tę swo­im zwo­len­ni­kom, któ­rzy słu­ży­li w Cen­tral­nym Biu­rze An­ty­ko­rup­cyj­nym[12] (nie­ste­ty, pro­za­chod­ni pre­mier Do­nald Tusk to­le­ro­wał w słu­żbach lu­dzi PiS-u). Pod­czas spraw­dza­nia Mar­ka Fa­len­ty PiS-owscy funk­cjo­na­riu­sze CBA mu­sie­li od­no­to­wać jego zwi­ąz­ki z Ro­sją. Na pew­no nie mo­gli prze­ga­pić węgla, któ­ry Fa­len­ta do­stał na kre­dyt od ro­syj­skiej fir­my KTK, po­wi­ąza­nej z krem­low­ski­mi dy­gni­ta­rza­mi i słu­żba­mi[13].

Pil­ny na­śla­dow­ca

Co Ja­ro­sław Ka­czy­ński robi z wła­dzą, któ­rą prze­jął na wzór Pu­ti­na i z po­mo­cą Pu­ti­na? Uży­wa jej, by dzia­łać na ko­rzy­ść Pu­ti­na.

Ka­czy­ński ata­ku­je Za­chód i roz­bi­ja jed­no­ść Unii Eu­ro­pej­skiej. Rów­no­cze­śnie zaś prze­kszta­łca pa­ństwo pol­skie na wzór pu­ti­now­skiej Ro­sji. Jak Wła­di­mir Pu­tin, tak Ja­ro­sław Ka­czy­ński wtar­gnął do kom­pu­te­rów i te­le­fo­nów oby­wa­te­li, gdy wpro­wa­dził po­wszech­ną in­wi­gi­la­cję. Tak jak Pu­tin, Ka­czy­ński ru­szył na pod­bój sądów i me­diów. Po­dob­nie jak Ro­sja­nie Ka­czy­ński za­czął li­kwi­da­cję nie­za­wi­słe­go sądow­nic­twa od Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go. Iden­tycz­nie jak Pu­tin Ka­czy­ński za­stra­szał sądy przy po­mo­cy hej­te­rów, któ­rzy pu­bli­ko­wa­li bru­dy na te­mat pry­wat­ne­go ży­cia sędziów[14]. Tak samo jak Kreml Ka­czy­ński nie ogra­ni­czył się do wzi­ęcia pod but me­diów pu­blicz­nych. Na spo­sób Pu­ti­na Ka­czy­ński za­ata­ko­wał wiel­ką pry­wat­ną sta­cję te­le­wi­zyj­ną, któ­ra kry­ty­ko­wa­ła wo­dza i jego par­tię.

W tej ostat­niej spra­wie wi­dać dwie ró­żni­ce. Po pierw­sze, w Ro­sji sta­cja na­zy­wa­ła się NTV, w Pol­sce na­zy­wa się TVN. Po dru­gie, Pu­tin prze­jął NTV, a Ka­czy­ński TVN-u prze­jąć nie zdo­łał – przy­naj­mniej na ra­zie.

Poza tym po­do­bie­ństwa są ude­rza­jące. Za­rów­no Pu­tin, jak i Ka­czy­ński wy­ko­rzy­sta­li wiel­ki rządo­wy kon­cern pa­li­wo­wy, aby za­gar­niać nie­za­le­żne me­dia. W Ro­sji był to Gaz­prom, w Pol­sce jest to Or­len, któ­ry po­łk­nął kon­cern Pol­ska Press ra­zem z jego licz­ny­mi ty­tu­ła­mi i re­dak­cja­mi. Ope­ra­cję „pa­li­wo­we­go przej­mo­wa­nia me­diów” w obu kra­jach prze­pro­wa­dził dy­na­micz­ny i cy­nicz­ny me­ne­dżer, któ­ry re­kla­mo­wał się ha­słem „Wszyst­ko mogę!”. W na­szym kra­ju ode­grał tę rolę Da­niel Obaj­tek, a w Ro­sji był to Mi­cha­ił Le­sin, biz­ne­so­wo-pro­pa­gan­do­wy ge­niusz, któ­re­go za­wo­ła­nie bo­jo­we brzmia­ło: „Wsio mogu!”. Ja­ro­sław Ka­czy­ński z nie­zwy­kłym za­pa­łem pro­mo­wał swo­je­go Le­si­na, czy­li Obajt­ka. „Ma ogrom­ne mo­żli­wo­ści, nie­zwy­kłą de­ter­mi­na­cję i coś ta­kie­go, co daje Pan Bóg, a co trud­no zde­fi­nio­wać: aurę, któ­ra po­zwa­la mu lu­dzi mo­bi­li­zo­wać, jed­no­czyć wo­kół ja­kie­goś celu” – tak wódz PiS-u mó­wił o sze­fie Or­le­nu w roz­mo­wie z PiS-owską te­le­wi­zją in­ter­ne­to­wą wPol­sce.pl.

Mó­wi­ąc o po­do­bie­ństwach w dzia­ła­niach Pu­ti­na i Ka­czy­ńskie­go, nie spo­sób po­mi­nąć skraj­nie nie­bez­piecz­nej na­gon­ki na oso­by LGBT. Na­gon­ki roz­pęta­nej w spo­sób iden­tycz­ny naj­pierw przez lu­dzi Pu­ti­na w Ro­sji, po­tem przez lu­dzi Ka­czy­ńskie­go i Pu­ti­na w Pol­sce.

Jak prze­pro­wa­dzo­no tę kam­pa­nię? W la­tach 2006–2013 pu­ti­now­ski dzia­łacz Alek­sandr Czu­jew, de­pu­to­wa­ny do Dumy, za­czął krążyć po Ro­sji. Wzy­wał ko­lej­ne ro­syj­skie mia­sta, gmi­ny, ob­wo­dy: ogła­szaj­cie się stre­fa­mi wol­ny­mi od „pro­pa­gan­dy ho­mo­sek­su­ali­zmu”! Geje mogą znie­pra­wić wa­sze dzie­ci! Z ja­kim od­ze­wem spo­tkał się Czu­jew? Ro­sja­nie po­słu­cha­li de­pu­to­wa­ne­go. Za­częły po­wsta­wać lo­kal­ne „stre­fy wol­ne” – twier­dze ho­mo­fo­bii, an­ty­za­chod­nich prze­sądów, jaw­nej i ofi­cjal­nej nie­na­wi­ści. Jed­ną z tych twierdz stał się Pe­ters­burg, uko­cha­ne mia­sto Pu­ti­na. Wódz tyl­ko cze­kał, by roz­pętać an­ty­ge­jow­ską na­gon­kę w ca­łym kra­ju. Nie chciał bo­wiem wy­stępo­wać jako ini­cja­tor wszech­ro­syj­skie­go po­gro­mu ge­jów. Wo­lał prze­śla­do­wać ho­mo­sek­su­ali­stów jako do­bro­tli­wy wład­ca, któ­ry robi to w od­po­wie­dzi na „pro­śby ludu”. W 2013 r. do­bro­tli­wy wład­ca Pu­tin wpro­wa­dził za­kaz pu­blicz­ne­go oka­zy­wa­nia orien­ta­cji ho­mo­sek­su­al­nej. Krem­low­ska pro­pa­gan­da uza­sad­nia­ła to do­brem naj­młod­szych Ro­sjan. Wma­wia­ła od­bior­com, że wi­dok uści­sku lub po­ca­łun­ku jed­no­płcio­wej pary mó­głby „za­ra­zić” dzie­ci ho­mo­sek­su­ali­zmem... Czym za­owo­co­wa­ła cała ak­cja? Szo­ku­jącym wzro­stem agre­sji prze­ciw oso­bom LGBT. Rów­nież w 2013 r. trzej mężczy­źni z Wo­łgo­gra­du ode­rżnęli ge­ni­ta­lia pew­ne­mu ge­jo­wi, na­stęp­nie roz­łu­pa­li mu gło­wę ka­mie­niem[15]. Krót­ko po­tem zgi­nął Oleg Ser­diuk – wi­ce­szef lot­ni­ska na Kam­czat­ce i ho­mo­sek­su­ali­sta. Sąsie­dzi za­kłu­li go no­żem. Na­stęp­nie wsa­dzi­li zwło­ki do auta, któ­re pod­pa­li­li[16].

U nas ak­cja roz­po­częła się w 2019 r. Je­den z człon­ków sej­mo­wej dru­ży­ny Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go, po­seł PiS-u Ka­zi­mierz Smo­li­ński, za­czął krążyć po Pol­sce. Wzy­wał pol­skie gmi­ny i mia­sta, żeby ogło­si­ły się stre­fa­mi wol­ny­mi od „pro­mo­cji ide­olo­gii LGBT”... Po­dob­ne ak­cje po­dej­mo­wa­li inni pra­wi­co­wi dzia­ła­cze. Wspie­ra­ła ich słyn­na or­ga­ni­za­cja Ordo Iu­ris, wspó­łpra­cu­jąca z fun­da­men­ta­li­stycz­ny­mi mi­ędzy­na­ro­dów­ka­mi fi­nan­so­wa­ny­mi przez Kreml. Awan­tu­ra sku­tecz­nie roz­grza­ła tych wy­bor­ców Ka­czy­ńskie­go, któ­rzy wcze­śniej sta­wa­li się bier­ni lub let­ni w swym po­par­ciu dla wo­dza i jego re­żi­mu. Ko­lej­ne sa­mo­rządy lo­kal­ne przy­łącza­ły się do na­gon­ki. Stre­fy nie­na­wi­ści roz­le­wa­ły się po Pol­sce jak wy­syp­ka. Kam­pa­nię po­wstrzy­mał sprze­ciw unij­nych in­sty­tu­cji i part­ne­rów, któ­rzy ogła­sza­li wstrzy­ma­nie wspar­cia fi­nan­so­we­go dla an­ty­ge­jow­skich sa­mo­rządów. Nie­mniej po­plecz­ni­cy Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go ro­bi­li wszyst­ko, by na­gon­ka ogar­nęła cały kraj. W 2020 r. na­masz­czo­ny przez Ka­czy­ńskie­go pre­zy­dent An­drzej Duda usi­ło­wał ode­brać czło­wie­cze­ństwo oso­bom LGBT: „Pró­bu­je się nam wmó­wić, że to lu­dzie. A to jest po pro­stu ide­olo­gia!” – wo­łał pod­czas prze­mo­wy wy­bor­czej. Rok pó­źniej zo­stał dźgni­ęty no­żem w ple­cy ho­mo­sek­su­ali­sta, któ­ry spa­ce­ro­wał po War­sza­wie z part­ne­rem. Jak no­żow­nik uza­sad­nił swój atak? Po pu­ti­now­sku: „Nie trzy­maj­cie się za ręce, nie przy dzie­ciach!” – krzy­czał.

Rzecz ja­sna, trud­no by­ło­by po­zy­skać masy sa­mym stra­chem i nie­na­wi­ścią. Nie wy­star­czy pod­su­wać wro­gów, trze­ba też pod­su­wać ta­lerz. Masy po­trze­bu­ją jeść, dla­te­go Wła­di­mir Pu­tin obok pro­pa­gan­dy po­słu­żył się go­tów­ką. To samo zro­bił na­śla­dow­ca Pu­ti­na, Ja­ro­sław Ka­czy­ński. Obaj zdo­by­li sze­ro­kie po­par­cie dla swo­jej po­li­ty­ki, da­jąc pie­ni­ądze klu­czo­wym gru­pom wy­bor­ców. Ta kwe­stia jest przed­mio­tem ci­ągłych de­bat, w któ­rych po­li­ty­cy zmie­nia­ją się w mo­ra­li­stów i na od­wrót? Czy to źle, że Ka­czy­ński dał pol­skim ro­dzi­com 500 zł za­si­łku na ka­żde dziec­ko? Czy to źle, że Pu­tin na­kar­mił eme­ry­tów z ro­syj­skich wsi? Od­po­wie­dź jest pro­sta. Wła­di­mir Pu­tin za­słu­gi­wa­łby na po­mnik, gdy­by po na­pra­wie­niu so­cjal­nych za­nie­dbań wpro­wa­dził w Fe­de­ra­cji Ro­syj­skiej stan­dar­dy de­mo­kra­tycz­ne i prze­sze­dł na eme­ry­tu­rę. Jed­nak to, co mo­gło być le­kar­stwem na bie­dę i pa­li­wem dla go­spo­dar­ki, sta­ło się pry­mi­tyw­ną ła­pów­ką. Za­rów­no w Ro­sji, jak i w Pol­sce wład­ca ku­pił od oby­wa­te­li zgo­dę na bez­praw­ne zwi­ęk­sze­nie swej wła­dzy. Ty­ran za­le­pił mio­dem oczy pod­da­nych, aby nie wi­dzie­li, że są okra­da­ni z wol­no­ści. Ten miód spra­wił, że tak wie­lu Po­la­ków na­zy­wa­ło pu­ti­ni­za­cję Pol­ski „do­brą zmia­ną”.

Cóż, miód od ty­ra­na od­bi­ja się te­raz czkaw­ką, a może przy­nie­ść gor­sze do­le­gli­wo­ści. PiS-owska re­dy­stry­bu­cja pie­ni­ędzy, po­zba­wio­na prze­my­śla­nej stra­te­gii go­spo­dar­czo-spo­łecz­nej, w wiel­kim stop­niu przy­czy­ni­ła się do ga­lo­pu­jącej in­fla­cji.

Uwie­rzył, że ma Sy­be­rię?

Na po­mni­czek za­słu­ży­łby może i Ja­ro­sław Ka­czy­ński, gdy­by przy­zna­wał za­si­łki w spo­sób ra­cjo­nal­ny, a rów­no­cze­śnie po­wstrzy­mał się od nisz­cze­nia sądow­nic­twa, me­diów, wol­no­ści i rów­no­ści. Nie­ste­ty, Ka­czy­ński nie po­wstrzy­mał się od tego, gdyż za­czął podążać śla­dem Pu­ti­na.

Ja­ro­sław Ka­czy­ński prze­ga­pił je­den szcze­gół: Pol­ska nie ma ta­kich za­so­bów jak Ro­sja. Fe­de­ra­cja Ro­syj­ska po­sia­da ropę, węgiel, gaz, że­la­zo, zło­to, uran. Na tych zło­żach nie tyl­ko za­ra­bia bi­lio­ny do­la­rów. Może nimi rów­nież sza­cho­wać świat. Dla­te­go po­dej­mu­je za­cho­wa­nia ry­zy­kow­ne w go­spo­dar­czej po­li­ty­ce we­wnętrz­nej – i skraj­nie ry­zy­kow­ne w po­li­ty­ce ze­wnętrz­nej. Tym­cza­sem Pol­ska nie za­ra­bia bi­lio­nów do­la­rów na skar­bach swo­jej zie­mi. Nie może więc sza­stać pie­ni­ędz­mi jak Kreml. Jed­nak ta oko­licz­no­ść naj­wy­ra­źniej umy­ka Ja­ro­sła­wo­wi Ka­czy­ńskie­mu. Ka­czy­ński pro­wa­dzi nasz kraj do ru­iny, bo wie­rzy, że Pol­ska jest Ro­sją. Wie­rzy, że Pol­ską da się rządzić jak pu­ti­now­ską Ro­sją – i wie­rzy, że Pol­ska jak Ro­sja może prze­żyć bez przy­ja­źni z Za­cho­dem. Dla­te­go od­ci­na Pol­skę od na­sze­go je­dy­ne­go za­so­bu, któ­ry mo­żna po­rów­nać z ro­syj­ski­mi bo­gac­twa­mi. Mia­no­wi­cie od ko­rzy­ści go­spo­dar­czych, któ­re wy­ni­ka­ją z na­szej przy­na­le­żno­ści do Unii Eu­ro­pej­skiej. A na­wet od bez­po­śred­niej po­mo­cy fi­nan­so­wej, któ­ra prze­sta­je pły­nąć z Unii Eu­ro­pej­skiej do Pol­ski.

Unia bo­wiem wy­ka­zu­je co­raz mniej­szą go­to­wo­ść, by fi­nan­so­wać pa­ństwo Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Co­raz mniej chce za­si­lać swo­imi pie­ni­ędz­mi re­żim, któ­ry gwa­łci pra­wo­rząd­no­ść, prze­śla­du­je mniej­szo­ści i roz­bi­ja samą Unię – z oczy­wi­stą ko­rzy­ścią dla Krem­la, gdyż po­li­ty­ka Ka­czy­ńskie­go rów­nież na are­nie mi­ędzy­na­ro­do­wej słu­ży in­te­re­som Mo­skwy. Przede wszyst­kim rząd PiS-u osten­ta­cyj­nie od­ma­wia sto­so­wa­nia się do re­guł UE. Sta­no­wi to za­chętę dla in­nych wro­gów Unii dzia­ła­jących w jej wnętrzu – jak wspo­mnia­ni Mat­teo Sa­lvi­ni i Ma­ri­ne Le Pen, so­jusz­ni­cy Pu­ti­na i so­jusz­ni­cy Ka­czy­ńskie­go. Do tego sa­bo­ta­żu PiS do­kła­da dzia­ła­nia pro­pa­gan­do­we. PiS-owskie me­dia prze­ści­ga­ją się w kam­pa­niach nie­na­wi­ści wo­bec Bruk­se­li i Ber­li­na. Do­daj­my, że po do­jściu Ka­czy­ńskie­go do wła­dzy pro­pa­gan­dzi­ści PiS-u nie­mal ca­łko­wi­cie zre­zy­gno­wa­li z an­ty­ro­syj­skiej re­to­ry­ki. Za­stąpi­li ją re­to­ry­ką an­ty­ukra­ińską i an­ty­za­chod­nią. Wy­jątek zro­bio­no dla pro­krem­low­skie­go pre­zy­den­ta USA, Do­nal­da Trum­pa. PiS po­pie­ra­ło Trum­pa na­wet po ame­ry­ka­ńskich wy­bo­rach pre­zy­denc­kich z 2020 r., gdy stra­cił wła­dzę w ha­ńbi­ących oko­licz­no­ściach (nie chciał się po­go­dzić z po­ra­żką, gło­sił teo­rie o „sfa­łszo­wa­niu wy­bo­rów” i pchnął tłum fa­na­ty­ków na sie­dzi­bę Kon­gre­su Sta­nów Zjed­no­czo­nych). Lu­dzie Ka­czy­ńskie­go uda­wa­li, że wie­rzą w opo­wie­ść o sfa­łszo­wa­nych wy­bo­rach w Ame­ry­ce. Pre­zy­dent RP An­drzej Duda – zna­ny z że­nu­jących ho­łdów skła­da­nych Trum­po­wi – osten­ta­cyj­nie oci­ągał się z uzna­niem no­we­go zwy­ci­ęz­cy, Joe Bi­de­na. W Bia­łym Domu zo­sta­ło to za­uwa­żo­ne. Bi­den wpraw­dzie spo­tkał się z Dudą, gdy po in­wa­zji Krem­la na Ukra­inę przy­je­chał do Pol­ski. Nie spo­tkał się za to z Ja­ro­sła­wem Ka­czy­ńskim. „Ge­nial­ne­go stra­te­ga” nie było na­wet na dzie­dzi­ńcu Zam­ku Kró­lew­skie­go w War­sza­wie, gdzie pre­zy­dent Bi­den prze­ma­wiał do pol­skich elit. Naj­wy­ra­źniej Ame­ry­ka­nie wie­dzą, kto od­po­wia­da za hołd Dudy przed Trum­pem. Jak rów­nież za prze­ra­bia­nie Pol­ski w ko­pię pu­ti­now­skiej Ro­sji.

Czy Ka­czy­ński osza­lał? Czy dąży do wła­snej klęski? Do­świad­cze­nie uczy, że w sza­le­ństwach Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go zwy­kle jest me­to­da. Wła­dzę po­mó­gł mu zdo­być Kreml. Czy przy­ja­cie­le Krem­la po­mo­gą Ka­czy­ńskie­mu ją utrzy­mać? Od po­nad roku licz­ne źró­dła do­no­szą, że PiS in­ten­syw­nie za­bie­ga o bi­lio­no­wą po­życz­kę w Pe­ki­nie. Z do­nie­sień me­diów wy­ni­ka, że Chi­ny za­częły fi­nan­so­wać re­żim Ka­czy­ńskie­go za po­mo­cą kre­dy­tów, któ­rych udzie­la­ją pol­skim spó­łkom Skar­bu Pa­ństwa[17]. Chi­ny zaś są głów­nym wro­giem USA i naj­wa­żniej­szym so­jusz­ni­kiem Ro­sji.

Uza­le­żnie­nie fi­nan­so­we od Pe­ki­nu de­fi­ni­tyw­nie prze­su­nęło­by Pol­skę na Wschód. War­to do­dać, że Chi­ńczy­cy naj­pew­niej ob­wa­ro­wa­li swo­ją „po­moc” wy­śru­bo­wa­ny­mi, li­chwiar­ski­mi wa­run­ka­mi. Dla nich to in­we­sty­cja ry­zy­kow­na, w tej chwi­li bar­dziej po­li­tycz­na niż go­spo­dar­cza. Pol­ski i eu­ro­pej­ski ry­nek sta­ły się bo­wiem mniej atrak­cyj­ne dla Chin ze względu na an­ty­chi­ńskie re­gu­la­cje UE. Dla­te­go kre­dy­ty od Chi­ńczy­ków mogą nas sło­no kosz­to­wać – za­rów­no pod względem fi­nan­so­wym, jak i po­li­tycz­nym.

Sy­pi­ąc łu­pież w oczy

Kogo więc mamy na my­śli, gdy mó­wi­my o Ja­ro­sła­wie Ka­czy­ńskim? To ktoś, kto chce być jak Wła­di­mir Pu­tin. Ktoś, kto przyj­mu­je po­moc Pu­ti­na i wier­nie re­ali­zu­je jego po­my­sły.

Gdy jed­nak pa­trzy­my na Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go, to wi­dzi­my ko­goś zu­pe­łnie in­ne­go niż Wła­di­mir Pu­tin. Mam na my­śli nie tyl­ko to, że Ka­czy­ński po­słu­gi­wał się an­ty­ro­syj­ską re­to­ry­ką, a na­wet od­gry­wał ofia­rę rze­ko­me­go ro­syj­skie­go za­ma­chu, wcie­la­jąc się nie­mal w zma­rłe­go bra­ta bli­źnia­ka. Mam na my­śli to, że wi­ze­ru­nek Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go kra­ńco­wo się ró­żni od wi­ze­run­ku Wła­di­mi­ra Pu­ti­na.

Ro­syj­ski dyk­ta­tor przez lata che­łpił się swo­ją siłą i spraw­no­ścią fi­zycz­ną w spo­sób wręcz eks­hi­bi­cjo­ni­stycz­ny. Pu­tin to cwa­niak, któ­ry po­zu­je na spor­tow­ca z na­gim tor­sem, ban­dy­tę, sil­ne­go czło­wie­ka. Czy na­praw­dę jest tak sil­ny, mo­żna po­wąt­pie­wać. Na pew­no jest bez­względ­ny. Trud­no wąt­pić, że nie­szczęśli­we dzie­ci­ństwo i mło­do­ść w słu­żbach spe­cjal­nych wzmo­gły w nim ce­chy psy­cho­pa­tycz­ne – ta­kie jak skraj­na nie­czu­ło­ść i brak skru­pu­łów. Na­uczył się wte­dy, że musi prężyć mu­sku­ły i de­mon­stro­wać moc pi­ęści. „Na uli­cy wy­gry­wa ten, kto ude­rzy pierw­szy” – tak brzmi jego ulu­bio­ne ha­sło.

Jak to się sta­ło, że na pu­ti­now­ską ście­żkę wkro­czył ktoś, kto wy­gląda jak prze­ci­wie­ństwo Pu­ti­na? Prze­cież Ka­czy­ński to roz­piesz­czo­ny przez mat­kę sa­lo­no­wy chło­piec, któ­ry za mło­du spędzał całe dnie z no­sem w ksi­ążce. „Noc­ny ma­rek”, któ­ry wo­la­łby umrzeć niż ze­rwać się o szó­stej rano na gim­na­sty­kę. Ka­na­po­wy do­ma­tor i śle­dzien­nik, któ­ry nie­ustan­nie oka­zu­je zbrzy­dze­nie świa­tem. Ni­g­dy nie­prak­ty­ku­jący praw­nik, któ­ry mam­ro­cze trud­ne sło­wa ta­kie jak „im­po­sy­bi­lizm”. Nie­ele­ganc­ko ubra­ny, nie­raz wręcz nie­chluj­ny, ale za­wsze szczel­nie za­pi­ęty pan z brzusz­kiem.

Mu­si­my jed­nak pa­mi­ętać, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński, któ­re­go zna­my, to pro­dukt kre­acji i au­to­kre­acji. To on z po­mo­cą so­jusz­ni­ków i wspó­łpra­cow­ni­ków two­rzy swo­je wi­ze­run­ki. Tak samo, jak robi to Pu­tin.

Ro­sja­nie chcą, żeby car był po­tężny, bo­ga­ty i sil­ny. Chcą, żeby za­bi­jał po­two­ry ni­czym le­gen­dar­ny Ilja Mu­ro­miec ze śre­dnio­wiecz­nych po­ema­tów lu­do­wych. Pu­tin na swój spo­sób spe­łnia te ocze­ki­wa­nia. Po­la­cy chcą, żeby król był od­wa­żny i skrom­ny za­ra­zem, a ta­kże za­tro­ska­ny. Chcą, żeby oba­lał pysz­nych ma­gna­tów siłą nie pi­ęści, nie oręża, tyl­ko kró­lew­skie­go sło­wa. Na ile może, Ka­czy­ński za­spo­ka­ja to za­po­trze­bo­wa­nie.

Oczy­wi­ście, do­bra kre­acja musi za­wie­rać w so­bie ele­ment praw­dy. Ja­ro­sław Ka­czy­ński fak­tycz­nie jest sła­bo­wi­tym in­te­li­gen­tem. Nie by­łby w sta­nie uda­wać krzep­kie­go ro­bot­ni­ka lub rol­ni­ka. Gdy raz po­wie­dział, że lubi di­sco polo, to nikt mu nie uwie­rzył (na­wet ci, co lu­bią Ka­czy­ńskie­go i di­sco polo).

Za­tem rola, któ­rą Ja­ro­sław Ka­czy­ński za­zwy­czaj od­gry­wa, ma dla nie­go same za­le­ty.

Po pierw­sze, od­po­wia­da na po­trze­by emo­cjo­nal­ne mi­lio­nów Po­la­ków. Po dru­gie, Ka­czy­ńskie­mu ła­two ją od­gry­wać, gdyż nie musi zbyt dużo uda­wać. Po trze­cie, ta rola bar­dzo sku­tecz­nie przy­kry­wa am­bi­cję, prze­my­śl­no­ść i agre­syw­no­ść Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Wy­gląd nie­za­mo­żne­go eme­ry­to­wa­ne­go urzęd­ni­ka po­ma­ga mu grać skrom­ne­go i bez­in­te­re­sow­ne­go słu­gę na­ro­du. Ka­czy­ński nie prze­ma­wia do zwo­len­ni­ków z mar­mu­ro­we­go bal­ko­nu ani z pre­zy­dium wy­ście­ła­ne­go ak­sa­mi­tem. Woli wy­na­jęte sale, przy­wo­dzące na myśl aka­de­mią szkol­ną. Przez lata uży­wał tan­det­nej bla­sza­nej dra­bin­ki, na któ­rą się wdra­py­wał pod­czas tzw. mie­si­ęcz­nic smo­le­ńskich. Przed­sta­wiał się wte­dy tłu­mo­wi jako męczen­nik i sie­ro­ta po śmier­ci bra­ta przy­pi­sy­wa­nej mgła­wi­co­wym spi­skom.

Ta skrom­no­ść na po­kaz często się prze­ra­dza w za­nie­dba­nie, wręcz ab­ne­ga­cję. Prze­ciw­ni­cy śmie­ją się z roz­dep­ta­nych bu­tów i łu­pie­żu na płasz­czu Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Nie po­win­ni. Łu­pież to naj­lep­szy ad­wo­kat Ka­czy­ńskie­go. Łu­pież mówi wy­bor­com PiS-u, że Ka­czy­ński to czło­wiek bar­dzo za­pra­co­wa­ny i gor­li­wy w słu­żbie dla Pol­ski. Tak za­pra­co­wa­ny, że nie ma cza­su, by po­my­śleć o wy­bo­rze od­po­wied­nie­go szam­po­nu. To płaszcz po­sy­pa­ny łu­pie­żem i sta­re roz­dep­ta­ne buty obro­ni­ły Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go w jed­nym z naj­trud­niej­szych mo­men­tów. Wte­dy, gdy „Ga­ze­ta Wy­bor­cza” ujaw­ni­ła, że wódz PiS-u to re­kin biz­ne­su, ci­chy szef spó­łki Srebr­na, któ­ra bu­du­je wie­żow­ce w War­sza­wie (tzw. dwie wie­że Ka­czy­ńskie­go)[18].

Pu­bli­ka­cje „Ga­ze­ty Wy­bor­czej” otwo­rzy­ły oczy nie­któ­rym prze­ciw­ni­kom Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go, któ­rzy do­tąd wy­śmie­wa­li go za do­mnie­ma­ną nie­udol­no­ść ży­cio­wą i rze­ko­mą nie­zna­jo­mo­ść biz­ne­su. Nie­któ­rzy z nich zro­zu­mie­li, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński, któ­re­go zna­ją, to tyl­ko rola. Rola w znacz­nej mie­rze fa­łszy­wa, choć świet­nie gra­na. Jed­nak zwo­len­ni­cy Ka­czy­ńskie­go oczu nie otwo­rzy­li. A na­wet je­śli je otwo­rzy­li, to i tak zo­ba­czy­li tyl­ko to, co chcie­li zo­ba­czyć. Ob­raz star­sze­go, za­nie­dba­ne­go pana w sta­rych bu­tach i brud­nym płasz­czu zbyt moc­no wrył im się w pa­mi­ęć, żeby praw­da mo­gła go za­trzeć. Zbyt moc­no po­ko­cha­li tego pana, któ­ry dba nie o sie­bie, lecz o Pol­skę. „Co po­wiesz na to, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński bu­du­je dwa wie­żow­ce w War­sza­wie?” – ta­kie py­ta­nie Mar­cin Ce­li­ński za­dał pew­ne­mu wy­bor­cy PiS-u z Lu­bli­na. „Ale on dla nas wszyst­kich to bu­du­je, prze­cież nie dla sie­bie” – usły­szał w od­po­wie­dzi.

Nie­ustan­nie od­gry­wa­na rola w ko­ńcu za­czy­na się mścić na tym, kto ją od­gry­wa. In­ten­syw­ne ży­cie, któ­re pro­wa­dził Ka­czy­ński, naj­wy­ra­źniej nad­wy­ręży­ło jego siły. Ma 73 lata. Nie­kie­dy jed­nak za­cho­wu­je się tak, jak­by miał 83 albo 93. Czło­wiek, któ­ry wcie­lał się w za­nie­dba­ne­go star­sze­go pana, stał się za­nie­dba­nym star­szym pa­nem. Zwo­len­ni­cy się roz­czu­la­ją, prze­ciw­ni­cy szy­dzą. Jed­nak ci, co pa­mi­ęta­ją afe­rę spó­łki Srebr­na, py­ta­ją: „Czy tym ra­zem to na­praw­dę? A może to tyl­ko ko­lej­na ma­ska­ra­da? Może nas zwo­dzi, aby­śmy uwie­rzy­li, że już jest nie­gro­źny?”. Po­wtó­rzę: do­bra kre­acja musi za­wie­rać w so­bie ele­ment praw­dy. Do­bry ak­tor umie wy­ko­rzy­stać po­cząt­ki znie­do­łężnie­nia, aby przej­mu­jąco je ode­grać. Ja­ro­sław Ka­czy­ński gra do ko­ńca. Za­pew­ne chcia­łby dla od­mia­ny za­grać ko­goś sil­niej­sze­go fi­zycz­nie – szcze­gól­nie te­raz, gdy osła­bł na­praw­dę. Trzy­ma się jed­nak tej roli, któ­ra naj­bar­dziej mu pa­su­je, naj­le­piej mu wy­cho­dzi i naj­wi­ęcej mu daje.

Skąd się wzi­ął ten nie­zwy­kły ta­lent ak­tor­sko-dyk­ta­tor­ski? Co za­pro­wa­dzi­ło pol­skie­go in­te­li­gen­ta Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go na ście­żkę po­dob­ną do tej, któ­rą od daw­na kro­czy ro­syj­ski zbrod­niarz Wła­di­mir Pu­tin? Kto Ka­czy­ńskie­go na nią wpro­wa­dził? Kto po­ma­ga mu kro­czyć tym szla­kiem?

Od­po­wie­dź – na dal­szych stro­nach tej ksi­ążki.

2

Dzie­ci­ństwo i mło­do­ść wo­dza

Jaro­sław Ka­czy­ński przy­sze­dł na świat pierw­szy. O czter­dzie­ści mi­nut wy­prze­dził swe­go bra­ta bli­źnia­ka, Le­cha.

Gdzie i kie­dy to się sta­ło? 18 czerw­ca 1949 r. na war­szaw­skim Żo­li­bo­rzu, przy uli­cy Su­zi­na. W dwu­po­ko­jo­wym miesz­ka­niu, wpraw­dzie bez ła­zien­ki, ale za to z kuch­nią. Dziś na­zwa­li­by­śmy je klit­ką, ale wte­dy sta­no­wi­ło luk­sus. W ów­cze­snej sto­li­cy, któ­ra sta­no­wi­ła mo­rze ruin, zglisz­czy, oka­le­czo­nych resz­tek do­mów.

Man­ka­men­tem za­pew­ne było to, że miesz­ka­nie na­le­ża­ło do ro­dzi­ców mat­ki Ka­czy­ńskie­go. Czuj­ny wzrok star­szy­zny mógł utrud­niać ży­cie ma­łżon­kom z dwój­ką nie­mow­ląt. Jed­nak rok pó­źniej mło­dy oj­ciec Raj­mund Ka­czy­ński zdo­był dla ro­dzi­ny jesz­cze lep­szy lo­kal przy uli­cy Le­opol­da Lisa-Kuli na war­szaw­skim Żo­li­bo­rzu. Krót­ko po­tem ko­mu­ni­ści prze­mia­no­wa­li uli­cę na Po­chy­łą, ale po upad­ku PRL-u przy­wró­co­no jej pier­wot­ną na­zwę.

Ka­czy­ński se­nior, po­dob­nie jak pierw­szy z jego sy­nów bli­źnia­ków, był za­rad­ny, eks­pan­syw­ny i sku­tecz­ny. Chcia­ło­by się po­wie­dzieć, że w jego oso­bie am­bi­cja po­chy­la­ła się nad ko­ły­ską Ja­ro­sła­wa. Jed­nak oj­ciec nie­wie­le cza­su po­świ­ęcał wy­cho­wy­wa­niu sy­nów. Raj­mund Ka­czy­ński ro­bił ka­rie­rę w ko­mu­ni­stycz­nej Pol­sce jako in­ży­nier, za­ra­biał pie­ni­ądze i spędzał całe dnie w pra­cy. Zna­jo­mi twier­dzą, że flir­to­wał też z ko­bie­ta­mi.

W la­tach 1947–1987 z prze­rwa­mi Ka­czy­ński se­nior pra­co­wał na Po­li­tech­ni­ce War­szaw­skiej. W 1958 r. zdo­był pe­łny etat na Wy­dzia­le In­ży­nie­rii Sa­ni­tar­nej PW.

Co mó­wią akta Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go do­stęp­ne w In­sty­tu­cie Pa­mi­ęci Na­ro­do­wej? Nie na­le­żał do ko­mu­ni­stycz­nej par­tii rządzącej PZPR. Mimo to cie­szył się za­ufa­niem władz Pol­skiej Rzecz­po­spo­li­tej Lu­do­wej – za­rów­no w cza­sach sta­li­now­skich, jak i pó­źniej.

IPN prze­cho­wu­je tecz­kę pasz­por­to­wą Ka­czy­ńskie­go se­nio­ra, za­wie­ra­jącą do­ku­men­ta­cję jego pod­ró­ży[19]. Z niej oraz z in­nych źró­deł wie­my, że Raj­mund Ka­czy­ński był wy­pusz­cza­ny za gra­ni­cę. A na­wet na Za­chód, co prze­wa­żnie sta­no­wi­ło przy­wi­lej udzie­la­ny za­ufa­nym pod­da­nym re­żi­mu. Kto wy­da­wał pasz­por­ty i po­zwo­le­nia na wy­jaz­dy za­gra­nicz­ne? Ko­mu­ni­stycz­na Słu­żba Bez­pie­cze­ństwa (SB), któ­ra pe­łni­ła funk­cję po­li­cji po­li­tycz­nej, wy­wia­du i kontr­wy­wia­du. Wo­bec Ka­czy­ńskie­go se­nio­ra SB po­dej­mo­wa­ła de­cy­zje po­zy­tyw­ne. Raj­mund Ka­czy­ński w 1962 r. od­wie­dził Niem­cy Za­chod­nie, w 1965 i 1966 r. po­je­chał do An­glii, a w la­tach 1965 i 1968–1969 – do Li­bii. W 1977 r. udał się do Zwi­ąz­ku So­wiec­kie­go na kon­fe­ren­cję na­uko­wą w bia­ło­ru­skim Mi­ńsku.

Za­ufa­nie, któ­rym wła­dze da­rzy­ły Ka­czy­ńskie­go se­nio­ra, mu­sia­ło być duże z jesz­cze jed­ne­go po­wo­du. Otóż Raj­mund Ka­czy­ński jako in­ży­nier pro­jek­to­wał in­sta­la­cje sa­ni­tar­ne w bu­dyn­ku war­szaw­skiej am­ba­sa­dy USA. Re­żim PRL-u trak­to­wał am­ba­sa­dę jak głów­ny przy­czó­łek wro­ga na swo­im te­ry­to­rium. Za­pew­ne chciał wie­dzieć wszyst­ko o ka­żdym po­ko­ju, piw­ni­cy, ce­gle i ru­rze. Jesz­cze kil­ka lat temu ob­szer­na tecz­ka do­ty­cząca bu­do­wy am­ba­sa­dy ame­ry­ka­ńskiej była do­stęp­na w In­sty­tu­cie Pa­mi­ęci Na­ro­do­wej. Pó­źniej ta­jem­ni­czo znik­nęła z ar­chi­wum cy­fro­we­go IPN-u. Być może dla­te­go, że wy­mie­nio­no w niej Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go. Będę wdzi­ęcz­ny ka­żde­mu ba­da­czo­wi, któ­ry tra­fi na ślad tecz­ki i da mi znać.

Do­cie­ka­nia Ja­nu­sza Pa­li­ko­ta

To, że Ka­czy­ński se­nior do­brze żył z ko­mu­ni­sta­mi, rów­nież w cza­sach sta­li­now­skich, po upad­ku PRL-u wzbu­dza­ło wąt­pli­wo­ści u nie­jed­ne­go. Prze­cież Raj­mund Ka­czy­ński pod­czas woj­ny słu­żył w pod­ziem­nej nie­ko­mu­ni­stycz­nej Ar­mii Kra­jo­wej. A sta­li­now­cy uwa­ża­li AK za or­ga­ni­za­cję fa­szy­stow­ską. Okrut­nie prze­śla­do­wa­li AK-owców, czy­li jej żo­łnie­rzy.

Kil­ka­na­ście lat temu po­li­tyk skan­da­li­sta Ja­nusz Pa­li­kot po­dzie­lił się z in­ter­nau­ta­mi ta­ki­mi wąt­pli­wo­ścia­mi co do ka­rie­ry Ka­czy­ńskie­go se­nio­ra: „Tuż po woj­nie żo­łnie­rzy AK roz­strze­li­wa­no, osa­dza­no w wi­ęzie­niach, sa­dza­no na no­gach od sto­łka, tor­tu­ro­wa­no, w naj­lep­szym ra­zie wy­klu­cza­no z ży­cia spo­łecz­ne­go. Tym­cza­sem Raj­mund Ka­czy­ński, żo­łnierz AK, tuż po woj­nie, do­sta­je od sta­li­now­skiej wła­dzy wy­pa­sio­ny apar­ta­ment na Żo­li­bo­rzu, jak na tam­te cza­sy rzecz poza za­si­ęgiem zwy­kłe­go oby­wa­te­la, na­wet sza­re­go człon­ka PZPR [...]. Żo­łnierz AK, mąż sa­ni­ta­riusz­ki AK, do­sta­je po­sa­dę wy­kła­dow­cy na Po­li­tech­ni­ce War­szaw­skiej i obo­je żyją so­bie z jed­nej pen­sji jak pącz­ki w ma­śle. W tym cza­sie, gdy w Pol­sce rządzi Bie­rut, a wła­ści­wie Sta­lin rządzi Bie­ru­tem, po­sa­da dla akow­ca na uczel­ni brzmi jak po­nu­ry żart, jed­nak rzecz mia­ła miej­sce”[20].

W 2009 r. Pa­li­kot za­czął też ba­dać do­mnie­ma­ne po­wi­ąza­nia ro­dzin­ne Ka­czy­ńskich. Wy­sto­so­wał wte­dy list do pra­cow­ni­ków In­sty­tu­tu Pa­mi­ęci Na­ro­do­wej, któ­rym też się po­chwa­lił na blo­gu. „Bądźcie od­wa­żni! – ape­lu­ję [...], pro­sząc ich w wy­sła­nym wczo­raj li­ście o zba­da­nie po­kre­wie­ństwa Le­cha i Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskich oraz ich ojca Raj­mun­da z Wil­hel­mem Świ­ąt­kow­skim, pre­ze­sem Naj­wy­ższe­go Sądu Woj­sko­we­go w cza­sach sta­li­ni­zmu, ofi­ce­rem śled­czym Ar­mii Czer­wo­nej”[21]. 

Wia­do­mo­ść o rze­ko­mym po­kre­wie­ństwie Ka­czy­ńskie­go ze sta­li­now­skim sędzią Świ­ąt­kow­skim zo­sta­ła wie­lo­krot­nie zde­men­to­wa­na. Naj­pierw przez ge­ne­alo­ga Mar­ka Mi­na­kow­skie­go, po­tem przez fact-chec­kin­go­wy por­tal De­ma­gog.org[22].

Pa­li­kot się za­ga­lo­po­wał. Nie trze­ba szu­kać ro­dzi­ny na sta­li­now­skich szczy­tach wła­dzy, żeby wy­ja­śnić przy­pa­dek Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go. Spra­wa jest znacz­nie prost­sza.

Otóż sta­li­now­cy dzie­li­li AK-owców na dwie ka­te­go­rie, na lep­szy i gor­szy sort. Gor­szy sort to ci, któ­rych trze­ba za­bić lub uwi­ęzić. Lep­szy sort to ci, któ­rych mo­żna oswo­ić i „udo­mo­wić”. Na­wra­ca­nie „AK-owców lep­sze­go sor­tu” na ko­mu­nizm pa­sjo­no­wa­ło sta­li­now­ców na­wet bar­dziej niż uni­ce­stwia­nie i dręcze­nie „AK-owców gor­sze­go sor­tu”. Rzecz ja­sna, AK-owiec to był stu­pro­cen­to­wy wróg. To przed­wo­jen­ny pra­wi­co­wiec, cen­tro­wiec lub – o zgro­zo – de­mo­kra­tycz­ny so­cja­li­sta (ko­mu­ni­ści naj­za­cie­klej zwal­cza­li le­wi­co­wą kon­ku­ren­cję). Śmie­rć ta­kie­go wro­ga da­wa­ła ogrom­ną ra­do­ść. Jed­nak na­wró­ce­nie przy­no­si­ło jesz­cze wi­ęk­szą sa­tys­fak­cję. Wróg stu­pro­cen­to­wy, gdy zo­stał na­wró­co­ny stu­pro­cen­to­wo, sta­no­wił żywy do­wód słusz­no­ści i po­tęgi ide­olo­gii ko­mu­ni­stycz­nej.

Dla­te­go też nie­któ­rych AK-owców ho­łu­bio­no i na­wró­co­no. Gro­no AK-owskich in­te­li­gen­tów wto­pi­ło się we frak­cję mło­dych i naj­bar­dziej fa­na­tycz­nych in­te­lek­tu­ali­stów sta­li­now­skich, pro­tek­cjo­nal­nie na­zy­wa­nych „prysz­cza­ty­mi” (prysz­cze uwa­ża­no za ozna­kę mło­de­go wie­ku). Jed­nak na­wró­ce­nie nie za­wsze było trwa­łe. Część „prysz­cza­tych” AK-owców w 1956 r. lub krót­ko po­tem od­wró­ci­ła się od ko­mu­ni­zmu. Do tej gru­py na­le­że­li pi­sa­rze Ta­de­usz Kon­wic­ki i Alek­san­der Ści­bor-Ryl­ski (au­tor po­wie­ści Pie­rścio­nek z ko­ńskie­go wło­sia, na któ­rej pod­sta­wie An­drzej Waj­da na­kręcił film Pie­rścio­nek z orłem w ko­ro­nie).

Le­ga­li­za­cja, czy­li do­nos

Co spra­wia­ło, że ko­goś uzna­wa­no za „AK-owca lep­sze­go sor­tu”, któ­re­go mo­żna na­wró­cić?

W nie­mal wszyst­kich przy­pad­kach nie­zbęd­nym wa­run­kiem była tzw. le­ga­li­za­cja. Co to sło­wo ozna­cza­ło wów­czas? Cho­dzi­ło o zgło­sze­nie się do ko­mu­ni­stycz­nych władz po­łączo­ne ze zło­że­niem do­no­su na sie­bie i ko­le­gów. Kto się zgło­sił i do­nió­sł, ten mógł li­czyć na ła­skę sta­li­now­skie­go re­żi­mu. Mógł, choć oczy­wi­ście nie mu­siał.

Kie­dy przed AK-owcem po­ja­wia­ła się szan­sa na za­le­ga­li­zo­wa­nie swe­go ist­nie­nia? Wte­dy, gdy ko­mu­ni­ści ogła­sza­li amne­stię dla człon­ków an­ty­ko­mu­ni­stycz­ne­go i nie­ko­mu­ni­stycz­ne­go pod­zie­mia. Zro­bi­li to w 1945 i 1947 r. Przy czym o praw­dzi­wej szan­sie mo­żna mó­wić w wy­pad­ku tej dru­giej amne­stii. Pierw­sza sta­no­wi­ła przede wszyst­kim pry­mi­tyw­ną pu­łap­kę. A wła­dze nie do ko­ńca umia­ły to ukryć. Dla­te­go też pu­łap­ka nie­zbyt się uda­ła. Wie­lu AK-owców krót­ko po zgło­sze­niu zo­sta­ło aresz­to­wa­nych. Zbyt wie­lu, żeby ich ko­le­dzy tego nie za­uwa­ży­li. AK-owcy wra­ca­li więc do la­sów, by na nowo pod­jąć par­ty­zanc­ką wal­kę z ko­mu­ni­zmem.

Dwa lata pó­źniej ko­mu­ni­ści po­wtó­rzy­li ma­newr. Tym ra­zem po­szło im le­piej: dzie­si­ąt­ki ty­si­ęcy osób zgło­si­ło się do władz, by za­le­ga­li­zo­wać swój byt. Skąd ten suk­ces? Być może stąd, że w 1947 r. rza­dziej aresz­to­wa­no, częściej wer­bo­wa­no. Jak rów­nież dla­te­go, że po dwóch la­tach bez­na­dziej­nej wal­ki z re­żi­mem le­śni bo­jow­ni­cy stra­ci­li wia­rę i mo­ra­le. Bo­ha­te­ro­wie prze­obra­ża­li się w wa­ta­żków, ban­dy­tów i wiecz­nych zbie­gów. Tym­cza­sem ko­mu­ni­ści ku­si­li mo­żli­wo­ścią spo­koj­niej­sze­go ży­cia i bu­do­wy no­we­go ładu...

Jak po­da­je IPN, w wy­ni­ku amne­stii z 1947 r. „z pod­zie­mia wy­szło 53 517 osób. Na­to­miast z 23 257 osób prze­trzy­my­wa­nych w wi­ęzie­niach i aresz­tach część wy­szła na wol­no­ść, a część uzy­ska­ła zmniej­sze­nie wy­mia­ru wy­ro­ku. Łącz­nie amne­stia ob­jęła 76 574 oso­by – człon­ków or­ga­ni­za­cji pod­ziem­nych i od­dzia­łów par­ty­zanc­kich oraz de­zer­te­rów [...], ujaw­ni­ło się [...] ok. 60 proc. człon­ków pod­zie­mia na­ro­do­we­go. Wy­da­ne przed amne­stią in­struk­cje kła­dły na­cisk na skru­pu­lat­ne pro­wa­dze­nie do­ku­men­ta­cji. Sta­jący przed ko­mi­sja­mi kon­spi­ra­to­rzy zo­sta­li zo­bo­wi­ąza­ni do opi­sa­nia swo­jej dzia­łal­no­ści, prze­bie­gu słu­żby, po­da­nia na­zwisk osób, z któ­ry­mi się kon­tak­to­wa­li, ze szcze­gól­nym uwzględ­nie­niem ka­dry do­wód­czej. Dzi­ęki temu apa­rat bez­pie­cze­ństwa dys­po­no­wał ol­brzy­mią ilo­ścią in­for­ma­cji, nie­zwy­kle cen­nych dla pra­cy ope­ra­cyj­nej. Były one pó­źniej wy­ko­rzy­sty­wa­ne za­rów­no do in­fil­tra­cji osób ujaw­nio­nych, jak też do zwal­cza­nia grup po­zo­sta­jących w pod­zie­miu”[23].

Aby sko­rzy­stać z amne­stii, na­le­ża­ło się „wy­spo­wia­dać” przed funk­cjo­na­riu­sza­mi Urzędu Bez­pie­cze­ństwa (UB, bru­tal­na i to­ta­li­tar­na po­li­cja po­li­tycz­na cza­sów sta­li­now­skich, po­przed­nicz­ka Słu­żby Bez­pie­cze­ństwa). To oczy­wi­ście nie za­pew­nia­ło „roz­grze­sze­nia”. Nie­raz AK-owiec mu­siał się bar­dziej „po­sta­rać”. Wie­lu z „za­le­ga­li­zo­wa­nych” AK-owców zo­sta­wa­ło sta­ły­mi kon­fi­den­ta­mi UB. Ci, co tego unik­nęli, żyli w nie­pew­no­ści. Bali się nie tyl­ko UB, ale też sta­rych to­wa­rzy­szy bro­ni. Wia­do­mo było, że część z nich do­no­si.

We­se­la hucz­ne i ci­che

Nic nie wie­my o tym, jak wy­gląda­ła ewen­tu­al­na „le­ga­li­za­cja” Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go. Być może wska­zów­ką jest pe­wien in­cy­dent z 1947 r. In­cy­dent in­try­gu­jący, acz­kol­wiek nie­jed­no­znacz­ny i opi­sy­wa­ny zdaw­ko­wo. Po tym in­cy­den­cie mi­ędzy Ka­czy­ńskim se­nio­rem a ko­le­ga­mi z AK po­ja­wił się dy­stans. Dy­stans, któ­re­go nie prze­ła­ma­ło na­wet we­se­le.

Zo­bacz­my, jak to przed­sta­wia Mi­chał Krzy­mow­ski, któ­ry roz­ma­wiał z AK-owski­mi ko­le­ga­mi Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go: „W ksi­ęgach pa­ra­fial­nych żo­li­bor­skie­go ko­ścio­ła Sta­ni­sła­wa Kost­ki za­pi­sa­no, że Ja­dwi­ga Ja­sie­wicz i Raj­mund Ka­czy­ński przy­jęli sa­kra­ment ma­łże­ństwa 15 sierp­nia 1948 roku, czy­li 17 mie­si­ęcy po balu na Oczki, z któ­re­go w ar­chi­wach nie­ste­ty nie za­cho­wa­ły się żad­ne zdjęcia.

Fo­to­gra­fii ze ślu­bu Ka­czy­ńscy też ni­g­dy nie po­ka­za­li pu­blicz­nie. Udzie­la­jąc wy­wia­du do ksi­ążki O dwóch ta­kich...[24] Ja­ro­sław i Lech po­zwo­li­li dzien­ni­ka­rzom ze­ska­no­wać ro­dzin­ny al­bum, ale zdjęć z ko­ścio­ła Sta­ni­sła­wa Kost­ki w nim nie było. Ślub w ogó­le był ci­chy i tro­chę dziw­ny, bo nie za­pro­szo­no ni­ko­go z po­wsta­ńczych przy­ja­ciół pana mło­de­go. I to po­mi­mo tego, że Raj­mund Ka­czy­ński rok wcze­śniej był jesz­cze na ślu­bie ko­le­gi z «Basz­ty» [jed­nost­ka AK – T.P.] Jana Pio­trow­skie­go pseu­do­nim «Tur». – Po­pły­nęło tam mo­rze wód­ki, wy­wi­ąza­ła się ja­kaś scy­sja i wzy­wa­no mi­li­cję [Mi­li­cja Oby­wa­tel­ska, MO, ko­mu­ni­stycz­ny od­po­wied­nik po­li­cji – T.P.]. O tym, że nie­dłu­go po­tem Raj­mund też się oże­nił, do­wie­dzia­łam się po fak­cie. Ża­den z na­szych ko­le­gów z pu­łku nie był na jego ślu­bie – wspo­mi­na Ha­li­na Wo­łło­wicz. Fie­dler mówi to samo: – Nie znam ni­ko­go, kto by tam był. Nie wiem na­wet, kogo Irka [pseu­do­nim Raj­mun­da w AK – T.P.] wzi­ął na świad­ka”.

Co za­tem się sta­ło w 1947 r.? Spró­buj­my to so­bie wy­obra­zić. AK-owcy to lu­dzie, któ­rym w sta­li­now­skiej Pol­sce wol­no mniej niż in­nym. A jed­nak ba­wią się na we­se­lu tak hucz­nie, że do­cho­dzi do bój­ki i in­ter­we­niu­je mi­li­cja. Czy ktoś zo­stał aresz­to­wa­ny? Co na to Urząd Bez­pie­cze­ństwa? Po im­pre­zie Raj­mund Ka­czy­ński nie chce mieć do czy­nie­nia z ko­le­ga­mi – albo ko­le­dzy nie chcą mieć do czy­nie­nia z nim. Czy­żby po­dej­rze­wa­li, że to on spro­wa­dził mi­li­cję? A może to Raj­mund awan­tu­ro­wał się naj­bar­dziej, więc ko­le­gów zdzi­wi­ła ła­god­no­ść władz wo­bec nie­go? Czy jed­nak było od­wrot­nie: to Ka­czy­ński se­nior zdu­miał się ła­god­nym po­trak­to­wa­niem ko­le­gów przez mi­li­cję i za­czął ich po­dej­rze­wać o wspó­łpra­cę z UB?

Oczy­wi­ście, mo­gło też cho­dzić o skłon­no­ść do nad­uży­wa­nia al­ko­ho­lu. Być może sta­no­wi­ło to przy­pa­dło­ść Ka­czy­ńskie­go se­nio­ra i ko­le­dzy mie­li dość za­baw z jego udzia­łem. Względ­nie to ko­le­dzy nad­uży­wa­li al­ko­ho­lu i Ka­czy­ński se­nior nie chciał ich na swo­im we­se­lu. Trze­ba jed­nak pa­mi­ętać, że w tam­tej epo­ce eks­ce­sy al­ko­ho­lo­we to­le­ro­wa­no znacz­nie bar­dziej niż dziś.

Je­ste­śmy tu zda­ni na do­my­sły. W ar­chi­wum cy­fro­wym IPN-u na­zwi­sko Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go nie fi­gu­ru­je na li­stach kon­fi­den­tów. Czy to od­po­wia­da na wszyst­kie py­ta­nia? Nie, po­nie­waż wiel­ka część akt Urzędu Bez­pie­cze­ństwa zo­sta­ła znisz­czo­na w la­tach 60. Nie zna­my więc od­po­wie­dzi na py­ta­nie, czy Ka­czy­ński se­nior do­no­sił. Brak do­wo­dów każe go uznać za nie­win­ne­go.

Ina­czej brzmi od­po­wie­dź na py­ta­nie, czy Raj­mund Ka­czy­ński do­nió­sł. Al­bo­wiem przy­naj­mniej raz mu­siał do­nie­ść na sie­bie i ko­le­gów. Mia­no­wi­cie wte­dy, gdy się za­le­ga­li­zo­wał. A za­le­ga­li­zo­wać się mu­siał. Przy­pusz­cze­nie, że zdo­ła­łby unik­nął tego upo­ko­rze­nia, jest ca­łko­wi­cie nie­praw­do­po­dob­ne. Ka­czy­ński se­nior mó­głby się nie le­ga­li­zo­wać tyl­ko wte­dy, gdy­by uda­ło mu się ukryć swo­je zwi­ąz­ki z AK. Ale jak mó­głby je ukryć, sko­ro w 1947 r. ba­lo­wał z AK-owca­mi? I to na im­pre­zie od­no­to­wa­nej przez mi­li­cję?

Za­tem Raj­mund Ka­czy­ński naj­pew­niej „wy­spo­wia­dał” się ube­kom, czy­li funk­cjo­na­riu­szom UB. I zro­bił to tak, że ci uzna­li go za „AK-owca lep­sze­go sor­tu”, któ­ry ro­ku­je na­dzie­je na przy­szło­ść. Świad­czy o tym brak aresz­to­wa­nia i atrak­cyj­ne miesz­ka­nie. Jak rów­nież za­trud­nie­nie na Po­li­tech­ni­ce War­szaw­skiej, gdzie Ka­czy­ński se­nior za­czął pra­co­wać w 1947 r. Aku­rat w roku amne­stii, gdy ko­mu­ni­ści dzie­li­li AK-owców na gor­szy i lep­szy sort.

Tak Raj­mund Ka­czy­ński roz­po­czął ka­rie­rę, któ­ra pó­źniej przy­nio­sła mu ko­lej­ne przy­wi­le­je, włącz­nie z pasz­por­to­wy­mi.

Męsko­ść i mi­ęk­ko­ść

Mi­chał Krzy­mow­ski pi­sze, że Ka­czy­ński se­nior w ży­ciu ro­dzin­nym sze­dł na licz­ne, choć nie­chęt­ne ustęp­stwa wo­bec żony Ja­dwi­gi. Ro­bił to rów­nież w spra­wach do­ty­czących dzie­ci. Dru­gie­go z bli­źnia­ków po­zwo­lił na­zwać imie­niem Le­cha, by­łe­go na­rze­czo­ne­go Ja­dwi­gi Ka­czy­ńskiej. Czy ta ule­gło­ść bra­ła się z po­czu­cia winy wo­bec ko­bie­ty, któ­rą tak często zo­sta­wiał samą? Czy ze zwy­kłej po­trze­by spo­ko­ju? Na­wet naj­bar­dziej prze­bo­jo­wy zdo­byw­ca woli w domu od­po­czy­wać za­miast to­czyć ko­lej­ne bi­twy.

Spo­ko­ju jed­nak nie było. Raj­mun­da dra­żni­ło to, że Ja­dwi­ga roz­piesz­cza sy­nów. Dra­żni­ło go to, że chłop­cy zbyt mało cza­su spędza­ją na po­dwór­ku. Uwa­żał, że ro­sną na ma­min­syn­ków, na mi­ęk­kich, znie­wie­ścia­łych mądra­li. Nie sprze­ci­wiał się czyn­nie, ale na­rze­kał. Szcze­gól­nie nie po­do­ba­ło mu się to, na kogo wy­ra­sta Ja­ro­sław. Syn to czuł i wzbie­ra­ła w nim ura­za do ojca.

O co do­kład­nie cho­dzi­ło w tym kon­flik­cie? Okre­śle­nia ta­kie jak „mi­ęk­ki” i „znie­wie­ścia­ły” w la­tach 50. i 60. słu­ży­ły do alu­zyj­ne­go wska­zy­wa­nia ho­mo­sek­su­ali­zmu. Te­mat sta­no­wił tabu, nie­raz więc po­słu­gi­wa­no się alu­zja­mi i po­mó­wie­nia­mi. Wie­rzo­no też, że chło­piec sta­je się ge­jem, gdy jest roz­piesz­czo­ny, gdy zbyt bli­sko zwi­ąże się z mat­ką i zo­ba­czy w niej wzo­rzec, gdy brak mu męskie­go wy­cho­wa­nia i bó­jek z ko­le­ga­mi na po­dwór­ku... Dla­te­go licz­ni prze­ciw­ni­cy Ka­czy­ńskie­go spe­ku­lu­ją na te­mat nie­za­do­wo­le­nia ojca z syna. Po­wra­ca py­ta­nie: czy Raj­mund Ka­czy­ński bał się, że jego star­szy syn bli­źniak jest ho­mo­sek­su­ali­stą?

Ja jed­nak tego py­ta­nia nie po­sta­wię. Nie po­win­ny nas in­te­re­so­wać roz­ter­ki ojca do­ty­czące sek­su­al­no­ści syna. Nie­wie­le wi­ęcej po­win­na nas też zaj­mo­wać sek­su­al­no­ść Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Ka­żdy oby­wa­tel, w tym ta­kże ka­żdy po­li­tyk, ma pra­wo cie­szyć się swo­ją orien­ta­cją sek­su­al­ną i prze­ży­wać ją, jak chce. Pu­blicz­nie lub dys­kret­nie, za­le­żnie od tego, co so­bie wy­brał.

Rzecz ja­sna, w przy­pad­ku Ka­czy­ńskie­go po­ja­wia się po­ku­sa, żeby pi­ęt­no­wać go jako do­mnie­ma­ne­go geja hi­po­kry­tę. Prze­cież Ka­czy­ński nie­raz oka­zy­wał po­gar­dę i wro­go­ść wo­bec osób LGBT. A przede wszyst­kim prze­wo­dzi ul­tra­kon­ser­wa­tyw­nej i an­ty­ge­jow­skiej for­ma­cji po­li­tycz­nej, któ­ra spro­wa­dzi­ła do Pol­ski krem­low­ską na­gon­kę na ho­mo­sek­su­ali­stów. Gdy­by więc Ka­czy­ński był ge­jem, mo­żna by­ło­by wy­tknąć mu nie­kon­se­kwen­cję i obłu­dę...

By­ło­by mo­żna – ale czy na­le­ża­ło­by to zro­bić? Pa­mi­ętaj­my, że nie­je­den gej stał się ho­mo­fo­bem, a na­wet siew­cą ho­mo­fo­bii pod pre­sją an­ty­ge­jow­skich prze­sądów he­te­ro­sek­su­al­nej mniej­szo­ści. Gej ho­mo­fob jest nie tyl­ko opraw­cą, lecz ta­kże ofia­rą. Trud­no więc roz­strzy­gać, czy i jak na­le­ży ta­kie przy­pad­ki pi­ęt­no­wać. Rzecz ja­sna, w przy­pad­ku Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go mo­żna po­dej­rze­wać, że pro­pa­gu­je ho­mo­fo­bię w wy­ni­ku zim­nej kal­ku­la­cji. Wie, że jego wy­bor­cy lu­bią na­gon­kę, więc pod­su­wa im wy­god­ny przed­miot nie­na­wi­ści... Je­śli jed­nak Ka­czy­ński sam jest ge­jem, to kal­ku­la­cja może tu się mie­szać z bo­le­sny­mi ura­za­mi. A ta­kże z prze­mo­żną po­trze­bą od­re­ago­wa­nia wła­sne­go cier­pie­nia, cho­ćby po­przez prze­rzu­ca­nie tego cier­pie­nia na in­nych ge­jów.

Dla­te­go zo­sta­wi­łbym w spo­ko­ju do­mnie­ma­ną hi­po­kry­zję sek­su­al­ną Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Spra­wa mo­gła­by nas za­in­te­re­so­wać tyl­ko w jed­nym wy­pad­ku. Wte­dy, gdy­by ktoś szan­ta­żo­wał Ka­czy­ńskie­go upu­blicz­nie­niem praw­dzi­wych lub fa­łszy­wych ma­te­ria­łów do­ty­czących jego orien­ta­cji sek­su­al­nej. Wie­my, że po­ja­wia­ły się pu­bli­ka­cje brzmi­ące jak wstęp­ny etap ta­kie­go szan­ta­żu, za­po­wie­dź de­ma­ska­cji. Prze­wa­żnie jed­nak były to pu­bli­ka­cje ano­ni­mo­we, bar­dziej wy­gląda­jące na dez­in­for­ma­cję niż na in­for­ma­cję. Wi­ęcej mó­wią o grach wo­kół Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go niż o sa­mym Ka­czy­ńskim. Dla­te­go zaj­mę się nimi w dal­szej części ksi­ążki.

Dzie­cię czy­ste od na­le­cia­ło­ści

Wró­ćmy do Raj­mun­da Ka­czy­ńskie­go i jego dez­apro­ba­ty dla „mi­ęk­ko­ści” nie­let­nie­go Jar­ka. Naj­praw­do­po­dob­niej Ka­czy­ński se­nior był za­zdro­sny o sy­nów. Ło­żył na ich utrzy­ma­nie, a miał zni­ko­my wpływ na to, jak ro­sną. Tym bo­wiem zaj­mo­wa­ła się żona. Ona ich roz­piesz­cza­ła, on zaś na­rze­kał na to roz­piesz­cza­nie i je wy­ol­brzy­miał, by wzi­ąć od­wet na ma­łżon­ce.

Jak wi­dać, mamy do czy­nie­nia z mo­de­lem ro­dzi­ny dość po­wszech­nym w Pol­sce. Nasi psy­cho­lo­go­wie i psy­cho­te­ra­peu­ci aż za do­brze zna­ją sche­mat „na­do­pie­ku­ńcza mat­ka – nie­obec­ny oj­ciec”. Chcia­ło­by się po­wie­dzieć, że Ja­ro­sław Ka­czy­ński otrzy­mał praw­dzi­wie pol­skie wy­cho­wa­nie. Chcia­ło­by się tak po­wie­dzieć, gdy­by nie to, że zwo­len­ni­cy Ka­czy­ńskie­go „praw­dzi­wie pol­skim wy­cho­wa­niem” na­zy­wa­ją zwy­kle coś in­ne­go. Mia­no­wi­cie pa­triar­chal­ny sys­tem wy­cho­waw­czy, w któ­rym oj­ciec cie­szy się pe­łnią wła­dzy. Mat­ka zaś wy­stępu­je w roli bła­gal­ni­cy, któ­ra pro­si sro­gie­go ojca o ła­skę dla dzie­ci.

Cóż, ta­kie­go „praw­dzi­wie pol­skie­go wy­cho­wa­nia” Ja­ro­sław Ka­czy­ński naj­wy­ra­źniej nie za­znał. Ale to nie­je­dy­ny zgrzyt mi­ędzy rze­czy­wi­sto­ścią a wy­obra­że­nia­mi zwo­len­ni­ków Ka­czy­ńskie­go.

Tym­cza­sem Ja­ro­sław Ka­czy­ński po­zu­je na ko­goś, kto wzró­sł tyl­ko i wy­łącz­nie z pol­skiej zie­mi. Na ko­goś, kto wy­cho­wy­wał się z dala od ob­cych wpły­wów i żywi od­ru­cho­wy wstręt do wszel­kiej cu­dzo­ziemsz­czy­zny... Na ten wi­ze­ru­nek na­bie­ra­ją się nie tyl­ko wy­znaw­cy Ka­czy­ńskie­go. Na­bie­ra­ją się rów­nież jego wro­go­wie, gdy pró­bu­ją z nie­go drwić. Krąży le­gen­da, ja­ko­by Ka­czy­ński raz tyl­ko w ży­ciu po­je­chał za gra­ni­cę, mia­no­wi­cie do Ber­li­na. Jed­nak po wy­jściu na pe­ron miał na­tych­miast cof­nąć się do po­ci­ągu i wró­cić do War­sza­wy. Od­krył bo­wiem, że na dwor­cu wszy­scy mó­wią po nie­miec­ku! Obcy zaś język ra­nił czy­sto pol­skie uszy pa­trio­ty...

To oczy­wi­ście baśń stwo­rzo­na nie­ko­niecz­nie przez wro­gów Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go. Ko­rzyst­na dla nie­go, gdyż w oczach wy­znaw­ców robi z nie­go kwin­te­sen­cję pol­sko­ści. A nas po­py­cha, by lek­ce­wa­żyć nie­bez­piecz­ne­go prze­ciw­ni­ka jako rze­ko­me­go igno­ran­ta.

Baśń nie ma nic wspól­ne­go z rze­czy­wi­sto­ścią. Ja­ro­sław Ka­czy­ński po raz pierw­szy wy­je­chał za gra­ni­cę już w 1967 r. Do­kąd? Do Zwi­ąz­ku So­wiec­kie­go, o czym wi­ęcej po­wiem na na­stęp­nych stro­nach tej ksi­ążki. W pó­źniej­szym ży­ciu od­wie­dzał ró­żne kra­je. Mimo że in­ten­syw­nie dzia­łał w opo­zy­cji, w la­tach 80. ko­mu­ni­ści po­zwo­li­li mu wy­je­chać do Wied­nia. Dziś mówi, że zro­zu­miał wte­dy prze­pa­ść kul­tu­ro­wą dzie­lącą rze­ko­mo cno­tli­wą Pol­skę od roz­pa­sa­nej Eu­ro­py Za­chod­niej. Twier­dzi też, ja­ko­by ten wy­jazd do Wied­nia od­był się do­pie­ro w 1989 r.[25] Za­tem wte­dy, gdy es­be­cy sta­li się mniej nie­życz­li­wi dla opo­zy­cjo­ni­stów i częściej po­zwa­la­li im je­ździć na Za­chód. Jed­nak w 2016 r. Ka­czy­ński po­dał zu­pe­łnie inną datę wie­de­ńskiej pod­ró­ży, mia­no­wi­cie rok 1984. Zro­bił to w spo­sób wy­klu­cza­jący przy­pad­ko­wą po­my­łkę w da­cie. Od­nió­sł się bo­wiem do śmier­ci ksi­ędza Je­rze­go Po­pie­łusz­ki, za­bi­te­go przez es­be­ków w pa­ździer­ni­ku 1984 r. W ksi­ążce Po­ro­zu­mie­nie prze­ciw mo­no­wła­dzy na­pi­sał: „Ksi­ądz Po­pie­łusz­ko [...] zo­stał za­mor­do­wa­ny [...]. Mo­ment zbrod­ni za­stał mnie da­le­ko, bo w Wied­niu [...], z mamą po­je­cha­łem na za­pro­sze­nie bra­ta cio­tecz­ne­go”[26]. Cho­dzi więc o okres, w któ­rym opo­zy­cjo­ni­ście znacz­nie trud­niej było do­stać pasz­port! Jak się prze­ko­na­my w dal­szej części ksi­ążki, akta IPN-u po­twier­dza­ją, że do wy­jaz­du do­szło w 1984 r. 

A już w pierw­szej po­ło­wie lat 90. Ka­czy­ński stał się obie­ży­świa­tem. By­wał w An­glii, od­wie­dził po­now­nie Wie­deń, wpa­dł do Gre­cji. W Niem­czech roz­ma­wiał z kanc­le­rzem Hel­mu­tem Koh­lem, we Wło­szech – z ma­fij­nym pre­mie­rem Giu­lio An­dre­ot­tim. Wy­brał się ta­kże do ogar­ni­ętej woj­ną Bo­śni. Po­tem przy­szły inne pod­ró­że za­gra­nicz­ne, włącz­nie z ci­chy­mi wy­pa­da­mi do Nie­miec w nie­daw­nych la­tach. Ja­ro­sław Ka­czy­ński spo­ty­kał się tam po­ta­jem­nie z kanc­ler­ką An­ge­lą Mer­kel. Acz­kol­wiek nie do ko­ńca wia­do­mo po co. Jed­no z mo­ich źró­deł twier­dzi, że pod­czas tych spo­tkań kanc­ler­ka Mer­kel dużo mó­wi­ła, po­seł Ka­czy­ński prze­wa­żnie mil­czał. Może chciał się do­wie­dzieć jak naj­wi­ęcej, zdra­dza­jąc jak naj­mniej?

Tak samo nie jest praw­dą, że Ja­ro­sła­wa Ka­czy­ńskie­go wy­cho­wa­no w izo­la­cji od wszel­kiej cu­dzo­ziemsz­czy­zny. Wie­lo­języcz­na mat­ka, zna­jąca m.in. nie­miec­ki[27], zro­bi­ła wszyst­ko, by sy­no­wie zdo­by­li na­rzędzia do po­zna­wa­nia sze­ro­kie­go świa­ta. Po­słu­chaj­my, co mówi ko­le­ga Ka­czy­ńskie­go z lat dzie­ci­ństwa i mło­do­ści, Woj­ciech Her­me­li­ński (sędzia Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go w sta­nie spo­czyn­ku, prze­wod­ni­czący Pa­ństwo­wej Ko­mi­sji Wy­bor­czej w la­tach 2014–2019).

– By­li­śmy przy­ja­ció­łmi, zna­li­śmy się od szó­ste­go roku ży­cia. Na­sze mamy pro­wa­dzi­ły nas na pry­wat­ne lek­cje an­giel­skie­go. Ja­ro­sław Ka­czy­ński, po­dob­nie jak ja, uczył się języ­ka an­giel­skie­go, za­nim jesz­cze po­sze­dł do pod­sta­wów­ki. Ja kon­ty­nu­owa­łem pó­źniej pry­wat­ne lek­cje, moja mama o to za­dba­ła. On chy­ba nie, a w szko­łach do­mi­no­wał wte­dy ro­syj­ski. Ale prze­cież uczo­no się też za­chod­nich języ­ków obok ro­syj­skie­go. Zu­pe­łnie nie jest praw­dą, że Ja­rek ma za­mkni­ęte oczy i uszy na to, co się dzie­je na świe­cie. Pa­mi­ętam, że opo­wia­dał mi o Da­nii, gdzie był jako pre­mier – wspo­mi­na Her­me­li­ński.

Her­me­li­ński od­no­si się do wi­zy­ty z mar­ca 2007 r. Szef pol­skie­go rządu Ja­ro­sław Ka­czy­ński spo­tkał się wte­dy z du­ńskim pre­mie­rem An­der­sem Fo­ghiem Ra­smus­se­nem. Pa­no­wie od­by­li przy­ja­zną roz­mo­wę o eu­ro­pej­skim trak­ta­cie kon­sty­tu­cyj­nym, jak rów­nież o ro­syj­skim ga­zo­ci­ągu Nord Stre­am 1[28]. Nie prze­szko­dzi­ło to Ka­czy­ńskie­mu pu­blicz­nie oczer­niać Da­nii w na­stęp­nych la­tach. Twier­dził, ja­ko­by w Da­nii pe­do­fi­lia nie była ka­ra­na. Rzecz ja­sna, Du­ńczy­cy na­tych­miast mu wy­tknęli, że ja­skra­wo mija się z praw­dą[29].

Gdy Ja­ro­sław Ka­czy­ński szka­lu­je Za­chód, nie robi tego z nie­wie­dzy. Robi to, bo uzna­je Za­chód za swe­go wro­ga.

Ma­min­sy­nek roz­ra­bia­ka i kłam­ca z mi­ło­ści

Czy Raj­mund Ka­czy­ński miał ra­cję, uwa­ża­jąc nie­let­nie­go Ja­ro­sła­wa za ma­min­syn­ka? Oj­co­wie często prze­sa­dza­ją pod tym względem. Sam Ka­czy­ński twier­dzi, że nie do­ra­stał jako ma­min­sy­nek. Wręcz prze­ciw­nie, opo­wia­da o po­dwór­ko­wych bi­twach, któ­re sto­czył. „By­łem wte­dy częstym pa­cjen­tem po­go­to­wia ra­tun­ko­we­go” – po­wie­dział w jed­nym z wy­wia­dów[30]. Jed­nak ko­le­dzy z dzie­ci­ństwa, któ­rzy wy­po­wia­da­ją się w ksi­ążce Mi­cha­ła Krzy­mow­skie­go, wspo­mi­na­ją to ina­czej. Pa­mi­ęta­ją chłop­ca pro­wa­dzo­ne­go za rękę przez mat­kę. Chłop­ca, któ­ry szu­kał ochro­ny przed ło­bu­za­mi u bra­ta i sil­niej­szych ko­le­gów, jak rów­nież u na­uczy­cie­li[31].

Za­tem ma­min­sy­nek? Tak, ale nie­ty­po­wy. Strach przed ró­wie­śni­ka­mi Ka­czy­ński nad­ra­bia bra­wu­rą wo­bec do­ro­słych. W 1962 r. no­cu­je w łódz­kim Grand Ho­te­lu. Roz­pa­la w po­ko­ju świe­cę dym­ną. Pra­cow­ni­cy ho­te­lo­wi mu­szą po­tem czy­ścić me­ble i podło­gi, myć za­kop­co­ne ścia­ny[32].

Skąd je­de­na­sto­la­tek wzi­ął świe­cę dym­ną? Z wy­twór­ni fil­mo­wej. Ja­ro­sław Ka­czy­ński ra­zem z bra­tem gra w fil­mie. Przy tej oka­zji roz­ra­bia. Ulu­bio­ną za­ba­wą mło­de­go ak­to­ra Jar­ka sta­no­wi za­my­ka­nie człon­ków eki­py w ma­ga­zy­nie. Ja­rek cze­ka, aż fil­mo­wiec wej­dzie do środ­ka. A gdy tak się sta­je, za­trza­sku­je drzwi i ucie­ka. To oczy­wi­ście spo­wal­nia pro­duk­cję. Eki­pa, za­miast fil­mo­wać, cho­dzi po ha­lach i szu­ka za­gi­nio­ne­go fa­chow­ca.

Rzecz ja­sna, cho­dzi o słyn­ną pro­duk­cję za­ty­tu­ło­wa­ną O dwóch ta­kich, co ukra­dli ksi­ężyc. Słyn­ną, po­nie­waż za­gra­li w niej bra­cia Ka­czy­ńscy. Ba­śnio­wo-dy­dak­tycz­ny film dla dzie­ci zo­stał opar­ty na przed­wo­jen­nej ksi­ążce Kor­ne­la Ma­ku­szy­ńskie­go – gro­te­sko­wej i prze­sło­dzo­nej za­ra­zem. Bra­cia bli­źnia­cy Ja­cek i Pla­cek, gra­ni przez Ja­ro­sła­wa i Le­cha, to chłop­cy nie­grzecz­ni i nie­wdzi­ęcz­ni. Łap­czy­wo­ść pcha ich w sze­ro­ki świat. Wędru­ją przez pola i lasy, góry i do­li­ny, mo­zol­nie ucząc się do­bra. Edu­ka­cyj­na pod­róż do­pro­wa­dzi do so­cja­li­za­cji dwóch aspo­łecz­nych ło­bu­zia­ków... – za­pew­ne tak ko­mu­ni­stycz­ni me­ne­dże­rzy kul­tu­ry za­chwa­la­li so­bie sce­na­riusz przed przy­stąpie­niem do pro­duk­cji.

Film po­wsta­je m.in. w Ło­dzi (stąd Ja­ro­sław w tam­tej­szym Grand Ho­te­lu). Re­ży­se­rem jest Jan Ba­to­ry, któ­ry za­czy­nał ka­rie­rę jako asy­stent so­cre­ali­stycz­nej re­ży­ser­ki Wan­dy Ja­ku­bow­skiej. Ra­zem z nią w 1953 r. na­kręcił film laur­kę Żo­łnierz zwy­ci­ęstwa o ge­ne­ra­le Ka­ro­lu Świer­czew­skim (ko­mu­ni­stycz­ny wa­ta­żka i al­ko­ho­lik, któ­ry słu­żył w Ar­mii Czer­wo­nej, po­tem w „lu­do­wym” Woj­sku Pol­skim, wresz­cie zgi­nął w nie­wy­ja­śnio­nych oko­licz­no­ściach, a ko­mu­ni­ści uzna­li go za bo­ha­te­ra). W la­tach 60. Ba­to­ry będzie kręcić re­żi­mo­we fil­my roz­ryw­ko­wo-pro­pa­gan­do­we jak Spo­tka­nie ze szpie­giem, Ostat­ni świa­dek i Dan­cing w kwa­te­rze Hi­tle­ra.

Do­świad­cze­nie fil­mo­we przy­no­si Ja­ro­sła­wo­wi Ka­czy­ńskie­mu ko­rzy­ści i przy­kro­ści. Zaj­mij­my się naj­pierw ko­rzy­ścia­mi.

Po pierw­sze, Ka­czy­ński w bar­dzo wcze­snym wie­ku prze­cho­dzi in­ten­syw­ny tre­ning z pro­fe­sjo­nal­ne­go uda­wa­nia. To nie­zwy­kle przy­dat­ne dla ko­goś, kto w do­ro­słym ży­ciu będzie wy­stępo­wać pu­blicz­nie. Jak rów­nież dla ko­goś, kto często będzie mu­siał kła­mać.