INNE EBOOKI AUTORA
Książka Po Jezusie. Pierwsze wieki chrześcijaństwa jest dziełem monumentalnym w swojej skali oraz
encyklopedycznym pod względem wykonania. Przedstawienia ona Czytelnikom szeroką panoramę
historii rozwoju myśli, literatury, teologii i kultury materialnej pierwotnego chrześcijaństwa. Moment
początkowy to rozpoczęcie działalności pierwszej wspólnoty jerozolimskiej – skupionej wokół
pamięci o życiu i nauczaniu Jezusa – oraz enigmatycznego doświadczenia, jakie miał przeżyć Paweł z
Tarsu (wtedy jeszcze Szaweł prześladowca) na drodze do Damaszku, aby stać się pierwszym wielkim
propagatorem „Dobrej Nowiny”. Zakres czasowy opisywanych wydarzeń sięga aż po okres
prześladowań za cesarzy Decjusza i Waleriana (połowa III w.), gdy chrześcijaństwo musiało stanąć do
otwartej konfrontacji z „teologią polityczną” cesarskiego Rzymu i nieakceptowanymi ze swojej
perspektywy ambicjami instytucji państwa.
Ten przełomowy okres w historii chrześcijaństwa, zgodnie z tytułem, obejmuje pierwsze wieki „po
Jezusie”. Były to czasy konstytutywne dla chrześcijaństwa jako religii, która – często w niełatwy i
nieoczywisty sposób – musiała nabrać swojej specyfiki oraz zbudować własną tożsamość i myśl oraz
zbudować struktury (stąd też i kwestia „wynalezienia” chrześcijaństwa). Odbywało się to w pewnym
dystansie, a czasem nawet w otwartej opozycji zarówno wobec judaizmu, z którego się ta religia
wywodziła, jak i kultury grecko-rzymskiej, w której wyrosła.
To właśnie w tym okresie dokonała się przemiana początkowo marginalnego ruchu zwolenników nauk Jezusa w znaczące zjawisko religijne, instytucjonalne i społeczne, które wkrótce miało przekroczyć bariery Imperium, aby finalnie odegrać bardzo istotną rolę w dalszej historii świata.
Po Jezusie to efekt pracy ponad 80 uznanych specjalistów, zarówno badaczy różnych wyznań, jak i
uczonych niekonfesyjnych, którzy z wykorzystaniem nauk historycznych, archeologii, papirologii i
epigrafiki, jak również literaturoznawstwa, religioznawstwa, ikonologii czy historii teologii lub
socjologii ruchów religijnych pragną zaprezentować Zainteresowanym nowoczesne kompendium
wiedzy o wczesnym chrześcijaństwie i o świecie, w którym przyszło mu się rozwijać.
Jest to przy tym dzieło zgodne z najbardziej aktualnym stanem wiedzy (uwzględniające jednak także
różnice interpretacji badawczych oraz kwestie dyskusyjne), które do rąk polskiego Czytelnika mamy
przyjemność oddać niedługo po ukazaniu się francuskiego oryginału (2020).
dr Sławomir Poloczek
Rok wydania | 2022 |
---|---|
Kategoria | Religioznawstwo |
Wydawca | Purana |
ISBN-13 | 978-83-66200-40-1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp | |
Wprowadzenie | |
Jak korzystać z książki | |
Chronologia | |
KSIĘGA I. KORZENIE I TEKSTY | |
CZĘŚĆ I. Gdzie zaczęto mówić o „chrześcijanach”? | |
Rozdział 1. Pierwsze pisma | |
Źródła chrześcijańskie | |
Samookreślenia chrześcijan | |
Żydzi o chrześcijanach | |
Autorzy antyczni o chrześcijanach | |
Objaśnienia: Nowe Przymierze czy Nowy Testament? | |
Objaśnienia: Języki pierwszych chrześcijan | |
Rozdział 2. Ślady i znaki | |
Czego uczy nas archeologia | |
Codzienne zapiski chrześcijan | |
Świadectwo Abercjusza | |
Objaśnienia: Chrześcijaństwo bez obrazów | |
Nieuchwytny wygląd Jezusa | |
Objaśnienia: Odmitologizowanie katakumb | |
Objaśnienia: Pierwsze sarkofagi chrześcijańskie | |
Dziedzictwo: Maria Magdalena i piętnastu apostołów | |
CZĘŚĆ II. Na skrzyżowaniu kultur | |
Rozdział 3. Wielkie przemiany w świecie żydowskim | |
Pomiędzy diasporą a wygnaniem | |
Diaspora babilońska | |
Powstawanie judaizmu rabinicznego | |
Zniszczenie Świątyni w 70 roku | |
Objaśnienia: Kim był faryzeusz Gamaliel, na którego powoływał się Paweł? | |
Objaśnienia: Jakie były żydowskie oczekiwania mesjanistyczne po Jezusie? | |
Objaśnienia: Czy Biblię hebrajską „wynaleziono” w Jawne? | |
Objaśnienia: Septuaginta: Biblia hebrajska w języku greckim czy Stary Testament chrześcijan? | |
Rozdział 4. Świat na skrzyżowaniu prądów duchowych i filozoficznych | |
Wspólnoty religijne w świecie grecko-rzymskim | |
Portret Domitylli | |
Czy można być chrześcijaninem i filozofem? | |
Portret Apoloniusza z Tiany | |
Objaśnienia: Kim byli ateiści? | |
Objaśnienia: Celsus i jego Prawdziwe słowo | |
Rozdział 5. Rzymska globalizacja | |
Kontekst geopolityczny | |
Religie i polityka | |
Neron prześladowca? | |
Trajan, cesarz umiarkowanie prześladujący? | |
Objaśnienia: Pojęcie religio | |
Objaśnienia: Dobrzy i źli cesarze | |
Objaśnienia: Niewolnictwo i niewolnicy | |
Dziedzictwo: Kościół i niewolnictwo: niejednoznaczna historia | |
KSIĘGA II. SPORNE DZIEDZICTWO | |
CZĘŚĆ I. Życie pierwszych wspólnot chrześcijańskich | |
Rozdział 6. Czym jest „Uczta Pańska” | |
Zgromadzenia: miejsce narodzenia Pism | |
Ostatnia Wieczerza Jezusa a Eucharystia chrześcijan | |
Objaśnienia: Posiłek eucharystyczny i agapy | |
Objaśnienia: Błogosławieństwa żydowskie i modlitwy eucharystyczne | |
Dziedzictwo: Chleb, wino i woda, „postacie” wczoraj i dzisiaj | |
Rozdział 7. Powstawanie obrzędowości | |
Chrześcijański rytm życia i modlitwy | |
Jak świętować Paschę? | |
Praktyki i znaczenie chrztu | |
Objaśnienia: Kto wymyślił niedzielę i chrześcijański tydzień? | |
Objaśnienia: Kiedy powstał znak krzyża? | |
Objaśnienia: Przebaczenie grzechów po chrzcie? | |
CZĘŚĆ II. Spór o Pawła | |
Rozdział 8. Paweł, człowiek | |
Nawrócenie prześladowcy | |
„Niewolnik” Jezusa Chrystusa | |
Pierwszy portret Pawła: od słów do obrazów | |
Objaśnienia: Co Paweł mówi o niewolnikach i niewolnictwie? | |
Objaśnienia: Kim są jego znajomi? | |
Portret Akwili i Pryscylli | |
Objaśnienia: Czy Paweł zasługuje na reputację mizogina? | |
Portret Lidii | |
Dziedzictwo: Chrześcijaństwo – religia niewolników: Nietzsche czyta Pawła | |
Rozdział 9. Paweł, apostoł | |
Założyciel Kościołów | |
Paweł, pasterz | |
Paweł i Izrael | |
Narody, ludy, poganie, Grecy, nie-Żydzi | |
Objaśnienia: Paweł, autor listów | |
Objaśnienia: Listy autentyczne i pozostałe | |
Rozdział 10. Paweł, teolog | |
„Nauka krzyża” | |
Problem „usprawiedliwienia przez wiarę” | |
Spór między Jakubem i Pawłem? | |
Duch Ożywiciel | |
Paweł i ten „koniec świata”, który każe na siebie czekać | |
Objaśnienia: Paweł, wróg ciała? | |
Objaśnienia: Paweł i grzech pierworodny | |
Dziedzictwo: Luter i Kalwin czytają Pawła | |
CZĘŚĆ III. Kościoły i synagogi | |
Rozdział 11. Ugruntowanie się chrześcijaństwa | |
Pierwsze pokolenia w poszukiwaniu tożsamości | |
Ambiwalentne relacje między Żydami a chrześcijanami | |
Objaśnienia: Sobór Jerozolimski, zgoda czy niezgoda? | |
Portret Jakuba, „brata Jezusa” | |
Objaśnienia: Dzieje Apostolskie: czy jest to historia Kościoła? | |
Rozdział 12. Oddzielenie się dwóch religii | |
Motywy i sposoby rozdziału w II wieku | |
Portret Justyna z Nablusu (znanego jako Justyn Męczennik) | |
Ostatnie powstanie żydowskie | |
Portret Rabina Akiby | |
Początki polemiki z judaizmem | |
Objaśnienia: Kim są Ioudaioi w Ewangelii Jana? | |
Objaśnienia: Judaizm i antyjudaizm w Ewangelii Jana | |
Objaśnienia: Co oznacza „uniwersalizm” pierwszych chrześcijan? | |
Dziedzictwo: Teologia zastępstwa zbyt długo wypaczała chrześcijaństwo… | |
CZĘŚĆ IV. Jezus, „Chrystus i Pan” pierwszych chrześcijan | |
Rozdział 13. Jeden Bóg, jeden Pan? | |
Źródła kultu Jezusa | |
Czyim tytułem jest Kyrios? | |
Jak pierwsi trzej ewangeliści nazywają Jezusa? | |
Dziedzictwo: Czterech ewangelistów i ich symbole | |
Rozdział 14. Chrystus w tradycji Janowej | |
Tytuły i funkcje Jezusa według Jana | |
Wspólnota Janowa | |
Dar Ducha Świętego i miłość braterska | |
Jezus Chrystus w Apokalipsie | |
Objaśnienia: 666. Kod w Nowym Testamencie? | |
Dziedzictwo: Słowo stało się ciałem… w historii | |
Rozdział 15. Na skrzyżowaniu tajemnicy tożsamości | |
Jedyny Syn „od stworzenia świata” | |
„Jedyny arcykapłan” | |
Jedność Nowego Testamentu | |
KSIĘGA III. W STRONĘ KOŚCIOŁA | |
CZĘŚĆ I. Sieć chrześcijańskich domów zgromadzenia | |
Rozdział 16. Wspierające się wspólnoty | |
Zróżnicowanie rodzin chrześcijańskich | |
Muzoniusz Rufus, zapowiedź „chrześcijańskiej moralności rodzinnej” | |
Błędne rozumienie „zbiorów zasad domowych” | |
Życie chrześcijan w świecie – List do Diogneta | |
Wybrać własną śmierć? Męczennicy, samobójcy i ofiara | |
Portret Polikarpa ze Smyrny | |
Objaśnienia: Braterstwo w obliczu „ryczącego lwa” Cesarstwa | |
Objaśnienia: Chrześcijanie na wsi | |
Objaśnienia: Jakie miejsce zajmowały dzieci? | |
Rozdział 17. Organizacja kościołów | |
Kościoły w Kościele, stopniowa strukturyzacja | |
Dynastie bis¬ku¬pów | |
Katolicki | |
Różnorodność nurtów II wieku: marcjonici, ebionici, montaniści | |
Objaśnienia: Kim są nazarejczycy? | |
Objaśnienia: Kim są biskupi, kapłani i diakoni w Nowym Testamencie? | |
Objaśnienia: Ignacy Antiocheński, pasterz i teolog | |
Objaśnienia: Kobiety apostołki oraz posługujące, wdowy i dziewicePortret Tekli | |
CZĘŚĆ II. Bogactwo intelektualne | |
Rozdział 18. Pierwsze debaty doktrynalne | |
Pierwsze debaty doktrynalne, Klemens Rzymski i Teofil z Antiochii | |
Pierwsze „credo” | |
Ireneusz wobec wyzwania gnostyckiego | |
Co to jest gnoza? | |
W stronę kanonu Nowego Testamentu | |
Portret Tacjana | |
Objaśnienia: Walentyn Egipcjanin, Bazylides i inni | |
Szymon Mag | |
Objaśnienia: Geneza postaci Marii | |
Protoewangelia Jakuba | |
Dziedzictwo: Chrześcijański kanon Starego Testamentu | |
Rozdział 19. Rozwój myśli chrześcijańskiej | |
Szkoła chrześ¬ci¬jań¬ska w Aleksandrii za czasów Klemensa | |
Orygenes, wynalezienie chrześcijańskiej egzegezy | |
Orygenes i Żydzi | |
Tertulian, Cyprian i myśl chrześcijańska w języku łacińskim | |
Objaśnienia: Dziedzictwo Filona wśród Żydów i chrześcijan | |
Dziedzictwo: Chrześcijańska ezoteryka | |
CZĘŚĆ III. W stronę nowych przestrzeni | |
Rozdział 20. Na obrzeżach Imperium | |
Łaciński Zachód | |
Od mysterion do sacramentum – tłumaczenie czy nowość? | |
Chrystianizacja Egiptu | |
„Idźcie i głoście aż po krańce świata…” do Etiopii? | |
Certyfikaty złożenia ofiary (libelli) | |
Objaśnienia: Lyon i jego męczennicy | |
Portret Blandyny, Lyon (177 r.) | |
Objaśnienia: Rozwój chrześcijaństwa w Azji Mniejszej | |
Objaśnienia: Dom zgromadzenia w Dura Europos | |
Dziedzictwo: Pośród historii, tradycji i legend: początki misji chrześcijańskiej w Galii | |
Rozdział 21. Chrześcijaństwo syryjskie na granicach Imperium | |
Początki i pierwsza ekspansja chrześcijaństwa syryjskiego | |
Obraz (mandylion) z Edessy | |
Powstanie kultury chrześcijańskiej w Syrii | |
List w języku syriackim od Mary Bar Serapiona | |
Objaśnienia: Bardesanes, filozof aramejski | |
Objaśnienia: Mani i manicheizm | |
Dziedzictwo: U źródeł chrześcijańskiego Wschodu | |
Rozdział 22. Zjednoczenie Imperium, zjednoczenie Kościoła | |
Wielobiegunowość i jedność Wielkiego Kościoła | |
Misja czy prozelityzm? | |
Prześladowania podczas trzech pierwszych wieków | |
Portret Perpetuy i Felicyty | |
Kwestia lapsi | |
Imperium się zmienia i zmienia spojrzenie na chrześcijan | |
Portret Cypriana z Kartaginy | |
Siedmiu Śpiących w Efezie | |
Objaśnienia: Czy w 250 roku chodziło o kapłanów? | |
Objaśnienia: Czy w 250 roku istniało życie monastyczne? | |
Objaśnienia: Czy w 250 roku w Rzymie był papież? | |
Wielu „papieży” | |
POSŁOWIE | |
Słowniczek | |
Lista skrótów | |
Bibliografia | |
Wybrane polskie tłumaczenia przywoływanych w tekście źródeł antycznych (oprac. SP) | |
Komitet Wydawniczy | |
Autorzy | |
Podziękowania i spis ilustracji | |