Ebook Antropologia kulturowa pdf

złowieka uwarunkowane są biologicznie i genetycznie, skłonność do altruizmu i agresji. Uwarunkowania genetyczne wyjaśniają skłonność do określonych chorób i do zachowań homoseksualnych. Nawet taką cechę, jak wolna wola, kwestionuje się, twierdząc, że wolność jako zdolność człowieka do kształtowania przyszłości jest cechą biologiczną, którą dysponują najprostsze organizmy, różnie reagujące na sygnały ze środowiska. Dzięki osiągnięciom biologii molekularnej i genetyki stała się możliwa ingerencja w naturę człowieka, modelowania go według określonej wizji, w tym uzyskania pożądanej przez rodziców płci dziecka, częściowo wyglądu, np. koloru oczu, ale i cech umysłu oraz osobowości. Taki swoisty transhumanizm może zaowocować, według Francisa Fukuyamy, ,,końcem człowieka". Stroną biologiczną człowieka zajmują się różne kierunki, zwłaszcza filozofia antropologii. Warte przypomnienia wydają się - zgodnie z sugestią Marka Drwięgi - filozoficzne koncepcje ciała człowieka autorstwa: Kartezjusza, Maine de Biraua, Edmunda Husserla, Jeana Paula Sartrea, Gabriela Marcela, Mauricea Merleau-Pontyego i Michela Henreyego. Już w ,,Uwagach wstępnych" M. Hen-rey podkreśla doniosłe znaczenie w antropologii filozoficznej rozważań nad ciałem ludzkiem, jako przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych i zainteresowań różnych grup zawodowych, w tym różnych dziedzin sztuki. Ciało jest obrazem kondycji człowieka, a także wyrazem wszystkich jego doznań. Kolejność prezentowanych filozofów nie jest przypadkowa, ponieważ celem jej jest ukazanie w porządku historycznym ewolucji owych koncepcji ciała i cielesności człowieka. Szczególnie znaczącym filozofem był twórca nowożytnego racjonalizmu Kartezjusz, którego głośne i utrwalone na długo poglądy na temat dualizmu duszy i ciała zostały ostatecznie, jako błędne, przezwyciężone. Niewątpliwą jego zasługą było jednak uczynienie z człowieka centrum refleksji filozoficznej. Przez wyeksponowanie na pierwszym miejscu człowieka, jako istoty myślącej (ego cogito), ciału wyznaczył rolę drugorzędną. Wyjaśniał, że duszę pojmujemy czystym intelektem, a także ciało traktowane jako rozciągłość, kształt i ruch możemy również poznać intelektem, ale lepiej wspomagać intelekt wyobraźnią; natomiast jedność duszy i ciała poznajemy bardzo niejasno, zarówno samym intelektem, jak i intelektem wspomaganym wyobraźnią, bardzo jasno natomiast samymi zmysłami (por. M. Drwięga, 2005, s. 38). Poglądy Kartezjusza zakwestionował filozof francuski Maine de Biran - żyjący na przełomie XVIII/XIX wieku. Stworzył on, wychodząc od wiedzy o człowieku, oryginalną, docenianą w XX wieku koncepcję cielesności, w której wyróżnił dwa rodzaje cielesności: subiektywną i obiektywną, traktowane jakojedność, homo ójność oznacza egzystencję ludzką rozpiętą między dwoma biegunami, typu ideologia obiektywna - ideologia subiektywna, fizjologia - psychologia, życie organiczne - życie ponadorganiczne, istnienie dla innych - istnienie dla siebie, pasywność - aktywność, instynkt - wola, doznania zmysłowe - zmysł wewnętrzny, podlegające wysiłkowi lub stawiające mu opór ciało - odczuwające wysiłek i działające ego itd. (tamże, s. 47). Wyodrębnił on dwa aspekty w traktowaniu ciała: obiektywny ujęcie go od strony zewnętrznej, biologicznej, fizjologii, oraz subiektywny - ujmujący go od wewnątrz, jako nierozerwalnie związanego z ludzkim ,,ja". W pierwszym przypadku traktuje się człowieka jako żyjące i odczuwające ciało, odkrywane przez wszystkich, a w drugim uwzględnia się jego indywidualne cechy i wewnętrzny punkt widzenia oparty na doświadczeniu jedności. ,,Ja" jest, podobnie jak moralność, władzą woli i działań, a fizyka (biologia ciała) to siły organiczne przejawiające się w funkcji witalnej, w namiętnościach i wyobraźni, odczuwaniu skłonności. ,,Ja" i ciało własne, nierozerwalne ze sobą złączone, stanowią podstawę osobowej egzystencji. Inne nieco poglądy na cielesną stronę człowieka prezentował twórca fenomenologii - Edmund Husserl. Według niego, ciało traktowane uniwersalnie (bez rozróżnienia wieku i płci) jest podmiotem poznającym, a osobowa cielesność jest dotykowo-wrażeniowa. Dwuaspektowe podejście do ciała oddaje w niemieckim języku Leib i Korper, używane jako synonimy. Leib wskazuje na wewnętrzny aspekt cielesności, intymne jej sfery, a to psychicznie łączy się z tym, co subiektywne. Natomiast Korper (ciało, rzecz) oznacza aspekt zewnętrzny, ciało w sensie ogólnym, np. w naukach przyrodniczych, fizyce, matematyce. Ciało sytuuje człowieka między naturą a duchem. Jest ono postrzegane jak każda inna rzecz (Korper), ale i jako żywe ciało (Leib),przez ulokowanie w nim wrażeń, czucia, odczuć, co powoduje traktowanie go w kategorii ,,moje ciało", posłuszne mojemu ,,ja",