POLECAMY
-22%
Autor:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Prezentowana książka, zgodnie z postawionymi przez Autora celami głównymi i szczegółowymi, wypełnia istniejącą dotąd lukę na rynku rodzimej literatury naukowej w odniesieniu do polskiego prawosławia w Polsce Ludowej oraz III RP. […] Stefan Dudra pokazuje funkcjonowanie polskiej Cerkwi Prawosławnej kompleksowo. Uwzględnia aspekty: polityczne, historyczne, prawne, administracyjne, doktrynalne, finansowo-majątkowe, narodowościowe, edukacyjne, kulturalne, społeczne, organizacyjne, duszpasterskie, opiekuńcze, charytatywne, naukowe, demograficzne, statystyczne, ekumeniczne, medialne, a także międzynarodowe. Z uznaniem należy odnieść się do obiektywizmu i wieloaspektowej rzetelności Autora oraz jego kunsztu warsztatowego, na który składają się solidna kwerenda źródłowa archiwów państwowych i kościelnych oraz imponująca liczba książek, artykułów i innych dokumentów, będących podstawą opracowania.
z recenzji dr. hab., prof. nadzw. Pawła A. Leszczyńskiego
Z założenia jest to całościowe ujęcie, w którym podjęto próbę ukazania działań państwa polskiego po roku 1944 do chwili obecnej w stosunku do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, podjętych w ramach polityki wyznaniowej i narodowościowej.
Na rynku wydawniczym widoczny jest brak tak cennego pod względem poznawczym i analitycznym kompleksowego podejścia do tytułowej problematyki. Rozważania zawarte w prezentowanej książce mogą być interesujące dla historyków oraz badaczy rozwiązań prawno-administracyjnych.
z recenzji prof. dr. hab. Grzegorza Rydlewskiego
Stefan Dudra – historyk i politolog, profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Zielonogórskim, kierownik Zakładu Stosunków Międzynarodowych Instytutu Politologii UZ oraz Pracowni Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi. Członek Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zagadnień związanych z państwową polityką wyznaniową i narodowościową. Autor licznych publikacji w czasopismach naukowych i pracach zbiorowych.
Rok wydania | 2019 |
---|---|
Liczba stron | 958 |
Kategoria | Stosunki międzynarodowe |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Scholar |
ISBN-13 | 978-83-7383-987-8 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Spis treści | |
Wykaz skrótów | 11 |
Wstęp | 13 |
CZĘŚĆ I | |
TEORIA–SYSTEM–PRAWO | |
Rozdział 1. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny w obrębie polityk | |
wyznaniowej i narodowościowej państwa. Konceptualizacja pojęć | 51 |
1.1. Ogólne założenia polityki wyznaniowej państwa | 51 |
1.1.1. Podstawy ideologiczne oraz kierunki i uwarunkowania polityki | |
wyznaniowej w Polsce Ludowej | 51 |
1.1.2. Periodyzacja i główne determinanty polityki wyznaniowej | |
wobec PAKP | 60 |
1.1.3. Wykorzystywanie PAKP do walki z Kościołem rzymskokatolickim | 66 |
1.1.4. Polityka wyznaniowa po 1989 r. | 77 |
1.2. Państwowa administracja wyznaniowa | 82 |
1.2.1. Struktury partyjne odpowiedzialne za walkę z religią | 83 |
1.2.2. Struktury administracyjne odpowiedzialne za walkę z religią | 84 |
1.2.3. Struktury aparatu bezpieczeństwa odpowiedzialne za walkę z religią | 89 |
1.2.4. Administracja wyznaniowa po 1989 r. | 92 |
1.3. Polityka wyznaniowa a polityka narodowościowa | 95 |
1.4. Podstawy ustrojowe Kościoła prawosławnego | 117 |
1.4.1. Autokefalia i autonomia | 117 |
1.4.2. Istota prawosławnej soborowości | 124 |
1.4.3. Zasada synergii | 126 |
1.5. Podmioty decyzyjne Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego | 130 |
Rozdział 2. Pozycja PAKP w systemie polityczno-prawnym państwa | 137 |
2.1. Relacje prawne w okresie Polski Ludowej | 140 |
2.2. Konstytuowanie się stosunków prawnych w okresie demokratyzacji | |
państwa | 152 |
2.3. PAKP wobec konkordatu oraz konstytucyjnego modelu stosunków | |
państwo–Kościół | 155 |
2.4. Kształtowanie prawa wewnętrznego Polskiego Autokefalicznego Kościoła | |
Prawosławnego | 164 |
Rozdział 3. Stan materialny i finansowanie PAKP. Regulacja spraw majątkowych | 168 |
3.1. Liczba wiernych a możliwości finansowe PAKP | 169 |
3.2. Finansowanie działalności PAKP | 174 |
3.2.1. Fundusz Kościelny | 175 |
3.2.2. Darowizny | 184 |
3.2.3. Finansowanie przez podmioty samorządowe | 185 |
3.3. Polityka podatkowa | 188 |
3.4. Regulacja spraw majątkowych PAKP | 192 |
3.4.1. Stan majątkowy i regulacja kwestii majątkowych w Polsce Ludowej | 192 |
3.4.2. Stan majątkowy na Ziemiach Odzyskanych | 199 |
3.4.3. Regulacja spraw majątkowych po 1989 r. | 203 |
CZĘŚĆ II | |
4.1. Kościół i władze państwowe wobec przesiedleń ludności prawosławnej | |
do USRR i BSRR oraz Akcji „Wisła” | 215 |
4.1.1. Akcja wysiedleńcza do USRR i BSRR | 215 |
4.1.1.1. Wysiedlenia Ukraińców i Łemków z Polski | |
południowo-wschodniej | 217 |
4.1.1.2. Przesiedlenia Białorusinów do BSRR | 225 |
4.1.2. Kościół prawosławny wobec Akcji „Wisła” | 229 |
4.1.3. Duchowieństwo i wierni prawosławni w Centralnym Obozie Pracy | |
w Jaworznie | 237 |
4.2. Sprawa jurysdykcji nad parafiami w województwie białostockim | 241 |
4.3. Odsunięcie metropolity Dionizego od zarządzania Cerkwią . | |
Powołanie i działalność Tymczasowego Kolegium Rządzącego PAKP | 249 |
4.4. Autokefalia w polityce władz państwowych | 256 |
4.5. Sprawa wyboru nowego metropolity 1948–1951 | 262 |
Rozdział 5. Polityka państwa wobec hierarchii i duchowieństwa prawosławnego | 269 |
5.1. Polityka państwa wobec wyborów i działalności zwierzchników PAKP | 269 |
5.2. Hierarchia prawosławna w polityce władz | 290 |
5.3. Duchowieństwo prawosławne po drugiej wojnie światowej | 295 |
5.3.1. Duchowieństwo w placówkach diasporalnych | 301 |
5.3.2. Polityka kadrowa i ingerencje władz w ruch personalny kleru | 310 |
5.3.3. Konflikty parafialne jako element polityki wyznaniowej | |
i narodowościowej państwa wobec duchowieństwa | 314 |
5.3.4. Wykształcenie duchowieństwa | 318 |
Rozdział 6. Duszpasterstwo wojskowe i specjalne | 322 |
6.1. Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego | 322 |
6.2. Duszpasterstwo specjalne | 333 |
6.2.1. Duszpasterstwo w państwowych zakładach penitencjarnych | 333 |
6.2.2. Duszpasterstwo w zakładach opieki zdrowotnej i społecznej | 339 |
6.2.3. Duszpasterstwo stanowo-zawodowe | 341 |
6.2.3.1. Prawosławne duszpasterstwo akademickie | 341 |
6.2.3.2. Duszpasterstwo służb mundurowych | 342 |
CZĘŚĆ III | |
ETNOS–ADMINISTRACJA–KONTROLA | |
Rozdział 7. Kwestia narodowościowa w Koś ciele prawosławnym | 347 |
7.1. Zagadnienia narodowościowe w działalności PAKP (1918–1945) | 348 |
7.2. Sprawy narodowościowe po drugiej wojnie światowej | 352 |
7.2.1. Białorusini | 353 |
7.2.2. Ukraińcy | 360 |
7.2.3. Polacy | 365 |
7.2.4. Łemkowie | 372 |
7.2.5. Rosjanie | 376 |
7.2.6. Inne grupy narodowościowe | 378 |
7.3. Kwestia narodowościowa wśród duchowieństwa | 380 |
Rozdział 8. Polityka władz państwowych wobec tworzenia i rozwoju prawosławnej | |
struktury administracyjno-kościelnej | 385 |
8.1. Struktura diecezjalna i dekanalna | 385 |
8.1.1. Koś cielne jednostki zagraniczne w jurysdykcji PAKP | 394 |
8.2. Struktura parafialna | 397 |
8.2.1. Sieć parafialna diecezji warszawsko-bielskiej | 398 |
8.2.2. Sieć parafialna diecezji białostocko-gdańskiej | 399 |
8.2.3. Sieć parafialna diecezji łódzko-poznańskiej | 405 |
8.3. Budowa sieci parafialnej na Ziemiach Zachodnich | 407 |
8.4. Odbudowa życia religijnego w Polsce południowo-wschodniej | 412 |
8.4.1. Odbudowa sieci parafialnej na Lubelszczyźnie | 414 |
8.4.2. Odbudowa sieci parafialnej na Podkarpaciu | 418 |
8.5. Nieudane próby erygowania parafii. Placówki zamknięte | 423 |
8.6. Życie monastyczne | 429 |
8.6.1. Monaster św. Onufrego w Jabłecznej | 431 |
8.6.2. Monaster św. św. Marty i Marii na św. Górze Grabarce | 433 |
8.6.3. Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy | |
i św. Apostoła Jana Teologa w Supraślu | 435 |
8.6.4. Rozwój życia monastycznego po 1989 r. | 437 |
Rozdział 9. PAKP pod nadzorem bezpieki i aparatu partyjno-rządowego | 441 |
9.1. Represje wobec prawosławnego duchowieństwa | 441 |
9.2. Penetracja środowiska kościelnego w Polsce Ludowej | 446 |
9.2.1. Aparat bezpieczeństwa wobec metropolity Dionizego (Waledyński) | 447 |
9.2.2. PAKP w działalności aparatu partyjno-rządowego i bezpieczeństwa | 449 |
9.2.3. Aparat państwowy wobec stosunków PAKP z Kościołem | |
rzymskokatolickim | 470 |
9.2.4. Aspekt międzynarodowy w działalności aparatu bezpieczeństwa | |
wobec PAKP | 473 |
9.3. Sieć agenturalna | 477 |
9.3.1. Zadania i uwarunkowania współpracy | 477 |
9.3.2. Sieć tajnych współpracowników | 480 |
CZĘŚĆ IV | |
IRENOLOGIA–EKUMENIA–DIALOG | |
Rozdział 10. Stanowisko Kościoła wobec przemian społeczno-politycznych | 489 |
10.1. PAKP wobec zachodzących zmian politycznych | 490 |
10.2. Kościół prawosławny wobec Ziem Odzyskanych | 515 |
10.3. Kościół jako element propagandy państwowej w walce o pokój | 520 |
10.4. PAKP wobec zagadnień społecznych | 523 |
Rozdział 11. PAKP w działalności ekumenicznej i stosunkach międzywyznaniowych | 538 |
11.1. Działalność ekumeniczna Kościoła prawosławnego | 538 |
11.1.1. Działalność w ramach Polskiej Rady Ekumenicznej | 538 |
11.1.1.1. Dialog katolicko-prawosławny w ramach Polskiej Rady | |
Ekumenicznej | 547 |
11.2. Stosunki międzywyznaniowe i międzyreligijne | 557 |
11.2.1. Stosunki prawosławno-rzymskokatolickie | 558 |
11.2.1.1. Konflikty majątkowe | 562 |
11.2.1.2. Antagonizmy na cmentarzach | 567 |
11.2.1.3. Kwestia małżeństw mieszanych we wzajemnych relacjach | 569 |
11.2.1.4. Zjawiska pozytywne w relacjach | |
prawosławno-katolickich | 571 |
11.2.2. Relacje z Kościołem katolickim obrządku bizantyjsko-słowiańskiego | 575 |
11.2.3. Relacje PAKP z Kościołami nierzymskokatolickimi | 577 |
11.2.4. Stosunki z innymi religiami | 580 |
11.3. Kościół prawosławny w polityce państwa wobec grekokatolików | 581 |
11.3.1. Akcja misyjna PAKP wśród grekokatolików | 586 |
Rozdział 12. Działalność międzynarodowa PAKP | 611 |
12.1. Uwarunkowania działalności międzynarodowej PAKP i kontakty | |
z innymi Kościołami prawosławnymi | 611 |
12.2. Kościół wobec wybranych zagadnień międzynarodowych | 622 |
12.3. Działalność w światowym ruchu ekumenicznym | 640 |
12.3.1. Światowa Rada Kościołów | 642 |
12.3.2. Konferencja Kościołów Europejskich | 648 |
12.3.3. PAKP w międzynarodowych dialogach bilateralnych | 651 |
12.3.3.1. Dialog prawosławno-rzymskokatolicki | 651 |
12.3.3.2. Kwestia uniatyzmu w dialogu katolicko-prawosławnym | 657 |
12.3.4. Dialog ekumeniczny z innymi Kościołami i religiami | 659 |
12.4. Sobór Ogólnoprawosławny w kontaktach międzynarodowych PAKP | 669 |
CZĘŚĆ V | |
TRADYCJA–LAIKAT–KULTURA | |
Rozdział 13. Dziedzictwo i tradycja cerkiewna w polityce historycznej państwa | 679 |
13.1. Zagadnienie świątyń i mienia cerkiewnego w okresie akcji wysiedleńczych | 681 |
13.2. Prawosławne dziedzictwo historyczne po Akcji „Wisła” | 688 |
13.2.1. Losy obiektów sakralnych | 688 |
13.2.2. Akty wandalizmu wobec prawosławnych obiektów sakralnych | 696 |
13.2.3. Prawosławne nekropolie | 700 |
13.3. Władze państwowe wobec kościelnych inicjatyw budowlanych | 705 |
13.3.1. Uwarunkowania prawno-polityczne dotyczące budownictwa | |
kościelnego | 705 |
13.3.2. Prawosławne budownictwo sakralne | 708 |
13.3. Zagadnienie świątyń na Ziemiach Odzyskanych i w Polsce | |
południowo-wschodniej | 716 |
13.4. Utensylia i wyposażenie świątyń | 720 |
13.5. Ochrona materialnego dziedzictwa historycznego i tradycji cerkiewnej | 724 |
13.5.1. Działania państwa | 724 |
13.5.2. Działania Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego | 727 |
13.5.3. Działania organizacji społecznych | 731 |
Rozdział 14. Ewolucja podmiotowości prawosławnego laikatu | 735 |
14.1. Działalność edukacyjna PAKP | 735 |
14.1.1. Szkolnictwo i działalność oświatowo-wychowawcza | |
Kościoła prawosławnego | 735 |
14.1.1.1. Działania na rzecz reaktywowania Studium Teologii | |
Prawosławnej | 737 |
14.1.1.2. Prawosławne Seminarium Duchowne | 739 |
14.1.1.3. Sekcja Prawosławna Chrześcijańskiej Akademii | |
Teologicznej | 746 |
14.1.1.4. Inne inicjatywy edukacyjne | 751 |
14.2. Nauczanie religii prawosławnej | 754 |
14.2.1. Nauczanie religii w okresie Polski Ludowej | 755 |
14.2.2. Specyfika nauczania religii na Ziemiach Odzyskanych | 763 |
14.2.3. Religia w systemie oświatowym po 1989 r. | 767 |
14.3. Działalność wydawnicza Kościoła prawosławnego | 777 |
14.4. Bractwa i organizacje cerkiewne | 788 |
14.4.1. Bractwo Młodzieży Prawosławnej | 790 |
14.4.2. Bractwa prawosławne dorosłych | 796 |
14.4.3. Inne organizacje i instytucje cerkiewne | 799 |
14.4.4. Laikat prawosławny wobec ruchu pątniczego | 801 |
14.5. Rola PAKP w realizacji zadań związanych z pomocą społeczną | 804 |
14.6. Działalność kulturalna Kościoła prawosławnego | 816 |
14.6.1. Muzyka cerkiewna jako składnik prawosławnej kultury | 817 |
14.6.2. Centra kultury prawosławnej | 821 |
14.6.3. Stowarzyszenia i fundacje prawosławne | 826 |
14.6.4. Środki masowego przekazu w działalności Kościoła prawosławnego | 827 |
Zakończenie | 835 |
Bibliografia | 846 |
Indeks | 936 |