DZIECI I MŁODZIEŻ ZE ZDEZORGANIZOWANYM STYLEM PRZYWIĄZANIA - ebook

Przedmowa

Mentalizowanie jest to integracyjne podejście zakorzenione w teorii przywiązania, umożliwiające łączenie modeli pochodzących z różnych tradycji intelektualnych z pełną koncentracją na subiektywnym doświadczeniu jednostki, której stara się pomóc terapeuta, oraz z systemem społecznym stanowiącym kontekst jego pracy. Istotą mentalizowania jest – choć może się to wydawać pewną sprzecznością – sztywno narzucona w protokole terapeutycznym otwartość na inne możliwe punkty widzenia. Chcąc pomóc drugiemu człowiekowi, musimy się otworzyć na jego perspektywę oraz delikatnie go zachęcać do zainteresowania się naszą perspektywą i procesem, w ramach którego mu pomagamy. Podobnie gdy badamy modele stosowane przez nas w praktyce klinicznej, musimy być otwarci i ciekawi koncepcji, które leżą u podstaw wynikających z tychże modeli praktycznych zaleceń, zgodnych bądź sprzecznych z naszymi klinicznymi przekonaniami.

Chris Taylor prezentuje w tej książce fascynujący, kompletny, integracyjny w swej istocie model, oparty na bogatym i złożonym zbiorze założeń teoretycznych i wyników badań naukowych, przy tym skonstruowany tak jasno, aby jak najlepiej oddać ogromne doświadczenie kliniczne autora. Leżąca u podstaw tego modelu postawa zaciekawienia – kluczowa w zestawie narzędzi, jakimi posługuje się terapeuta – jest bardzo bliska podejściu mentalizowania. Autor łączy ją z własnym rozumieniem przywiązania i traumy, tę ostatnią definiując jako wielokrotnie się powtarzające przerażające doświadczenia. Przedstawia pragmatyczny i bez wątpienia niesłychanie pomocny model postępowania z traumą, w którym przedmiotem interwencji jest umysł dziecka. Tego rodzaju jasno określona postawa jest szczególnie ważna, ponieważ w opisywanych przez Chrisa Taylora sytuacjach klinicznych zdolności myślenia niezwykle zagrażają jawne, obserwowalne zachowania dziecka i wtórna trauma, jaką może wywołać u terapeuty próba okazania empatii. W takich chwilach spójne podstawy teoretyczne stanowią jedyny zasób, dzięki któremu możemy pozostać zdolni do myślenia o doświadczeniach młodej osoby i do niezapominania o nich niezależnie od tego, jak trudne to może być w odniesieniu do naszej zdolności funkcjonowania. Terapia oparta na mentalizowaniu zapewnia tego rodzaju podstawy, porządkuje pojęcia, osadzając myślenie w kontekście mentalizowania i wzbogacając je o wiele nowych, świeżych aspektów. Obejmuje spory obszar, jednak spójność proponowanego modelu pozwala uznać otoczenie społeczne, rodzinę dziecka i jego umysł za domeny, do których z powodzeniem można stosować koncepcje przywiązania i mentalizowania. Klinicyści znajdą w tej książce ważne spostrzeżenia pozwalające lepiej zrozumieć psychologiczne następstwa traumy. Jest to cenna skarbnica wiedzy naukowej i klinicznej. Ponadto mniej lub bardziej bezpośrednio odnaleźć tu można model podejścia terapeutycznego stawiający w centrum zainteresowania umysł dziecka.

Niewiele jest tematów ważniejszych niż zrozumienie dziecka, które szuka schronienia i bezpieczeństwa w relacji będącej źródłem domagającego się ukojenia cierpienia psychicznego. Tego rodzaju tragedie ludzkie zdarzają się częściej, niż zauważamy. Najpewniej wszyscy zarówno doświadczyliśmy sytuacji, w których obecne było jednocześnie zagrożenie i bezpieczeństwo, jak i takie sytuacje stworzyliśmy. Nie istnieje żaden magiczny sposób na zaradzenie następstwom tego rodzaju przeżyć, które w ogóle nie powinny mieć miejsca. Jak można pomóc osobie w dystresie, która w wyniku doświadczeń społecznych zaczęła, co zrozumiałe, bać się swoich emocji związanych z przywiązaniem, będącym jedyną drogą prowadzącą do prawdziwego pocieszenia? Jest to odwieczne pytanie, które zadają sobie wszyscy psychoterapeuci niezależnie od szkoły terapii. Podejście terapeutyczne opisywane w tej książce zaleca łączenie empatycznej, delikatnej eksploracji z nieustanną troską o subiektywne doświadczenia dziecka, wolną od uprzednich założeń i arogancji specjalistycznej wiedzy. Tego rodzaju działanie musi stanowić fundament naszej pracy, a wszelkie formy wspierania go powinny spotykać się z entuzjastycznym przyjęciem. W tym właśnie duchu gorąco polecam tę książkę.

profesor Peter FonagyPodziękowania

Chciałbym podziękować Peterowi Fonagyowi i jego współpracownikom za ich publikacje poświęcone mentalizowaniu, które są dla mnie bardzo cennym źródłem wiedzy na ten temat. Czytając pierwsze artykuły profesora, zacząłem dostrzegać przydatny z punktu widzenia naszej pracy związek między myśleniem o nas samych a myśleniem o naszych dzieciach.

Dziękuję również wielu młodym ludziom, z którymi pracowałem i którzy ze wszystkich sił starali się odzyskać swoje życie i zbudować dla siebie dobrą przyszłość, choć niejednokrotnie wszystko zdawało się sprzysięgać przeciwko nim. Pomogli mi zrozumieć fragment własnego świata i zawsze dawali znać, gdy jakieś rozwiązanie okazywało się mało pomocne oraz gdy – częstokroć – okazywało się pożyteczne. Przedstawione w tej książce idee narodziły się w ramach naszych wspólnych doświadczeń.

Chciałbym podziękować niestrudzonym, oddanym i wnikliwym członkom personelu w Lyth, którzy z ochotą i uwagą analizowali znaczenie zachowania każdego z owych młodych ludzi oraz wytrwale opracowywali, a później stosowali w praktyce teorię przywiązania i procesu zdrowienia z traumy leżącą u podstaw tej książki. Okazywali mi swoją cierpliwość i wsparcie, gdy trudziłem się nad tym, jak wpasować koncepcję mentalizowania w założenia najlepszych praktyk dotyczących przywiązania i traumy. Oto osoby, którym dziękuję: Vicky Price, Anna Wardle, Jemma Humphreys, Hannah Brereton, Iwin Chandler, Clare Trentham, James Lugg, Tom Moseley, Jon Sims i Dave Searle. Dziękuję także Mike’owi Fetcherowi za wsparcie i słowa otuchy oraz Mary Silson, której pełne polotu zastosowanie arteterapii w opiece nad straumatyzowanymi młodymi ludźmi przyczyniło się do rozwoju moich poglądów i wzbogacenia praktyki.

Chciałbym też podziękować za słowa zachęty i wsparcia, które pomogły mi w ukończeniu tej książki, kolegom z Bryn Melyn (w tym Steve’owi Nevittowi, Tomowi Ellisonowi, Sarah Morgan, Melowi Johnsonowi, Helen Argyle, Gary’emu Leece, Warrenowi Argyle i wielu innym).

Dziękuję również Marii Taylor za świetne spostrzeżenia z zakresu traumy rozwojowej i za informacje zwrotne, które pomogły mi w opracowaniu tego tematu.