Ebook O Chinach mobi,epub

so­we upad­ki i po­wro­ty do jed­no­ści by­wa­ły cza­sem bru­tal­ne. Chiń­skie dzie­je zna­ją krwa­we re­be­lie i dy­na­stycz­nych ty­ra­nów. Ty­siąc­let­nie trwa­nie Chi­ny za­wdzię­cza­ły jed­nak nie tyle ka­rom wy­mie­rza­nym przez ce­sa­rzy, ile wspól­no­cie war­to­ści pie­lę­gno­wa­nych przez ich lud­ność i rząd uczo­nych-urzęd­ni­ków. Jed­nym z wy­jąt­ko­wych aspek­tów chiń­skiej kul­tu­ry jest to, że war­to­ści te z na­tu­ry były za­sad­ni­czo świec­kie. Gdy w in­dyj­skiej kul­tu­rze po­ja­wił się bud­dyzm, kła­dą­cy na­cisk na kon­tem­pla­cję i we­wnętrz­ny po­kój, zaś ży­dow­scy - a póź­niej tak­że chrze­ści­jań­scy i is­lam­scy - pro­ro­cy gło­si­li mo­no­te­izm i mó­wi­li o ży­ciu po śmier­ci, Chi­ny nie wy­two­rzy­ły żad­nej re­li­gii w za­chod­nim ro­zu­mie­niu. Nig­dy nie zna­ły mitu o ko­smicz­nej kre­acji. Chiń­ski wszech­świat stwo­rzy­li sami Chiń­czy­cy, któ­rych war­to­ści, na­wet je­śli uzna się je za uni­wer­sal­ne, poj­mo­wa­ne były jako czy­sto chiń­skie. Głów­ne war­to­ści chiń­skie­go spo­łe­czeń­stwa wy­ra­sta­ły z za­le­ceń sta­ro­żyt­ne­go fi­lo­zo­fa zna­ne­go po­tom­no­ści jako Kong Fuzi (w zla­ty­ni­zo­wa­nej for­mie: Kon­fu­cjusz). Kon­fu­cjusz (551-479 ) żył pod ko­niec tak zwa­nej Epo­ki Wio­sen i Je­sie­ni (770-476 ), w cza­sie po­li­tycz­ne­go wrze­nia, któ­re do­pro­wa­dzi­ło do bru­tal­nych starć Epo­ki Wal­czą­cych Kró­lestw (475-221 ). Pa­nu­ją­ca dy­na­stia Zhou chy­li­ła się ku upad­ko­wi, nie po­tra­fiąc na­rzu­cić swo­jej wła­dzy zbun­to­wa­nym ksią­żę­tom ry­wa­li­zu­ją­cym o wła­dzę. Po­wszech­nie pa­no­wa­ła nie­okieł­zna­na chci­wość i okru­cień­stwo. ,,Wszyst­ko, co jest pod nie­bem", po­now­nie po­grą­ży­ło się w cha­osie. Po­dob­nie jak Ma­chia­vel­li Kon­fu­cjusz wę­dro­wał po kra­ju w na­dziei, że któ­ryś z ksią­żąt wal­czą­cych wów­czas o prze­trwa­nie za­trud­ni go jako do­rad­cę. Jed­nak w od­róż­nie­niu od Ma­chia­vel­le­go Kon­fu­cju­sza bar­dziej zaj­mo­wa­ło utrzy­ma­nie spo­łecz­nej har­mo­nii niż ma­chi­na­cje wła­dzy. Naj­chęt­niej mó­wił o za­sa­dach rzą­dów peł­nych współ­czu­cia, prze­strze­ga­niu wła­ści­wych ry­tu­ałów i wpa­ja­niu sy­now­skiej na­boż­no­ści. Być może dla­te­go, że nie uka­zy­wał po­ten­cjal­nym chle­bo­daw­com krót­kiej dro­gi do bo­gac­twa i wła­dzy, zmarł, nie osią­gnąw­szy swo­je­go celu: nig­dy nie zna­lazł księ­cia, któ­ry wpro­wa­dził­by jego rady w ży­cie, a Chi­ny nadal sta­cza­ły się ku po­li­tycz­ne­mu upad­ko­wi i woj­nie18. Na­uki Kon­fu­cju­sza prze­trwa­ły jed­nak, spi­sa­ne przez jego uczniów. Gdy za­prze­sta­no roz­le­wu krwi, a Chi­ny z po­wro­tem się zjed­no­czy­ły, dy­na­stia Han (206 - 220 ) przy­ję­ła myśl kon­fu­cjań­ską jako ofi­cjal­ną pań­stwo­wą fi­lo­zo­fię. Ze­bra­ne w jed­ną księ­gę kon­fu­cjań­skie afo­ry­zmy (Dia­lo­gi kon­fu­cjań­skie) i póź­niej­sze ko­men­ta­rze uczo­nych, czy­li kon­fu­cjań­ski ka­non, sta­ły się z cza­sem czymś w ro­dza­ju chiń­skiej bi­blii i kon­sty­tu­cji jed­no­cze­śnie. Zna­jo­mość tych tek­stów była głów­nym wy­mo­giem sta­wia­nym pra­cow­ni­kom ce­sar­skiej biu­ro­kra­cji - za­stę­po­wi uczo­nych-urzęd­ni­ków wy­bie­ra­nych w kon­kur­so­wym eg­za­mi­nie o na­ro­do­wym za­się­gu, któ­rych obo­wiąz­kiem było utrzy­ma­nie har­mo­nii w roz­le­głej ce­sar­skiej dzie­dzi­nie. Od­po­wie­dzią Kon­fu­cju­sza na cha­os jego cza­sów była ,,dro­ga" spra­wie­dli­we­go i har­mo­nij­ne­go spo­łe­czeń­stwa, któ­re, jak na­uczał, kie­dyś już ist­nia­ło - w od­le­głym zło­tym wie­ku. Głów­nym du­cho­wym za­da­niem ludz­ko­ści było od­two­rze­nie tego wła­ści­we­go po­rząd­ku, któ­re­mu gro­zi­ło uni­ce­stwie­nie. Du­cho­we speł­nie­nie było nie tyle kwe­stią ob­ja­wie­nia czy wy­zwo­le­nia, ile cier­pli­we­go od­zy­ski­wa­nia za­po­mnia­nych za­sad opa­no­wa­nia sa­me­go sie­bie. Ce­lem była na­pra­wa, nie po­stęp19. Na­uka była klu­czem do awan­su w kon­fu­cjań­skim spo­łe­czeń­stwie. Kon­fu­cjusz na­uczał, że: Skłon­ność do spo­le­gli­wo­ści, lecz nie do na­uki, jest przy­czy­ną głu­po­ty. Skłon­ność do mą­dro­ści, lecz nie do na­uki, jest przy­czy­ną bez­ce­lo­wo­ści. Skłon­ność do za­ufa­nia, lecz nie do na­uki, jest przy­czy­ną nie­uczci­wo­ści. Skłon­ność do