W POSZUKIWANIU MIEJSCA NA ŚWIECIE- PORADNIK METODYCZNY 4 TECH ebook

Wprowadzenie

Drodzy Katecheci

Podręcznik do nauczania religii w IV klasie technikum W poszukiwaniu miejsca w świecie ukazuje się w serii podręczników „Z Bogiem przez życie”. Realizuje założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii z roku 2018, przeznaczonego dla technikum, autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski pt. „Z Bogiem w dorosłe życie”, nr AZ-4-01/18. Struktura każdej jednostki lekcyjnej rozpoczyna się od opisu sytuacji egzystencjalnej, która ma zainteresować uczniów realizowanym tematem oraz ukazać życiowe znaczenie omawianych treści. Następnie przekazywane jest orędzie chrześcijańskie, zawarte w Piśmie Świętym i Tradycji.

Cały pakiet edukacyjny do nauki religii składa się z podręcznika ucznia, poradnika metodycznego oraz materiałów multimedialnych zamieszczonych na stronie internetowej www.kulkat.pl. Na tym portalu znajdują się minikonspekty, prezentacje, odnośniki do filmów, a także plan wynikowy, tabela do ewaluacji założeń podstawy programowej, zarys przedmiotowych zasad oceniania z religii do dostosowania przez nauczycieli zgodnie ze statutem szkoły.

Podręcznik ucznia

Podręcznik ucznia W poszukiwaniu miejsca w świecie składa się z 50 jednostek tematycznych. Taka liczba jednostek lekcyjnych wydaje się optymalna ze względu na fakt, iż w IV klasie technikum uczniowie często odbywają praktyki zawodowe trwające kilka tygodni.

Proponowane tematy katechez wynikają bezpośrednio z Programu nauczania religii i zgodnie z nimzostały podzielone na następujące działy: „Nikt nie jest samotną wyspą”, Kościół to…, „A bliźniego swego jak siebie samego”, Wyobraźnia miłosierdzia oraz Uroczystości w roku liturgicznym. Treści podręcznika zostały ułożone w taki sposób, żeby z jednej strony wypełniać wszystkie założenia Programu,a z drugiej strony, poruszać problemy aktualne dla młodzieży. Pierwszy dział tego podręcznika został poświęcony kwestiom fundamentalnym, takim jak godność człowieka, zasady życia społecznego, a także problemom współczesności, takim jak wojna sprawiedliwa czy ekologia. Drugi dział dotyczy przede wszystkim kwestii dogmatycznych, w tym eklezjalnych. Jest to szczególnie istotne w kontekście podważania wiarygodności Kościoła katolickiego. Trzeci dział porusza z kolei kwestie moralności indywidualnej i społecznej, natomiast dział czwarty rozwija treści dotyczące moralności, koncentrując się na działalności charytatywnej i przedstawiając w tym kontekście wzory osobowe św. Mikołaja, św. Alberta Chmielowskiego czy św. Matki Teresy z Kalkuty. Ostatni dział, jak w większości podręczników, poświęcony jest liturgicznym obchodom najważniejszych uroczystości i świąt katolickich.

Analogicznie do innych podręczników tej serii, wszystkie jednostki tematyczne mają następującą strukturę: Dylematy młodego człowieka; Wiara i życie chrześcijan; Zapamiętaj; Zastosuj; Modlitwa. W pierwszej części uwagę kieruje się na problemy, rozterki i dylematy egzystencjalne młodzieży. Najczęściej dokonuje się tego poprzez realne historie i opowiadania. Druga część zawiera odpowiedzi na przedstawione problemy w świetle objawienia chrześcijańskiego i nauczania Kościoła. Zostały w niej zamieszczone odwołania do Biblii, Katechizmu Kościoła Katolickiego, Katechizmu dla młodzieży YOUCAToraz innych dokumentów Kościoła. W tej części prezentowane są także postaci świętych jako wzory osobowe.W części trzeciej uczniowie znajdą natomiast syntezę omawianych treści, która pomoże w zapamiętaniu istoty chrześcijańskiego przesłania. Natomiast część czwarta poświęcona została kształtowaniu postaw religijno-moralnych, dlatego zawiera wskazania dla młodych ludzi dotyczące życiowych wyborów. Ostatnia część to modlitwa nawiązująca do tematu lekcji. Autorzy zadbali o to, żeby modlitwy były różnorodne i proponują wspólne ich odmawianie na końcu zajęć lekcyjnych.

Ważnym elementem podręcznika jest także szata graficzna, która z założenia ma być również nośnikiem treści. Pomaga ona w percepcji nie tylko treści teologicznych, ale również społecznych i egzystencjalnych. Układ graficzny pomaga także w wyeksponowaniu cytatów biblijnych i dokumentów Kościoła, a piktogramy wskazują na źródła cytatów doktrynalnych.

Poradnik metodyczny

Poradnik metodyczny dla nauczyciela religii, jak inne podręczniki tej serii, ma następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Umiejętności

Postawy

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

5. Środki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

2. Sytuacja egzystencjalna

3. Wiara i życie chrześcijan

4. Zastosowanie życiowe

5. Podsumowanie treści

6. Notatka (opcjonalnie)

7. Praca domowa

8. Modlitwa

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Założenia edukacyjne opierają się na najnowszych wytycznych zarówno Podstawy programowej katechezy, Programu nauczania religii, jak również Podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz rozporządzeń Ministerstwa Edukacji i Nauki. Potwierdza to przede wszystkim sformułowanie celów językiem wymagań. W każdej jednostce tematycznej została także wskazana korelacja z edukacją szkolną. Propozycje metod i technik oraz doboru środków dydaktycznych uzupełniają pierwszą część scenariusza lekcji.

Przebieg każdej katechezy ma podobną strukturę i składa się z dziewięciu elementów. 1. Modlitwa – proponujemy modlitwę korespondującą treściowo z tematem. 2. Sytuacja egzystencjalna – zawiera opowiadanie literackie, informację medialną lub opis wydarzenia historycznego zredagowany w taki sposób, aby obudzić zainteresowanie treścią katechezy oraz ukazać jej związek z życiem młodzieży. 3. Wiara i życie chrześcijan – poradnik przynosi wyjaśnienie najważniejszych treści w oparciu o Pismo Święte i nauczanie Kościoła. 4. Zastosowanie życiowe– znajdują się tu wskazania na temat budowania właściwych postaw życiowych.5. Podsumowanie treści– ten punkt stwarza okazję do syntetycznej konkluzji. 6. Notatka– sugeruje treść i formę zapisu w zeszycie informacji, które pojawiły się w czasie realizacji tematu. 7. Praca domowa– zawiera propozycje dodatkowych poleceń i zadań dla uczniów, które powinni wykonać w domu. 8. Modlitwa na zakończenie spotkania– koresponduje z tematem katechezy i stanowi swoistą odpowiedź na przedstawione treści. 9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne– punkt ten czyni zadość wskazaniom edukacyjnym i daje katechecie narzędzie do sprawdzenia realizacji celów.

Scenariusze katechez w poradniku metodycznym są przygotowanew sposób szczegółowy, często prezentujący nie tylko ogólne treści i metody, ale również konkretne sformułowania, których może użyć katecheta.Jest to świadomy wybór autorów, aby w ten sposób pomóc nauczycielom religii w przekazie skomplikowanych treści teologicznych i moralnych.

Mamy nadzieję, że podręcznik W poszukiwaniu miejsca w świecie pomoże uczniom technikum nie tylko w poznaniu nauczania Kościoła, ale również w budowaniu postaw życiowych opartych na tym nauczaniu. Ufamy także, że podręcznik, poradnik metodyczny i materiały dodatkowe będą użytecznym narzędziem dla nauczycieli religii – katechetów.

W imieniu Autorów:

Redaktor podręcznika

ks. Paweł Mąkosa,

Redaktor serii

ks. Marian Zając

Naturalna i chrześcijańska godność człowieka

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, dyskusja, praca z podręcznikiem i tekstem biblijnym, tworzenie definicji, uzupełnianie informacji w tabeli.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik, zeszyt ucznia, projektor, komputer.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy i proponuje, aby prosić o Boże błogosławieństwo na rozpoczynający się rok szkolny.

Jeśli uczniowie wyrażą takie życzenie, mogą też wymienić własne intencje. Następnie katecheta prosi, aby jeden z uczniów rozpoczął odmawianie dowolnie wybranej modlitwy we wskazanych intencjach.

2. Sytuacja egzystencjalna

Po krótkim przywitaniu z uczniami katecheta odczytuje z podręcznika tekst z działu „Dylematy młodego człowieka”.

Po lekturze pyta:

• Co przeraża nas w takich wspomnieniach?

• Dlaczego żaden człowiek nie może być traktowany w ten sposób?

• Przed czym jeszcze przestrzegają nas te i inne świadectwa z czasów wojny?

Po zebraniu odpowiedzi katecheta podsumowuje:

Jedną z podstawowych wartości, na której budujemy nasze codzienne życie i relacje międzyludzkie, jest godność człowieka jako osoby. Przyjrzymy się jej dziś bliżej. Postaramy się wyjaśnić czym ona jest, poszukamy jej korzeni, przeanalizujemy sytuacje, w których jest deptana i poszukamy sposobów przeciwdziałania temu.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Nasze poszukiwania rozpocznijmy od ustalenia czym jest naturalna godność człowieka. Pierwszym zadaniem dla każdego z was będzie stworzenie i zapisanie w zeszytach własnej definicji ludzkiej godności.

Warto wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie uczniowie łączą się w czteroosobowe grupy. Odczytują swoje definicje i na ich podstawie tworzą wspólnie definicję godności. Następnie przedstawiciele poszczególnych grup odczytują je przed klasą. Jeśli czas pozwala, można podjąć nad nimi krótką dyskusję. W ramach podsumowania katecheta prosi o odczytanie definicji z podręcznika.

Następnie katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Czasami może się zdarzyć, że godność ludzka nie zostanie należycie uszanowana. Warto zatem poszukać argumentów przypominających o konieczności poszanowania godności każdego człowieka. Jednym z ważnych dokumentów państwowych wskazujących na tę konieczność jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Poznamy jej kluczowy w tej sprawie zapis.

Uczeń odczytuje tekst art. 30 z podręcznika lub z egzemplarza Konstytucji.

Po lekturze katecheta pyta:

• Do czego zobowiązuje nas odczytany zapis?

Nauczyciel wprowadza kolejne zagadnienie:

Zapis konstytucyjny uświadamia nam, że obowiązek poszanowania godności drugiego człowieka wynika zarówno z prawa naturalnego, jak i prawa stanowionego. Jako chrześcijanie sięgnijmy jednak przede wszystkim do Biblii. Ważną wskazówkę odnajdziemy już w pierwszej jej księdze.

Katecheta prosi o odczytanie fragmentu Księgi Rodzaju:

A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. (Rdz 1,26-27)

Po lekturze katecheta prosi uczniów o odpowiedź na następujące pytania:

• Co to znaczy, że człowiek został stworzony na Boży obraz i podobieństwo?

• Do czego zobowiązuje nas godność wypływająca ze stworzenia na obraz Boga?

Po wysłuchaniu odpowiedzi można wyświetlić film z serii „40 dni ze św. Janem Pawłem II” odc. 30. Chrześcijaństwo – zdumienie godnością człowieka: https://www.youtube.com/watch?v=lPm4v6Hoi9U

Katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Mimo że często słyszymy o konieczności poszanowania drugiego człowieka, wielokrotnie spotykamy się z przejawami jej deptania.

• Co jest przyczyną takiego stanu rzeczy?

4. Zastosowanie życiowe

Po wysłuchaniu odpowiedzi katecheta proponuje:

W krótkiej dyskusji zebraliśmy przyczyny braku poszanowania godności drugiego człowieka, poszukajmy zatem sposobów przeciwdziałania tego rodzaju sytuacjom. Zbierzemy je w tabeli:

Uczniowie przerysowują tabelę do zeszytu i uzupełniają ją w parach lub indywidualnie. Po upływie czasu wyznaczonego na wykonanie zadania chętni odczytują swoje prace.

5. Podsumowanie treści

W ramach podsumowania można polecić odczytanie z podręcznika fragmentu pt. „Zastosuj”.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonywane w toku lekcji.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Napisz artykuł prasowy o konieczności poszanowania godności osoby ludzkiej. Podaj konkretne argumenty w perspektywie naturalnej i chrześcijańskiej.

8. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne odmówienie modlitwy zamieszczonej w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Wartość ludzkiego życia

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, mapa myśli, praca z podręcznikiem, porządkowanie informacji w tabeli.

5. Środki dydaktyczne

Tablica, podręcznik ucznia, komputer, głośniki i projektor.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy:

Podziękujmy Dobremu Ojcu za dar naszego życia i za dobro, które każdego dnia staje się naszym udziałem. Ojcze nasz…

2. Sytuacja egzystencjalna

Nauczyciel wprowadza w temat lekcji:

Życie człowieka wypełniają różne chwile. Każdego dnia przeżywamy wydarzenia, które sprawiają nam radość, ale obok nich zdarza się nam przeżywać chwile smutku i przygnębienia. Spróbujmy zatem najpierw wskazać, co daje nam radość, a co jest źródłem naszych trosk:

Katecheta poleca, aby uczniowie zebrali w tabeli radości i troski dnia powszedniego:

Warto wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie chętni odczytują swoje zapisy.

Następnie nauczyciel kontynuuje podjęty wątek:

Radości i troski, których doświadczamy, powodują, że nasze życie można porównać do barwnej mozaiki. Nie można pominąć w nim żadnego elementu, ponieważ mozaika nie byłaby pełna, pozostałyby w niej białe plamy, arcydzieło nie uzyskałoby ostatecznej formy. Czasami zdarza się jednak, że codzienne kłopoty sprawiają, że tracimy sens życia, wydaje się nam ono bezowocne, bezkształtne i bezsensowne. Posłuchajmy historii pewnej młodej dziewczyny, zamieszczonej w podręczniku.

Nauczyciel lub jeden z uczniów odczytuje tekst z części „Dylematy młodego człowieka”. Można też zaproponować obejrzenie materiału dotyczącego Alicji Mazurek, dostępnego w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=53HuNK3lloU

Po lekturze lub projekcji filmu katecheta pyta:

• Dlaczego tak wielu ludzi podjęło walkę o życie Alicji?

• W czym można dopatrywać się sensu jej życia po wypadku?

• Jakie owoce zrodziło jej życie w śpiączce?

• Jaką ważną prawdę przypomina nam historia tej młodej dziewczyny?

3. Wiara i życie chrześcijan

Po zebraniu odpowiedzi katecheta rozwija podjęty wątek:

Człowiek współczesny stworzył dość oryginalną koncepcję życia. Dla wielu ludzi centrum codzienności stanowi możliwość czerpania z życia pełnymi garściami. Liczą się przede wszystkim wartości materialne i zaspokajanie własnych potrzeb. Dla wielu człowiek szczęśliwy to ktoś młody o wysportowanej sylwetce, modnie ubrany, z nienaganną fryzurą. Życie człowieka chorego i cierpiącego dla wielu nie ma sensu. W oczach Bożych życie ludzkie ma jednak zupełnie inne znaczenie. Przypomniał o tym papież Franciszek podczas Światowych Dni Młodzieży w Panamie.

Katecheta odczytuje lub poleca odczytanie z podręcznika wypowiedzi papieża Franciszka z części „Ludzkie życie oczami Boga”. Po lekturze tekstu pyta:

• W czym papież upatruje wartość ludzkiego życia?

• Dlaczego papież docenia inne aspekty życia niż czyni to współczesny świat?

• Do czego papież zachęca ludzi młodych?

Po wysłuchaniu odpowiedzi katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Papież zachęca młodych do przyjęcia życia takim, jakie ono jest. Odpowiedzmy zatem na pytanie: Jakie jest życie współczesnego człowieka? Czym się ono charakteryzuje? Nasze przemyślenia zbierzemy w formie mapy mentalnej.

Katecheta poleca zapisanie na środku strony w zeszycie hasła: „Życie współczesnego człowieka” i dopisanie jak najwięcej skojarzeń. Warto wyjaśnić, że celem zadania jest stworzenie pełnego obrazu życia współczesnego człowieka, z jego problemami i radościami. W mapie mentalnej rzeczy najistotniejsze pojawiają się najbliżej hasła kluczowego, są wyeksponowane przez krój i wielkość liter, natomiast najdalej – zagadnienia mniej istotne. Powiązania pomiędzy skojarzeniami należy zaznaczać za pomocą strzałek i linii o zróżnicowanej grubości.

Po upływie czasu wyznaczonego na wykonanie zadania chętni uczniowie

odczytują sporządzone mapy, po czym katecheta podsumowuje:

Wykonane zadanie pokazało nam wyraźnie, że we współczesnym świecie trwa specyficzna walka pomiędzy cywilizacją życia a cywilizacją śmierci. Konkretne wyznaczniki cywilizacji życia i śmierci zamieszczone zostały w tabeli w waszym podręczniku. Przeanalizujmy tę tabelę.

Jeśli istnieje taka potrzeba, warto najpierw wyjaśnić niezrozumiałe sformułowania, a następnie zapytać o trafność dokonanych w tabeli rozstrzygnięć.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta rozwija omawiane zagadnienie:

Odkrywamy dziś prawdę, że każde życie ludzkie ma ogromną wartość. Jest ono darem Boga i powinno być chronione od poczęcia do naturalnej śmierci, niezależnie od wieku, stanu materialnego czy stanu zdrowia człowieka. Niestety, wielu ludzi nie szanuje dziś życia zarówno swojego, jak i innych, traktując je jedynie instrumentalnie. Zastanówmy się zatem wspólnie:

• Jak przekonać współczesny świat o wartości ludzkiego życia, nawet jeśli jest to życie pełne cierpienia?

Swoje argumenty zbierzcie w formie projektów plakatów reklamowych.

Uczniowie przygotowują projekt plakatu w zeszycie. Po upływie wyznaczonego czasu chętni prezentują swoje projekty i krótko je omawiają.

Można zaproponować wysłuchanie piosenki: Marylka Hałabis – Znów zobaczęCie, napisanej po śmierci Alicji Mazurek. Piosenka znajduje się w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=_z28e8cmpmg

5. Podsumowanie treści

Nauczyciel konkluduje:

Życie ludzkie jest bezcennym darem. Dlatego naszym zadaniem jest troska o życie i zdrowie każdego człowieka. Nie wolno nam także zapominać, że Bóg, obdarowując nas tak bezcennym darem, stawia przed nami konkretne zadania do wypełnienia. Pytajmy Go często czego od nas oczekuje i starajmy się realizować Jego wolę.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonywane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Zastanów się, kto odegrał w twoim życiu szczególną rolę. Opisz w zeszycie wpływ tej osoby na twoje życie.

8. Modlitwa

Katecheta odczytuje z podręcznika modlitwę Alicji.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Chrześcijański styl życia

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, tworzenie definicji, metody aktywizujące: okienko informacyjne.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, papier formatu A4, przybory do pisania, tablica, film.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy i proponuje, aby wskazali intencje modlitwy.

Następnie prosi, aby jeden z uczniów rozpoczął odmawianie dowolnie wybranej modlitwy we wskazanych intencjach.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi jednego z uczniów o odczytanie z podręcznika opowiadania z części „Dylematy młodego człowieka”.

Następnie zapowiada pracę z formularzem okienka informacyjnego. W tym celu poleca przerysowanie formularza do zeszytu i indywidualne wypełnienie.

Po upływie wyznaczonego czasu chętni uczniowie prezentują swoje prace. Można podjąć dyskusję nad proponowanymi rozwiązaniami.

Katecheta podsumowuje:

Chrześcijanin to człowiek, który przez chrzest został włączony do wspólnoty Kościoła. Musimy jednak pamiętać, że bycie chrześcijaninem zobowiązuje nas do dawania świadectwa wiary. Podczas dzisiejszego spotkania spróbujemy ustalić, w jaki sposób to czynić.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Chrześcijański styl życia polega przede wszystkim na praktycznej realizacji tzw. cnót. Choć samo słowo może nie jest zbyt nowoczesne, chodzi o bardzo konkretne postawy. Cnoty chrześcijańskie można podzielić na dwie grupy: cnoty Boskie, zwane inaczej teologalnymi: wiara, nadzieja, miłość, oraz cnoty ludzkie, czyli kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo. Przyjrzymy się im bliżej pracując w grupach.

Katecheta dzieli uczniów na siedem grup i poleca, by rozlosowały

pomiędzy sobą cnoty Boskie i kardynalne.

Zadaniem członków grup będzie stworzenie określenia wylosowanej cnoty. Członkowie grupy zapisują wypracowaną definicję w zeszytach. Następnie liderzy grup odczytują opracowaną definicję jednej z cnót. Członkowie pozostałych grup zapisują opracowane przez inne grupy definicje w zeszytach, tak aby na koniec lekcji każdy miał w zeszycie pełen katalog omawianych cnót. Jeśli czas pozwala, po odczytaniu definicji można podjąć krótką dyskusję nad jej trafnością, a następnie skonfrontować jej treść z informacjami zawartymi w podręczniku.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta poszerza podjęte zagadnienie zadając pytania:

Pielęgnowanie cnót nie jest jedynym sposobem dawania świadectwa wiary.

• Jak można to czynić inaczej?

• Dlaczego bycie świadkiem Chrystusa we współczesnym świecie jest trudne?

5. Podsumowanie treści

Po wysłuchaniu odpowiedzi, w ramach podsumowania, można zaproponować wysłuchanie refleksji ks. prof. Jacka Grzybowskiego pt. To jedna z najważniejszych dziedzin życia, zamieszczonej w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=Rc8AInpx2O4 (7:46).

Alternatywnie można polecić odczytanie z podręcznika fragmentu „Pójście za Jezusem”.

6. Notatka

Będzie ją stanowił formularz wypełniony podczas lekcji oraz opracowane w grupach definicje cnót.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Wykonaj prezentację multimedialną na temat wybranej cnoty Boskiej lub ludzkiej.

8. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne odmówienie modlitwy z podręcznika.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Seksualność darem i zadaniem

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, pogadanka, opis zdjęć, praca z tekstem, krzyżówka, prezentacja multimedialna, praca w grupach.

5. Środki dydaktyczne

Pismo Święte lub kopie tekstów biblijnych, siatka krzyżówki, prezentacja multimedialna, film, zdjęcia.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta wskazuje intencję, po czym odczytuje modlitwę:

Ty, który jesteś Miłością, przyjmij moją modlitwę – prośbę o zdolność do miłości. Pragnę z Twoją pomocą rozwijać swoją męskość (kobiecość), zgodnie z prawem moralnym, które wpisałeś w serce każdego człowieka. (…) Przygotuj mnie Panie do miłości, do uczynienia szczęśliwym człowieka przeznaczonego dla mnie. Daj mi Panie wzrok czysty, sięgający głębi człowieka, tak bym widział jego wartość, a nie zewnętrzne pozory; myślenie godne pięknej, odpowiedzialnej miłości; język jedności i zrozumienia, bym nie ranił słowem. (…) Amen. (https://adonai.pl/milosc/?id=80)

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wyświetla slajd 1 prezentacji multimedialnej, dostępnej na platformie www.kulkat.pl.

Zawiera on zdjęcie z kampanii reklamowej rajstop. Prosi uczniów, aby opisali co widzą na zdjęciu, a następnie wymyślili inne hasło do tej reklamy.

Po wysłuchaniu propozycji uczniów podsumowuje:

Współczesny człowiek sprowadził seksualność do przedmiotu, który można zareklamować, potrzeby czysto biologicznej, takiej jak jedzenie czy spanie. Tymczasem seksualność jest nie tylko funkcją organizmu. Dlatego na dzisiejszej katechezie poszukamy odpowiedzi na pytanie, czym jest seksualność i spojrzymy na nią w kategorii daru i zadania.

Katecheta wyświetla slajd 2.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta lub wybrany uczeń odczytuje z podręcznika opowiadanie z części „Dylematy młodego człowieka”.

Po lekturze katecheta nawiązuje z uczniami rozmowę w oparciu

o odczytany tekst:

• Jak opisalibyście relacje Asi i Karola?

• Co w niej jest wyjątkowego?

• Jak dziś często postrzega się relację między dwojgiem młodych ludzi?

Po zebraniu odpowiedzi proponuje:

Zasadność przedstawionych koncepcji i spojrzeń będziecie mogli ocenić na końcu naszego spotkania. Teraz zaś sięgnijmy do Biblii i zobaczmy, co w niej powiedziano na temat mężczyzny i kobiety oraz ich wzajemnych relacji. Aby usprawnić pracę, podzielimy się na grupy.

Katecheta dzieli klasę na dwie grupy z zastrzeżeniem, że członkowie grup będą pracować samodzielnie. Następnie poleca przerysowanie do zeszytu tabeli i wyjaśnia na czym będzie polegać zadanie.

Udostępnia uczniom wskazane teksty biblijne (Pismo Święte lub wydruki ze strony kulkat.pl, można też wyświetlić slajd 3 prezentacji) i poleca zapisanie w punktach w odpowiednich rubrykach tabeli informacji o człowieku zawartych w otrzymanym tekście.

Rdz 1,24-28:

24Potem Bóg rzekł: «Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!» I stało się tak.

25Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre.

26A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!»

27Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę.

28Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi».

Rdz 2,20-25:

20I tak mężczyzna dał nazwy wszelkiemu bydłu, ptakom powietrznym i wszelkiemu zwierzęciu polnemu, ale nie znalazła się pomoc odpowiednia dla mężczyzny.

21Wtedy to Pan sprawił, że mężczyzna pogrążył się w głębokim śnie, i gdy spał wyjął jedno z jego żeber, a miejsce to zapełnił ciałem.

22Po czym Pan Bóg z żebra, które wyjął z mężczyzny, zbudował niewiastę. A gdy ją przyprowadził do mężczyzny,

23mężczyzna powiedział: «Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała! Ta będzie się zwała niewiastą, bo ta z mężczyzny została wzięta».

24Dlatego to mężczyzna opuszcza ojca swego i matkę swoją i łączy się ze swą żoną tak ściśle, że stają się jednym ciałem.

25Chociaż mężczyzna i jego żona byli nadzy, nie odczuwali wobec siebie wstydu.

Po upływie wyznaczonego czasu wybrani uczniowie prezentują swoje prace. Podsumowaniem tej części katechezy może być odczytanie z podręcznika fragmentu „Bóg stworzył człowieka jako kobietę i mężczyznę” lub wyświetlenie slajdu 4 prezentacji.

Katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Teksty biblijne, nad którymi pracowaliśmy pokazały, że Bóg uczynił człowieka na swój obraz i podobieństwo, nakazał mu troskę o świat stworzony i polecił także „zaludnić ziemię”. Można zatem powiedzieć, że jednym z zadań powierzonych mu przez Boga jest seksualność i płciowość.

• Czym jest seksualność?

• Czym jest płciowość?

Katecheta wyświetla slajd 5 prezentacji.

Po wysłuchaniu odpowiedzi katecheta kontynuuje:

W świetle Pisma Świętego seksualność i płodność są darem i zadaniem, które otrzymujemy od Boga. Przeczytajmy co na ten temat powiedziano we fragmencie Katechizmu młodych zamieszczonym w podręczniku(YOUCAT 403).

Po lekturze pyta:

• Jak autorzy przywołanej wypowiedzi traktują zjednoczenie seksualne?

• Jakie niebezpieczeństwa dostrzegają na tej płaszczyźnie?

4. Zastosowanie życiowe

Po zebraniu odpowiedzi katecheta podsumowuje i wprowadza do kolejnego zadania:

Odkrywamy dziś wspólnie prawdę o ludzkiej seksualności. Wiemy już, że powinniśmy rozpatrywać ją w kategoriach daru i zadania. Zastanówmy się zatem wspólnie:

• W jaki sposób chrześcijanin powinien postrzegać i przeżywać swoją seksualność?

Katecheta proponuje ułożenie haseł do krzyżówki, które opisywać będą cechy przeżywanej po chrześcijańsku seksualności i płodności.

W celu sprawniejszej realizacji zadania można udostępnić uczniom siatkę krzyżówki (ze strony kulkat.pl). Zadanie może być wykonane indywidualnie lub w parach. Należy wyznaczyć czas na jego realizację.

Po upływie wyznaczonego czasu chętni uczniowie prezentują swoje krzyżówki.

5. Podsumowanie treści

W ramach podsumowania katecheta może wyświetlić wypowiedź abpa Rysia pt. Seksualność: https://www.youtube.com/watch?v=lXknrYWbRGk&t=306s (do 6:22). Może też skorzystać ze slajdu 6 prezentacji.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonywane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Zaproponuj informację adresowaną do młodzieży na temat katolickiej wizji seksualności.

8. Modlitwa

Uczeń odczytuje modlitwę z podręcznika.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Odpowiedzialność za dobro wspólne

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, tworzenie definicji, tworzenie informacji do kapsuły czasu, dyskusja.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, film, prezentacja multimedialna.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy i proponuje, aby sami wskazali intencje, w których chcą się modlić.

Jeśli uczniowie nie mają własnych intencji, można poprosić, aby pomyśleli o ludziach, którzy są dla nich ważni i ich powierzyli Panu Bogu w modlitwie. Po wskazaniu intencji katecheta rozpoczyna odmawianie dowolnie wybranej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta odczytuje z podręcznika fragment „Dylematy młodego człowieka”. Po lekturze prosi, aby uczniowie odpowiedzieli na pytanie: jak zachowaliby się na miejscu Dimy?

Można wykorzystać metodę nauczyciel w roli.

W rolę Dimy wciela się katecheta, wysłuchuje rad i przedstawia problemy, z którymi mógłby spotkać się Dima, gdyby wybrał proponowane rozwiązanie.

Katecheta podsumowuje:

Kluczem do rozwiązania dylematu Dimy może być pojęcie dobra wspólnego. Przyjrzymy się mu dziś nieco dokładniej.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta pisze na tablicy wyrażenie DOBRO WSPÓLNE i wyjaśnia:

Zacznijmy od ustalenia czym jest dobro wspólne. Postarajmy się najpierw zebrać na tablicy jak najwięcej skojarzeń związanych z tym wyrażeniem. Następnie na ich podstawie spróbujcie stworzyć definicję dobra wspólnego i zapiszcie ją w zeszycie.

Po upływie wyznaczonego czasu wskazani przez katechetę uczniowie odczytują opracowane definicje. W ramach weryfikacji można odczytać z podręcznika fragment „Czym jest dobro wspólne?”.

Następnie katecheta poszerza zagadnienie:

Bardzo konkretnym dobrem wspólnym są dla nas wspólnoty, z którymi spotykamy się na co dzień: rodzina, parafia, szkoła, państwo, wspólnota osiedla, miasta lub wioski, gdzie mieszkamy. Przyjrzymy się im bliżej tworząc na ich temat informację do kapsuły czasu. Zadanie wykonamy w grupach.

Katecheta dzieli klasę na pięć grup (lub poleca wykonanie zadania w parach).

Następnie grupy losują wspólnotę, którą mają opisać. Zadaniem grup jest ukazanie konkretnej wspólnoty jako dobra wspólnego (opisanie jej roli, znaczenia i wartości w życiu pojedynczych osób i społeczeństwa). Praca może być wykonana w zeszytach lub na kartkach. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie prezentują efekty swojej pracy.

Jako podsumowanie tej części można wysłuchać wyjaśnień z materiału: Słownik Katolickiej Nauki Społecznej: Dobro wspólne, dostępnego w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=9OX9-bUgAok

4. Zastosowanie życiowe

Po prezentacji opracowanych tekstów katecheta wprowadza kolejne zagadnienie:

Wykonane zadanie uświadomiło nam jak wielką wartość stanowią dla nas rodzina, parafia, szkoła, państwo, wspólnota osiedla, na którym mieszkamy. Nie wolno nam jednak zapomnieć, że o to wspólne dobro musimy nieustannie się troszczyć. Zastanówmy się zatem wspólnie:

• Jak troszczyć się o wspólnoty, które uznaliśmy za dobro wspólne?

• Co możemy robić, aby te wspólnoty stale się rozwijały?

5. Podsumowanie treści

Po zebraniu odpowiedzi, w ramach podsumowania katecheta proponuje powtórzenie poruszanych zagadnień z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej znajdującej się na portalu www.kulkat.pl.

6. Notatka

Będą ją stanowiły zapisy dokonywane w toku lekcji.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Napisz artykuł do gazetki szkolnej na temat poszanowania dobra wspólnego.

8. Modlitwa

Katecheta proponuje odmówienie modlitwy zamieszczonej w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Zasady życia społecznego

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, tworzenie charakterystyki, metody aktywizujące: piramida wartości.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, małe kartki, przybory do pisania, film.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby każdy pomyślał o ważnej dla siebie osobie, za którą chciałby się pomodlić. Następnie rozpoczyna odmawianie dowolnie wybranej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi, aby uczniowie w parach przygotowali pisemnie krótką charakterystykę polskiego społeczeństwa (grupy społeczne i stan warunków ich życia).

Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele wybranych par odczytują przygotowane charakterystyki. W ramach podsumowania pracy katecheta poleca odczytanie z podręcznika fragmentu zatytułowanego „Dylematy młodego człowieka”.

Katecheta podsumowuje:

Odczytany z podręcznika fragment odsłania dość pesymistyczny obraz polskiego społeczeństwa. Przy okazji warto sobie uświadomić, że częścią tego społeczeństwa jest każdy z nas. Dlatego spróbujemy dzisiaj zastanowić się wspólnie nad tym, jak poprawić sytuację ludzi, pośród których żyjemy na co dzień. Jednocześnie będziemy szukać odpowiedzi na pytanie: jakimi zasadami powinniśmy kierować się w życiu, aby dla żyjących wokół nas ludzi stało się ono lepsze, bardziej godne?

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza:

Nasze poszukiwania rozpoczniemy od stworzenia piramidy wartości ważnych dla żyjących wokół nas ludzi. W tym celu będziemy pracować w grupach.

Katecheta dzieli uczniów na czteroosobowe grupy według dowolnie

przyjętego klucza.

Przydziela każdej z grup 9 małych kartek oraz przybory do pisania. Zadaniem uczniów będzie wypisanie na kartkach rzeczy ważnych dla współczesnych Polaków i ułożenie z nich piramidy według schematu:

Po upływie wyznaczonego czasu liderzy grup omawiają przygotowane piramidy. Następnie uczniowie wspólnie ustalają kolejność wartości w piramidzie, rysują ją na tablicy i w zeszytach. Katecheta zwraca uwagę, że pośród wskazanych wartości są takie, które mają charakter uniwersalny. Wartości te stały się fundamentem dla stworzenia podstawowych zasad życia społecznego, opisanych szerzej w podręczniku.

Katecheta prosi czterech uczniów, aby odczytali kolejno informacje na temat zasad życia społecznego z podręcznika: „Osoba ludzka”, „Dobro wspólne”, „Solidarność społeczna”, „Zasada pomocniczości”, lub rozdaje kopie tych tekstów. Po ich odczytaniu katecheta może skomentować każdą z nich, a następnie podejmuje rozmowę z uczniami:

• Jak realizowane są zasady życia społecznego w praktyce?

• Co można zrobić, żeby były bardziej respektowane?

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Choć przywołane przed chwilą zasady życia społecznego wydają się być powszechnie znane, w różnych środowiskach jesteśmy świadkami niesprawiedliwości (nierówności) społecznej. Świat ciągle dzieli ludzi na bogatych i żyjących w skrajnym ubóstwie, wszechstronnie wykształconych i analfabetów.

• Co jest przyczyną niesprawiedliwości społecznych?

• Jak zaradzić tak wielu przejawom niesprawiedliwości społecznej?

Następnie katecheta proponuje obejrzenie filmu na temat zasad życia społecznego w dzisiejszych czasach.

Film 4 zasady dobrej współpracy zamieszczony jest w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=CtN9jICXNvU (9:21)

Po projekcji filmu katecheta prosi, żeby uczniowie, pracując w parach, zapisali w zeszycie 4 własne propozycje zasad współpracy z rówieśnikami.

5. Podsumowanie treści

Po prezentacji propozycji, w ramach podsumowania można polecić uczniom przerysowanie do zeszytu diagramu z części „Zastosuj”.

6. Notatka

Będą ją stanowiły zapisy sporządzane podczas lekcji.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Napisz apel do przywódców państw wysoko rozwiniętych o sprawiedliwy podział posiadanych dóbr.

8. Modlitwa

Katecheta odczytuje modlitwę zamieszczoną w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Polskość a chrześcijaństwo i katolicyzm

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, dyskusja, projekcja filmowa.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, projektor, komputer.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby modlić się w intencji ludzi, którzy oddalili się od Pana Boga. Następnie rozpoczyna odmawianie dowolnie wybranej modlitwy.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi jednego z uczniów o odczytanie notatki zamieszczonej w części „Dylematy młodego człowieka”.

Po lekturze podejmuje dyskusję z uczniami w oparciu o odczytany tekst:

• Dlaczego chrześcijańskie symbole umieszczane są w szpitalach, szkołach i urzędach?

• Co sądzicie o obecności symboli religijnych w przestrzeni publicznej?

W czasie dyskusji można wypisywać na tablicy argumenty za i przeciw obecności symboli chrześcijańskich w przestrzeni publicznej podawane przez uczniów.

Dyskusję można też przeprowadzić metodą 2-4-8. Uczniowie najpierw omawiają problem w parach, następnie pary łączą się w czwórki, a potem czwórki łączą się w ósemki. Stanowisko wypracowane przez ósemki przedstawiane jest na forum klasy.

Można także wykorzystać formularz, po uprzednim przerysowaniu go do zeszytu:

Symbole chrześcijańskie w przestrzeni publicznej

Katecheta podsumowuje dyskusję:

Krzyż i inne symbole religijne obecne w przestrzeni publicznej są nie tylko znakiem osobistej wiary, ale przede wszystkim uznania wkładu, jaki chrześcijaństwo wniosło w rozwój narodu i państwa polskiego. Dlatego zawsze miały one w Polsce należyte miejsce i były traktowane jako coś naturalnego.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza w kolejne zagadnienie:

Podczas dzisiejszego spotkania przypomnimy sobie nasze chrześcijańskie korzenie i poszukamy odpowiedzi na pytanie: co chrześcijaństwo wniosło do naszej kultury? W odpowiedzi na pytanie pomoże nam film. Oglądając go spróbujcie zanotować w zeszycie (w punktach) co naród polski zawdzięcza chrześcijaństwu.

Katecheta wyświetla film.

Co chrześcijaństwo dało Polsce? z serii „Historia bez Cenzury”,zamieszczony w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=qyqpHpGzRAM (od 1:08 do 11:02).

Jeśli nie ma możliwości skorzystania z filmu, uczniowie tworzą notatkę na podstawie fragmentów z podręcznika: „Chrześcijaństwo u podstaw państwa polskiego”, „Wpływ chrześcijaństwa na rozwój Polski”, „Kościół katolicki w Polsce”. Jeśli zbyt mała liczba uczniów posiada podręcznik, można rozdać kopie tych fragmentów, dzieląc klasę na grupy.

Po zakończeniu projekcji filmu lub pracy z tekstem wybrani uczniowie odczytują sporządzone notatki. Jeśli czas pozwoli, można podjąć krótką dyskusję nad rolą Kościoła katolickiego w historii narodu i państwa polskiego.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta przedstawia kolejne zagadnienie do dyskusji:

Mimo że Polska jest krajem katolickim i wielu Polaków ma świadomość ogromnego wpływu chrześcijaństwa na naszą historię i kulturę, dzisiaj coraz więcej ludzi odsuwa się od wiary i Kościoła. Potwierdzają to obserwacje życia codziennego, ale także badania statystyczne (zarówno te prowadzone przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, jak i przez CBOS). Często zdarza się także, że jesteśmy świadkami wyśmiewania wartości religijnych. W zaistniałej sytuacji warto poszukać odpowiedzi na pytanie:

• Jak powinniśmy się zachować, gdy doświadczamy jawnej niechęci do Kościoła, do wiary, do wartości religijnych?

5. Podsumowanie treści

Katecheta prosi uczniów, żeby pracując w parach wypisali co najmniej 3 przykłady budującego wkładu Kościoła katolickiego we współczesną polską kulturę.

Po upływie wyznaczonego czasu wybrani uczniowie odczytują swoje propozycje.

Katecheta podsumowuje:

Od przeszło tysiąca lat Polska jest krajem katolickim. Religia chrześcijańska miała przez wieki ogromny wpływ na naszą historię, kulturę i tradycję. Można śmiało powiedzieć, że wyrosły one na fundamencie wiary naszych praojców. Dlatego powinniśmy być świadomi naszych chrześcijańskich korzeni i nie zamykać się na wartości chrześcijańskie. Wręcz przeciwnie, powinniśmy ich bronić i odważnie przyznawać się do ich wyznawania.

6. Notatka

Będą ją stanowiły zapisy sporządzane podczas projekcji filmu oraz pracy z podręcznikiem.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Wykonaj prezentację multimedialną na temat roli chrześcijaństwa w dziejach narodu polskiego.

8. Modlitwa

Katecheta proponuje, aby przez ręce Matki Bożej modlić się o wzrost wiary ludzi młodych: Pod Twoją obronę…

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Patriotyzm tak, nacjonalizm nie

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, pogadanka, burza mózgów, analiza tekstu literackiego i tekstu dokumentów Kościoła, porządkowanie informacji w tabeli, dylemat moralny, film.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, komputer, głośniki, projektor.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta proponuje modlitwę w intencji Ojczyzny, po czym odczytuje jej tekst z podręcznika.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta odczytuje z podręcznika fragment zatytułowany „Dylematy młodego człowieka” i stawia pytanie:

• Jak powinien zachować się Olek (iść czy nie iść na wybory)?

Proponuje rozstrzygnięcie problemu metodą dylematu moralnego. W pierwszym etapie pracy uczniowie zastanawiają się, które rozwiązanie wybierają. Zwolennicy takich samych rozwiązań siadają razem i następuje etap podawania argumentów. Każda ze stron uzasadnia swoje stanowisko. Po wysłuchaniu argumentów stron, każda z dużych grup dzieli się na małe (dwu-, trzyosobowe), wybierając jako kluczowy najbardziej przekonujący według nich argument. W małych grupach ustalają, co skłoniło ich do takiego wyboru oraz poszukują konsekwencji tego wyboru. Wartości, którymi kierowali się, oraz argumenty zapisują w zeszycie lub na kartce. Po upływie czasu wyznaczonego na tę część zadania grupy prezentują wypracowane stanowisko.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta wprowadza do kolejnego zadania:

Jedną z wartości, która wybrzmiała w przedstawionych stanowiskach, był patriotyzm. Przyjrzymy się mu dziś bliżej. Zatrzymamy się także nad zjawiskiem nacjonalizmu i spróbujemy je ocenić.

Katecheta rysuje na tablicy tabelę zgodnie z podanym niżej wzorem,

po czym wyjaśnia zasady jej uzupełnienia:

Nasze zadanie rozpocznijmy od wpisania do tabeli jak największej liczby skojarzeń związanych z patriotyzmem i nacjonalizmem, aby na ich podstawie ustalić definicje.

Zadanie może być wykonane w dwóch grupach, opracowujących jedno z haseł (patriotyzm lub nacjonalizm), z zastrzeżeniem, że ich członkowie pracują indywidualnie lub w parach. Po zebraniu wszystkich skojarzeń uczniowie indywidualnie tworzą definicję i zapisują ją w zeszycie. Warto wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie wybrani uczniowie odczytują swoje definicje. Można je skonfrontować z zamieszczonymi w podręczniku.

Następnie katecheta poleca uzupełnienie kolejnej rubryki: opis patrioty i nacjonalisty.

Warto wyznaczyć czas na tę część zadania, a po jego upływie zweryfikować prace uczniów oraz ich ocenę obu postaw. W podsumowaniu można przytoczyć słowa Jana Pawła II zamieszczone w podręczniku w części „Chrześcijaństwo wobec nacjonalizmu”.

Katecheta poszerza zagadnienie patriotyzmu:

Postawa patriotyzmu jest obowiązkiem wynikającym z czwartego przykazania Dekalogu.

• Dlaczego obowiązek ten związano właśnie z tym konkretnym przykazaniem?

Po zebraniu odpowiedzi katecheta kontynuuje:

Kwestię obowiązków współczesnego patrioty wyjaśniono w pkt. 376 Katechizmu młodych YOUCAT. Zobaczmy co jego autorzy piszą na interesujący nas temat.

Uczeń lub katecheta odczytuje z podręcznika ten punkt przytoczony w części „Przejawy patriotyzmu”.

Po lekturze katecheta pyta:

• O jakich obowiązkach przypomina Katechizm młodych?

• Gdzie szukać wzorów takich postaw?

Po wypowiedziach uczniów katecheta wprowadza do kolejnego zadania:

Kiedy prześledzimy dokładnie dzieje narodu i państwa polskiego, znajdziemy w nich bardzo wiele bohaterów, którzy zasłużyli na miano prawdziwych polskich patriotów. Przypomnimy sobie najważniejsze wydarzenia z naszej historii i wypiszemy postaci, które mogą być dla nas wzorem patriotyzmu. W wykonaniu zadania pomoże nam film.

Katecheta wyświetla film PARP: Animowana „Historia Polski”, dostępny w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=2DrXgj1NwN8 (8:30), i proponuje zestawienie informacji w tabeli:

4. Zastosowanie życiowe

Po sprawdzeniu poprawności wykonania zadania katecheta rozwija omawiane zagadnienie:

Wykonane zadanie uświadomiło nam, że to dzięki prawdziwym polskim patriotom możemy dziś żyć w wolnej Polsce, rozwijać swoje zainteresowania, swobodnie prezentować swoje przekonania. Musimy jednak pamiętać, że wolność to dar, który bardzo łatwo stracić. Warto zatem zastanowić się:

• Jaki powinien być współczesny polski patriota?

• Jak kształtować postawę patriotyzmu współczesnych młodych Polaków?

5. Podsumowanie treści

Katecheta zachęca uczniów, by podali przykłady swojego zaangażowania patriotycznego oraz innych znanych im osób i organizacji.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy sporządzane podczas lekcji.

7. Praca domowa

Zastanów się, kto jest dla ciebie wzorem patriotyzmu, opisz krótko tę osobę i uzasadnij wybór.

8. Modlitwa

Katecheta inicjuje modlitwę o ducha prawdziwego patriotyzmu w narodzie: Pod Twoją obronę…

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Chrześcijanie a wojna sprawiedliwa

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, porządkowanie informacji w tabeli, analiza tekstu dokumentów Kościoła, plakat, projekcja filmowa.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, projektor, komputer, kreda, tablica.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy w intencji mieszkańców krajów dotkniętych konfliktami zbrojnymi: Pod Twoją obronę…

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta zapisuje na tablicy słowo WOJNA.

Prosi, aby uczniowie dopisali jak najwięcej skojarzeń związanych z tym słowem i uzasadnili je.

Katecheta podsumowuje:

Każda wojna niesie ze sobą cierpienie i śmierć. Jednocześnie prowadzi ona do zniszczenia wielu dóbr materialnych. Przyjrzymy się dziś bliżej wojnom i zjawiskom, które się z nimi wiążą, oraz spróbujemy odpowiedzieć na pytanie: jak chrześcijanie powinni zachować się w obliczu wojny?

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta poleca przerysowanie do zeszytu tabeli i wyjaśnia zadanie:

Współczesny świat jest areną wielu wojen i konfliktów zbrojnych. Spróbujmy wypisać najważniejsze z nich.

Jako podsumowanie zadania proponuje:

Doskonałą ilustracją podjętego przez nas zagadnienia jest krótki film: „Co myśli młodzież na temat wojny w Ukrainie”.

Film znajduje się w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=IpUGm0XUpmE

Po projekcji katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Trwające konflikty zbrojne mają bardzo różne przyczyny, a działania wojenne są prowadzone na wiele sposobów. Dlatego możemy dziś mówić o różnych rodzajach wojen. Na naszych oczach toczą się wojny gospodarcze, energetyczne, cybernetyczne czy chociażby wojny polityczne pomiędzy różnymi stronnictwami w jakimś kraju czy regionie. Ocenę wojny przez Kościół zawiera Katechizm Kościoła Katolickiego.

Katecheta poleca odczytanie z podręcznika fragmentu KKK 2307. Po lekturze pyta:

• Jak Kościół ocenia wojnę?

Następnie rozwija omawiane zagadnienie:

Już w czasach starożytnych wyróżniano wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Spróbujmy je scharakteryzować, korzystając z własnej wiedzy i informacji zamieszczonych w podręczniku.

Katecheta poleca przerysowanie tabeli i wyznacza czas na wykonanie zadania.

Zadanie może być wykonywane w dwóch grupach: jedna zajmuje się zagadnieniami wojny sprawiedliwej, a druga – niesprawiedliwej, ale ich członkowie pracują samodzielnie.

Podsumowaniem pracy może być odczytanie z podręcznika lub Katechizmu Kościoła Katolickiego fragmentu 2309 dotyczącego kryteriów niezbędnych do uznania działań wojennych jako wojny sprawiedliwej. Kryteria te warto krótko skomentować.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza do dyskusji nad kolejnym zagadnieniem:

Choć we współczesnych czasach wiele ludzi dokłada wszelkich starań, żeby na świecie panował pokój, na mapie jest wiele miejsc, w których ludzie czują się zagrożeni możliwością wybuchu działań wojennych. Jako ludzie wierzący powinniśmy robić wszystko, żeby zapobiec wojnie. Z drugiej strony musimy być gotowi do obrony swojej Ojczyzny oraz do pomocy wszystkim dotkniętym działaniami wojennymi. Powszechnie znane jest powiedzenie: „Chcesz pokoju, szykuj się do wojny”.

• Co możemy zrobić, aby na świecie nie wybuchały konflikty zbrojne?

• Co mogłoby pomóc w zakończeniu toczących się wojen?

• Jak powinniśmy postąpić, jeśli nasz kraj zostałby napadnięty?

Podsumowaniem dyskusji może być zadanie polegające na dokończeniu i zapisaniu w zeszycie zdania:

Przygotowuję się do obrony mojej Ojczyzny przez…

Wybrani uczniowie odczytują swoje prace.

5. Podsumowanie treści

Katecheta kończy lekcję konkluzją:

Żyjemy w trudnych czasach, w wielu miejscach na świecie toczą się różnorodne konflikty zbrojne. Licznych niepokojów społecznych, a nawet dramatu wojny doświadczają też mieszkańcy Europy. W obliczu trwających konfliktów zbrojnych nie wolno nam zapomnieć, że naszym obowiązkiem jest obrona Ojczyzny i troska o jej mieszkańców. Oczywiście nie chodzi tu tylko o walkę z bronią w ręku, ale także o inne działania, tj. pomoc medyczną, logistyczną itp.

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonywane podczas lekcji.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Napisz list do przywódców państw będących w stanie wojny z argumentami za zakończeniem jej.

8. Modlitwa

Katecheta odczytuje modlitwę zamieszczoną w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Chrześcijańskie znaczenie pracy

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, porządkowanie informacji w tabeli, praca z tekstem podręcznika, labirynt podejmowania decyzji, folder reklamowy.

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, formularze do pracy, opcjonalnie papier formatu A4, przybory do pisania, rysowania.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Proponuje, aby modlić się za ludzi poszukujących pracy. Następnie rozpoczyna odmawianie modlitwy Zdrowaś Maryjo…

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta lub wybrani uczniowie odczytują z podręcznika fragment zatytułowany „Dylematy młodego człowieka”.

Po lekturze katecheta proponuje:

Spróbujemy pomóc autorce odczytanej wypowiedzi w podjęciu właściwej decyzji. Będziemy pracować metodą labiryntu podejmowania decyzji.

Katecheta udostępnia formularz do pracy (do wydrukowania ze strony kulkat.pl) lub poleca przerysowanie go do zeszytu:

Uczniowie mogą wykonać zadanie samodzielnie, w parach lub kilkuosobowych grupach. Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup lub chętne osoby prezentują swoje rozwiązania.

Następnie katecheta podsumowuje:

Praca jest ważnym wymiarem ludzkiego życia. Dlaczego jest tak ważna, spróbujemy dowiedzieć się na dzisiejszych zajęciach.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta pyta:

• Dlaczego każdy człowiek powinien pracować?

• Jaką wartość ma dla nas praca?

Po zebraniu odpowiedzi katecheta poszerza podjęte zagadnienie:

Właściwie od początku swojego bytowania na ziemi życie ludzkie związane jest z pracą, czyli zdobywaniem pożywienia i rzeczy potrzebnych do życia. Przypominają nam o tym dwa zapisy zawarte w biblijnych opisach stworzenia.

Katecheta lub uczniowie odczytują teksty biblijne: Rdz 1,27-28; 2,15 z podręcznika lub z Pisma Świętego.

Warto uświadomić sobie, że w tym momencie dziejów praca nie stanowiła dla człowieka żadnego problemu, była raczej przestrzenią dla rozwoju świata. Dopiero po grzechu pierworodnym staje się ona ciężarem. Nie oznacza to jednak, że praca nie może być dla człowieka źródłem radości czy satysfakcji. Przyjrzyjmy się zatem bliżej jej aspektom.

Katecheta dzieli klasę na trzy grupy.

Udostępnia diagram lub proponuje przerysowanie go do zeszytu, przydziela członkom grup teksty do pracy (materiały dostępne na stronie kulkat.pl) i prosi, aby uczniowie zapisali w odpowiedniej rubryce odpowiedzi na pytania, które znajdą pod tekstem.

Grupa 1

Praca jako źródło utrzymania

Często podstawowym powodem, dla którego ludzie podejmują pracę, jest zdobycie środków na utrzymanie, zakup potrzebnych rzeczy, takich jak jedzenie, ubrania, mieszkanie, samochód itp. O konieczności podejmowania pracy z tych motywów pisał św. Paweł w Liście do Tesaloniczan:

„Albowiem gdy byliśmy u was, nakazywaliśmy wam tak: Kto nie chce pracować, niech też nie je! Słyszymy bowiem, że niektórzy wśród was postępują wbrew porządkowi: wcale nie pracują, lecz zajmują się rzeczami niepotrzebnymi. Tym przeto nakazujemy i napominamy ich w Panu Jezusie Chrystusie, aby pracując ze spokojem, własny chleb jedli.” (2 Tes 3,10-12)

• Dlaczego pracę należy traktować jako źródło utrzymania?

Grupa 2

Praca jako rozwijanie siebie i świata

Praca nie jest tylko źródłem dochodów materialnych, ale ma dużo większe znaczenie. Służy samorealizacji, rozwijaniu talentów i realnej zmianie świata na lepsze. Dla chrześcijan praca jest ponadto współudziałem w dziele stworzenia i wypełnianiem Bożego przykazania rozwoju świata. Przed postrzeganiem pracy jedynie jako źródła zarobku przestrzegał już Kohelet:

„Kto kocha się w pieniądzach, pieniądzem się nie nasyci; a kto się kocha w zasobach, ten nie ma z nich pożytku. To również jest marność. Gdy dobra się mnożą, mnożą się ich zjadacze. I jakiż pożytek ma z nich właściciel, jak ten, że nimi napawa swe oczy?” (Koh 5, 9-10)

• Dlaczego pracę należy traktować jako przestrzeń rozwoju siebie i świata?

Grupa 3

Praca jako źródło satysfakcji

Praca może być dla człowieka nie tylko koniecznym obowiązkiem, ale również źródłem satysfakcji i zadowolenia:

„Nic lepszego dla człowieka, niż żeby jadł i pił, i duszy swej pozwalał zażywać szczęścia przy swojej pracy. Zobaczyłem też, że z ręki Bożej to pochodzi.” (Koh 2,24)

Praca wpływa na pozytywny obraz siebie, zwiększa poczucie własnej wartości. Doświadczenie radości z wykonywanej pracy jest jednak możliwe, gdy jest ona zgodna z zainteresowaniami człowieka, a w miejscu zatrudnienia panują dobre warunki i przyjazna atmosfera. Warto szukać takiej pracy.

• Dlaczego pracę należy traktować jako źródło satysfakcji?

Członkowie grup mogą wykonać zadanie w parach lub indywidualnie. Po upływie czasu wyznaczonego na wykonanie zadania przedstawiciele poszczególnych grup prezentują wypracowane odpowiedzi. Pozostali uczestnicy lekcji notują je w odpowiednich rubrykach diagramu.

Katecheta poszerza omawianą kwestię:

Mimo że praca ma ogromną wartość w życiu człowieka (jest źródłem utrzymania, ale i przestrzenią dla osobistego rozwoju), musimy zachować w niej umiar. Z pewnością wielu z nas spotkało w swoim życiu ludzi, którzy nie potrafią go zachować – zatracili się w pracy kosztem życia prywatnego, rodzinnego i duchowego, z powodu pracy zapomnieli co to sen i wypoczynek. Takich ludzi nazywamy często pracoholikami, a sam pracoholizm uważamy za nałóg.

• Jak pomóc takim ludziom?

4. Zastosowanie życiowe

Po zebraniu odpowiedzi katecheta wprowadza do kolejnego zadania:

Praca jest życiowym powołaniem człowieka, a wy jako uczniowie technikum macie już za sobą bardzo konkretne doświadczenie pracy (choćby w ramach odbywanych praktyk zawodowych). Wiecie także doskonale, że aby w przyszłości być dobrym i cenionym pracownikiem, trzeba być należycie przygotowanym do konkretnej pracy. Dziś będziecie mogli podzielić się swoimi doświadczeniami z tymi, którzy dopiero poznają realia pracy zawodowej. Waszym zadaniem będzie stworzenie „Dekalogu dobrego pracownika”.

Katecheta udostępnia dodatkowe materiały do pracy (papier A4 i przybory do pisania) lub poleca wykonanie zadania w zeszycie. Zadanie może być realizowane w małych grupach lub indywidualnie, w wyznaczonym czasie. Po jego upływie wybrani uczniowie prezentują swoje prace.

5. Podsumowanie treści

Katecheta konkluduje:

Codzienne życie znakomitej większości dorosłych ludzi w sile wieku wypełnia praca zawodowa. Ty także już wkrótce ją podejmiesz. W tej perspektywie warto pomyśleć:

• Co już zrobiłeś i co mógłbyś jeszcze zrobić, aby jak najlepiej przygotować się do zawodu, który wybrałeś (pracy, jaką chciałbyś wykonywać w przyszłości)?

6. Notatka

Będą ją stanowić zapisy dokonywane podczas lekcji.

7. Praca domowa (opcjonalnie)

Zaproponuj minimum dwa hasła, które wskażą korzyści płynące z podjęcia pracy zawodowej.

8. Modlitwa

Katecheta odczytuje modlitwę zamieszczoną w podręczniku.

9. Ewaluacja realizacji tematu – pytania kontrolne

Chrześcijanin wobec świata przyrody

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń:

Umiejętności

Uczeń:

Postawy

Uczeń:

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

Rozmowa kierowana, pogadanka, praca z tekstem: podręcznika, biblijnym i dokumentów Kościoła, porządkowanie informacji w tabeli, tworzenie krótkiej wypowiedzi pisemnej (charakterystyka).

5. Środki dydaktyczne

Podręcznik i zeszyt ucznia, film.

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy.

Zachęca do dziękczynienia za otaczający nas świat. Następnie proponuje odmówienie aktu wiary, nadziei i miłości.

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta odczytuje z podręcznika fragment zatytułowany „Dylematy młodego człowieka”. Po lekturze pyta:

• Jak oceniacie inicjatywy ekologów w obronie środowiska naturalnego?

• Jaki problem uświadamia nam odczytana historia?

Po zebraniu odpowiedzi katecheta podsumowuje:

Zanieczyszczenie środowiska i jego ochrona to jedne z najbardziej palących problemów naszych czasów. Od ich rozwiązania w sporym stopniu zależy nie tylko jakość naszego życia i zdrowia, ale także przyszłych pokoleń. Przyjrzymy się dziś bliżej tym problemom.

3. Wiara i życie chrześcijan

Katecheta rozwija podjęty wątek:

Rozwój przemysłu i wielu nowoczesnych technologii produkcyjnych oraz dążenie do wysokich standardów życia pociągają za sobą zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Jako ilustrację tego stwierdzenia można wyświetlić animowany film Człowiek i świat natury, dostępny w popularnym serwisie internetowym: https://www.youtube.com/watch?v=YkKaphRWJ2M

Po projekcji warto podjąć dyskusję na temat:

• Dlaczego człowiek niszczy przyrodę, bez której nie jest w stanie żyć?

Po uzyskaniu odpowiedzi katecheta dzieli klasę na dwie grupy, poleca przerysowanie z tablicy do zeszytu zamieszczonej niżej tabeli i proponuje, aby jedna grupa zajęła się przyczynami, a druga skutkami poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń. Członkowie poszczególnych grup pracują samodzielnie.

Pomocne w wykonaniu zadania mogą być fragmenty z podręcznika: „Przyczyny zanieczyszczeń”, „Skutki degradacji środowiska”, udostępnione poszczególnym grupom jako kopie wydrukowane ze strony kulkat.pl. Warto wyznaczyć czas na wykonanie zadania. Po jego upływie wybrani przedstawiciele pierwszej grupy odczytują wypisane przyczyny, a drugiej grupy skutki zanieczyszczeń, inni uczniowie uzupełniają w tym czasie brakujące dane w tabeli.

Katecheta poszerza podjęte zagadnienie: