Stanisława Orzechowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego spór o wiarę

Nie ulega raczej wątpliwości, że spór, który rozgorzał wiosną 1561 roku w Wolborzu pomiędzy Andrzejem Fryczem Modrzewskim a Stanisławem Orzechowskim i miał tak nieoczekiwaną konkluzję, należał do bardziej interesujących wydarzeń swoich czasów. Może nie tyle z racji jego społecznego rezonansu, ile z racji może bardziej historycznej: oto - w przekonaniu piszącego te słowa - doszło w tym sporze do mocnej krystalizacji nie tylko i nie tyle poglądów (co oczywiste), ile raczej może sposobów rozumienia debaty w kwestiach religijnych w Rzeczpospolitej. Uznać 1561 rok za początek czy narodziny polskiej reformy katolickiej (czy wedle nomenklatury przyjętej: kontrreformacji) to chyba za wiele: nie ma zapewne jakiegoś jednego wydarzenia, zatem też i "narodzin" (debaty, dyskusje, kontrowersje były wcześniej i będą później, zatem nie bardzo można jakiejś w tym fakcie daty przełomowej się doszukiwać). Niemniej jednak, zdaje się, był to rok dosyć istotny…

Dobrze się stało, że pomiędzy okładkami jednej książki można będzie wreszcie ze sobą "spotkać" wypowiedzi obu pisarzy: dwa teksty Frycza, które znane są w polskim przekładzie już od lat 50. XX wieku i tekst Orzechowskiego, który ukazuje się po raz pierwszy od XVI wieku w nowym przekładzie na język polski. Liczymy, że publikacja tekstów w jednym tomie pozwoli czytelnikowi współczesnemu na refleksję nad oboma stronami owego sporu, po wysłuchaniu tego, co mają do powiedzenia.