INNE EBOOKI AUTORA
-5%
Autor:
Format:
O czym jest ta książka? Na pewno nie jest o czasie ujmowanym jako wielkość fizyczna. Jest o człowieku i o tym, jak człowiek czas rozumie, jak go przeżywa, mierzy, segmentuje, ocenia, jak wpisuje weń swoje życie. Traktuje o czasie jako „nieuniknionym fakcie życia społecznego i istnienia kulturowego” – ujmowanym jako kluczowa kategoria kulturowa, na której nadbudowana została tożsamość każdej wspólnoty. Mówi o czasie społecznym, polskim, związanym z różnymi obszarami naszego bycia w świecie – regulowanym rytmami natury, rytmem biologicznym życia człowieka oraz związanym z historią i tradycją. Czasie, którego rozumienie zostało zakodowane w zwyczajach, obrzędach oraz języku.
Rok wydania | 2017 |
---|---|
Liczba stron | 438 |
Kategoria | Językoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej |
ISBN-13 | 978-83-7784-974-3 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Czas przeszły: pamięć - mit
do koszyka
Czas białych nocy
do koszyka
Czas białych nocy
do koszyka
Czas chaosu
do koszyka
Czas chaosu. Furia Wikingów
do koszyka
Czas cieni
do koszyka
Czas czarnych luster
do koszyka
Spis treści
Wstęp | 9 |
I. Pojęcie kategorii w filozofii języka i językoznawstwie | 17 |
1. Od substancji do struktury. Arystotelesa nauka o kategoriach a kategorie intelektu Immanuela Kanta | 18 |
2. Kategoria w słownikach języka polskiego i opracowaniach lingwistycznych | 23 |
3. Obiektywność, subiektywność czy intersubiektywność kategorii – refleksja językoznawcza | 43 |
II. Wymiary czasu | 53 |
1. Czym jest czas? Obiektywne i subiektywne rozumienie czasu w filozofii i socjologii | 54 |
1.1. Czas jako byt samoistny (atomiści, I. Newton) | 54 |
1.2. Relacyjna teoria czasu (Arystoteles, G. W. Leibniz) | 57 |
1.3. Czas jako forma poznania rzeczywistości (eleaci, sceptycy, I. Kant) | 60 |
2. Społeczno-kulturowy wymiar czasu | 62 |
2.1. Czas wytworem życia zbiorowego (É. Durkheim) | 63 |
2.2. Koncepcja czasu społecznego (E. Tarkowska) | 65 |
2.3. Czas – kluczowa idea kulturowa (M. Eliade, A. Guriewicz) | 66 |
3. Różnorodność czasów | 69 |
3.1. Czas jakościowy | 71 |
3.2. Czas ilościowy | 77 |
3.3. Rywalizacja dwu modeli czasowości i jej skutki | 81 |
4. Opisać (wielo)czas | 81 |
4.1. Strefowa teoria czasu L. Bielawskiego | 83 |
4.2. Strefowa teoria czasu a lubelska etnolingwistyka kognitywna | 95 |
III. Lingwistyczne ujęcie czasu | 99 |
1. Język w czasie | 101 |
2. Czas w języku | 107 |
3. Czas językowy | 116 |
3.1. „Przyjęzykowe” wykładniki kategorii czasu | 116 |
3.2. Językowe wykładniki kategorii czasu w polszczyźnie | 121 |
3.2.1. Leksykalne wykładniki kategorii czasu | 121 |
3.2.1.1. Konceptualizacja czasu w świetle danych etymologicznych | 122 |
3.2.1.2. Czas w leksyce | 128 |
3.2.1.2.1. „Jednoczesność” | 128 |
3.2.1.2.2. „Poprzedzanie w czasie” | 131 |
3.2.1.2.3. „Następowanie w czasie” | 139 |
3.2.1.2.4. „Trwanie” | 143 |
3.2.1.2.4.1. „Krótkotrwałość” | 143 |
3.2.1.2.4.2. „Długotrwałość” | 147 |
3.2.1.2.4.3. Dokładne i niedokładne jednostki czasu | 151 |
3.2.1.2.5. „Powtarzalność w czasie” | 206 |
3.2.1.2.6. „Tempo” | 215 |
3.2.2. Morfologiczne wykładniki kategorii czasu | 229 |
3.2.2.1. Słowotwórcze wykładniki kategorii czasu | 230 |
3.2.2.1.1. Teraźniejszość („teraz”) | 230 |
3.2.2.1.2. Przeszłość („przed”) | 230 |
3.2.2.1.3. Przyszłość („po” i „na nowo”) | 239 |
3.2.2.1.4. Ponadczasowość („zawsze”) | 249 |
3.2.2.1.5. Trwanie („początek-koniec”, „krótko-długo”) | 249 |
3.2.2.2. Aspekt | 251 |
3.2.2.3. Czas gramatyczny | 255 |
3.2.2.4. Nieokreślone formy czasownika – bezokolicznik i imiesłów | 261 |
3.2.2.5. Nieosobowe formy czasownika | 262 |
3.2.3. Składniowe wykładniki kategorii czasu | 263 |
3.2.3.1. Tok czasowy orzeczenia – „długo-” i „krótkotrwałość”, „powtarzalność”, „fazowość” | 264 |
3.2.3.2. Okolicznik | 271 |
3.2.3.3. Złożone konstrukcje temporalne | 273 |
3.2.3.3.1. Zdania współrzędne | 275 |
3.2.3.3.2. Zdania podrzędne czasowe | 275 |
3.2.3.3.3. Imiesłowowy równoważnik zdania | 279 |
3.2.4. Czas w metaforze pojęciowej | 282 |
3.2.4.1. Polskie metafory czasu | 284 |
3.2.4.2. Pojęciowe modele czasu | 288 |
3.2.4.2.1. Model ruchomego czasu | 289 |
3.2.4.2.2. Model ruchomego ‘ja’ | 291 |
3.2.4.2.3. Model ruchomego ‘ja’ i ruchomego czasu | 292 |
3.2.4.3. Model ruchomego czasu cyklicznego | 292 |
IV. Polskie strefy czasu. Wybrane analizy etnolingwistyczne | 297 |
1. Strefa czasu regulowana rytmami natury. Konceptualizacja polskiego tygodnia z perspektywy etnolingwistycznej | 297 |
2. Strefa czasu socjologicznego regulowana rytmem biologicznym życia człowieka. Niedzielnik – lygus albo kościelnik. Językowo-kulturowy aspekt prognostyków narodzinowych | 307 |
3. Strefa czasu „płytkiej” historii. Pomożecie? Pomożemy! Polskie lata 70. XX w. a mit Edwarda Gierka | 335 |
4. Strefa czasu historii i tradycji. W Zwiastowanie i robaczek, i żmija z ziemi zmartwychwstanie. O pewnej różnicy w interpretacji słowiańskiego kalendarza ludowego w kontekście Slavia Latina i Slavia Orthodoxa | 353 |
Podsumowanie | 373 |
Bibliografia | 379 |
Wykaz źródeł | 411 |
Summary | 435 |