Uzyskaj dostęp do tej i ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
- Wydawca: Copernicus Center Press
- Kategoria: Religia i duchowość•Filozofia
- Język: polski
Postać Giordana Bruna od ponad stulecia funkcjonuje w kulturze masowej jako podręcznikowy bez mała przykład „męczennika nauki”, który zginął z rąk wrogiego nauce Kościoła głosząc tezy Kopernika o ruchu Ziemi.
Jak w każdej mitologii także w micie męczenników nauki można odnaleźć całkiem spore ziarna prawdy. Kłopot w tym, że mit ten bardziej oddaje ducha dziewiętnastowiecznego antyklerykalizmu, którego jest wytworem, niż faktyczny stan rzeczy. Mity tego typu niczym krzywe zwierciadła ingerują głęboko w naszą zdolność postrzegania rzeczywistych relacji sprzed kilku stuleci zaburzając istotne proporcje. Deformacji ulega nie tylko obraz relacji Kościoła i religii do nauki, lecz także obraz samej postaci Bruna i jego wkładu w rozwój myśli naukowej.
Niniejsza praca pokazuje rezultaty zmagań współczesnej historii nauki z tym dziewiętnastowiecznym mitem. Dyskusja wybranych kwestii historyczno-naukowych jest poprzedzona omówieniem niezwykle bogatego i niejednoznacznego intelektualnego życiorysu Giordana Bruna. Tylko w ten sposób można przywrócić właściwe proporcje naruszone przez głęboko zakorzenione mity.
seria PIATY WYMIAR
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 58
Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:
Popularność
Podobne
GIORDANO BRUNO[1]
Męczennik nauki czy szarlatan?
1. Wprowadzenie
Sprawa Giordana Bruna i jego śmierć na stosie na Campo dei Fiori w Rzymie w 1600 roku niezmiennie od wielu lat budzą zainteresowanie i kontrowersje. Jest on niewątpliwie pierwszym jawnym zwolennikiem teorii Kopernika o ruchu Ziemi skazanym przez rzymskich inkwizytorów. Fakt ten przyczynił się do tego, że począwszy od XIX wieku zaczęto jego sprawę ściśle wiązać ze sprawą Galileusza i wliczać go w poczet „męczenników nauki”, prześladowanych przez Kościoły chrześcijańskie, zwłaszcza katolicki. Określenia tego typu do dzisiaj można spotkać nie tylko w popularnych opracowaniach czy w internetowych witrynach[2]. Tymczasem historycy nauki niemal jednogłośnie odrzucają taką interpretację tragicznej śmierci Bruna, wiążąc ją raczej z jego radykalnymi poglądami teologicznymi i konfliktowym charakterem, niż z jego poglądami naukowymi. Lynn Thorndike, autor fundamentalnej pracy na temat historii magii, pisał w latach czterdziestych XX wieku: „Z wyjątkiem napomnienia go [Bruna] w dniu 24 marca 1597 roku, że głosi takie bezzasadne pojęcia, jak wielość i nieskończoność światów, głównym zarzutem przeciw niemu było wystąpienie z zakonu, długotrwałe związki z heretykami i jego wątpliwa postawa w stosunku do dogmatu Wcielenia i Trójcy Świętej”[3]. O wiele bardziej poważne jest stwierdzenie francuskiego historyka Émileʼa Namera, że potępienie nauki Bruna, w tym potępienie po raz pierwszy doktryny kopernikańskiej, stanowi decydujący moment w historii stosunków między Kościołem rzymskim a myślą naukową. Namer widzi ścisły związek potępienia Galileusza z potępieniem Bruna i to nie tylko w osobie grającego główną rolę w tych wydarzeniach jezuickiego kardynała Bellarmina[4]. Wydane w 1942 roku Summarium procesu Bruna wydaje się potwierdzać tezę Namera[5]. Wydaje się więc, że nie można ocenić sprawy Bruna i jego poglądów jednoznacznie nie ukazując choćby pokrótce jego skomplikowanego życiorysu i bogatej twórczości.
Przypisy
[1] Tekst ten jest poprawioną wersją artykułu napisanego w roku 2001 (zob.: M. Heller, Z. Liana, J. Mączka, W. Skoczny, Nauki przyrodnicze a teologia: konflikt i współistnienie, OBI–Biblos, Kraków–Tarnów 2001, s. 334–362). W porównaniu do pierwszego wydania naniesione zostały liczne zmiany mające na celu usunięcie zauważonych błędów, lepsze ujęcie poglądów Bruna a także uaktualnienie wyrażeń wrażliwych na kontekst historyczny. Uzupełnione zostały niektóre przypisy. Wprowadzone zostały również odnośniki do stron internetowych z tekstami Giordana Bruna. Główne tezy i układ tekstu pozostały niezmienione. Wydaje się, że w pracach nad spuścizną Bruna nie dokonał się żaden przełom, który unieważniałby po 14 latach tezy zawarte w niniejszym tekście.
[2] Takie wypowiedzi można na przykład znaleźć w księgarni internetowej Amazon.com jako komentarze do książki M.L. Yanowa, The Nolan: Prisoner of the Inquisition, Crossroad, New York 1998 (dostęp: 22.05.2005). Na temat tego określenia zob. także W.P.D. Wightman, Science in a Renaissance Society, Hutchinson University Library, London 1972, s. 127 oraz J.H. Brooke, Science and Religion. Some Historical Perspectives, Cambridge University Press, Cambridge 1991, s. 39. Zob. też niżej, punkt 3: Spór o Bruna.
[3] L. Thorndike, History of Magic and Experimental Science up to the Seventeenth Century, New York 1929–58, vol. VI, s. 427; cyt. za A.C. Crombie, Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej, tłum. S. Łypacewicz, Pax, Warszawa 1960, t. 2, s. 256, n. 13. Zob. także : H. Butterfield, Rodowód współczesnej nauki 1300–1800, tłum. H. Krahelska, PWN, Warszawa 1963, s. 57; J.L.E. Dreyer, Storia dell’astronomia da Talete a Keplero, Feltrinelli, Milano 19803, s. 383 (wydanie oryginalne: History of the Planetary Systems from Thales to Kepler, Cambridge University Press, Cambridge 1906); J.H. Brooke, Science and Religion, dz. cyt., s. 39–40; W.P.D. Wightman, Science in a Renaissance..., dz. cyt., s. 128.
[4] Zob. E. Namer, Sprawa Galileusza, tłum. A. Galica, Czytelnik, Warszawa 1985, s. 19.27.
[5] A. Mercati, Il sommario del processo di Giordano Bruno, con appendice di documenti sull’eresia e sull’inquisizione a Modena nel secolo XVI, Città del Vaticano 1942.
