Ebook Testament Prometeusza mobi,epub

ą systemu komunistycznego za totalitarny w 1984 roku. Z tego punktu widzenia watykańska Ostpolitik jawi się jako samoograniczenie się Stolicy Apostolskiej w polemikach doktrynalnych, którego stawką była organiczna praca na rzecz Kościołów za żelazną kurtyną. Między innymi z tego względu niektórzy badacze doceniają watykańską Ostpolitik. Pál Hatos widzi politykę wschodnią Watykanu wśród - jak to określa - ,,najwznioślejszych procesów" związanych z Soborem Watykańskim II[85]. Ostpolitik Stolicy Apostolskiej częściej jednak otaczają kontrowersje. Opublikowane dokumenty - przykładowo korespondencja kardynała Józsefa Mindszentyego - pokazują, że także w odniesieniu do Węgier watykańska Ostpolitik prowokowała spory[86]. Jan Nowak pisał wręcz o ,,prosowieckich ciągotach Watykanu" - jak widać, watykańska Ostpolitik już w czasach, gdy była realizowana, była też poddawana poważnej krytyce[87]. Także na gruncie relacji wewnątrzkościelnych (Watykan - Episkopat Polski) pozostaje ona kwestią dyskutowaną wśród ekspertów[88]. Znana historykom korespondencja Marii Winowskiej, bliskiej współpracownicy kardynała Stefana Wyszyńskiego, nie pozostawia wątpliwości, że prymas miał dystans do watykańskiej Ostpolitik czasów Pawła VI[89]. Podobne sygnały znajdujemy w nieznanych dotychczas badaczom Pro memoria, czyli codziennych zapiskach prymasa, które nie powstawały z myślą o upublicznieniu. 22 marca 1966 roku zanotował: Układy Msgra Casarolli z Czechami i Węgrami nic nie dały tym krajom, a zachęciły komunistów[90]. Rok wcześniej był jednak ostrożniejszy w ocenie polityki Casarolego. Pisał: Mons. Casarolli zdaje sobie sprawę z zasadniczej różnicy, jaka istnieje między sytuacją Kościoła w Polsce, a na Węgrzech i w Czechach[91]. Jest bowiem jasne, że strategia Watykanu przyjęta wobec Węgier także przez samych architektów Ostpolitik była uważana za nieadekwatną do sytuacji w Polsce[92]. Dla oceny polityki wschodniej Stolicy Apostolskiej kluczowe są wydarzenia lat 1958-1978, czyli czas, gdy była realizowana kreowana przez Agostino Casarolego nowa doktryna polityczna stosunku do komunistycznych państw bloku sowieckiego. Jej elementy przetrwały w pierwszych czterech latach pontyfikatu Jana Pawła II, który jednakowoż podjął poważne wysiłki na rzecz jej stopniowego anulowania - Weigel pisze o ,,odmienności Wojtyły", jeśli chodzi o podejście do polityki wschodniej Stolicy Apostolskiej, i ma w tym dużo racji[93]. Za ostateczne pożegnanie z watykańską Ostpolitik należy - moim zdaniem - uznać rok 1984. Zdecydowały o tym szczególnie dwa akty: przypieczętowanie sojuszu politycznego Stolicy Apostolskiej z USA oraz potępienie totalitaryzmu w instrukcji o niektórych aspektach Teologii wyzwolenia przygotowanej przez kardynała Josepha Ratzingera (poza wiedzą kardynała Casarolego) i ogłoszonej przez Jana Pawła II[94]. Ostpolitik niemiecką z watykańską łączy - ujmując rzecz w uproszczeniu - sporo podobieństw[95]. Obie oparte były na koncepcji swoistego minimalizmu celów. Chodziło o relacje z Moskwą lub działanie w oparciu o jej zgodę, a potem dopiero, czasami za jej pośrednictwem, kontakt z podporządkowanymi Kremlowi państwami. Obie bazowały na założeniu, że podział Europy jest trwały, obie wychodziły z założenia, że ZSRS jest dominującym partnerem na Wschodzie. To ten schemat kościelnej dyplomacji - że o wszystkim, co dotyczy sfery wpływów imperialnych, decyduje się w Moskwie - został po okresie przejściowym w latach 1978-1984 definitywnie zastąpiony przez Jana Pawła II podejściem charakterystycznym dla polskiej tradycji polityki wschodniej, którego wyznacznikiem była koncentracja na losie narodów ujarzmionych przez państwo sowieckie i podejmowanie z nimi prób kontaktu[96]. Podsumowując, warto uwypuklić, że w okresie, gdy rodziła się współczesna polska polityka wschodnia, w latach 1989-1991, niemiecka Ostpolitik podlegała poważnym modyfikacjom właśnie w związku ze zmianami w ZSRS i ich konsekwencjami, a watykańska Ostpolitik była zastąpiona nowym podejściem prezentowanym przez papieża z Polski. W poszukiwaniu definicji polityki wschodniej Poszukiwanie definicji dla powszechnie rozumianych zjawisk i pojęć bywa żmudną pracą badacza, którą czasem trudno zwieńczyć sukcesem. Brak możliwości układania relacji z sąsiadującymi z Polską narodami na Wschodzie po II wojnie światowej był jednym z najbardziej widocznych przejawów braku suwerenności Polski. Polityka wschodnia to pojęcie, które - przyjmuję takie założenie - opisuje aktywność polityczną państwa polskiego w warunkach niepodległości lub jest przedmiotem planów politycznych przeznaczonych do realizacji w takich warunkach - a więc posiadania przez obywateli stosownego wpływu na działania państwa realizowane w odpowiednich i zróżnicowanych formach[97]. Jedynie wyjście z i