Potwór pamięci

W maju 1943 roku rozchodzi się po Warszawie wiadomość, że w niepozornym budynku przy ul. Długiej 29 sprzedawane są dokumenty państw południowoamerykańskich, gwarantujące Żydom ukrywającym się wówczas po stronie aryjskiej bezpieczny wyjazd z Generalnego Gubernatorstwa do specjalnych obozów we Francji, gdzie mają czekać na wymianę na jeńców niemieckich internowanych przez aliantów. Mimo wątpliwości, tysiące osób wychodzi z ukrycia i przychodzi do Hotelu Polskiego, szukając tam ratunku. Z 2500 Żydów, którzy trafili na Długą, wojnę przeżyło niecałe 300. Czy Hotel Polski był pułapką, czy też możliwością ratunku, która się nie powiodła?

Kolejny tom „Średniowiecza Polskiego i Powszechnego” stanowi przegląd badań mediewistycznych prowadzonych w ośrodkach krajowych i zagranicznych. Artykuły Autorów polskich, ukraińskich i czeskich dotyczą: dziejów plemion wschodniosłowiańskich – Dulebów, Wołynian, Burzan i Lędzian; procesu identyfikacji i lokalizacji plemion słowiańskich i ich stolic; przyczyn intensyfikacji kontaktów społeczeństw basenu Morza Bałtyckiego z Europą Zachodnią w IX wieku; obrazu Polaków na podstawie Latopisu halicko-wołyńskiego; problemu powołania metropolii moskiewskiej; kwestii mieszczan raciborskich w Krakowie; zjazdu Władysława Jagiełły z możnowładztwem i rycerstwem polskim w Łęczycy w 1430 roku; obrazu dworu królowej Zofii Holszańskiej; badań nad rodziną Melsztyńskich herbu Leliwa; poprawki w genealogii książąt górnośląskich; analizy rządów Zygmunta Starego w księstwach: głogowskim i opawskim.

„Średniowiecze Polskie i Powszechne” jest jednym z niewielu w Polsce czasopism prezentujących teksty poświęcone tylko tej epoce, za to w bardzo szerokiej formie, obejmującej zarówno historię średniowieczną Polski, jak i powszechną. Na jego łamach publikują mediewiści z prawie wszystkich ośrodków naukowych w kraju, a także z zagranicy (Czechy, Ukraina, Niemcy), dzięki czemu potencjalny czytelnik ma możliwość zapoznania się z przeglądem badań i różnorodną tematyką, ograniczoną jednak do interesującej go epoki. Ten tom zawiera artykuły autorów z macierzystego ośrodka katowickiego, ale także z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także teksty autorów z Ukrainy i Islandii. Poruszane w niniejszej publikacji zagadnienia mają rozmaitą tematykę – od sag skandynawskich poczynając, na czasach Kazimierza Jagiellończyka kończąc. Każdy mediewista znajdzie tu zatem coś dla siebie. Warto również nadmienić, że powrócono do działu recenzji, który od teraz planowany jest w każdym tomie.

Jak opowieści wpływają na życie społeczności? Jak kształtują naszą tożsamość i kulturę? Badana legenda pojawia się w czasie powstania Chmielnickiego wielokrotnie, choć jej poszczególne wersje mogły nieco się różnić: gdy po rozpoczęciu powstania Kozacy pod wodzą Bohdana Chmielnickiego ruszyli na Warszawę, po drodze oblegali i plądrowali napotkane miasta, takie jak Drohobycz. Nie zawsze jednak im się to udawało – Lwów, Lublin, klasztor w Sokalu czy kapliczka w Krasnobrodzie zostały cudownie ocalone dzięki nadprzyrodzonej interwencji. Praca, w której za punkt wyjścia przyjęto interpretację zjawiska powtarzających się i podobnych objawień, poświęcona jest analizie przekazów o cudownych ocaleniach miast – na ile można im wierzyć? jak się rozwijały? komu i czemu służyły? Szukano w nich pocieszenia, budowano za ich pomocą ideologię władzy i kształtowano lokalne tożsamości. Dzięki wykorzystaniu narzędzi z pogranicza antropologii i historii można zauważyć, jak opowieści poprzez ucieleśnienie ich w rytuałach religijnych wpływały na pamięć zbiorową i formowały ogląd rzeczywistości. Książka jest próbą odpowiedzi na pytanie o genezę ogólnopolskiego kultu maryjnego i dynamikę staropolskich relacji społecznych.

Since the initial arrival of Spanish, French and English explorers, North America has stirred controversies, discussions and conflicting interpretations. A source of fascination for explorers, settlers and those in the Old World, the continent has, not surprisingly, generated many myths, fictions and stereotypes. The United States of America, the first independent country established on the continent, in particular and virtually from its inception engendered various interpretations and misinterpretations, readings and misreadings, as expressed in scientific, scholarly and artistic endeavors. The United States meant different things to residents, who had to deal with the country’s sometimes painful realities, and to prospective immigrants, for whom America was primarily a noble idea or a dream. Even today, extreme variations in perspective predominate: America and Americans are portrayed from radically different and often mutually exclusive viewpoints. The present volume offers essays which detail the various ways in which the United States, its people, its history and its culture have been depicted, understood and misunderstood throughout centuries. The authors explore this vast subject with reference to literature, film, music, painting and politics. They write about the past, the present and the potential future using different methodologies which reflect the polyvocal nature of their subject. The image of America and its people that emerges is far from smooth and consistent, but that is entirely in keeping with the inexhaustible complexity and the infinite variety of the nation under consideration in this volume.

Hugues-Félicité-Robert de Lamennais (1782-1854) – ksiądz, ideolog oraz pisarz. Najpierw zwolennik ultramontanizmu, później rzecznik odnowy Kościoła katolickiego. W 1841 zerwał z Kościołem i poświęcił się polityce. Założył w 1830 i był jednym z redaktorów dziennika („Przyszłość”) „L'Avenir”. Przez tę działalność starał się jako ultramontanista stworzyć silną przeciwwagę intelektualną przeciw gallikanizmowi francuskiemu. Jego poglądy zawarte w czasopiśmie „L'Avenir” zostały pośrednio potępione w encyklice „Mirari vos” papieża Grzegorza XVI, z 15 sierpnia 1832. Sam Lamennais przyjął postawę uległą i zaakceptował nauczanie papieża. Później jednak zmienia zdanie i stwierdza, że papież nie może zakazać mu jego własnych twierdzeń i przekonań. Kontynuując wydawanie „L'Avenir” jeszcze bardziej radykalizuje poglądy. Nazywa papieża „niemym świadkiem krzywd i popełnianych zbrodni przez wielkich”. W końcu papież Grzegorz XVI odnosi się bezpośrednio do poglądów ks. Lamennais w encyklice „Singulari nos”, z 25 czerwca 1834. Ks. Lamennais w końcu zrywa z Kościołem i kontynuuje nauczanie, skłaniając się coraz bardziej ku socjalizmowi i oddalając się tym samym od nauczania Kościoła. (https://pl.wikipedia.org/wiki/Hugues-Félicité-Robert_de_Lamennais)